Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 325/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 czerwca 2020 roku w sprawie III K 121/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator zarzucił wyrokowi na podstawie art. 427 § 1 i § 2 kpk oraz art. 438 pkt 4 kpk rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonej B. M. (1) kary 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności za przypisane jej przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 31 § 2 kk, w sytuacji gdy wysoki stopień winy oskarżonej, wynikający faktu, że oskarżona zarzuconego jej czynu dopuściła się z winy umyślnej działając z zamiarem bezpośrednim, z zasługującej na potępienie motywacji jaką jest zemsta, używając niebezpiecznego narzędzia w postaci noża kuchennego, społeczna szkodliwość czynu wynikająca z zaatakowania najważniejszego dobra osobistego człowieka jakim jest życie i skutków w postaci narażenia pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, która nie nastąpiła tylko dzięki temu, że pokrzywdzony zdołał uciec i udzielono mu niezbędnej pomocy medycznej oraz spowodowania obrażeń jego ciała które naruszyły prawidłowe funkcje narządów ciała pokrzywdzonego Z. M. (1) na okres powyżej dni 7 w rozumieniu art. 157 § 1 kk w postaci rozległej rany ciętej twarzy okolicy skroniowo-policzkowej i dwóch ran kłutych brzucha z wielomiejscowym uszkodzeniem jelita cienkiego, jak i wzgląd na cele wychowawcze i zapobiegawcze względem niej a zwłaszcza potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa wskazują na konieczność wymierzenia oskarżonej surowszej kary pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelację prokuratora należało uznać za bezzasadną. Natomiast w pełni należało podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji i wspierającą zaskarżone orzeczenie argumentację obrońcy przywołaną w odpowiedzi na apelację prokuratora i dowody przedstawione w postępowaniu apelacyjnym dotyczące stanu zdrowia oskarżonej, przekonujące do tego, że wymierzona oskarżonej kara pozbawienia wolności maksymalnie złagodzona jest sankcją uwzględniającą wszystkie istotne okoliczności obciążające i łagodzące, jak również realizuje cele kary w zakresie jej indywidualnego i ogólnoprewencyjnego oddziaływania.

Prokurator starał się przekonać Sąd Odwoławczy do tego, że poziom winy oskarżonej był wysoki i uzasadnia zaostrzenie kary do 12 lat pozbawienia wolności. Podkreślić należy, że o stopniu winy nie decydują tylko przywołane przez oskarżyciela przesłanki. Bardzo istotny wpływ na jej poziom ma także ograniczona poczytalność. Jak to stwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 22 maja 2014 r. II AKa 53/14 Legalis umniejszona poczytalność ma niewątpliwie wpływ na oznaczenie stopnia winy. Dlatego też ta okoliczność powinna mieć kardynalne znaczenie dla właściwego określenia wysokości kary. W taki też sposób ocenił ją też ustawodawca, gdyż przewidział, w przypadku jej zaistnienia, możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary. W związku z powyższym, i biorąc jeszcze pod uwagę pozostałe okoliczności wpływające na ustalenie stopnia winy, a mianowicie, jak zauważa się w orzecznictwie - nie tylko postać zamiaru i motywację, ale i, jak to podkreślił Sąd Apelacyjny w Warszawie (w wyroku z 7.12.2015 r., II AKa 333/15, Legalis) wszystkie przesłanki, zarówno podmiotowe jak i przedmiotowe, w szczególności zaś tło i powody zajścia, pobudki działania sprawcy, jego stosunek do pokrzywdzonego przed popełnieniem przestępstwa, osobowość i charakter sprawcy, jej dotychczasowy tryb życia, sposób działania - nie sposób podzielić poglądu prokuratora o wysokim stopniu winy uzasadniającym surowsze ukaranie oskarżonej. Należy też rozważyć zachowanie sprawcy przed i po popełnieniu czynu, które nie dostarcza okoliczności obciążających, a łagodzące. Te okoliczności, na które zasadnie zwraca uwagę obrońca, wskazują, iż skumulowało się w przypadku oskarżonej tak wiele okoliczności łagodzących, że uzasadniają one w pełni wymierzenie B. M. (1) kary pozbawienia wolności maksymalnie złagodzonej. Odnośnie jeszcze postaci zamiaru, to podkreślić należy, iż wprawdzie oskarżona działała z winy umyślnej i z zamiarem bezpośrednim, ale nagłym, nieprzemyślanym, ciosy zadawała w sposób chaotyczny, niejako na oślep, a nie z premedytacją czy zapamiętałością (determinacją) i brutalnością. Rzeczywiście atak oskarżonej na pokrzywdzonego był niezapowiedziany i w chwili czynu niesprowokowany, ale po zadaniu ciosów zaraz naszła ją refleksja: „co ja zrobiłam”, pozwoliła mężowi wyjść z pokoju, nie zamierzała zadawać więcej ciosów, nie goniła go. Zatem argumenty wskazane przez prokuratora nie przekonują do tego, aby przyjąć, iż stopień winy oskarżonej był tak wysoki, że uzasadnia wymierzenie jej kary 12 lat pozbawienia wolności.

Odnośnie motywacji, to prokurator twierdzi, iż oskarżona działała z zemsty, jednakże nie przywołuje ku temu rzeczowej argumentacji. Trafnie stan psychiczny oskarżonej określają biegli psychiatrzy oraz Sąd pierwszej instancji w ustaleniach faktycznych przyjmując, iż oskarżona była w złym stanie psychicznym, do którego doprowadził ją pokrzywdzony i przestraszyła się umieszczenia jej w szpitalu psychiatrycznym. Oskarżona była bardzo zmęczona atmosferą i zachowaniem, jakie tworzył na co dzień oskarżony i tą sytuacją konfliktową, która przecież stanowiła podstawę do stwierdzenia u niej ograniczonej poczytalności. Jej zachowanie z tego dnia, jak stwierdzili biegli, było niezgodne z jej osobowością, a stwierdzone przez biegłych zmiany były wynikiem właśnie sytuacji konfliktowej z mężem. Pomimo tego, że na co dzień opiekowała się pokrzywdzonym, który, pomimo takich jej zabiegów, był nie tylko niewdzięczny, ale i przez wiele lat znęcał się nad nią psychicznie. Jak wiarygodnie określiła to oskarżona w swoich wyjaśnieniach (k. 83-4, 94) zrobiła to w amoku, niemocy i z żalu, że wszystko przez męża straciła, a nie z zemsty. Te spostrzeżenia mają również znaczenie przy ocenie stopnia winy i naganności czynu oskarżonej, których nie można określić za prokuratorem jako wysokich i które prawidłowo wartościował Sąd pierwszej instancji.

Okoliczności przedmiotowe czynu przywoływane przez prokuratora nie sprzeciwiają się wymierzeniu oskarżonej kary maksymalnie złagodzonej. W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż działanie oskarżonej to usiłowanie popełnienia zabójstwa ze spowodowaniem średnich obrażeń ciała. Popełnienie czynu w tej formie stadialnej zawiera mniejszy ładunek społecznej szkodliwości niż dokonanie. Wprawdzie oskarżona swoim zachowaniem wyczerpała znamiona jeszcze innego przestępstwa, z tym, że zagrożonego przecież dużo łagodniejszą karą, a ta wymierzona oskarżonej jest zbliżona do połowy sankcji za czyn z art. 157§1 kk. Jeżeli chodzi o użycie niebezpiecznego narzędzia, to nie ulega wątpliwości, że nóż użyty przez oskarżoną takie cechy posiadał, ale z drugiej strony oskarżona narzędzia zbrodni nie przygotowywała, ale wzięła do ręki przypadkowy nóż, który był w jej zasięgu. Nie przekonuje Sądu Apelacyjnego do podwyższenia kary odwoływanie się przez skarżącego do zaatakowania najważniejszego dobra człowieka jakim jest życie i do skutków w postaci narażenia na niebezpieczeństwo utraty życia przez pokrzywdzonego. Przytoczone narażenie na niebezpieczeństwo zostaje przecież „pochłonięte” przez dalej idące następstwa czynu w postaci spowodowania średnich obrażeń ciała. Natomiast z punktu widzenia społecznej szkodliwości czynu stopień ochrony życia, jako najważniejszego dobra człowieka wyrażony jest poprzez zagrożenie przewidziane za przestępstwo z art. 148§1 kk, które należy do najsurowszych. To najwyższe dobro nie zostało przecież naruszone przez oskarżoną w najdalej idących stopniu poprzez dokonanie czynu, a w formie usiłowania, stąd też i stopnia społecznej szkodliwości czynu nie można tak oceniać, jak oczekuje prokurator. Nie doszło też do sytuacji poważnego zagrożenia dla zdrowia pokrzywdzonego, skoro był w stanie wyjść z mieszkania udać się do sąsiadów, wrócić do siebie, skąd zabrała go do szpitala karetka pogotowia. Zważywszy na sposób działania oskarżonej (chaotyczny, nieprzygotowany) nie można przeceniać tego, że ciosy zadane przez B. M. (1) trafiały w miejsca newralgiczne. Gdyby oskarżona działała z premedytacją, to starałaby się w sposób precyzyjny, a miała ku temu sposobnośc, mierzyć w te miejsca (przede wszystkim okolice serca) i wówczas należałoby przywiązywać większą wagę przy wymiarze kary do tej okoliczności. Jeżeli chodzi o stan zdrowia pokrzywdzonego, to ustalenie, iż był on człowiekiem schorowanym, przeżył strach nie uzasadnia przyjęcia, iż bardziej naganne było zachowanie oskarżonej wobec niego, skoro Z. M. (1) zachowywał się wcześniej wobec oskarżonej w sposób przyjęty przez Sąd pierwszej instancji.

Odnośnie wyboru dyrektyw wymiaru kary, to niewątpliwie miał takie uprawnienie Sąd i instancji i z tego prawa skorzystał, a skoro przekonująco uzasadnił swoje stanowisko, to Sąd odwoławczy nie ma podstaw do jego podważenia.

Wbrew twierdzeniom skarżącego kara wymierzona B. M. (1) realizuje funkcje w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. Jeżeli chodzi o wychowawcze oddziaływanie kary na oskarżoną, to podkreślić należy, że oskarżona od początku postępowania nie kwestionowała swojego sprawstwa, przyznawała się do popełnienia czynu, składała wyjaśnienia, wyrażała żal i skruchę, w tym i w postępowaniu odwoławczym (pismo k. 521). Prawie 18 miesięcy była tymczasowo aresztowana. Jej ostatnie wypowiedzi wskazują na to, iż zrozumiała swoje postępowanie, wyciągnęła z niego wnioski i uwzględniając jej dotychczasowy sposób życia jak również doświadczenia z ostatnich miesięcy (ciężka choroba) nie sposób dojść do wniosku, iż potrzebne jest jej surowsze ukaranie.

Natomiast z punktu widzenia prewencji ogólnej surowe karanie takich sprawców jak oskarżona nie jest przecież oczekiwane społeczeństwo, które ma takie zapatrywania wobec innego rodzaju sprawców i popełnianych przez nich czynów. Umieszczanie na 12 letniej izolacji takiej sprawczyni jak oskarżona byłoby odebrane jako niezasłużone i nadmiernie represyjne, co przecież nie kształtowałoby w sposób właściwy świadomości prawnej społeczeństwa (zob. np. zeznania świadków i ocena przez nich zachowania oskarżonej), a więc nie realizowałoby celu prewencji generalnej.

Wniosek

Podnosząc powyższy zarzut na podstawie art. 427 § 1 kpk oraz art. 437 1 i 2 kpk skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie orzeczonej wobec oskarżonej kary do 12 lat pozbawienia wolności, a w pozostałym zakresie jego utrzymanie w mocy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wyżej przywołane okoliczności wskazują na bezzasadność wniosku prokuratora o podwyższenie wymierzonej kary pozbawienia wolności do 12 lat.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok w części dotyczącej kary. W pozostałym zakresie wyrok prawomocny z uwagi na jego niezaskarżenie, stąd też domaganie się przez prokuratora utrzymania go w mocy w pozostałym zakresie należy uznać za bezzasadne.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Przedstawiono je wyżej przy omawianiu zarzutu apelacji prokuratora.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie wydano rozstrzygnięcia reformatoryjnego.

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy.

5.3.1.4.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie wydano.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie wydano.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Z uwagi na nieuwzględnienie apelacji prokuratora wydatkami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa na podstawie art. 636§1 kpk.

7.  PODPIS

SSA Jacek Szreder SSA Stanisław Kucharczyk SSA Stanisław Stankiewicz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

O karze.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana