Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 286/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

J. S.

w okresie od stycznia 2019 roku do 6 stycznia 2020 roku w miejscowości R., gm. W. znęcał się psychicznie nad swoją siostrzenicą R. N. (1) i jej mężem M. N., pozostającymi w stosunku zależności od oskarżonego, w ten sposób, że będąc w stanie nietrzeźwości oraz będąc trzeźwym wielokrotnie, bez powodu wywoływał awantury domowe, w trakcie których wyzywał R. N. (1) słowami powszechnie uznanymi na obelżywe, a także groził R. N. (1) i M. N. pozbawieniem życia, co wzbudzało u pokrzywdzonych uzasadnioną obawę spełnienia gróźb.

J. S.

W dniu 03 stycznia 2020 roku w miejscowości R., gm. W. groził swojej siostrze B. K. pozbawieniem życia przy czym groźba ta wzbudziła w zagrożonej uzasadnioną obawę, że może ona zostać spełniona.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

1.W dniu 22.12.2009 r. oskarżony J. S. oraz pokrzywdzeni R. N. (1) i M. N. zawarli w formie aktu notarialnego umowę o dożywocie, na podstawie której J. S. przeniósł na rzecz swojej bratanicy R. N. (1) i jej męża M. N. własność nieruchomości położonej w R. gmina W. (KW nr (...)) w zamian za dożywotnie utrzymanie tj. przyjęcie go jako domownika, zapewnienie wyżywienia przy wspólnym stole, mieszkania polegającego na zajmowaniu dwóch pokoi wraz z współużywalnościa kuchni i łazienki w budynku mieszkalnym, dostarczaniu światła, opału, zapewnieniu pomocy i pielęgnowania w chorobie.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- kopia wypisu aktu notarialnego

- k. 106-112

2. Przez okres roku stosunki pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonymi układały się poprawnie. Później oskarżony zaczął nadużywać alkoholu i wszczynać awantury domowe. Postanowieniem z dnia 20.03.2012 r. Sąd Rejonowy w Wągrowcu orzekł wobec J. S. obowiązek poddania się leczeniu w niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego i ustanowił na ten czas nadzór kuratora sądowego (sygn. akt III RNs 182/11). Była również prowadzona procedura niebieskiej karty, gdzie jako sprawca przemocy wskazany był oskarżony, a jako pokrzywdzeni R. N. (1) i M. N.. W czasie leczenia zachowanie oskarżonego poprawiło się. Po około 2 latach oskarżony jednak ponownie zaczął nadużywać alkoholu.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- dokumenty zgromadzone w aktach sprawy III RNs 182/11 tut. Sądu

- załączone akta

6.  Od stycznia 2019 r. niewłaściwe zachowania J. S. wobec pokrzywdzonych nasiliły się. J. S., zazwyczaj będąc pod wpływem alkoholu, wyzywał R. N. (1) słowami wulgarnymi i powszechnie uznawanymi za obelżywe : kurwa, szmata, klempa, flądra, suka, krowa. Mówił, że pokrzywdzona powinna zdechnąć, że szkoda, że jeszcze chodzi po tej ziemi. J. S. wielokrotnie także groził pokrzywdzonej pozbawieniem życia, biorąc przy tym zamach ręką. Nigdy jednak jej nie uderzył. Mówił także, że pokrzywdzona powinna się pilnować oraz że są to jej ostatnie dni. Do takich zachowań oskarżonego dochodziło najczęściej pod nieobecność M. N.. R. N. (1) na skutek zachowania oskarżonego była nerwowa i płaczliwa. Obawiała się, że oskarżony zrealizuje groźby, dlatego też na noc zakluczała drzwi pokoju. Pokrzywdzona starała się unikać oskarżonego, kiedy jej mąż przebywał w delegacji często wyjeżdżała na weekend do swoich rodziców lub teściów. W związku z tym, M. N. poprosił pracodawcę o zmianę stanowiska pracy, aby częściej mógł być w domu.

Oskarżony bez powodu wszczynał również awantury, zarówno będąc pod wpływem alkoholu jak i będąc trzeźwy. Odmawiał spożywania posiłków, które przygotowywała dla niego R. N. (1) i zarzucał pokrzywdzonym, że chcą go otruć. Również wobec pokrzywdzonego M. N. oskarżony kierował groźby pozbawienia życia. Do opisanego zachowania oskarżonego dochodziło w obecności małoletnich dzieci pokrzywdzonych – O. N. (1) i R. N.. Małoletni obawiali się oskarżonego, z tego powodu R. N. (2) na ogół przychodziła na noc do pokoju rodziców.

Pokrzywdzeni nigdy nie prowokowali oskarżonego i nie używali wobec niego słów wulgarnych. W czasie awantur M. N. starał się uspokajać oskarżonego.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- zeznania O. N. (1)

- k. 135-136 w zw. z k. 27-29

- zeznana imał. R. N.

- k. 31-33 i 35 w zw. z k. 295

- zeznania B. K.

- k. 282-283 w zw. z k. 11-13

- zeznania W. K. (1)

- k. 133-135 w zw. z k. 42-44

- zeznania D. S.

- k. 283-285

- zeznania P. B.

- k. 285-286

- zeznania S. K.

- k. 288-290

- zeznania A. B. (1)

- k. 290-291

- zeznania A. S. (1)

- k. 291-292

- zeznania A. S. (2)

- k. 292-293

- zeznania B. N.

- k. 293-294

- zeznania K. Ś.

- k. 294-295

- dokumentacja niebieskiej karty

- k. 178-214

21.  W dniu 03 stycznia 2020 r. do pokrzywdzonych przyjechała siostra J. S., a matka R. N. (1), B. K.. Dzień wcześniej zmarła bowiem teściowa B. K.. Kiedy B. K. zamierzała już opuścić dom, oskarżony bez żadnego powodu zaczął ją wyzywać słowami „fladro”, „klępo” i kazał jej się wynosić. Zapowiedział także, że zabije B. K. i R. N. (1). B. K. wystraszyła się gróźb oskarżonego. Wcześniej dochodziło do sytuacji, w których oskarżony wyzywał ją wulgarnie, ale nigdy jej nie groził.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- zeznania O. N. (1)

- k. 135-136 w zw. z k. 27-29

- zeznana imał. R. N.

- k. 31-33 i 35 w zw. z k. 295

- zeznania B. K.

- k. 282-283 w zw. z k. 11-13

26.  W dniu 06 stycznia 2020 r. oskarżony J. S. ponownie wszczął awanturę. Powodem był remont kotłowni dokonywany przez M. S.. Oskarżony krzyczał, że pokrzywdzony nie ma przeprowadzać remontu ponieważ i tak pokrzywdzeni będą eksmitowani z posesji. J. S. wskazał także, że jak weźmie pałkę to zabije pokrzywdzonych. Po tym zdarzeniu pokrzywdzony na skutek silnego zdenerwowania udał się do szpitala, gdzie przeprowadzono u niego badanie EKG i podano zastrzyki na uspokojenie. Następnego dnia pokrzywdzeni złożyli na policji zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez oskarżonego przestępstwa na ich szkodę. Od tego czasu niewłaściwe zachowania oskarżonego wobec pokrzywdzonych ustały. Dochodziło jedynie do pojedynczych sytuacji, o którym zawiadamiali policję. 4.08.2020 r. oskarżony wyprowadził się z domu pokrzywdzonych.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- zeznania O. N. (1)

- k. 135-136 w zw. z k. 27-29

- karta informacyjna z ZOZ w W.

- k. 123

- częściowo wyjaśnienia oskarżonego

- k. 126-127 w zw. z k. 53-57 i 79-80

Informacja z KPP W.

- k. 268-271

32.  Pokrzywdzeni podejmowali próby porozumienia się z oskarżonym. Proponowali J. S. odrębne wejście do mieszkania i wydzielenie części podwórka, jednak oskarżony nie wyraził na to zgody. Również propozycja nieodpłatnego zamieszkania przez oskarżonego w mieszkaniu stanowiącym własność pokrzywdzonych spotkała się ze sprzeciwem J. S.. Kolejna propozycja dotyczył spłaty oskarżonemu kwoty 70.000 zł, oskarżony jednak domagał się kwoty 150.000 zł.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- zeznania D. S.

- k. 283-285

- zeznania S. K.

- k. 288-290

- częściowo wyjaśnienia oskarżonego

- k. 126-127 w zw. z k. 53-57 i 79-80

37.  R. N. (1) od 2016 r leczy się z powodu depresji. Wspólnie z M. N. korzystali także z pomocy psychologa w ośrodku interwencji kryzysowej.

- zeznania R. N. (1)

- k. 128-131 w zw. z a k. 2-5

- zeznania M. N.

- k. 131-133 w zw. z k. 19-22

- zeznania A. B. (1)

- k. 290-291

40.  Oskarżony J. S. ma 70 lat. Uzyskuje rentę w kwocie 2400 zł miesięcznie. Z zawodu jest tokarzem. Nie ma nikogo na utrzymaniu. Leczył się psychiatrycznie pod koniec 2014 r. z powodu epizodu depresyjnego. Nie był karany.

10 marca 2020 r. oskarżony został skierowany do (...) z rozpoznaniem reakcji na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne.

- dane o karalności

- k.69

- dokumentacja medyczna

- k. 113-116, 227

- notatka urzędowa

k. 82

42.1.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

J. S.

w okresie od stycznia 2019 roku do 6 stycznia 2020 roku w miejscowości R., gm. W. znęcał się psychicznie nad swoją siostrzenicą R. N. (1) i jej mężem M. N., pozostającymi w stosunku zależności od oskarżonego, w ten sposób, że będąc w stanie nietrzeźwości oraz będąc trzeźwym wielokrotnie, bez powodu wywoływał awantury domowe, w trakcie których wyzywał R. N. (1) słowami powszechnie uznanymi na obelżywe, a także groził R. N. (1) i M. N. pozbawieniem życia, co wzbudzało u pokrzywdzonych uzasadnioną obawę spełnienia gróźb.

2

J. S.

W dniu 03 stycznia 2020 roku w miejscowości R., gm. W. groził swojej siostrze B. K. pozbawieniem życia przy czym groźba ta wzbudziła w zagrożonej uzasadnioną obawę, że może ona zostać spełniona.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

1.  Okoliczność, iż to pokrzywdzeni R. N. (1) i M. N. używali wobec oskarżonego słów obelżywych, popychali i prowokowali,

2.  Okoliczność, iż R. N. (1) i M. N. nie wywiązywali z się z umowy dożywocia oraz usiłowali otruć oskarżonego.

3.  Okoliczność, iż w dniu 03.01.2020 r. oskarżony nie groził B. K. oraz że w tym dniu R. N. (1) i B. K. krzyczały na oskarżonego i biły go rękami po plecach.

4.  Okoliczność, iż oskarżony tylko raz w życiu spożył alkohol.

Wyjaśnienia oskarżonego

k. 126-127 w zw. z k. 53-57 i 79-80

2.  OCena DOWOdów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

5,6

Częściowo wyjaśnienia oskarżonego

Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego, w których wskazał na wspólne zamieszkiwanie z pokrzywdzonymi, zapewnianie mu obiadów przez pokrzywdzonych, z których on nie korzystał oraz tego, że nie był zainteresowany odrębnym wejściem do mieszkania. Powyższe koresponduje bowiem z zeznaniami pokrzywdzonych.

1-7

Zeznania R. N. (1), M. N., O. N. (1), mał. R. N., B. N. i B. K..

Wzajemnie ze sobą korespondują tworząc logiczną całość. Nadto zeznania wskazanych świadków zostały wsparte zeznaniami świadków W. K. (1), K. Ś., A. S. (1) i A. S. (2) w zakresie skłonności oskarżonego do nadużywania alkoholu i konfliktowego charakteru. Dodatkowo W. K. (1) wskazał, że był bezpośrednim świadkiem używania przez oskarżonego słów obraźliwych wobec R. N. (1) w 2019 r. Wskazał także na zły stan psychiczny pokrzywdzonej będącej wynikiem zachowania J. S..

3,6,7

Zeznania świadków D. S., P. B., S. K., A. B. (1)

Wskazani świadkowie mieli kontakt ze stronami postępowania wyłącznie z uwagi na procedurę niebieskiej karty. Nie byli bezpośrednimi świadkami zdarzenia, a jego przebieg znali z relacji stron. Zeznania świadków są spójne, zgodne i znajdują potwierdzenie w dokumentacji związanej z procedurą niebieskiej karty. Świadkowie zgodnie przyznali, że oskarżony nie był zainteresowany ugodowym zakończeniem konfliktu z pokrzywdzonymi.

3

Zeznania świadków A. S. (1) i A. S. (2)

Sąd co do zasady dał wiarę zeznaniom wskazanych świadków albowiem były zgodne i korespondują z zeznaniami R. N. (1) i M. N.. Sąd miał przy tym na uwadze fakt, iż świadkowie mają żal do pokrzywdzonych o to, że w przeszłości stanęli po stronie oskarżonego, co w ocenie Sądu przejawiało się w niechęci świadków do składania zeznań na korzyść pokrzywdzonych i częstym powoływaniem się na niepamięć.

3

Zeznania świadków K. Ś. i W. K. (1)

Sąd ocenił ich zeznania jako wiarygodne albowiem korespondowały z zeznaniami pokrzywdzonych. Nadto świadkowie szczerze wskazywali na sytuacje, których byli bezpośrednimi obserwatorami oraz te, o których dowiedzieli się z relacji pokrzywdzonych.

1-3,5,8

Dokumenty ujawnione na k. 296

sporządzone zgodnie z zasadami wiedzy, są prawidłowe pod względem formalnym i merytorycznym, nie budziły żadnych wątpliwości

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Wyjaśnienia oskarżonego

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził podawanej przez oskarżonego okoliczności używania wobec niego przez pokrzywdzonych słów obelżywych oraz popychania i prowokowania. Żaden z przesłuchanych w sprawie świadków nie widział takich zdarzeń, w tym znajomi oskarżonego A. B. (2) i P. K..

Podobnie należy odnieść się do podawanej przez oskarżonego okoliczności krzyczenia na niego i bicia przez pokrzywdzone po plecach w dniu 03.01.2020 r. Żadna z osób obecnych podczas zdarzenia nie potwierdziła wersji przedstawionej przez oskarżonego.

Nie znalazła także potwierdzenia okoliczność, iż R. N. (1) i M. N. nie wywiązywali z się z umowy dożywocia. Sam oskarżony przyznał, że R. N. (1) przygotowywała dla niego posiłki, z których on nie korzystał, a na czas swojej nieobecności pokrzywdzona wykupiła oskarżonemu obiady w pobliskiej restauracji. Nie sposób także uznać, że pokrzywdzeni ograniczali kontakty oskarżonego ze znajomymi, skoro koledzy - jak sami przyznali – przyjeżdżali do oskarżonego i przebywali z nim w kuchni polowej. Należy bowiem mieć na uwadze fakt, że oskarżony w towarzystwie kolegów miał spożywać alkohol, po którym zachowywał się agresywnie, a w domu zamieszkiwały małoletnie dzieci, stąd zrozumiała jest niechęć pokrzywdzonych do przyjmowania przez J. S. gości w domu.

Zdaniem Sądu twierdzenia oskarżonego, iż pokrzywdzeni usiłowali go otruć są bezpodstawne, jedyną bowiem okolicznością która miałaby to potwierdzić jest podwyższony wynik (...) u oskarżonego. Ponadto należy zauważyć, że oskarżony nie korzystał także z obiadów, które R. N. (1) wykupiła dla niego w pobliskiej restauracji na czas jej nieobecności w kraju. Powyższe wskazuje, że celem działania oskarżonego było sprawienie przykrości pokrzywdzonej, a nie faktyczna obawa otrucia.

Jako niewiarygodne sąd ocenił wyjaśnienia oskarżonego, w których wskazał, iż tylko raz w życiu spożył alkohol. Przeczą temu bowiem zeznania pokrzywdzonych oraz świadków B. N., O. N. (1), R. N., W. K. (2), A. S. (1), A. S. (2), a także dokumentacja zgromadzona w aktach sprawy III RNs 182/11 tut. Sądu.

Zeznania świadka A. B. (2) i P. K.

Świadkowie nie posiali informacji istotnych w sprawie. Przyznali jedynie, że bywali u oskarżonego i wtedy spotykali się w kuchni polowej.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

3.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

1,5

J. S.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. jest przestępstwem o co najmniej podwójnym przedmiocie ochrony. Głównym przedmiotem ochrony jest rodzina, jej prawidłowe funkcjonowanie lub instytucja opieki. Drugim przedmiotem ochrony - w zależności od tego, jaką formę i natężenie znęcanie przybrało - będzie życie, zdrowie, nietykalność cielesna, wolność i cześć oraz godność człowieka.

Znęcanie się może przybrać formę znęcania się fizycznego lub psychicznego. W pierwszym przypadku zachowanie sprawcy będzie polegało na zadawaniu cierpień fizycznych, jak na przykład bicie, duszenie czy inne zadawanie bólu. Znęcanie psychiczne polegać będzie na dręczeniu psychicznym poprzez na przykład lżenie, wyszydzanie, straszenie lub zadawanie cierpień osobie, o której w tym przepisie mowa. Od strony przedmiotowej pojęcie "znęcania" oznacza zazwyczaj systematycznie powtarzające się zachowanie złożone z jedno lub wielorodzajowych pojedynczych czynności naruszających różne dobra, na przykład nietykalność ciała, godność osobistą. Całość tego postępowania określonego zbiorowo, którego poszczególne fragmenty mogą wypełniać znamiona różnych występków (np. z art. 190, 191, 216, 217 k.k.), stanowi jakościowo odmienny, odrębny typ przestępstwa. Wyjątkowo za znęcanie się można uznać również postępowanie ograniczone wprawdzie do jednego zdarzenia zwartego czasowo i miejscowo, lecz odznaczające się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub psychicznych, a zwłaszcza złożone z wielu aktów wykonawczych rozciągniętych w czasie.

O przyjęciu znęcania się rozstrzygają więc społecznie akceptowane wartości wyrażające się w normach etycznych i kulturowych. Za "znęcanie się" nie można jednak uznać zachowania się sprawcy, które nie powoduje u ofiary poważnego bólu fizycznego lub cierpienia moralnego, ani sytuacji, gdy między osobą oskarżoną a pokrzywdzoną dochodzi do wzajemnego "znęcania się". Pojęcie "znęcanie się" na gruncie art. 207 k.k. zawiera w sobie istnienie przewagi sprawcy nad osobą pokrzywdzoną, której nie może się ona przeciwstawić lub może to uczynić w niewielkim stopniu. Znęcanie się jest działaniem niezależnym od faktu, czy osoba, nad którą sprawca znęca się, nie sprzeciwia mu się i nie próbuje się bronić. Środki obronne stosowane przez taką osobę są usprawiedliwione, gdyż podejmowane są w obronie przed bezpośrednim bezprawnym zamachem na jej dobro. Nie można przeto uznać, aby obrona osoby, nad którą sprawca się znęca, odbierała jego działaniu cechy przestępstwa ( wyrok SN z 17 sierpnia 1970 r., IV KR 146/70, OSPiKA 1971, z. 2, poz. 41).

Przestępstwo określone w art. 207 § 1 i 2 k.k. może być popełnione umyślnie i to wyłącznie z zamiarem bezpośrednim. Przesądza o tym znamię intencjonalne "znęca się", charakteryzujące szczególne nastawienie sprawcy (por. również wyrok SN z 21 października 1999 r., V KKN 580/97, Prok. i Pr. 2000, nr 2, poz. 7; por. O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S.M. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Kodeks karny. Komentarz, t. II, Gdańsk 2005, s. 193; wyrok SN II KRN 6/95, Prok. i Pr. 1995, nr 6, poz. 5).

Przedmiotem bezpośredniego działania przestępstwa określonego w art. 207 § 1, 2 i 3 k.k. może być osoba najbliższa (zob. art. 115 § 11 k.k.), inna osoba pozostająca w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy lub osoba nieporadna albo małoletni. Osoba najbliższa to małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (art. 115 § 11 k.k.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że zgromadzony materiał dowodowy, po odrzuceniu linii obrony J. S. prezentowanej w toku całego postępowania, pozwolił na przypisanie podsądnemu sprawstwa w odniesieniu do zarzucanego mu czynu, z pewną modyfikacją, która zostanie wskazana w dalszej części uzasadnienia.

Stosunek zależności to taki stan, w którym sytuacja jednej osoby (materialna, zdrowotna lub choćby tylko psychiczna) uzależniona jest od sprawcy. Stosunek zależności zachodzi wówczas, gdy pokrzywdzony nie jest zdolny, z własnej woli, przeciwstawić się znęcaniu i znosi je z obawy przed pogorszeniem swoich dotychczasowych warunków. Odnosi się to do przypadku, gdy zachodzi stosunek prawny zależności wynikający z samego prawa lub umowy, a także gdy określone okoliczności faktyczne stworzyły taką sytuację, w której widoczne są cechy zależności osoby pokrzywdzonej od sprawcy (wyr. SA w Katowicach z 13.11.2008 r., II AKa 303/08, Biul. SA w Katowicach 2009, Nr 1, poz. 7; uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8, poz. 86; wyr. SN z 8.5.1972 r., III KR 53/72, OSNPG 1972, Nr 7, poz. 153).

W ocenie Sądu przesłanka ta została spełniona. Pokrzywdzeni zawarli bowiem z oskarżonym umowę o dożywocie, na podstawie której byli zobowiązani do przyjęcie go jako domownika, zapewnienia wyżywienia przy wspólnym stole, mieszkania polegającego na zajmowaniu dwóch pokoi wraz z współużywalnościa kuchni i łazienki w budynku mieszkalnym, dostarczania światła, opału, zapewnienia pomocy i pielęgnowania w chorobie. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że pokrzywdzeni starali się należycie wywiązywać ze swoich obowiązków, zawsze przygotowywali posiłki dla oskarżonego, także pomimo tego, że on odmawiał ich spożywania. Na czas swojej nieobecności R. N. (1) zapewniła oskarżonemu wyżywienie w pobliskiej restauracji. Wskazać należy, że niewywiązywanie się przez pokrzywdzonych z umowy mogłoby być podstawą do jej rozwiązania czy też wytoczenia przeciwko nim powództwa o odszkodowanie z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z umowy. Dlatego tez należy uznać, że istniał stosunek zależności pokrzywdzonych od oskarżonego.

Zeznania pokrzywdzonych R. N. (1) i M. N. poparte zeznaniami świadków O. N. (1), mał. R. N., B. N., B. K., W. K. (1), A. B. (1) bezsprzecznie dowiodły, że oskarżony poprzez różnorodzajowe, powtarzające się zachowania zadawał cierpienia psychiczne swojej siostrzenicy R. N. (1) i jej mężowi M. N.. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że oskarżony – najczęściej będąc pod wpływem alkoholu - bezpodstawnie wszczynał awantury domowe. Jak zeznała B. K.: „on te awantury wywołuje z byle powodu, nie wiadomo o co mu chodzi. Ja sama kilkakrotnie byłam świadkiem takich awantur” (k.12). Powodem awantury w dniu 06.01.2021 r. był fakt przeprowadzania przez M. N. remontu kotłowni, oskarżony krzyczał wtedy, że pokrzywdzony nie może niczego zmieniać bo i tak zostanie eksmitowany. Ponadto w trakcie awantur J. S. wyzywał pokrzywdzoną R. N. (1), nazywając ją kurwą, szmatą, klempą, flądrą, suką, krową. Mówił, że pokrzywdzona powinna zdechnąć, że szkoda, że jeszcze chodzi po tej ziemi. J. S. wielokrotnie także groził R. N. (1) i M. N. pozbawieniem życia, biorąc przy tym zamach ręką. Pokrzywdzeni przy tym nie dawali oskarżonemu żadnego powodu do takiego zachowania. Jak wskazywali świadkowie, pokrzywdzeni starali się unikać oskarżonego, a w czasie awantur uspokajali go. W czasie nieobecności męża R. N. (1) najczęściej wyjeżdżała na weekend do rodziców lub teściów.

W ten sposób J. S. atakował godność, cześć i dobre imię pokrzywdzonej R. N. (1) oraz spokój, poczucie bezpieczeństwa i wolności od strachu o własne życie R. N. (1) i M. N.. Wszystkie te zachowania cechujące się znaczną intensywnością, powtarzalne na przestrzeni roku, miały na celu wyrządzenie krzywdy pokrzywdzonym, były nakierowane na ich udręczenie. Pokrzywdzeni zasadniczo nie potrafili przeciwstawić się owym zachowaniom, biernie je znosili. Brak dowodu na to, aby pokrzywdzeni w jakikolwiek sposób prowokowali takie zachowania oskarżonego. Opisując zachowanie pokrzywdzonych świadek O. N. (1) wskazał: „szczególnie mama jest przez to wszystko bardzo nerwowa, często płacze, głównie wszystko skupia się na mamie, ponieważ jest ona najdłużej w domu. Na tacie zresztą też jak wraca z domu” k. 28. Świadek A. B. (1) wskazała: „wydaje mi się, ze najbardziej ucierpiał Pan M. , bo chciał chronić rodzinę.” M. N. zeznał: „żona jak wyjeżdżałem w delegacje które trwały 2-3 dni była zestresowana i dzwoniła z płaczem, bała się. Ja bojąc się o swoja rodzinę napisałem o zmianę stanowiska” k. 132. Świadek W. K. (1) zeznał: „Drzwi otworzyła mi wówczas R. N. (1). Ona była w bardzo złym stanie psychicznym. Była zapłakana, roztrzęsiona (…) mówiła, że znowu jest wojna, że wuja ciągle robi hałas” k. 43. Dodatkowo należy wskazać, że pokrzywdzeni obawiając się realizacji gróź przez oskarżonego zakluczali na noc drzwi pokoju. Dla pokrzywdzonych dodatkową dolegliwość stanowił fakt, że oskarżony dopuszczał się opisanych zachowań w obecności ich małoletnich dzieci. O. N. (1) i R. N. (2) także obawiali się oskarżonego, z tego powodu R. N. (2) na ogół przychodziła na noc do pokoju rodziców. Jak zeznał O. N. (1) „ Wszyscy w domu są przez to nerwowi ponieważ nigdy nie wiadomo co wujowi odbije i co się wydarzy k. 28, powyższe potwierdziła B. K.: „cała rodzina nie może normalnie funkcjonować i żyje w ciągłym stresie” k. 12.

Widoczna jest zatem przewaga J. S. nad pokrzywdzonymi w ich wzajemnych relacjach. Dodatkowo należy zauważyć, iż pokrzywdzeni podejmowali działania zmierzające do zmiany sytuacji i proponowali oskarżonemu wydzielenie odrębnego wejścia z niezależną częścią podwórka lub nieodpłatne zamieszkanie w mieszkaniu stanowiącym ich własność, jednakże oskarżony nie zgadzał się na takie rozwiązania. Jak zgodnie przyznali świadkowie D. S. i S. K. oskarżony nie przejawiał woli ugodowego zakończenia sporu z pokrzywdzonymi. Widoczna jest zatem bezradność pokrzywdzonych. Wobec konfrontacyjnej postawy J. S. pokrzywdzeni zdecydowali się na zawiadomienie organów ścigania. W ocenie Sądu, wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonego, nie można czynić pokrzywdzonym zarzutu w związku z treścią pisma z 10.02.2020 r k. 117. W ocenie Sądu powyższe wskazuje jedynie na to, że dla pokrzywdzonych priorytetem było porozumienie się z oskarżonym i uksztaltowanie ich relacji w taki sposób, aby nie byli narażeni na niewłaściwe zachowania oskarżonego. W tym celu gotowi byli nawet wycofać swoje zeznania w sprawie karnej. Należy przy tym mieć na uwadze, że także w przeszłości była prowadzona procedura niebieskiej karty, gdzie sprawcą przemocy był wskazany J. S., jednakże wtedy pokrzywdzeni nie złożyli zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa na ich szkodę. Postawa pokrzywdzonych wskazuje, że celem ich działania nie było pozbycie się oskarżonego z domu. Przeciwnie, to J. S. nie chciał korzystać z mieszkania i podwórka w sposób niezależny od pokrzywdzonych.

Odnoszą się do podawanej przez obrońcę oskarżonego okoliczności, iż sąsiedzi od dawna nie widzieli oskarżonego pod wpływem alkoholu, należy wskazać, że jak podali W. K. (1) i K. Ś., w ogóle rzadko widywali oskarżonego, co wynikało z faktu, iż miał on odrębne pokoje i nie schodził na posiłki. Ponadto w.w. zgodnie przyznali, że starali się unikać oskarżonego z uwagi na jego konfliktowy charakter.

Sąd zmienił opis czynu poprzez przyjęcie iż słowa powszechnie uznawane za obelżywe były przez oskarżonego używane wyłącznie wobec R. N. (1). Świadkowie nie potrafili bowiem wskazać jakimi słowami obraźliwymi oskarżony miałby zwracać się do M. N., a mał. R. N. (2) i O. N. (2) wprost przyznali, że wobec ich taty słów wulgarnych nie było.

Określone w art. 190 § 1 k.k. przestępstwo groźby karalnej godzi w wolność człowieka w sferze psychicznej (wolność od strachu, zastraszenia). Jego treścią jest grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa (zbrodni lub występku) na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej. Dla bytu przestępstwa groźby karalnej nie jest istotny rodzaj przestępstwa, którego popełnieniem sprawca grozi ani cel, w jakim to czyni, a nawet rzeczywisty zamiar spełnienia groźby. Sąd Najwyższy trafnie uznał, że groźba karalna może być wyrażona przez każde zachowanie się sprawcy (zapowiedź słowna, zawarta w piśmie, wyrażona gestem, np. mierzeniem z broni palnej itp.), jeżeli uzewnętrznia ono w sposób niewątpliwy groźbę popełnienia przestępstwa (zob. wyr. SN z 24 VIII 1987 r., I KR 225/87, OSNKW 1988, nr 3, poz. 21). Warunkiem przestępności czynu jest, aby groźba wzbudzała uzasadnioną obawę, że będzie spełniona (art. 190 zd. drugie). Jest to więc przestępstwo materialne, przy czym stan uzasadnionej obawy osoby zagrożonej należy traktować jako skutek. Strona podmiotowa omawianego przestępstwa polega na umyślności w formie zamiaru bezpośredniego, gdyż "grożenie" komuś jest zachowaniem intencjonalnym, zmierzającym do wywołania obawy (tak również A. Zoll, Komentarz 2, s. 546).

Odnosząc się do zdarzenia z udziałem oskarżonego z dnia 03.01.2020 r. wskazać należy, że zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił na przypisanie J. S. sprawstwa w odniesieniu do zarzucanego mu czynu. Jeżeli chodzi o groźby, to brzmienie słów oskarżonego („zabiję was”) nie pozostawiają wątpliwości, że stanowiły one zapowiedź popełnienia na szkodę B. K. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu.

Niewątpliwie słowa te wzbudziły w pokrzywdzonej subiektywną obawę, że zostaną spełnione, sama pokrzywdzona przyznała to tak w trakcie przesłuchania na policji jak i przed sądem („ja się wtedy wystraszyłam, ponieważ te jego zachowania robią się coraz to gorsze (…) Ja też się obawiam spełnienia tych gróźb” k. 12).

Okoliczności zajścia wskazują, że obawa pokrzywdzonej była uzasadniona obiektywnie, czyli każdy człowiek postawiony w analogicznej sytuacji miałby podstawy, aby bać się podsądnego. Z zeznań świadków wynika, iż oskarżony był osobą porywczą, szczególnie kiedy był pod wpływem alkoholu. W dniu zdarzenia jak i wcześniej wyzywał B. K. słowami obraźliwymi i wskazywał, że nie chce, aby przychodziła do domu pokrzywdzonych.

Zapowiedź pozbawienia życia stanowiła w sposób oczywisty „groźbę popełnienia przestępstwa” w ujęciu art. 190 § 1 k.k., niezależnie od tego, czy oskarżony rzeczywiście nosił się z zamiarem zabicia pokrzywdzonej. Zachowanie realizujące znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 k.k. polega bowiem na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej i możliwą jest groźba, której celem jest tylko wywołanie stanu obawy przed jej spełnieniem i w ocenie sądu oskarżony w taki właśnie celu działał. Dla bytu tego przestępstwa nie jest wymagane, aby sprawca miał rzeczywiście zamiar wykonać groźbę, ani też aby istniały obiektywne okoliczności jej realizacji, a wystarczy, aby z punktu widzenia pokrzywdzonego, w subiektywnym jego odczuciu, groźba ta wywoływała przekonanie, że jest poważna oraz, że może zostać spełniona( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 sierpnia 2009 r. II AKa 123/09. Nie jest również wymagane, by jej adresat miał pewność, był przekonany, że zapowiadane zdarzenie faktycznie nastąpi. Wystarczy, że jedynie przewiduje, że groźba może się urzeczywistnić, że liczy się z taką możliwością. Jest więc oczywiste, że to, czy zagrożony uważa owo zapowiedziane przez sprawcę zdarzenie za pewne, nie stanowi warunku przyjęcia, że doznaje on obawy jego spełnienia.

3.2.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

3.3.  Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

3.4.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

3.5.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

J. S.

1

1

- okolicznością przemawiającą na korzyść oskarżonego jest jego niekaralność,

- na niekorzyść oskarżonego sąd uwzględnił działanie na szkodę dwóch pokrzywdzonych, na przestrzeni roku,

- sąd miał także na uwadze fakt, iż oskarżony podejmował przestępcze działania w obecności małoletnich dzieci pokrzywdzonych,

- działania oskarżonego skutkowały koniecznością leczenia R. N. (1) w związku z depresją oraz korzystania przez pokrzywdzonych z pomocy psychologa.

1

2

Mając na uwadze fakt, że oskarżony jest osobą niekaraną, a ponadto wyprowadził się już z domu pokrzywdzonych, Sąd uznał, że spełnione zostały przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania kary.

Trzyletni okres próby umożliwi zdaniem sądu zweryfikowanie pozytywnej prognozy kryminologicznej przyjętej wobec oskarżonego. Okres ten musiał być przy tym odpowiednio długi uwzględniając fakt, że również w toku prowadzonego postępowania dochodziło do pojedynczych sytuacji, w których musiała interweniować policja (06.04.2020 r. k. 270 i 17.08.2020 r. k. 271).

1

3

Oddanie skazanego pod dozór kuratora było obligatoryjne. Umożliwi ono bieżącą kontrolę zachowania oskarżonego.

1

4

Uwzględniając okoliczność, iż oskarżony zazwyczaj dopuszczał się przestępczego zachowania będąc pod wpływem alkoholu, sąd zobowiązał go do powstrzymywania się od jego nadużywania.

5

5

Sąd wziął pod uwagę następujące okoliczności:

- oskarżony nie był dotychczas karany,

- groźba została przez niego wypowiedziana bez żadnego powodu , wobec osoby bliskiej (siostry), towarzyszyły jej obelgi oraz zamach ręki na pokrzywdzoną,

- oskarżony uzyskuje stały, choć niewysoki dochód.

1 i 5

6

Sąd orzekł środek karny w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonych bez ich zgody na odległość mniejszą niż 10 metrów przez okres 3 lat. Sąd uznał bowiem, że w niniejszej sprawie występuje konieczność swoistego wzmocnienia dolegliwości karnej wobec oskarżonego poprzez wymierzenie mu w/w środka karnego. Z drugiej strony powyższe zapewni bezpieczeństwo pokrzywdzonych, którzy wskazywali, że obawiają się oskarżonego. Okres ten będzie w ocenie Sądu wystarczający dla utrwalenia właściwej postawy oskarżonego wobec pokrzywdzonych.

Sąd nie uwzględnił wniosku oskarżycieli posiłkowych o orzeczenie wobec oskarżonego dożywotniego zakazu kontaktowania się z nimi albowiem w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki z art. 41a § 3 k.k.

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

7.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7

Na podstawie powołanych przepisów Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych zwrot wydatków z tytułu ustanowienia pełnomocnika. Różnica w przyznanych kwotach wynikała z faktu, iż pokrzywdzona R. N. (1) ustanowiła pełnomocnika już w toku postępowania przygotowawczego.

8

Oskarżony uzyskuje stały dochód, posiada więc środki na pokrycie kosztów postępowania, które sam wygenerował swoim niewłaściwym zachowaniem.

6.  1Podpis