Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 10.06.2020 r.

Strona powodowa (...) S.A. z siedzibą w L., w pozwie wniesionym do tut. Sądu w dniu 09.07.2019 r. domagała się zasądzenia od pozwanej E. Ś. kwoty 4 742,69 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. Domagała się też zasądzenia kosztów procesu na jej rzecz (k. 1-2).

Swoje roszczenie wiązała z umową pożyczki zawartą przez pozwaną w dniu 27.09.2018 r. Podała, że pozwana nie wywiązała się z nałożonego umową obowiązku, a roszczenie stało się wymagalne w dniu 18.03.2019 r. Na dochodzoną wierzytelność złożyły się: 3 338,81 zł należności głównej, 103,41 zł z tytułu niespłaconych odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego, 2,61 zł z tytułu odsetek ustawowych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego od dnia wypowiedzenia od sumy kapitału oraz opłat, 19,63 zł z tytułu odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczonych przez wierzyciela pierwotnego, 67,23 zł z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych przez stronę powodową od kwoty 3 338,81 zł od dnia 14.03.2019 r. do dnia sporządzenia pozwu, 280 zł z tytułu opłaty naliczonej przez wierzyciela pierwotnego za każdy rozpoczęty miesiąc pożyczki (stanowiąca 2% udzielonego kapitału), 931 zł z tytułu pozostałej do spłaty prowizji za udzielenie pożyczki naliczonej przez wierzyciela pierwotnego zgodnie z postanowieniami umowy.

Nakazem zapłaty z dnia 17.07.2019 r., Referendarz sądowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 27).

We wniesionym sprzeciwie, pozwana E. Ś. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Podniosła zarzuty: nieważności umowy pożyczki z uwagi na rażąco wysokie opłaty, nieudowodnienia roszczenia co do zasady, jak i wysokości, brak wykazania skutecznego zawarcia umowy pożyczki przez umocowaną do tego osobę, brak wykazania wysokości roszczenia powoda w szczególności wykazania zasadności żądania zapłaty kwot w wysokości określonej w pozwie, brak wykazania skutecznego wypowiedzenia umowy, wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem i daty jego powstania, brak wykazania podstawy, terminów i wysokości odsetek wskazanych w pozwie składających się na kwotę dochodzoną pozwem, abuzywności klauzul, dotyczących pozaodsetkowych kosztów kredytu, obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych (k. 32-40).

Na rozprawie w dniu 17.12.2019 r. pełnomocnik pozwanej, z ostrożności procesowej, wniósł o rozłożenie należności na raty w kwotach po 100 zł miesięcznie (k. 57).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25.09.2018 r. pozwana E. Ś. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) na kwotę 3 500 zł, z całkowitą kwotą do zapłaty w wysokości 6 193,98 zł. Pożyczka płatna była w 20 miesięcznych ratach po 309,71 zł z ostatnią ratą wyrównawczą w kwocie 309,49 zł do 26. dnia każdego miesiąca. Prowizja za udzielenie pożyczki wynosiła 980 zł, natomiast prowizja administracyjna 1 400 zł za cały okres trwania umowy (po 70 zł miesięcznie). RRSO ustalono na 105,61%. Zgodnie z punktem 18 umowy, pożyczkodawca mógł rozwiązać umowę z przyczyn leżących po stronie klienta z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia w przypadku opóźnienia klienta ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy, przekraczającego 60 dni.

Pozwanej wypłacona została kwota 3 500 zł w dniu 27.09.2018 r. w drodze przelewu bankowego.

Pozwana zapłaciła jedną ratę pożyczki, a następnie popadła w zadłużenie.

W dniu 28.02.2019 r. wierzyciel pierwotny wypowiedział pozwanej umowę pożyczki, wzywając ją ostatecznie do zapłaty kwoty 4 672,85 zł, w tym 3 338,81 zł, tytułem kapitału, 931 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki, 280 zł tytułem prowizji administracyjnej, 103,41 zł tytułem odsetek, 19,63 zł tytułem odsetek karnych.

Pozwana nie zapłaciła kwoty o którą wzywał ją wierzyciel pierwotny w piśmie z dnia 28.02.2019 r. w żadnej części.

W dniu 14.03.2019 r. wierzytelność z tytułu pożyczki została przeniesiona na stronę powodową w drodze porozumienia nr (...) do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 24.05.2018 r.

Pismem z dnia 27.03.2019 r. strona powodowa zawiadomiła pozwaną o cesji wierzytelności i wezwała ją do spłaty długu w kwocie 9 638,91 zł, w tym 4 683,78 zł z tytułu umowy zawartej przez pozwaną z (...) Sp. z o.o.

Dowód: bezsporne, nadto: umowa pożyczki – k. 3-6, harmonogram spłat - k. 4, potwierdzenie przelewu – k. 7, wypowiedzenie umowy pożyczki – k. 8, umowa ramowa cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 24.05.2018 r. – k. 9-12, porozumienie nr 10 z dnia 14.03.2019 r. – k. 14-16, załącznik do umowy cesji – k. 17, zawiadomienie o cesji – k. 21, wezwanie do zapłaty – k. 22

Pozwana ma 41 lat, ma na utrzymaniu córkę w wieku 10 lat, która leczy się z powodu zaburzeń psychicznych i hormonalnych. Mąż pozwanej jest alkoholikiem i nie pracuje. Pozwana mieszka wraz z córką i mężem w domu, który jest własnością braci jej męża, nie płaci z tego tytułu czynszu. Nie ma żadnego majątku. Utrzymuje się z zasiłku rodzinnego w kwocie 120 zł, 500+ i alimentów w kwocie 500 zł. Pozwana od marca do grudnia 2019 r. była zatrudniona jako kasjerka w sklepie z wynagrodzeniem w kwocie 1 600 zł netto miesięcznie. Pozwana posiada jeszcze inne długi, oprócz dochodzonego niniejszym pozwem – w firmach (...), opiewające łącznie na kilkadziesiąt tysięcy złotych, których nie spłaca. Pożyczki zaciągała na prośbę męża, by spłacić jego długi, gdyż zobowiązał się że pojedzie za granicę i spłaci te pożyczki, czego nie uczynił. Obecnie pozwana jest zatrudniona na umowę o pracę na czas określony, zarabia minimalną krajową.

Dowód: zeznania pozwanej – nagranie z rozprawy z dnia 17.12.2019 r. 00:02:24 – k. 57, oświadczenie pozwanej na rozprawie z dnia 10.06.2020 r. – 00:01:08 i k. 65

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, których treść i forma nie budziły wątpliwości Sądu.

Na podstawie umowy pożyczki gotówkowej, regulaminu do umowy, Sąd ustalił, że strony łączyła umowa zawarta w dniu 25.09.2018 r., a także postanowienia umowne.

Podstawą ustalenia legitymacji czynnej powoda w niniejszym postępowaniu była przedłożona umowa przelewu wierzytelności wraz z porozumieniem nr 10 do umowy i załącznikiem, z których wynika, że na stronę powodową przelano wierzytelność z tytułu umowy zawartej przez (...) Sp. z o.o. z pozwaną. Umowa i wykaz wierzytelności oraz wyciąg z rejestru strony powodowej zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie radcę prawnego prawidłowo umocowanego, wobec czego posiadają walor dokumentu o charakterze urzędowym stosownie do art. 129 § 3 k.p.c.

Zeznania pozwanej są miarodajne dla ustalenia obecnej sytuacji finansowej E. Ś..

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy.

Na wstępie należy stwierdzić, że pozwana nie kwestionowała samego faktu zawarcia umowy pożyczki z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Nie podnosiła, że nie podpisała tej konkretnej umowy. Wskazywała jedynie, że nie wykazano umocowania do działania imieniem wierzyciela pierwotnego przez osobę zawierającą z pozwaną umowę pożyczki w dniu 25.09.2018 r. W ocenie Sądu zarzut ten należy uznać za chybiony. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 97 k.c., osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytywana jest w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że K. R. działała w ramach prowadzonej przez pierwotnego wierzyciela działalności, czyli udzielania pożyczek, a pozwana z tych usług skorzystała. Nie bez znaczenia dla powyższego faktu pozostaje okoliczność, że w konsekwencji zawarcia przez strony umowy, pozwana otrzymała od pierwotnego wierzyciela środki w wysokości 3 500 zł (na które opiewała umowa), czego nie kwestionowała i co także przesądza o skuteczności zawartej umowy.

Z przedłożonego do pozwu harmonogramu wynikało, że pozwana E. Ś. spłaciła jedynie jedną ratę pożyczki, a później popadła w zadłużenie. Pozwana nie przedłożyła żadnych dowodów, na okoliczność wykazania, że spłaciła więcej rat. Ciężar dowodu w tym zakresie obciążał właśnie pozwaną, na podstawie art. 6 k.c., zgodnie z którym ciężar dowodu obciąża stronę, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W punkcie 18 umowy wskazano, że pożyczkodawca może rozwiązać umowę z przyczyn leżących po stronie klienta z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia w przypadku opóźnienia klienta ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy, przekraczającego 60 dni. Skoro pozwana nie spłaciła już drugiej raty pożyczki, której termin płatności upływał 26.11.2018 r., to wierzyciel pierwotny miał prawo wypowiedzieć umowę pożyczki pismem z dnia 25.02.2019 r. z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, wzywając pozwaną do zapłaty należności w terminie do 18.03.2019 r. W ocenie Sądu, strona powodowa skutecznie wykazała, iż roszczenie jest wymagalne. Niczym niepoparte są twierdzenia pozwanej aby miała nie otrzymać wyżej wskazanych pism. Twierdzenie to budzi wątpliwość przede wszystkim z uwagi na to, iż były one kierowane na adres wskazany przez pozwaną w umowie, którym również posługiwała się w toku niniejszego procesu, co przekonuje, iż jest on aktualny i prawidłowy. Odpowiadając na zarzuty pozwanej, że powód nie przedłożył dowodu nadania przedmiotowych pism na jej adres wskazać należy, że w polskim prawie nie ma takiego wymogu. W ocenie Sądu, nielogicznym byłoby gdyby powód, czy wierzyciel pierwotny nie wysłał do pozwanej sporządzonego pisma z wezwaniem do zapłaty, czy wypowiedzeniem umowy. Poza tym, z urzędu Sądowi wiadomym jest, że firmy pożyczkowe i firmy skupujące wierzytelności wysyłają wiele pism do stron przed wniesieniem pozwu do Sądu, w celu ponaglenia ich do spłaty długu. Dlatego też Sąd uznał zarzuty pozwanej w tym zakresie za nielogiczne i niczym niepoparte tym bardziej, że sama przyznała, że przestała spłacać pożyczkę (przez co mogła liczyć się z wypowiedzeniem umowy przez wierzyciela).

Pozwana kwestionowała też moc dowodową dokumentów przedłożonych przez powoda w sprawie. Podnieść należy, że strona powodowa przedłożyła do sprawy poświadczone przez reprezentującego ją w sprawie adwokata kopie dokumentów m.in. w postaci umowy przelewu wierzytelności, na mocy której nabyła wierzytelność w stosunku do pozwanej od (...) Sp. z o.o., załącznika do umowy cesji, umowy pożyczki zawartej przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym wraz z harmonogramem. Zgodnie z art. 129 § 2 i 3 k.p.c. zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ma charakter dokumentu urzędowego. Sąd nie powziął więc wątpliwości, ani co do legitymacji czynnej strony powodowej (skoro został wykazany ciąg pełnomocnictw dla osób reprezentujących strony umowy przelewu wierzytelności, a z wykazu wierzytelności wynika, że przelana została również wierzytelność w stosunku do pozwanej z tytułu zaciągniętej pożyczki), ani co do prawdziwości samej umowy pożyczki, skoro przedłożone dokumenty zostały poświadczone przez radcę prawnego strony powodowej, a pozwana nie twierdziła że takiej umowy nie zawierała.

Pozwana podniosła też zarzut abuzywności klauzul dotyczących pozaodsetkowych kosztów kredytu. W tym kontekście wskazać należy, że samo zastrzeżenie przez strony w umowie pożyczki różnego rodzaju opłat w formie ryczałtowej, jako wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, nie narusza zasady swobody umów przewidzianej w art. 353 ¹ w zw. z art. 58 i 65 § 2 k.c. W granicach bezwzględnie obowiązujących przepisów i zasad współżycia społecznego (art. 58 k.c.), przepisy art. 353 ¹ k.c. i 65 § 1 k.c. pozwalają na swobodne kształtowanie stosunku umownego. Przyjmuje się, że w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszają interesy konsumenta postanowienia umowne godzące w równowagę kontraktową stron, a także te, które zmierzają do wprowadzenia konsumenta w błąd wykorzystując jego zaufanie i brak specjalistycznej wiedzy.

We wniesionym sprzeciwie pozwana w sposób ogólny podniosła zarzut obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Tymczasem z zawartej umowy wynikają warunki, na które pozwana dobrowolnie wyraziła zgodę, w tym również obciążenie jej kosztami wynikającymi z faktu związania umową. Z zeznań pozwanej E. Ś. wynika, że zawierała wiele podobnych umów pożyczek (na kilkadziesiąt tysięcy złotych), musiała zatem liczyć się z konsekwencjami w postaci konieczności poniesienia opłat i prowizji z tytułu zaciągnięcia zadłużenia w instytucjach finansowych nie będących bankiem. Z umowy zawartej przez pozwaną wynika, że całkowita kwota do zapłaty - w razie zachowania warunków umowy to 6 193,98 zł. Kwota ta podzielona na 20. kolejnych rat dawała tę samą kwotę, co wysokość comiesięcznie zastrzeżonej raty pożyczki, z uwzględnieniem raty wyrównawczej. Sam sposób poinformowania pozwanej o warunkach pożyczki, jak też i spłaty odpowiadał wymaganiom Ustawy o kredycie konsumenckim. Pobieranie opłat przygotowawczych i prowizji w związku z udzieleniem pożyczki powołana ustawa dopuszcza w art. 30 ust. 1 pkt 10. Pożyczkobiorczyni E. Ś. uzyskała czytelne informacje o czasie obowiązywania umowy, stopie oprocentowania, całkowitej kwocie pożyczki, zasadach i terminach spłat oraz rzeczywistej stopie oprocentowania. Pozwana miała świadomość, że przedmiotową umowę zawierała z instytucją pozabankową. Postanowienia umowy pozostawały też zgodne z art. 36a ust. 2 Ustawy o kredycie konsumenckim. Przewidziane w zawartej z pozwaną umowie koszty pożyczki odpowiadały ustawowemu limitowi przewidzianemu przez ustawodawcę i nie przekraczały maksymalnie dopuszczalnej kwoty 3 500 zł. Poza tym, wierzyciel nie domagał się od niej zapłaty całej opłaty administracyjnej, a jedynie odpowiadającej długości trwania umowy (cała opłata wynosiła 1 400 zł (1 400 zł : 20 = 70 zł), a wierzyciel domagał się od pozwanej 280 zł stanowiącej równowartość 4 rat – 70 zł x 4 = 280 zł). Zastrzeżenie dodatkowych opłat nie stanowiło więc obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Samo udzielenie ochrony stronie umowy ze względu na klauzule abuzywne nie może opierać się wyłącznie na stwierdzeniu, że warunki umowy są dla tej strony niekorzystne, choćby dotyczyło to konsumenta (art. 353 ¹ k.c.).

Z powołanych wyżej względów Sąd uznał, że pozwana nie wywiązała się z zaciągniętego zobowiązania stąd też zgłoszone roszczenie – uznał za uzasadnione w zakresie kwoty 4 719,70 zł, w tym: 3 338,06 zł tytułem niespłaconego kapitału, 931 zł, tytułem pozostałej do spłaty prowizji za udzielenie pożyczki, 280 zł, tytułem prowizji administracyjnej, 103,41 zł, tytułem odsetek umownych za 4 miesiące do rozwiązania umowy, 67,23 zł, tytułem odsetek za opóźnienie.

W pozostałym zakresie (co do kwoty 22,99 zł, tytułem odsetek) Sąd uznał powództwo za niezasadne.

O odsetkach Sąd orzekł na zasadzie art. 481 § 2 ¹ k.c.

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanej o rozłożenie należności na raty.

Art. 320 k.p.c. stanowi iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć zasądzone świadczenie na raty. Do szczególnie uzasadnionych wypadków, zalicza się między innymi okoliczności dotyczące przede wszystkim osoby dłużnika i sytuacji z nim związanych, zarówno majątkowych, rodzinnych czy zdrowotnych. Sąd rozkładając dane świadczenie na raty musi także wziąć pod uwagę sytuację wierzyciela, co oznacza, iż nie powinno się działać z jego pokrzywdzeniem. Ochrona, jaką zapewnia dłużnikowi przepis art. 320 k.p.c., nie może być stawiana, mimo wszystko, ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13.11.2017 r., VI ACa 425/16, LEX nr 2477335). Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15.12.2006 r. III CZP 126/06, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22.09.1970 r., III PZP 11/70 (OSNCP 1971, nr 4, poz. 61).

W niniejszej sprawie pozwana ma na utrzymaniu chorą córkę, jest zatrudniona na czas określony z pensją najniższą krajową, a jej mąż, który jest alkoholikiem nie pracuje. Pozwana ma zadłużenia w innych firmach pożyczkowych opiewające na kilkadziesiąt tysięcy złotych, jej mąż też ma długi. W ocenie Sądu sytuacja życiowa pozwanej nie daje gwarancji realnej spłaty długu, nawet w ratach po 100 zł miesięcznie. Sąd miał też na uwadze, że wysokość tych rat jest krzywdząca dla wierzyciela, któremu nie przysługiwałyby odsetki od ratalnych spłat, a sam okres spłaty wydłużyłby się na wiele miesięcy.

Z uwagi na powyższe, orzeczono jak w punkcie I i II wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 1017 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą złożyły się: 100 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu, 17 zł, tytułem zwrotu kosztów pełnomocnictwa, 900 zł, tytułem wynagrodzenia pełnomocnika strony powodowej, które zostało ustalone na podstawie § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05).

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować uzasadnienie, termin do sporządzenia uzasadnienia należy liczyć od daty przedłożenia akt po rozpoznaniu wniosku o zwolnienie od opłaty od uzasadnienia czyli od dnia 20 lipca 2020r., projekt uzasadnienia sporządzony przez P. A. J. M.,

2.  odpis doręczyć pełn. pozwanej;

3.  kal. 14 dni

N., dnia 30 lipca 2020r.

Sędzia Grażyna Poręba