Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

WSTĘPNE

Dnia 12 sierpnia 2021 roku

Sąd Rejonowy w Opocznie, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Mirosława Makowska

Protokolant: sek. sąd. Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2021 roku w Opocznie

na rozprawie

sprawy z wniosku K. R.

z udziałem T. P. (1), A. J., A. K., A. P. (1), M. W. (1), N. K., B. T. (1)

o dział spadu i o zasiedzenie

postanawia:

oddalić wniosek o zasiedzenie.

Sygn. akt I Ns 28/21

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 13 stycznia 2021 r. (data wpływu) wnioskodawca K. R. wnosił o dokonanie działu spadku po Z. R. z domu D. zmarłej dnia 1 sierpnia 1996 r. w W., ostatnio stale zamieszkałej w O.. Jednocześnie zgłosił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia udziału w wysokości 4/16 części należnego T. P. (1) w nieruchomości wchodzącej w skład spadku po K. R. zmarłym dnia 1 sierpnia 1977 r. w O.. Wnioskodawca wskazał, iż w skład masy spadkowej po Z. i K. małż. R. wchodzi nieruchomość położona w O. oznaczona w ewidencji gruntów numerami działek (...). Wnosił o przyznanie mu działek nr (...), a ponadto przyznanie T. P. (1) działek nr (...), A. J. działek nr (...), A. K. działek nr (...), M. W. (1) działki nr (...), A. P. (1) działek nr (...), B. T. (2) działki nr (...) zaś N. K. działek nr (...) (wniosek z załącznikami k. 3-37).

W odpowiedzi na wniosek z dnia 4 lutego 2021 r. uczestnik postępowania A. K. wniósł o oddalenie wniosku o zniesienie współwłasności i zasiedzenie (odpowiedź na wniosek k.42-43).

W odpowiedzi na wniosek z dnia 10 lutego 2021 r. (data wpływu) uczestniczka postępowania T. P. (1) wniosła o oddalenie wniosku o zasiedzenie i przyłączyła się do wniosku o zniesienie współwłasności przedstawiając jednak odmienny sposób jego dokonania (odpowiedź na wniosek k. 45-46).

Na rozprawie w dniu 7 maja 2021 r. wnioskodawca poparł wniosek. Pełnomocnik uczestniczki T. P. (1) przyłączył się do wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności oraz wnosił o oddalenie wniosku o zasiedzenie. Uczestnik postępowania A. K. wnosił o oddalenie wniosku. Uczestniczka postępowania M. W. (1) przyłączyła się do wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności, wnosząc o spłatę w tym zakresie, wniosła ponadto o oddalenie wniosku o zasiedzenie. Uczestniczka postępowania A. J. także przyłączyła się do wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności, wnosząc o spłatę w tym zakresie, wniosła ponadto o oddalenie wniosku o zasiedzenie (protokół rozprawy k. 91-94).

Na rozprawie w dniu 16 lipca 2021 r. przedstawicielka ustawowa małoletniej N. M. D. S. (1) przyłączyła się do stanowiska pozostałych uczestników postępowania, przyłączyła się do wniosku o dział spadku i wniosła o spłatę na rzecz jej córki. Wyraziła zgodę także na podział nieruchomości w naturze. Wniosła o oddalenie wniosku o zasiedzenie (protokół rozprawy k. 111-113).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów numerami działek: 502, 516, 607, 19/2, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 216/1, 216/3, (...), 453/2, (...), (...), (...), (...), 228/2, 228/3, 260/3, 263/2, 365/3, 44/2 i 61/2 o łącznej powierzchni 3,5406 ha położona jest w O. w obrębach (...), (...), (...), (...), (...), (...), 0010 i (...), gmina O. - Miasto, powiat (...), województwo (...). Dla nieruchomości tej w Sądzie Rejonowym w Opocznie Wydziale Ksiąg Wieczystych jest urządzona księga wieczysta Kw nr (...). Jako współwłaściciele nieruchomości widnieją w księdze wieczystej Z. R. w ¾ częściach i T. P. (1) w ¼ części.

/dowód: - odpis księgi wieczystej Kw nr (...) k. 108 – 110,

- wypisy z rejestru gruntów i wyrysy z mapy ewidencyjnej k. 10 – 29/

K. R. zmarł w dniu 1 sierpnia 1977 r. w O., gdzie ostatnio stale zamieszkiwał. Spadek po nim na mocy ustawy nabyli: żona Z. R. w 1/4 części oraz dzieci M. R., T. P. (2) z domu R., K. K. (1) z domu R. oraz K. R. po 3/16 części każde z nich z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne odziedziczyli z mocy ustawy: żona Z. R. z domu D. oraz córka T. P. (2) z domu R. po 1/2 części każda z nich.

/dowód: - postanowienie Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 13.02.1978 r.

sygn. akt Ns 610/77 k. 31/

Na mocy umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego w dniu 26 kwietnia 1994 r. przed notariuszem A. P. (2) prowadzącym Kancelarię Notarialną w O. Rep. A Nr 1651/94 Z. R. i T. P. (1) darowały działki nr (...) położone w O. w obrębach 6 i 12 o łącznej powierzchni 1,0126 ha K. M. i A. małżonkom K. do wspólności ustawowej małżeńskiej.

/dowód: - wypis aktu notarialnego Rep. A Nr (...) k. 76 – 77/

Z. R. zmarła w dniu 1 sierpnia 1996 r. w W., ostatnio stale zamieszkiwała w O.. Spadek po niej na mocy ustawy nabyły dzieci: K. R., T. P. (2) z domu R. i K. K. (1) z domu R. po 3/12 części oraz wnuki A. R. (1), B. R. i A. R. (2) po 1/12 części każde z nich z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne odziedziczyły z mocy ustawy dzieci: K. R., T. P. (2) z domu R., K. K. (1) z domu R. i wnuczka A. R. (1) po 1/4 części każde z nich. Z. R. przez ponad rok przed śmiercią mieszkała u swojej córki T. P. (1) w W.. Tam też umarła.

/dowód: - zeznania wnioskodawcy K. R. k. 111v – min. 8.32 – 37.14 w zw. z k. 72 v – min.15.18 – 31.26,

- zeznania świadków: S. P. k. 92 v – min. 39.39 – 55.39

A. R. (2) k. 92 v – min. 55.39 - 1.09.06

B. Z. k. 93 – min. 1.10.35 – 1.31.32

- postanowienie Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 10.02.1997 r. sygn. akt I Ns 49/97 k. 32/

K. K. (1) z domu R. zmarła w dniu 22 sierpnia 2014 r. w O., gdzie ostatnio stale zamieszkiwała. Spadek po niej na mocy ustawy nabył mąż A. K. w 4/16 częściach, córki: B. T. (3) z domu K., M. W. (2) z domu K. i A. P. (3) z domu K. po 3/16 części każda z nich oraz wnuczka N. K. w 3/16 częściach z dobrodziejstwem inwentarza.

/dowód: - postanowienie Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 10.04.2017 r.

sygn. akt I Ns 110/17 k. 57/

K. R. oraz Z. R. prowadzili gospodarstwo rolne, składające się z szeregu działek. Gospodarstwo to było położone na terenie miasta O.. Na działce nr (...) położonej przy ul. (...) K. R. oraz Z. R. mieli urządzone siedlisko. Z małżonkami R. mieszkały ich dzieci: T. P. (1), M. R., M. K. i K. R.. Dzieci po ukończeniu szkół i zawarciu związków małżeńskich wyprowadzały się od swoich rodziców. T. P. (1) wyprowadziła się do W., gdzie znajdowało się gospodarstwo jej męża. Nadto T. P. (1) wraz z mężem otrzymała od swojej matki Z. R. nieruchomości położone w W. o powierzchni 3,43 ha na mocy umowy o dożywocie. K. K. (2) po zawarciu związku małżeńskiego mieszkała z mężem i swoimi rodzicami przez okres około 4 lat. Po czym wyprowadziła się do swojego domu na ul. (...). M. R. po ślubie wyprowadził się do swojej żony na ul. (...), była to nieruchomość należąca do teściów M. R.. Najdłużej z K. i Z. małżonkami R. mieszkał syn K. R.. K. R. po zawarciu związku małżeńskiego wraz z żoną i dziećmi mieszkał do 1988 roku na ul. (...). Po czym wyprowadził się do swojego domu na ul. (...). Nieruchomość na ul. (...) otrzymał z gminy w zamian za wywłaszczenie działki na ul. (...) (należącej do jego rodziców), pod zabudowę osiedla. Po śmierci K. R. gospodarstwo rolne prowadziła jego żona Z. R.. Początkowo w pracach polowych pomagali jej członkowie rodziny: S. P., K. K. (2), K. R. oraz jego żona i wnukowie M. W. (1), A. J., A. R. (2). K. R. wynajął w domu przy ul. (...) pokój lokatorowi. Również K. R. wydzierżawił część działek osobom trzecim. Do około 1995 roku K. R. sprawował nadzór nad nieruchomościami, głównie nad działką siedliskową. Po tym czasie gospodarstwo rolne jest nieużytkowane. Powstały zaległości podatkowe, które zostały uregulowane przez spadkobierców stosownie do udziałów. Obecnie zobowiązania podatkowe są uiszczane przez spadkobierców. W 2017 roku spadkobiercy K. i Z. małżonków R. zorganizowali spotkanie rodzinne mające na celu sprzedaż nieruchomości spadkowych, głównie działki siedliskowej. K. R. nie wyraził zgody na sprzedaż działki. K. R. do 1998 roku pracował na kontraktach zagranicznych w Niemczech, Iraku..

dowód: - zeznania wnioskodawcy K. R. k. 111v – min. 8.32 – 37.14 w zw. z k. 72 v – min.15.18 – 31.26,

- zeznania uczestników: A. K. k. 112 – min.37.14 -50.07 w zw. z k. 72 v – min.31.26 – 40.34,

A. J. k. 112 v – min.50.07 – 33.13,

M. W. (1) k 112v. – min.55.131.03.07

D. S. (2) k. 113 – min.1.03.29 – 1.006.07,

- zeznania świadków: M. Z. k. 91 v. – min. 15.10 – 25.15,

K. K. (3) k. 92 – min. 25.15 – 39.39,

S. P. k. 92 v – min. 39.39 – 55.39

A. R. (2) k. 92 v – min. 55.39 - 1.09.06

B. Z. k. 93 – min. 1.10.35 – 1.31.32

- postanowienie z dnia 20 stycznia 1971 roku o założeniu zbioru dokumentów k. 34

W Sądzie Rejonowym w Opocznie toczy się postępowanie o zasiedzenie nieruchomości składającej się z działek o numerach ewidencyjnych: 61/2, 453/2, 44/2 na rzecz M. i E. małżonków L.. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą I Ns 3/20. W aktach sprawy znajduje się umowa sprzedaży z dnia 17 maja 1981 roku, działki nr (...) zawarta przez Z. R. jako sprzedającą oraz M. L. jako kupującego.

/dowód: umowa sprzedaży k. 10 akt sprawy I Ns 3/20/

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów, wypisów z ewidencji gruntów, odpisów księgi wieczystej, zeznań wnioskodawcy K. R. oraz uczestników postępowania A. K., A. J., M. W. (1), D. S. (2), zeznań świadków K. K. (3), S. P., A. R. (2), B. Z.. Zeznania stron jak i świadków w zasadzie są zbieżne co do okoliczności związanych z zamieszkiwaniem i pracą w gospodarstwie spadkowym K. i Z. małżonków R.. Tylko zeznania wnioskodawcy K. R. w części, w której twierdził, że to on posiadał gospodarstwo rolne po śmierci ojca i nim się zajmował, z wyłączeniem innych spadkobierców nie zasługują naprawdę. Należy wskazać, że świadek M. Z. zeznał, że po śmierci K. R. „gospodarstwo rolne prowadziła Z.. Po jej śmierci nie wiem co się stało z gospodarstwem (k.91v.). Natomiast świadek K. K. (3) zeznała, „że K. z rodzicami mieszkał do lat 90. Żyła wtedy Pani Z., ziemia była uprawiana, Z. chodziła do siana, zajmowała się zwierzętami. Po śmierci Z. zarząd nad posesją przejął K. R.” (k. 92). Nadto należy stwierdzić, że wnioskodawca sam sobie przeczy skoro w sprawie I Ns 3/20 toczącej się z wniosku E. i M. małżonków L. o zasiedzenie działek nr (...) K. R. wyjaśnił, że pamięta umowę z dnia 17 maja 1981 roku „ wtedy przyszła do niego matka, bo my mieszkaliśmy po drugiej stronie i poprosiła nas żebyśmy przyszli i podpisali się jako świadkowie. To było po śmierci ojca. Żadnych pieniędzy wtedy nie brałem, pieniądze wzięła mam. Cena była taka jak na umowie ja pieniędzy nie przeliczałem” (k. 103 v. akt I Ns 3/20).Powyższe wskazuje, że to Z. R. rozporządzała majątkiem, nie jej syn K. R.. Również zeznania uczestnika A. K. jak i zeznania świadków S. P., A. R. (2), i B. Z. wskazują na to, że po śmierci swojego męża gospodarstwo prowadziła Z. R., jednakże z upływem lat, zaprzestawała uprawy ograniczając się tylko do siedliska. Syn K. R. pomagał matce w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, jednakże jak sam zeznał zajmował się tym do 1995 roku (k.111v). Jak zeznał świadek S. P. (mąż uczestniczki T. P. (1)) „ za młodu to przyjeżdżał do pomocy na każde zawołanie teścia. Po śmierci teścia to gospodarstwo upadało Pan K. pracował za granicą. Ja przyjeżdżałem cały czas do pomocy jak była taka potrzeba (k.92v).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Wniosek o zasiedzenie nie jest zasadny.

Przesłanką nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia jest nieprzerwane posiadanie nieruchomości przez określony czas jako posiadacz samoistny (art. 172 k.c.). Stan posiadania tworzą element władania rzeczą (corpus) i zamiar władania nią dla siebie (animus rem sibi habendi). Zasiedzenie jest sposobem nabycia prawa własności związanym z upływem czasu. Upływ odpowiedniego czasu zróżnicowany jest od dobrej lub złej woli posiadacza danej rzeczy. Posiadacz samoistny, który uzyskał posiadanie w złej wierze nabywa nieruchomość przez zasiedzenie, jeżeli posiada ją nieprzerwanie przez lat trzydzieści. Natomiast posiadacz samoistny, który uzyskał posiadanie w dobrej wierze nabywa nieruchomość przez zasiedzenie, jeżeli posiada ją nieprzerwanie przez lat dwadzieścia.

Niewykonywanie prawa posiadania przez innych współwłaścicieli nie uprawnia do wniosku, że współwłaściciel posiadający przejmuje rzecz w samoistne posiadanie w zakresie ich uprawnień. Posiadanie właścicielskie całej rzeczy przez współwłaściciela wyłącznie dla siebie i z wolą odsunięcia od realizacji praw do tej rzeczy innych współwłaścicieli jest możliwe, ale wymaga, aby współwłaściciel żądający stwierdzenia zasiedzenia idealnego udziału innego współwłaściciela udowodnił, że zmienił (rozszerzył) zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia przewidzianego w art. 206 k.c. i uzewnętrznił tę zmianę wobec współwłaścicieli. Zastosowanie w takim wypadku domniemania z art. 339 k.c. wymaga wykazania przez współwłaściciela, że posiada rzecz ponad swoje prawo wynikające ze współwłasności. Ze względu na szerokie uprawnienia współwłaściciela do rzeczy - konieczne jest wykazanie konkretnych faktów potwierdzających rzeczywiste przejęcie praw i obowiązków innych współwłaścicieli w sposób pozwalający im dostrzec zmianę (vide postanowienie S.N. z dnia 10 lutego 2016 roku, sygn.. akt I CSK 55/15 Legalis Nr 1461051). Niewykonywanie prawa posiadania przez innego współwłaściciela nie uprawnia do wniosku, że współwłaściciel posiadający przejął rzecz w samoistne posiadanie w zakresie jego uprawnień (vide postanowienie S.N. z dnia 20 września 2012 roku, sygn.. akt IV CSK 117/12 Legalis nr 552683). Posiadanie "właścicielskie" całej rzeczy przez współwłaściciela niezbędne do zasiedzenia wymaga, żeby współwłaściciel żądający stwierdzenia zasiedzenia idealnego udziału innego współwłaściciela dał wyraz temu, że zmienił (rozszerzył) zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c.. Skuteczność takiej zmiany wymaga, aby uczynił to jawnie, czyli zamanifestował ją w sposób widoczny dla współwłaściciela i otoczenia. Sama natomiast świadomość posiadania samoistnego ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c. nie może być uznana za wystarczającą, a co za tym idzie - jest prawnie bezskuteczna (vide postanowienie S.N. z dnia 6 listopada 2015 roku, sygn.. akt II CSK 774/14, Legalis nr 1378814). Płacenia podatków oraz uprawianie gruntów nie stanowią dostatecznej podstawy do stwierdzenia zasiedzenia udziału we współwłasności nieruchomości. O charakterze władztwa współwłaściciela domagającego się stwierdzenia zasiedzenia decyduje jego zachowanie, a nie bierność innych współwłaścicieli. Z samego faktu niewykonywania współposiadania przez innych współwłaścicieli nie mogą wynikać dla współwłaściciela wykonującego to władztwo żadne ułatwienia w spełnieniu przesłanek zasiedzenia. Współwłaściciel nieruchomości powołujący się na nabycie przez zasiedzenie udziałów pozostałych współwłaścicieli powinien wykazać wykonywanie posiadania nieruchomości wyłącznie dla siebie, tj. z wolą odsunięcia pozostałych współwłaścicieli od współposiadania (vide postanowienie S.N. z dnia 29 listopada 2018 roku, sygn. akt I CSK 397/17, Legalis Nr 1851907).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż wnioskodawca K. R. nie wykazał, iż korzystanie przez niego z działek nr (...) nie wykracza poza uprawnienia wynikające z art. 206 k.c. Samo najdłuższe zamieszkiwanie uczestnika, na działce nr (...) i pomoc w prowadzeniu gospodarstwa rolnego jest właśnie wykonywaniem uprawnień z art. 206 k.c. Przy czym należy wskazać, że wnioskodawca domagał się zasiedzenie udziału należącego do T. P. (1) (1/4 części) wywodząc początek biegu zasiedzenia od śmierci ojca w dniu 1 sierpnia 1977 roku. Zatem winien wykazać, że w sposób jawny objął w posiadanie ten udział. Winien wykazać również 30 letni okres posiadania samoistnego, a jak sam zeznał wnioskodawca zajmował się gospodarstwem tylko do 1995 roku. Jak już wskazano wyżej sama bierność współwłaścicieli w szczególności T. P. (1), w objęciu udziału w posiadanie jest niewystarczające do zasiedzenia przysługującego jej udziału w spadku po ojcu K. R.. Nadto należy wskazać, że trudno uznać wnioskodawcę za posiadacza samoistnego w sytuacji, gdy podczas spisywania umowy sprzedaży działki na rzecz M. L. wnioskodawca wskazał, że to matka wzięła pieniądze i to ona jest wpisana jako sprzedająca. Zatem niewątpliwym jest w ocenie Sądu fakt, iż to Z. R. prowadziła gospodarstwo rolne po śmierci swojego męża. Wnioskodawcy zaś nie towarzyszył zamiar władania nieruchomością tylko dla siebie (animus rem sibi habendi).

Dlatego też wniosek wnioskodawcy podlegał oddaleniu.

Zarządzenie. Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy oraz pouczeniem o apelacji.