Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V U 188/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku E. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania E. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 19 listopada 2020 r. sygn.: (...)

oddala odwołanie;

Sygn. akt VU 188/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 listopada 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
odmówił E. Z. prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie spełnił on warunków do jej uzyskania, ponieważ udokumentował jedynie 22 lata, 7 miesięcy i 15 dni pracy górniczej, określonej w art. 50c ust. 1, wobec wymaganych 25 lat.

Ubezpieczonemu nie zaliczono do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 27 października 1985 roku, od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku oraz od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 16 listopada 2006 roku na stanowisku elektromontera koparek wielonaczyniowych, elektromontera pozostałych urządzeń, elektromontera, górnika odwadniacza złóż, ponieważ stanowiska te nie figurują w zał. nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponadto organ rentowy nie zaliczył również do pracy w warunkach szczególnych w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do nadal na stanowisku górnik (...) odkrywkowej, ponieważ wnioskodawca wykonywał te same czynności co przed 16 listopada 2006 roku.

Powyższą decyzję zaskarżył pełnomocnik wnioskodawcy w dniu 28 grudnia 2020 roku. Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie swojemu mocodawcy prawa do emerytury górniczej poprzez zaliczenie do stażu pracy górniczej okresu od 8 sierpnia 2014 roku do 21 sierpnia 2020 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, że do stażu górniczego zaliczył okres od 8 sierpnia 2014 roku do 22 lutego 2015 roku oraz od 8 sierpnia 2015 roku do 21 sierpnia 2020 roku. Do okresu pracy górniczej ZUS nie zaliczył okresu od 23 lutego 2015 roku do 7 sierpnia 2015 roku, z uwagi na to, że w tym okresie wnioskodawca przebywał na zasiłku chorobowym.

Na rozprawie w dniu 8 lipca 2021 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zaliczenie do stażu pracy górniczej okresu służby wojskowej od 28 października1985 roku do 12 listopada 1987 roku.

Pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, że nie kwestionuje, iż wnioskodawca w okresie od 25 czerwca 1985 roku do 14 stycznia 2007 roku wykonywał prace górnicza w wymiarze jednokrotnym, tak jak zaliczył ten staż organ rentowy, gdyż wnika to z prawomocnego wyroku w sprawie VU 131/15. Wniósł natomiast o zaliczenie do górniczego stażu pracy dalszego okresu, nie objętego wyrokiem w sprawie VU 131/15 tj. od 15 stycznia 2007 roku do 21 sierpnia 2020 roku w wymiarze półtorakrotnym. Jednocześnie pełnomocnik wnioskodawcy przyznał, że wnioskodawca w tym okresie wykonywał taką samą pracę jak w okresie do 14 stycznia 2007 roku, co wynika z charakterystyki stanowiska pracy z 11 lutego 2021 roku, której nie kwestionuje.

Pełnomocnik organu rentowego podniósł, że okres służy wojskowej nie może być zaliczony do górniczego stażu pracy, gdyż ustawodawca enumeratywnie wymienia okresy, które zalicza się do pracy górniczej i wśród nich nie ma okresu służby wojskowej. Ponadto nawet zaliczenie okresu służy wojskowej do górniczego stażu pracy, nie spowoduje osiągnięcia przez wnioskodawcę wymaganego 25-letniego stażu pracy.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca E. Z. urodzony w dniu (...), w dniu
21 sierpnia 2014 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 3 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. odmówił E. Z. prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie spełnił on warunków do jej uzyskania, ponieważ udokumentował jedynie 20 lat, 6 miesięcy i 18 dni pracy górniczej, w tym 17 lat i 16 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Ubezpieczonemu nie zaliczono do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 27 października 1985 roku, od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku oraz od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 16 listopada 2006 roku na stanowisku elektromontera koparek wielonaczyniowych, elektromontera pozostałych urządzeń, elektromontera, górnika odwadniacza złóż, ponieważ stanowiska te nie figurują w zał. nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponadto organ rentowy nie zaliczył również do pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku na stanowisku górnik (...) odkrywkowej, ponieważ wnioskodawca wykonywał te same czynności co przed 16 listopada 2006 roku.

Powyższą decyzję zaskarżył wnioskodawca w dniu 5 listopada 2014 roku. Wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu emerytury górniczej poprzez uwzględnienie spornych okresów jako pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym.

Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2015 roku sygn.. akt VU 131/15 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie E. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 3 października 2014 r. odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury górniczej.

Sąd Okręgowy uznał, że praca wnioskodawcy w spornych okresach zatrudnienia: od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 27 października 1985 roku, od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku oraz od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku nie spełniała wymogów zaliczenia jej w wymiarze półtorakrotnym.

(dowód: wyrok z 28 sierpnia 2015 roku z uzasadnieniem– k. 46 akt V U 131/15)

E. Z. zaskarżył wyrok apelacją. Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2016 roku w sprawie (...) oddalił apelację wnioskodawcy.

(dowód: wyrok z dnia 3 sierpnia 2016 roku – k. 95 akt VU 131/15)

W dniu 3 września 2020 roku E. Z. wystąpił ponownie do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej.

(dowód: wniosek – k. 67-69 akt emerytalnych)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej w wymiarze pojedynczym okresy w łącznym wymiarze 22 lat, 7 miesięcy i 13 dni tj. okres:

- od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 6 października 1985 roku,

- od dnia 12 października 1985 roku do 27 października 1985 roku;

- od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku,

- od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 26 grudnia 2002 roku;

-od dnia 25 lutego 2003 roku do dnia 20 marca 2013 roku;

- od dnia 30 marca 2013 roku do 22 lutego 2015 roku

- od dnia 8 sierpnia 2015 roku do dnia 21 sierpnia 2020 roku;

(okoliczność bezsporna)

W okresie od 7 października 1985 roku do 11 października 1985 roku wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego.

(dowód: zaświadczenie pracy –k. 32 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 28 października 1985 roku do dnia 15 października 1987 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Od dnia 16 października 1987 roku do dnia 12 listopada 1987 roku wnioskodawca korzystał z przerwy po wojsku..

(dowód: świadectwo z 7 sierpnia 2014 roku – k. 8 akt emerytalnych, wyciąg z książeczki wojskowej)

Wnioskodawca przebywał na zasiłkach chorobowych w okresach:

- od 27 grudnia 2002 roku do dnia 24 lutego 2003 roku;

- od 21 marca 2013 roku do 29 marca 2013 roku;

- od dnia 23 lutego 2015 roku do dnia 7 sierpnia 2015 roku;

(dowód: zaświadczenie o okresach nieskładkowych z 31 lipca 2014 roku – k. 17 akt emerytalnych, zaświadczenie z 21 sierpnia 2020 roku – k. 71 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 28 lutego 1991 roku E. Z. był zatrudniony w (...) z siedzibą w R. na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, na oddziale (...) (oddział (...)) na stanowisku elektromontera koparek wielonaczyniowych. Po odbyciu służby wojskowej (od 7 października 1985 roku do 11 października 1985 roku) wnioskodawca wrócił do pracy do tego samego pracodawcy w dniu 13 listopada 1987 roku na ten sam oddział (...) (oddział (...)) na stanowisko elektromontera pozostałych urządzeń.

(dowód: umowa o pracę z dnia 25.06.1985 roku k. 1 w aktach osobowych część B; oświadczenie k. 2, k. 3 w aktach osobowych część B; odbycie szkolenia BHP k. 4 w aktach osobowych część B; karta obiegowa k. 5 w aktach osobowych część B; umowa o pracę z dnia 8.7.1985 roku k. 6 w aktach osobowych część B; zawiadomienie o rozwiązaniu stosunku pracy k. 7 w aktach osobowych część B; karta kandydata do pracy po powrocie z wojska k. 8 w aktach osobowych część B;; umowa o pracę z dnia 13.11.1987 roku k. 11 w aktach osobowych część B; oświadczenie k. 12 w aktach osobowych część B; karta obiegowa k. 14 w aktach osobowych część B; angaże k. 15-17 w aktach osobowych część B; podanie k. 18 w aktach osobowych część B;)

Do stałych obowiązków wnioskodawcy w okresie od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 27 października 1985 roku oraz od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku na oddziale (...) tj. oddziale (...) (...) na stanowisku elektromontera należały:

- prace związane z obsługą ruchu elektrycznego, przy zasilaniu odwodnienia odkrywki i poziomów układów (...),

- prace związane z konserwacją, montażem i demontażem sieci i stacji zasilających poziomy układów (...),

- prace związane z obsługą i konserwacją urządzeń w stacjach zasilających poziomy układów (...),

- prace przy przesuwce układów (...) i przebudowie systemów zasilania odwodnienia poziomów roboczych,

- prace przy przemieszczaniu stacji, przebudowie zasileń średniego i niskiego napięcia do zasilania urządzeń odwodnienia poziomów układów (...);

- obsługa i konserwacja instalacji elektrycznych na planach remontowych maszyn układu (...) w wyrobisku;

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z 10 lipca 2015 roku - k.27 akt VU 131/15)

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 stycznia 2001 roku do chwili wydania zaskarżonej decyzji pracował na oddziale (...), na stanowisku górnika odwadniacza złóż do dnia 16 listopada 2006 roku oraz górnika (...) odkrywkowej od dnia 17 listopada 2006 roku .

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należały następujące czynności:

- wymianie agregatów pompowych w studniach głębinowych (montaż i demontaż urządzenia do wymiany agregatów pompowych, demontaż i montaż armatury na studni, wyciąganie agregatu pompowego ze studni wraz z kolektorem tłoczonym i kablem zasilającym, pomiar głębokości studni, zabudowa agregatu pompowego w studni wraz z kolektorem tłoczonym i kablem zasilającym );

- transport rur i agregatów pompowych;

- prace załadunkowe i wyładunkowe;

- budowa kolektorów stalowych i szybkozłącznych odprowadzających wodę ze studni głębinowych;

Prace te były wykonywane w ramach robót górniczych odwodnienia odkrywki na terenie wyrobiska górniczego P. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Rodzaj i zakres prac na opisywanych stanowiskach obejmował wykonywanie takich samych czynności. Prace powyższe były wykonywane na tym samym oddziale, który zmienił symbol nazwy z (...) na (...), obecnie (...), po zmianach schematu organizacyjnego (...) B..

Wnioskodawca wykonywał powyższe czynności stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zawiadomienie o zmianie miejsca pracy z dnia 18.12.2000 roku k. 32 w aktach osobowych część B; porozumienie stron z dnia 1.01.2001 roku k. 35 w aktach osobowych część B; angaż z dnia 1.01.2001 roku k. 36 w aktach osobowych część B; protokół egzaminacyjny z instruktażu stanowiskowego k. 37, k. 40 w aktach osobowych część B; zaświadczenie k. 38 w aktach osobowych część B; zaświadczenie k. 39e w aktach osobowych część B; wniosek z dnia 5.01.2007 roku w aktach osobowych część B; zgłoszenie z dnia 17.01.2007 roku w aktach osobowych część B; przeniesienie pracowników k. 84 w aktach osobowych część B; zawiadomienie k. 85 w aktach osobowych część B, charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z 9 lipca 2015 roku - k.28 akt VU 131/15, charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z11 lutego 2021 roku – k. 14 akt, pismo pracodawcy z 26 października 2020 roku – k. 79 akt emerytalnych)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 1 czerwca 2009 roku i w dniu 25 marca 2010 roku w oparciu o dokumenty i zeznania świadków określiła, że E. Z.:

- w okresie od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 27 października 1985 roku oraz od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku wykonywał pracę górniczą jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując prace elektryczne wskazane w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 roku załącznik 3 dział III poz. 7;

- w okresie od dnia 1 stycznia 2001 roku do nadal wykonuje pracę górniczą jako rzemieślnik górnik (...) odkrywkowej wskazane w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 roku załącznik 3 dział III poz. 1

(dowód: protokół z posiedzenia z wykazem dniówek k.6, k. 7 w aktach osobowych część C)

W dniu 7 sierpnia 2014 roku (...) z siedzibą w R. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że:

- w okresie od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 27 października 1985 roku oraz od dnia 13 listopada 1987 roku do dnia 28 lutego 1991 roku wnioskodawca wykonywał pracę górniczą jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując prace elektryczne wskazane w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 roku załącznik 3 dział III poz. 7;

- w okresie od dnia 1 stycznia 2001 roku do nadal wnioskodawca wykonuje pracę górniczą jako rzemieślnik górnik (...) odkrywkowej wskazane w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 roku załącznik 3 dział III poz. 1.

(dowód: świadectwo k.8 w aktach osobowych część C)

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 887). Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresie zatrudnienia w (...) z siedzibą w R. wnioskodawca wykonywał pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym. Pełnomocnik wnioskodawcy - wobec powagi rzeczy osądzonej wynikającej z prawomocnego wyroku w sprawie VU 131/15 - nie kwestionował, iż wnioskodawca w okresie od 25 czerwca 1985 roku do 14 stycznia 2007 roku wykonywał prace górnicza w wymiarze jednokrotnym, tak jak to ustalił organ rentowy w zaskarżonej decyzji. Wniósł natomiast o zaliczenie do górniczego stażu pracy dalszego okresu, nie objętego wyrokiem w sprawie VU 131/15 tj. od 15 stycznia 2007 roku do 21 sierpnia 2020 roku w wymiarze półtorakrotnym. Jednocześnie pełnomocnik wnioskodawcy przyznał, że wnioskodawca w tym okresie wykonywał taką samą pracę jak w okresie do 14 stycznia 2007 roku, co wynika z charakterystyki stanowiska pracy z 11 lutego 2021 rok. Spór sprowadzał się zatem ostatecznie do ustalenia, czy w okresie od 15 stycznia 2007 roku do 21 sierpnia 2020 roku wnioskodawca wykonywał prace podlegające zaliczeniu do emerytury górniczej w wymiarze półtorakrotnym.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy sporny okres od 15 stycznia 2007 roku do 21 sierpnia 2020 roku do pracy górniczej jedynie w wymiarze jednokrotnym jako pracę wymienioną w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. Uznał, że w ww. okresach wnioskodawca wykonywał pracę górniczą, która figuruje w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił natomiast, że w tym okresie wnioskodawca tak jak wynika z wystawionego mu przez (...) z siedzibą w R. świadectwa pracy górniczej wykonywał pracę górnika (...) odkrywkowej wymienioną w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3, Dział III poz. 1, a zatem pracę odpowiadającą treści art. 50d ust 1 ustawy.

Wnioskodawca dysponował świadectwem z dnia 7 sierpnia 2014r. wystawionym przez (...) z siedzibą w R. potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w okresie od 1 stycznia 2001r. do nadal stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku górnika (...) odkrywkowej wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc że wnioskodawca w spornym okresie nie pracował na stanowisku górnika (...) odkrywkowej, ale na stanowisku górnika odwadniacza złóż na odkrywce, które nie jest wymienione w załączniku nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 roku, ale w załącznika nr 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r..

Stanowisko pracy skarżącego na górnika (...) odkrywkowej zmieniło się dopiero z dniem 17 listopada 2006r. Nie mniej organ rentowy odmówił zaliczenia do pracy górniczej także okresu od 17 listopada 2006r. do nadal podnosząc że pomimo zmiany nazwy stanowiska pracy, wnioskodawca wykonywał takie same prace jak w okresie od 1 stycznia 2001r. do 16 listopada 2006r., gdy pracował na stanowisku górnika odwadniacza złóż.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn. I UK 382/10). Zatem ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego. Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 1 tj. górnika (...) odkrywkowej, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. Zwłaszcza, że jak wynika z akt osobowych pracodawca w okresie od 1 stycznia 2001r. do 16 listopada 2006r. nie powierzył skarżącemu stanowiska górnika kopalni odkrywkowej, ale zajmował on stanowisko górnika odwadniacza złoża. Stanowisko górnika kopalni odkrywkowej wnioskodawca zajmował dopiero od dnia 17 listopada 2006r. Należy podkreślić, że zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz charakterystyka stanowiska pracy z 9 lipca 2015 roku oraz z 11 lutego 2021 roku, której nie kwestionuje, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

Skarżący domagając się zaliczenia spornego okresu do emerytury w wymiarze półtorakrotnym winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związanych z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Nie każda zatem praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika (...) węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Z treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika (...) odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornym okresie skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 1 tj. górnika (...) odkrywkowej. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego. Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku i to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w (...) węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

Dla oceny, czy ubezpieczony w spornym okresie pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W charakterystyce stanowiska pracy za okres od 1 stycznia 2001r. do nadal pracodawca zaznaczył, że wnioskodawca pracował na oddziale (...) i wykonywał takie prace jak: wymiana agregatów pompowych w studniach głębinowych, transport rur i agregatów pompowych, prace załadunkowe i wyładunkowe, budowa kolektorów stalowych i szybkoschnących odprowadzających wodę ze studni głębinowych.

Wykonywane przez wnioskodawcę prace odwodnieniowe na odkrywce miały na celu przygotowanie terenu pod wydobycie kopaliny. Nie miały natomiast bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Nie były to też „inne prace przodkowe" w rozumieniu art. 50 d ustawy, gdyż pod pojęciem tym należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Takich prac wnioskodawca nie wykonywał

Czynności ubezpieczonego w spornym okresie, które w istocie polegały na przygotowaniu terenu pod wydobycie węgla przez wykonywanie prac odwodnieniowych odkrywki, nie mieszczą się w ustawowym pojęciu prac przodkowych z art. 50 d ustawy uprawniających do zastosowania półtorakrotnego przelicznika. Podejmowane przez ubezpieczonego w spornym okresie czynności pracownicze nie dają podstawy do przyjęcia, iż ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wykonywaniu pracy przodkowej, które podlegają zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym.

Powyższe potwierdza także prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w sprawie VU 131/15, mocą którego Sąd nie uznał pracy wnioskodawcy na oddziale (...) za pracę wymienioną w art. 50d ustawy emerytalnej. Wprawdzie wyrok ten dotyczy okresu pracy od 1 stycznia 2001 roku do 17 stycznia 2007 roku, ale w spornym okresie wnioskodawca pracował na tym samym oddziale (...) i wykonywał – jak podkreślił jego pełnomocnik – takie same czynności jak w okresie od 1 stycznia 2001 roku do 17 stycznia 2007 roku, co z kolei potwierdza charakterystyka stanowiska pracy. A zatem ocena charakteru pracy wnioskodawcy zaprezentowana w sprawie VU 131/15, jest adekwatna także do niniejszej sprawy i Sąd w całości ją podziela.

Do stażu górniczego wnioskodawcy – wbrew wywodom organu rentowego – podlega natomiast zaliczeniu okres odbywania zasadniczej służby wojskowej, który - jak wynika z wyciągu z książeczki wojskowej - wynosi od 28 października1985 roku do 15 października 1987 roku na podstawie obowiązującego wówczas art. 125 ust 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. W myśl tego przepisu pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Wnioskodawca przed odbyciem służby wojskowej wykonywał pracę górniczą i po odbyciu służby, podjął pracę górniczą u tego samego pracodawcy przed upływem 30 dni od zwolnienia ze służby.

W wyroku z dnia 3 sierpnia 2016 r., I UK 283/15 a także wyrokach z dnia 30 stycznia 2018 r., I UK 513/16 (OSNP 2018 nr 9, poz. 127) i z dnia 18 kwietnia 2018 r., III UK 57/17 Sąd Najwyższy przesądził bowiem, że czas odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej w okresie obowiązywania, kolejno art. 108 ust. 1, art. 120 ust. 1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1 ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej zalicza się - przy spełnieniu określonych w tejże ustawie warunków - do stażu pracy górniczej uprawniającej do emerytury górniczej z mocy art. 50a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. We wskazanych judykatach Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że rozstrzygnięcia problemu prawnego występującego w sprawie należy szukać nie tyle na gruncie przepisów Rozdziału 3a Działu II ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ile w obowiązujących w okresie odbywania przez skarżącego czynnej służby wojskowej przepisach ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, a ściślej: art. 108 ust. 1 oraz następnie art. 120 ust. 1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1 tej ustawy, które stanowiły, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Treść powołanych przepisów wskazywała, że okres służby wojskowej traktuje się tak samo jak wykonywanie w tym czasie pracy przez pracownika. Jeżeli więc pracownik wrócił do zakładu pracy, jego zatrudnienie przed służbą wojskową, okres służby wojskowej i okres pracy po służbie wojskowej traktowano tak, jakby to był nieprzerwany okres zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy. Do takiej konkluzji skłania językowa wykładnia powołanych przepisów art. 108 ust. 1 (art. 120 ust. 1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1) ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej jako lex specialis, wzmocniona dodatkowo wykładnią systemową oraz funkcjonalną (art. 85 ust. 1 oraz art. 2 i art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, z których wynika zakaz ustanawiania takich regulacji ustawowych lub dokonywania takiej wykładnia przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które dopuszczałyby jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony Ojczyzny). Takie stanowisko Sąd Najwyższy potwierdził także w najnowszym postanowieniu z dnia 21 stycznia 2021 r. III USK 25/21.

Po zaliczeniu do stażu górniczego okresu zasadniczej służby wojskowej wnioskodawca nadal jednak – na datę wydania zaskarżonej decyzji, której prawidłowość jest przedmiotem oceny w niniejszej sprawie - nie legitymuje się 25 –letnim wymaganym stażem pracy. Oznacza to, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 14 § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.