Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Alina Kamińska

SSA Leszek Kulik

Protokolant

Agnieszka Wądołkowska

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 26/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

4

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 25 października 2019 roku, sygn. akt II K 56/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z (...)
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

2.

A. S. (1)

Obrońca oskarżonego wpłacił na rzecz pełnomomocnika oskarżyciela posiłkowego dwukrotnie kwoty po 5.000 złotych

Podlaski Oddział Straży Granicznej otrzymał z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego odszkodowanie w związku z uszkodzeniem pojazdu służbowego marki (...) nr rej (...) w kwocie 25.704 złotych

potwierdzenia nadania PPE

pismo Zastępcy Komendata Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej

1.753

1.472

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

2.

potwierdzenia nadania PPE

pismo Zastępcy Komendanta Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej

Autentyczność dokumentow nie nasuwa żadnych wątpliwości.

Rzetelność informacji zawartej w piśmie nie budzi żadnych zastrzeżeń.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

I

II.

III.

Apelacja oskarżyciela publicznego:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść wyroku, a polegający na przyjęciu, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i ustalenie na tej podstawie okoliczności faktyczne dają podstawę do uznania, że oskarżony A. S. (1) dopuścił się przestępstwa opisanego w punkcie I wyroku z art. 224 §2 k.k. w zb. z art. 156 §1 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 §2 k.k. w zb. z art. 288 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k., podczas gdy te okoliczności oceniane we wzajemnym powiązaniu, w tym ustalone okoliczności przedmiotowo - podmiotowe czynu, a w szczególności rodzaj użytego przedmiotu (narzędzia) w postaci samochodu marki (...), zaniechanie podjęcia manewru hamowania pojazdu, prowadzenie pojazdu z prędkością co najmniej 65km/h, zaniechanie zastosowania się do wydawanych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej znaków świetlnych i dźwiękowych dających sygnał do zatrzymania, widocznych na drodze ustawionych funkcjonariuszy Straży Granicznej, w tym M. M., a dojeżdżając do blokady siedzącego w pojeździe służbowym Ł. W. oraz przygotowującego się do oddania strzału M. L. (1), zaniechanie zatrzymania pojazdu, kontynuowanie jazdy i przyspieszenie prowadzą do wniosku, iż oskarżony A. S. (1) co najmniej przewidywał i godził się na możliwość pozbawienia życia M. L. (1), Ł. W. i M. M. przy wykorzystaniu innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu w postaci samochodu marki (...) o nr rej. (...) znajdującego się w ruchu, a tym samym dopuścił się przestępstwa usiłowania zabójstwa w zamiarze ewentualnym wymienionych funkcjonariuszy, czynnej napaści na funkcjonariuszy Straży Granicznej M. L. (1), Ł. W. oraz M. M. podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, a stosując przemoc w postaci kierowanego przez siebie pojazdu, zmusił w/w funkcjonariuszy Straży Granicznej do zaniechania prawnej czynności służbowej w postaci zatrzymania do kontroli pojazdu marki (...), a następnie uderzając prowadzonym przez siebie pojazdem w pojazd służbowy marki M. (...) spowodował u M. L. (1) ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu , zaś u Ł. W. naruszenie czynności narządu ciaa na czas nieprzekraczający 7 dni oraz dokonał umyślnego uszkodzenia pojazdu służbowego Straży Granicznej marki (...) o nr rej. (...), tj. o czyn z art. 13 §1 k.k. w zw. z art. 148 §1 k.k. w zb. z art. 223 §1 k.k. w zb. z art. 224 §2 k.k. w zb. z art. 156 §1 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 §2 k.k. w zb. z art. 288 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k.

2. obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu (na podstawie art. 438 pkt 1 a k.p.k.) poprzez niezastosowanie w podstawie prawnej orzeczenia o wymiarze kary łącznej wobec A. S. (1) w punkcie 3 wyroku art. 39 §1 k.k.s. w zw. z art. 39 §2 k.k.s. w zw. z art. 85 §1 i 2 k.k. w zw. z art. 20 §2 k.k.s. podczas gdy Sąd I instancji jako podstawę prawną wymiaru kary łącznej wskazał art. 85 §1 i 2 k.k., art. 86 §1 k.k.

3. obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawa (na podstawie art. 438 §1 a k.k.) poprzez zaniechanie zastosowania art. 63 §1 k.k. w zw. z art. 20 §2 k.k.s. jako podstawy prawnej zaliczenia w punkcie 12 wyroku na poczet orzeczonej kary łącznej okresów rzeczywistego pozbawienia wolności podczas gdy Sąd wskazał, iż podstawą takiego zaliczenia jest tylko art. 63 §1 k.k.

. rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego A. S. (1) kary pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 1 wyroku w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności za zarzucany mu czyn w punkcie I aktu oskarżenia oraz orzeczonej w punkcie 2 wyroku w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności i kary grzywny w wysokości 300 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 zł za zarzucany mu czyn w punkcie II aktu oskarżenia, a w konsekwencji rażącej niewspółmierności kary łącznej w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 3 wyroku, podczas gdy postawa sprawy, sposób popełnienia przestępstw, działanie z zamiarem bezpośrednim, zaniechanie podjęcia hamowania pojazdu, poruszanie się z dużą prędkością przed zdarzeniem co najmniej 65 km/h, determinacja w osiągnięciu zamierzonego celu, przewożenia znacznej ilości papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy, wysokość należności celnych, akcyzowych, wysokość uszczuplonego podatki związana z nielegalnym przewozem papierosów, bezwzględność działania, świadomość istnienia blokady, jak również charakter doznanych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej obrażeń ciała, sposób ich powstania przemawiają za przyjęciem, iż zarówno stopień zawinienia, jak i społecznej szkodliwości czynów zarzucanych oskarżonemu są na tyle znaczne, że wymierzone kary jednostkowe oraz kara łączna w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności, jest rażąco do nich niewspółmierna, a nadto orzeczonej w zaskarżonym wyroku kary nie spełnią swoich celów w zakresie prewencji indywidualnej, jak również w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

Rażąca niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności, podczas gdy z całokształtu okoliczności sprawy, stopnia naruszenia oraz świadomości naruszenie bezpieczeństwa wobec prób zatrzymania przez oznakowanych funkcjonariuszy i świadomego naruszenie bezpieczeństwa wobec prób zatrzymania przez oznakowanych funkcjonariuszy i świadomego kontynuowania jazdy w celu przerwania prawidłowo oznakowanej blokady oraz świadomego zamiary wyrządzenia szkody zarówno majątkowej i osobowej w tym oznakowanemu funkcjonariuszowi celem uniknięcia zatrzymania, stopień szkodliwości czynu, braku możliwości spełnienia zadość wymogom prewencji ogólnej i indywidualnej i nie uwzględnienie w dostatecznej mierze stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu, przy czym w sprawie nie pojawiły się szczególne okoliczności stanowiące wyjątkowy wypadek uzasadniający zaniżenie orzeczonej wobec oskarżonego kary w tym brak jakiejkolwiek skruchy czy też woli częściowego wyrównania szkody wobec oskarżyciela posiłkowego zgodnie ze składanym oświadczeniem, albowiem zaprzeczają temu dotychczasowe działania.

Apelacja obrońcy oskarżonego A. S. (1):

1. Rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec A. S. (1) kary łącznej 3 lat pozbawienia wolności oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów kategorii „b” na okres 3 lat i orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w kwocie 86.000 złotych na rzecz Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej w Białymstoku, w sytuacji gdy oskarżony nie był dotychczas karany sądownie za popełnieni przestępstw, przyznał się w całości do postawionych zarzutów, złożył w sprawie szczegółowe wyjaśnienia, w których opisał przebieg inkryminowanych zdarzeń, nie umniejszając swojej roli, zdarzenie na drodze miało charakter dynamiczny, zachowanie wyżej wymienionego nie było w żaden sposób zaplanowane, oskarżony zawarł z pokrzywdzonym M. L. ugodę w zakresie kompensacji kosztów i istniej pozytywna prognoza kryminologiczna na przyszłość wobec oskarżonego A. S. (1), czego nie dostrzegł Sąd I instancji ferując zaskarżony wyrok w zakresie kary i środków karnych.

2. rażąca niewspółmierność orzeczonych wobec A. S. (1) środków karnych w postaci orzeczenia przez Sąd I instancji zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii (...) na okres 3 lat i obowiązku naprawienia szkody w kwocie 86.000 zł na rzecz Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej w Białymstoku, w sytuacji gdy pozbawienie oskarżonego prawa jazdy spowoduje brak możliwości zarobkowania jako kierowca i utrudni znalezienie pracy, a środek ten ma charakter fakultatywny i sąd nie musiał go orzekać przy skazaniu z art. 224 §2 k.k. w zb. z art. 156 §1 pkt 2 k.k. i innymi, a szkoda w dochodzonej przez pokrzywdzonego wysokości 86.000 zł nie została w sposób jednoznaczny wykazana i udowodniona.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnośnie apelacji prokuratora:

Ad. 1

Nie można zgodzić się z tezą, że wszystkie czynności podejmowane przez oskarżonego A. S. (1) mające miejsce w dniu 30 stycznia 2019 roku świadczą o jego działaniu z zamiarem ewentualnym zabójstwa funkcjonariuszy Straży Granicznej w osobach M. M., Ł. W. i M. L. (1).

Dla przyjęcia zamiaru sprawcy usiłowania zabójstwa nie są wystarczające tylko przesłanki przedmiotowe, lecz niezbędne jest także rozważenie przesłanek natury podmiotowej, jak i tła i powodów zdarzenia, pobudek działania sprawcy, stosunku do pokrzywdzonych, osobowości i charakteru sprawcy, jego dotychczasowego trybu życia, zachowania się przed i po popełnieniu czynu oraz innych okoliczności, z których niezbicie wynikałoby, że oskarżony powodując obrażenia ciała, swą zgodą stanowiącą realny proces psychiczny, towarzyszący czynowi, obejmował możliwy skutek, jakim jest śmierć pokrzywdzonych.

A. S. (1) nie reagując na dawane przez funkcjonariuszy Straży Granicznej sygnały świetlne i dźwiękowe miał przede wszystkim zamiar uniknięcia zatrzymania z przemycanymi przez niego wyrobami tytoniowymi. Niewątpliwie oskarżony zbliżając się do blokady musiał widzieć rozstawionego na drodze M. M., który dawał mu sygnał do zatrzymania oraz znajdującego się w pobliżu pojazdu służbowego M. L. (1), który przygotowywał się do oddania strzału. Przejechawszy kolczatkę kontynuował jazdę z niemałą prędkością w kierunku stojącego w poprzek drogi pojazdu służbowego marki (...). Musiał zdawać sobie sprawę z tego, że w ten sposób uderzy w pojazd służbowy oraz może wyrządzić krzywdę znajdującym się przy tym pojeździe funkcjonariuszom Straży Granicznej. Nie można jednakże na podstawie tych okoliczności wywodzić logicznie, że śmierć funkcjonariuszy była dla niego obojętna.

Nie można też zgodzić się z prokuratorem, że prowadzony przez A. S. (1) pojazd marki (...) był „innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem” w rozumieniu art. 223 §1 k.k.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu (wyrok z dnia 7 marca 2018 roku, II AKa 40/18, LEX nr 2486455, KZS 2019/2/62), że sprawca stosując przemoc wobec funkcjonariusza publicznego używa samochodu w sposób stanowiący poważne zagrożenie dla jego życia lub zdrowia, nie wypełnia swoim działaniem znamion przestępstwa opisanego w art. 223 k.k. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 marca 2003 roku (V KK 148/02, Prok.i Pr.-wkł. 2003/9/4, OSNwSK 2003/1/558).

Dla oceny niebezpieczności przedmiotu, o jakim mowa w art. 223 §1 k.k. relacjonowanej do broni palnej i noża (z istoty niebezpiecznych dla życia i zdrowia) miarodajne są cechy przedmiotu, a nie sposób jego użycia. Wskazuje się więc na: ostrość, twardość, masę, kształt, wymiary, właściwości tnące, żrące lub trujące, możliwość wyrzutu lub przenoszenia znacznej energii i wynikającą stąd zdolność wywołania skutku porównywalnego z użyciem broni palnej lub noża poprzez zwykłe użycie przedmiotu wobec człowieka. Chodzi więc o przedmioty niebezpieczne ze względu na swoją konstrukcję lub właściwości, z wyraźnym pominięciem tych, które stają się niebezpieczne ze względu na sposób użycia. Zagrożenie wynikłe z użycia danego przedmiotu musi być porównywalne z zagrożeniem, jakie niesie użycie noża czy broni palnej, przy czym zagrożenie to musi wynikać z cech danego przedmiotu, bez względu na sposób jego użycia. Artykuł 223 k.k. nie dopuszcza, odmiennie niż norma art. 280 § 2 k.k., dokonywania oceny przez pryzmat sposobu użycia danego przedmiotu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 1999 roku, II AKa 289/99, OSA 2000/9/63, Prok.i Pr.-wkł. 2000/5/20).

Ad. 2 i 3

Postawienie tych zarzutów przez prokuratora najwyraźniej wynika z niezrozumienia treści art. 438 pkt 1 a k.k. Zgodnie bowiem z tym przepisem orzeczenie nie ulega zmianie, jeżeli doszło do obrazy przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż w zakresie kwalifikacji prawnej czyny, jeżeli pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu. Nie ulega wątpliwości, że podstawa prawna orzeczonej kary łącznej i zaliczenia na poczet kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności jest błędna. Rozstrzygnięcia te jednakże odpowiadają prawu. Sąd I instancji prawidłowo orzekł zarówno o karze łącznej jak i o zaliczeniu na poczet kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie. Tym samym, stosownie do dyspozycji art. 438 pkt 1 a k.k., nie ma podstaw do zmiany orzeczenia w tym zakresie.

Ad. 4.

Rację ma prokurator, że Sąd pierwszej instancji zbyt powierzchownie ocenił okoliczności obciążające oskarżonego. Nie można jednakże zgodzić się, że oskarżony z zamiarem bezpośrednim spowodował ciężkie obrażenia ciała u pokrzywdzonego M. L. (1).

Przede wszystkim podkreślić należy, że zachowanie A. S. (1) było niezwykle brawurowe. Zupełnie nie liczył się z tym, że może spowodować poważne zagrożenie dla życia i zdrowi usiłujących go zatrzymać funkcjonariuszy Straży Granicznej. Umyślnie złamał podstawowe zasady bezpieczeństwa na drodze. Oskarżony był świadomy dawanych mu do zatrzymania kierowanego przez niego pojazdu sygnałów dźwiękowych i świetlnych. Musiał też widzieć rozłożoną na drodze kolczatkę. Pomimo tego był zdeterminowany kontynuować niebezpieczną jazdę chcąc uniknąć zatrzymania. Jak słusznie podniósł w apelacji prokurator, A. S. (1) miał pełną świadomość zastosowanej na drodze blokady. Zawrócił z wcześniej obranego kierunku jazdy w stronę B. i skierował pojazd z powrotem w kierunku S..

Oskarżony umyślnie, widząc blokadę i znajdujących się na drodze funkcjonariuszy Straży Granicznej, zaniechał manewru hamowania. Bezpośrednio przed uderzeniem w samochód służbowy zamiast hamować przyśpieszył. Nie bacząc na życie i zdrowie funkcjonariuszy kierował się wyłącznie chęcią uniknięcia zatrzymania go do kontroli. Popełnione przez niego przestępstwo cechuje się zatem wysoką szkodliwością społeczną. Również znaczny jest stopień zawinienia oskarżonego.

Na skutek jego brawurowego zachowania M. L. (1) doznał ciężkich uszkodzeń ciała w postaci wielonarządowego urazu, w tym urazu czaszkowo – mózgowego i skomplikowanego otwartego złamania prawej goleni. Jak można było zaobserwować na rozprawie odwoławczej, M. L. (1) nie powrócił jeszcze do zdrowia.

A. S. (1) wprawdzie nie był dotychczas karany sądownie, ale wskazać należy, że w miejscu swego zamieszkania posiada przeciętną opinię. Pozostawał w separacji z żoną, co do której dopuszczał się negatywnych zachowań.

Rację ma prokurator podnosząc, że w realiach niniejszej sprawy okoliczności obciążające przeważają nad okolicznościami łagodzącymi. Brak jest w istocie okoliczności, które mogłyby uzasadniać wymierzenie kary za ten czyn w granicach minimum ustawowego. Kara 3 lat pozbawienia wolności przy nagromadzeniu okoliczności obciążającyh jawi się jako rażąco łagodna. Nie osiągnie ona pożądanych wobec A. S. (1) celów prewencyjnych. Nie spełni też swojej funkcji w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wręcz przeciwnie, może być ona zachętą do popełnienia tego rodzaju czynów. Potencjalni sprawcy takich przestępstw mogliby liczyć błędnie na pobłażliwość wymiaru sprawiedliwości.

Nie mniej jednak wnioskowana przez prokuratora kara 10 lat pozbawienia wolności jest rażąco surowa. Należy jednak uwzględnić przy wymiarze kary również okoliczności łagodzące. Powtórzyć należy, że oskarżony nie wchodził wcześniej w konflikt z prawem. Przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i okazał skruchę. Uzgodnił też z pokrzywdzonym M. L. (1) warunki naprawienia szkody i wysokość odszkodowania. Podjął też działania w celu przekazania pokrzywdzonemu częściowego odszkodowania. To, że pokrzywdzony nie przyjął od niego świadczenia wcale nie umniejsza znaczenia tego faktu. Wprawdzie jego wyjaśnienia odbiegają od poczynionych w sprawie ustaleń, ale na rozprawie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów.

Mając te wszystkie okoliczności na względzie za karę adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego i stopnia szkodliwości społecznej popełnionego przez niego przestępstwa przypisanego w punkcie 1 zaskarżonego wyroku i uwzględniającą jednocześnie okoliczności łagodzące należało uznać karę 5 lat pozbawienia wolności.

Również popełnione przez A. S. (1) przestępstwo karnoskarbowe cechuje się znaczną szkodliwością. Przewoził on bowiem dużą ilość paczek papierosów bez polskich znaków akcyzy, na której ciążyły należności podatkowe wielkiej wartości. Nie mniej jednak, mając na względzie okoliczności łagodzące, wymierzone za ten czyn kary nie jawią się jako rażąco łagodne. Wymierzona mu kara grzywny w jego sytuacji materialnej jest szczególnie dolegliwa. Nie można zatem uznać, że kary te nie spełnią wobec oskarżonego pożądanych funkcji.

Odnośnie apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

Zgodzić się należy, że wymierzona oskarżonemu A. S. (1) kara pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione między innymi na szkodę M. L. (1) jest rażąco łagodna. Argumentacja dotycząca rażącej niewspółmierności kary została przedstawiona w części odnoszącej się do tożsamego zarzutu z apelacji prokuratora i nie ma potrzeby jej powtarzania.

Wskazać jedynie należy, że nie ma racji pełnomocnik, że do okoliczności łagodzących dla oskarżonego nie można zaliczyć okazanej przez oskarżonego skruchy. Nieprawdą też jest, że A. S. (1) nie wyraził woli naprawienia szkody. Oskarżony bowiem jeszcze przed uprawomocnieniem się wyroku starał się przekazać za pośrednictwem swojego obrońcy pełnomocnikowi oskarżyciela posiłkowego kwoty po 5.000 złotych. Oskarżony przed uprawomocnieniem się wyroku wcale nie musiał przekazywać pokrzywdzonemu całej kwoty zasądzonego od niego odszkodowania. To, że podjął on działania w celu zapłacenia przynajmniej w części odszkodowania przemawia jednoznacznie na jego korzyść. Oskarżyciel posiłkowy nie miał podstaw, aby odmówić przyjęcia w części odszkodowania. Nie świadczy to w każdym razie o tym, że oskarżony nie chciał zapłacić całej kwoty zasądzonego od niego na rzecz pokrzywdzonego odszkodowania.

Wprawdzie okoliczności łagodzące dla oskarżonego nie mogą zrównoważyć okoliczności jego obciążających, niemniej jednak za karę adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego i stopnia szkodliwości społecznej popełnionego przez niego przestępstwa należało uznać karę pięciu lat pozbawienia wolności. Kara taka jest wystarczająco dolegliwa, aby spełnione zostały wobec oskarżonego funkcje wychowawcze i prewencyjne.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego A. S. (1):

Żadną miarą nie można uznać wymierzonej wobec oskarżonego kary za rażąco surową. Wręcz przeciwnie, co wykazano wyżej, orzeczona kara trzech lat pozbawienia wolności jest rażąco łagodna, co uzasadnia jej podwyższenie a nie złagodzenie.

W niniejszej sprawie nie zaistniały żadne wyjątkowe okoliczności, aby zastosować wobec oskarżonego dobrodziejstwo nadzwyczajnego złagodzenia kary. Ani okazana przez oskarżonego skrucha, ani też uzgodnienie z pokrzywdzonym sposobu naprawienia szkody nie uzasadniają zastosowania tej instytucji.

Oskarżony wprawdzie przyznał się do winy, ale jego wyjaśnienia wyraźnie odbiegają od poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych. A. S. (1) w początkowej fazie śledztwa w ogóle nie przyznawał się do winy i odmawiał składania wyjaśnień, twierdząc jedynie, że został pobity przez funkcjonariuszy Straży Granicznej. W późniejszych zaś wyjaśnieniach, wbrew temu co zostało ustalone na podstawie opinii biegłego z zakresu badań wypadków drogowych, utrzymywał, że przed zderzeniem z samochodem służbowym Straży Granicznej podjął manewr hamowania. Twierdził też, że samochód służbowy ruszył w jego kierunku i uderzył w prowadzony przez niego pojazd. Nie można zatem uznać, że obszernie i rzetelnie wyjaśnił okoliczności popełnionego przez niego przestępstwa.

Nasilenie okoliczności obciążających jest tak duże, że nie mogą ich zrównoważyć okoliczności łagodzące takie jak: dotychczasowa niekaralność, wyrażony żal z powodu swego zachowania oraz uzgodnienie z pokrzywdzonym wysokości odszkodowania.

Brak jest też podstaw do uznania, że orzeczony wobec niego środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii (...) jest rażąco surowy. Wręcz przeciwnie, pomimo jego fakultatywności należałoby uznać, że jest on zbytnio łagodny. Oskarżony w sposób brawurowy prowadził na drodze publicznej pojazd. Umyślnie złamał podstawowe zasady bezpieczeństwa na drodze. Kontynuując jazdę pomimo blokady narażał życie i zdrowie innych uczestników ruchu, czego był w pełni świadomy. Niezbędne jest zatem wykluczenie go z ruchu drogowego na stosunkowo długi okres, aby uświadomić mu konieczność przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa. Nie można uznać, że środek ten jest nadmiernie dolegliwy, gdyż przez najbliższe lata nie będzie mógł wykonywać zawodu kierowcy. Oskarżony od kilku lat jest bezrobotny. Może poszukiwać zatrudnienia w innym zawodzie.

Rację ma natomiast obrońca, że brak było podstaw do orzekania środka kompensacyjnego na rzecz Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej. Pokrzywdzony nie może domagać się odszkodowania w kwocie stanowiącej równowartość nowego samochodu (...). Szkoda w uszkodzonym pojeździe została oszacowana przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Wyniosła ona 25.704 złotych. Brak jest dowodów na to, że ta szkoda była wyższa. Taką kwotę Podlaski Oddział Straży Granicznej otrzymał od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i taką kwotę Fundusz będzie dochodził od oskarżonego na zasadzie roszczenia regresowego.

Wniosek

Wniosek z apelacji prokuratora:

w przypadku uwzględnienia zarzutu apelacyjnego z punktu 1 uchylenie w całości wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, w przypadku nieuwzględnienia zarzutu z punktu 1 zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu za czyn z punktu I kary 10 lat pozbawienia wolności, za czyn z punktu 2 wyroku 2 lat pozbawienia wolności i kary grzywny w wymiarze 600 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 zł i wymierzenie oskarżonemu w miejsce kar jednostkowych kary łącznej w wymiarze 10 lat pozbawienia wolności, poprzez wskazanie w podstawie prawnej orzeczenia o wymiarze kary łącznej art. 39 §1 k.k.s. w zw. z art. 39 §2 k.k.s. w zw. z art. 85 §1 i 2 k.k. w zw. z art. 20 §2 k.k.s., poprzez wskazanie w podstawie prawnej zaliczenia w punkcie 12 wyroku na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okresów rzeczywistego pozbawienia wolności art. 63 §1 k.k. w zw. z art. 20 §2 k.k.s.

Wniosek z apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenia wobec oskarżonego A. S. (1) kary co najmniej pięciu lat pozbawienia wolności.

Wniosek z apelacji obrońcy oskarżonego:

złagodzenie wymierzonej wobec oskarżonego A. S. (1) kary łącznej do 1 roku pozbawienia wolności przy uwzględnieniu instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary oraz skrócenie okresu zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii (...) w ruchu lądowym do 1 roku oraz uchylenie obowiązku naprawienia szkody w kwocie 86.000 zł orzeczonej na rzecz pokrzywdzonej placówki Straży Granicznej.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Odnośnie wniosku z apelacji prokuratora:

Ponieważ zarzut dotyczący sfery winy okazał się bezzasadny, brak było podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Z uwagi na to, że zaliczenie na poczet kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie odpowiadało prawu, zgodnie z art. 438 ptk 1a k.p.k. brak było podstaw do wzruszania orzeczenia w tym zakresie.

Zasadność zarzutu rażącej niewspółmierności kary uzasadniała podwyższenie kary za czyn przypisany w punkcie 1 do 5 lat pozbawienia wolności. Ponieważ brak było podstaw do uznania, że kary za przypisane oskarżonemu przestępstwo karnoskarbowe były rażąco łagodne, nie uwzględniono w tym zakresie wniosku prokuratora.

Odnośnie wniosku z apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

Ponieważ należało uznać, że kara wymierzona oskarżonemu za przestępstwo popełnione między innymi na szkodę M. L. (1) była rażąco łagodna, należało ją podwyższyć do pięciu lat pozbawienia wolności.

Odnośnie wniosku z apelacji obrońcy oskarżonego A. S. (1)

Ponieważ wymierzona oskarżonemu w punkcie 1 wyroku kara pozbawienia nie jest rażąco surowa, a wręcz przeciwnie: rażąco łagodna, brak było podstaw do łagodzenia tej kary przy zastosowaniu instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Nie można też było uznać, że orzeczony wobec oskarżonego środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jest rażąco surowy.

Ponieważ Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłacił Podlaskiemu Oddziałowi Straży Granicznej odszkodowanie za uszkodzony samochód służbowy marki (...), należało uznać, że szkoda w tym pojeździe został wyrównana i tym samym brak jest podstaw do orzekania w tym zakresie wobec oskarżonego środka kompensacyjnego.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Śmierć oskarżonego J. S..

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Z uwagi na to, że oskarżony J. S. zmarł, stosownie do treści art. 439 §1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 17 §1 pkt 5 k.p.k. wyrok w części dotyczącej tego oskarżonego należało uchylić i postępowania karne wobec niego umorzyć

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano wyrok w zakresie przypisanej winy oskarżonego A. S. (1).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Jak wskazano wyżej, brak było podstaw do uwzględnienia apelacji prokuratora domagającej się zakwalifikowania czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 również z art. 13 §1 k.k. w zw. z art. 148 §1 k.k. oraz z art. 223 §1 k.k.

Brak też było podstaw do uwzględnienia zarzutów dotyczących sfery winy i kary z pisma obrońcy oskarżonego zatytułowanego „Uzupełnienie apelacji”.

Podkreślić należy, że uwzględnienie zarzutów z tego pisma mogłoby nastąpić wyłącznie wtedy, gdyby podniesione okoliczności wskazywałyby, że wyrok jest rażąco niesprawiedliwy.

Żadna z tych okoliczności nie wskazuje, że utrzymanie wyroku w mocy w zakresie winy byłoby rażąco niesprawiedliwe. W istocie powołanie się przez obrońcę na treść art. 440 k.p.k. stanowiło próbę obejścia przepisu wskazującego, że apelacja może być wniesiona w terminie 14 dni od dnia otrzymania odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Zarzuty zgłoszone po tym terminie nie mogą być przedmiotem rozpoznania przez sąd odwoławczy.

Nie mniej jednak należy wskazać, że żaden z tych zarzutów nie jest zasadny.

Żadną miarę nie można zgodzić się z tezą, że oskarżony A. S. (1) nie miał możliwości zauważenia rozlokowanych na drodze funkcjonariuszy Straży Granicznej. Nie jest prawdą, że M. L. (1) jedynie wychylił się zza samochodu służbowego. Pokrzywdzony stanowczo zeznał, że wyszedł zza pojazdu w kierunku nadjeżdżającego busa, aby oddać celny strzał w kierunku chłodnicy pojazdu zatrzymywanego. Oczywiste jest, że wychylając się jedynie zza samochodu nie mógłby oddać strzału celnego w kierunku busa. Był on zatem doskonale widoczny dla oskarżonego. Poza tym musiał on też być widoczny, kiedy stał za samochodem służbowym. Jest on bowiem wysokim mężczyzną, co dało się zauważyć na rozprawie odwoławczej. Zdecydowanie zatem przewyższał samochód marki (...). Ł. W. zeznał jednoznacznie na rozprawie, że dla osoby jadącej busem i zbliżającej się do pojazdu M. L. (1) był widoczny. Zeznał on też, że na początku M. L. (1) nie zasłaniał pojazd służbowy. Nawet gdyby uznać, że M. L. (1) jedynie wychylił się zza samochodu, to i tak oskarżony jadąc w jego kierunku musiał go zobaczyć. A. S. (1) nie mógł zatem jego nie zauważyć. Pomimo tego kontynuował jazdę, nie podejmując manewru hamowania.

Z kolei M. M. zeznał, że prowadzony przez oskarżonego pojazd jechał w ich stronę z dużą prędkością. Pojazd służbowy był na pewno widoczny z dużej odległości. Jego też oskarżony nie mógł nie widzieć. Jak wynika z jego zeznań trzymał w ręku uruchomioną latarkę z czerwonym światłem, za pomocą której dawał sygnał do zatrzymania. Wszyscy funkcjonariusze znajdujący się drodze mieli założone służbowe kamizelki odblaskowe. Nie powstrzymało to oskarżonego przed kontynuowanie jazdy wprost na blokadę.

Wbrew temu, co podniósł obrońca, z zeznań Ł. W. wcale nie wynika, że oskarżony nie mógł zauważyć go w pojeździe służbowym. Zeznał on (k. 1.174): „Uważam, iż kierowca busa raczej nie miał możliwości zobaczenia mnie siedzącego w samochodzie służbowym, dopiero już jak dojeżdżał.” Wynika zatem z tego, że początkowo nie mógł go widzieć, ale zbliżając się do samochodu służbowego musiał go zauważyć.

Wbrew temu co podniósł obrońca, oskarżony nie tylko przewidywał, widząc blokadę drogi, że w pobliżu stojącego w poprzek drogi samochodu służbowego mogą znajdować się funkcjonariusze Straży Granicznej, ale jak wynika jednoznacznie z zeznań świadków doskonale widział rozstawionych na drodze funkcjonariuszy w kamizelkach odblaskowych. Skoro ich doskonale widział, to nie podejmując manewru hamowania nie tylko przewidywał, że może spowodować u nich obrażenia ciała, ale również godził się na to. Nie mógł zakładać, że funkcjonariusze w porę uciekną przed nadjeżdżającym busem, zwłaszcza że musiał widzieć, jak pokrzywdzony M. L. (1) zamierzał oddać w kierunku jego pojazdu strzał. Dojeżdżając zaś do samochodu służbowego miał możliwość zauważenia siedzącego w samochodzie służbowym Ł. W..

Żadną miarą nie można zgodzić się z obrońcą, że przeprowadzona przez funkcjonariuszy Straży Granicznej czynność zatrzymania do kontroli drogowej z blokadą drogi, przy użyciu pojazdu służbowego oraz kolczatki została przeprowadzona bez zachowania szczególnej ostrożności, bez uwzględnienia właściwości blokady jako środka przymusu bezpośredniego, mogącego stanowić zagrożenie życia lub zdrowia zarówno funkcjonariuszy, jak i oskarżonego. Formułując taki zarzut obrońca niejako próbuje odpowiedzialność za doprowadzenie do przedmiotowego zdarzenia przerzucić na funkcjonariuszy Straży Granicznej. Wszystkie czynności podjęte przez funkcjonariuszy były prawidłowe, zgodne z obowiązującymi wymogami. Do przeprowadzonych przez nich czynności nie można mieć żadnych racjonalnych zastrzeżeń. Postępowali zgodnie z obowiązującymi ich procedurami. Gdyby oskarżony zastosował się do dawanych mu wyraźnie sygnałów świetlnych i dźwiękowych, z pewnością nie doszłoby do tego zdarzenia.

Faktem jest, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, że nawierzchnia jezdni w chwili zdarzenia była sucha. Z protokołu oględzin miejsca wypadku drogowego wynika jednoznacznie, że nawierzchnia jezdni była wilgotna. Nie wynika jednakże z niego, wbrew temu co podniósł obrońca, że jezdnia była oblodzona. Nie leżał też na niej śnieg, co też widoczne jest w znajdującym się w aktach sprawy materiale poglądowym. Jedynie pobocze było pokryte śniegiem. To zaś, że jezdnia była wilgotna nie uniemożliwiało oskarżonemu podjęcia manewru hamowania przez blokadą. Podkreślić należy, że w czasie oględzin miejsca zdarzenia nie ujawniono śladów, na podstawie których można byłoby wnioskować o manewrze obronnym w postaci hamowania. Układ hamulcowy w samochodzie prowadzonym przez oskarżonego był zaś sprawny.

Nie ma też żadnych wątpliwości, że oskarżony umyślnie z zamiarem ewentualnym spowodował uszkodzenie pojazdu służbowego marki (...). Widząc ustawiony w poprzek drogi samochód miał w zasadzie znikome szanse uniknięcia uderzenia. Samochód służbowy był widoczny z dalekiej odległości. Nie wykonując manewru hamowania i zbliżając się do służbowego auta z niemałą prędkością musiał przewidywać i godzić się na to, że uszkodzi ten pojazd.

Wręcz absurdalne jest zarzucanie obrazy art. 60 §3 k.k. Przede wszystkim przepis ten może być zastosowany wobec sprawcy współdziałającego co najmniej z dwoma osobami. Tymczasem przestępstwa kwalifikowanego z art. 224 §2 k.k. w zb. z art. 156 §1 pkt k.k. w zb. z art. 157 §2 k.k. w zb. z art. 288 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. dopuścił się samodzielnie. Nie spowodował przecież ciężkich obrażeń ciała u M. L. (1) wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami. Poza tym jego wyjaśnienia dotyczące tego przestępstwa istotnie odbiegają od poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych.

W przypadku przestępstwa skarbowego przepis art. 60 §3 k.k. nie znajduje zastosowania. Można jedynie rozważać, czy nie należało nadzwyczajnie złagodzić kary oskarżonemu na zasadzie art. 36 §3 k.k.s. Nie można jednakże uznać, że oskarżony ujawnił przed organem postępowania przygotowawczego wszystkie istotne informacje dotyczące osób współdziałających oraz okoliczności popełnienia przestępstwa karnoskarbowego. Faktem jest, że oskarżony wskazał w swoich wyjaśnieniach, że przewóz papierosów bez oznaczeń skarbowych akcyzy zlecił mu obywatel Litwy, ale nie przekazał informacji, które mogłyby pozwolić na ustalenie tej osoby. Żadną miarą zatem nie można uznać, że przekazał istotne informacje osoby z nim współdziałającej.

Jak wskazano wcześniej, wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności oraz środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych nie cechują się rażącą surowością. Wręcz przeciwnie, kara pozbawienia wolności wymierzona mu za przestępstwo pospolite jest rażąco łagodna, co uzasadniało jej podwyższenie do 5 lat. Podkreślić jednocześnie należy, że nie ma zupełnie racji obrońca, że funkcjonariusze Straży Granicznej przyczynili się do powstania skutków z art. 156 §1 pkt 2 k.k. oraz art. 157 §2 k.k. Zachowanie funkcjonariuszy było bowiem zgodne z obowiązującymi ich regułami. Do przeprowadzonej przez nich blokady drogi i próby zatrzymania kierowanego przez oskarżonego busa nie można mieć żadnych zastrzeżeń. Wszystkie podjęte przez nich działania były prawidłowe. Obrońca nie powinien przerzucać odpowiedzialność za spowodowanie obrażeń ciała na funkcjonariuszy Straży Granicznej. Oskarżony miał wystarczająco dużo czasu, aby zareagować na dawane mu sygnały świetlne i dźwiękowe do zatrzymania. Całkowitą winę za spowodowanie tego zdarzenia ponosi wyłącznie oskarżony.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Podwyższono oskarżonemu karę za czyn przypisany w punkcie do pięciu lat pozbawienia wolności, orzeczono na nowo karę łaczną w wymiarze 5 lat pozbawienia wolności, uchylono rozstrzygnięcie o środku kompensacyjnym na rzecz Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny zmiany wyrok zostały wyjaśnione we wcześniejszych rubrykach.

Mając na względzie ścisły związek czasowy pomiędzy popełnionym przez oskarżonego przestęptwa karę łączną orzeczoną na zasadzie pełnej absorpcji stosując przepisy obowiązujące w dacie popełnienia czynów. Przepisy obowiązujące w dacie orzekania były mniej względne dla oskarżonego.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Wobec tego, że oskarżony J. S. zmarł należało stosownie do treści art. 439 §1 pkt 8 k.p.k. w zw. z art. 17 §1 pkt 5 k.p.k. wyrok w stosunku do tego oskarżonego uchylić i umorzyć wobec niego postępowanie.

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

I, IV i V

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w części dotyczącej oskarżonego J. S. opiera się na przepisie art. 632 pkt 2 k.p.k.

Zgodnie z treścią art. 635 k.p.k. w zw. art. 627 k.p.k. w zw. §11 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia MInistra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 ze zm.). Podkreślić należy, że apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego została uwzględniona i zmieniono zaskarżony wyrok na niekorzyść oskarżonego.

Sytuacja materialna oskarżonego uzasadniała zwolnienie go na podstawie art. 624 §1 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7. PODPIS