Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Andrzej Czapka

SSA Alina Kamińska

Protokolant

Anna Lasota

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 17/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 15 października 2020 roku, sygn. akt II K 2/20

Ponieważ wniosek o uzasadnienia został złożony jedynie przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych jedynie co do nałożonego na oskarżonych obowiązku wykonania prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 9 lutego 2018 r., sygn. akt I C 253/16, uzasadnienie, stosownie do treści art. 457 §2 k.p.k. w zw. z art. 423 §1a k.p.k. zostało ograniczone tylko do tej części wyroku, którego wniosek dotyczy.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

1

2.

rażąca niewspółmierność zastosowania środka z art. 72 §1 pkt 8 k.k. z uwagi na określenie zbyt długiego terminu wykonania orzeczonego obowiązku, co jest sprzeczne z art. 2 §1 pkt 2 i 3 k.p.k. w zw. z art. 75 §2 k.k. w zw. z art. 75 §4 k.k. z uwagi na umożliwienie oskarżonym uniknięcia konsekwencji mimo niezrealizowania orzeczenia karnego, co stanowi nieosiągnięcie zadań postępowania karnego w zakresie umacniania poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego oraz skutkuje nieuwzględnieniem prawnie chronionych interesów pokrzywdzonych,

brak orzeczenia obowiązku realizacji cywilnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku będącego immanentnie związanym z wyrokiem Sądu Okręgowego w Łomży, co także skutkuje nieuwzględnieniem prawnie chronionych interesów pokrzywdzonych z uwagi na ponoszenie niebagatelnych kosztów postępowania odwoławczego wywołanych apelacją oskarżonych w sprawie cywilnej

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie podnieść należy, że Sąd I instancji nie był zobligowany do nałożenia na oskarżonych obowiązku wykonania prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łomży Wydział Cywilny z dnia 9 lutego 2018 roku, sygn. akt I C 253/16.

Mało tego, w orzecznictwie sądów powszechnych można spotkać pogląd, że nałożenie takiego obowiązku w związku z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności jest niemożliwe. Podstawą prawną nałożenia takiego obowiązku może być jedynie przepis art. 72 §1 pkt 8 k.k. Przepis ten stanowi, że zawieszając wykonanie kary sąd może zobowiązać skazanego do innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa. Nałożenie więc obowiązku z tego przepisu może nastąpić jedynie wówczas, gdy jego wykonanie może zapobiec powrotowi do przestępstwa. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 21 marca 2013 roku, wydanym w sprawie II AKa 59/13 wyraził następujący pogląd: „Przepis z art. 72 §1 pkt 8 k.k. przewiduje możliwość zobowiązania oskarżonego do innego stosownego zachowania w okresie próby, ale pod warunkiem, że może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa. Zobowiązanie zaś do wykonania orzeczenia sądu, zasądzającego należność na rzecz pokrzywdzonej spółki, nie jest zobowiązaniem, które sąd może nałożyć w trybie ww. przepisu.” Takie same stanowisko Sąd Apelacyjny w Białymstoku zajął w sprawach o sygn. akt II AKa 119/16 oraz o sygn. akt II AKa 214/16.

Pomimo tych orzeczeń Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie zajął odmienne stanowisko, uznając, że nałożenie na oskarżonych obowiązku wykonania orzeczenia w innej sprawie może zapobiec popełnienia przestępstwa. Może to bowiem przyczynić się do powstrzymania oskarżonych przed popełnieniem przestępstw z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej.

Należy jednakże mieć na względzie, że na oskarżonych może być nałożony w okresie próby obowiązek, który mogą oni realnie wykonać. Wyrokiem z dnia 9 lutego 2016 roku Sąd Okręgowy w Łomży Wydział I Cywilny w Łomży w sprawie o sygn. akt I C 253/16 zasądził od oskarżonych na rzecz pokrzywdzonych niebagatelną kwotę 1.795.237,37 złotych. Wykonanie tego wyroku przez oskarżonych, wobec których toczą się postępowania egzekucyjne, w krótkim okresie czasu jest w gruncie rzeczy niemożliwe. Podkreślić jednocześnie należy, że również w interesie pokrzywdzonych jest takie ukształtowanie wyroku, aby ich roszczenia zostały zaspokojone. Bynajmniej nie leży w ich interesie, aby oskarżeni nie będąc w stanie sprostać nałożonemu na nich obowiązku znaleźli się w więzieniu. Tak zaś mogłoby się stać, gdyby termin do wykonania tego obowiązku został skrócony.

Ustalenie czasu wykonania tego obowiązku na okres tożsamy z okresem próby bynajmniej nie oznacza, że oskarżeni nie będą obawiać się zarządzenia wobec nich wykonania orzeczonych kar pozbawienia wolności. Zarządzenie wykonania kar może przecież nastąpić w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Jest to w pełni wystarczający czas, aby wszcząć i zakończyć prawomocnie postępowanie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności. Ponadto procedowanie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary można zacząć jeszcze przed upływem okresu próby, jeżeli zostanie stwierdzone, że oskarżeni zupełnie lekceważą nałożony na nich obowiązek. Stan pandemii wcale nie przyczynił się do wydłużenia prowadzonych w tym przedmiocie postępowań.

W każdym razie nałożenie na oskarżonych obowiązku wykonania wyroku wydanego w sprawie cywilnej w terminie tożsamym z okresem próby nie spowoduje, że oskarżeni będą mogli, bez konsekwencji dla nich, nie wykonać tego obowiązku. Orzeczenie wobec nich kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania z jednoczesnym obowiązkiem wykonania wyroku zasądzającego od nich bardzo pokaźną kwotę jest istotną dolegliwością. Nie można zatem twierdzić, jak czyni to pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych, że wymierzona kara w zaskarżonym wyroku jest iluzoryczna. Oskarżeni będą musieli liczyć się z tym, że niewykonanie w całości nałożonego na nich obowiązku może skutkować zarządzeniem wykonania wobec nich kar pozbawienia wolności.

Nałożenie na oskarżonych obowiązku z art. 72 §1 pkt 8 k.k. ma przede wszystkim na celu zapobieżenie popełnienia ponownie przez nich przestępstwa. Zasadne jest przede wszystkim to, żeby oskarżeni w okresie próby naprawili wyrządzoną przez nich szkodę. Nie jest zatem celowe zobowiązywanie oskarżonych również do wykonania orzeczenia zasądzającego od nich koszty procesu poniesione przez pokrzywdzonych w postępowaniu odwoławczym w sprawie cywilnej. Ponadto brak takiego zobowiązania bynajmniej nie oznacza, że oskarżeni nie muszą wykonać orzeczenia w zakresie tych kosztów. Oskarżyciele posiłkowi mogą dochodzić tych należności w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez komornika. Nie ulega wątpliwości, że wykonanie przez oskarżonych nałożonego przez Sąd Okręgowy na nich obowiązku w okresie próby będzie dla nich niezmiernie uciążliwe. Tym samym nie ma konieczności, mając na względzie cel jaki przyświeca nakładanym obowiązkom na podstawie art. 72 §1 k.k., zobowiązywać oskarżonych do wykonania jeszcze innych orzeczeń.

Wniosek

zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez orzeczenie wobec oskarżonych na podstawie art. 72 §1 pkt 8 k.p.k. zobowiązania do wykonania prawocnego wyroku z dnia 9 lutego 2018 r. Sądu Okręgowego w Łomży I Wydział Cywilny, sygn. akt I C 253/16 oraz wyroku z dnia 6 lutego 2019 r. Sądu Apelacyjnego w Białymstoku sygn. akt I ACa 811/18 w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia karnego.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność zarzutów apelacyjnych determinowała nieuwzględnienie wniosku apelacyjnego.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano wyrok w zakresie winy, wymierzonej kary i nałożonych na oskarżonych obowiązków w okresie próby.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd pierwszej instnacji prawidłowo ustalił stan faktyczny. Wina oskarżonych nie nasuwa żadnych wątpliwości. Przyjęta przez ten sąd kwalifikacja prawna przypisanego przestępstwa jest prawidłowa. Wymierzone kary nie są rażąco niewspółmierne. Jak wcześniej wyjaśniono, nałożenie na oskarżonych obowiązku wykonania orzeczenia zapadłego w postępowaniu cywilnym w terminie dwóch lat nie jest rażąco niewspółmierne.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II i III

Względy słusznościowe przemawiały za zwolnieniem na podstawie art. 624 §1 k.p.k. oskarżycieli posiłkowych od ponoszenia kosztów sądowych w części związanej z wywiedzoną przez ich pełnomocnika apelacją.

O opłacie za II instancję orzeczono na podstawie art. 8, art. 2 ust. 1 pkt 3 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (t. j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

Ponieważ apelacja wniesiona na korzyść oskarżonych nie została uwzględniona, zostali oni stosownie do treści art. 636 §2 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k. obciążeni pozostałymi kosztami sądowymi w części dotyczącej wywiedzionej na ich rzecz apelacji.

7. PODPIS