Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 219/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17 czerwca 2020 w sprawie II K 19/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Oskarżony D. W. (1) w toku prowadzonego postępowania przed sądem I instancji winien prowadzić swoją obronę z pomocą prawną.

opinie sądowo-psychiatryczne

k.160-261, k.290-291

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.

opinie sądowo-psychiatryczne (k.160-261, k.290-291)

Sąd uznał opinie sądowo-psychiatryczne załączone do akt na etapie postępowania odwoąłwczego za pełne i – czytanie wzajemnie - dostatecznie zrozumiałe.

Nie budzi wątpliwości, że opinie zostały wydane przez specjalistów psychiatrii posiadających doświadczenie zawodowe w wydawaniu opinii na potrzeb spraw sądowych. Przed wydaniem opinii dopuszczonej w przedmiotowej sprawie, biegli zapoznali się z pełną dokumentacją medyczną oskarżonego – aktualną na datę 10 maj 2021r. Oboje biegli na potrzeby innego postępowania karnego sygn. Pr.Ds.583.2019 dokonali także osobistego zbadania oskarżonego dniu 23 października 2019r. Nie widzieli potrzeby ponownego badania oskarżonego w sprawie przedmiotowej, a decyzję - co do potrzeby ponownego osobistego badania D. W., pozostawiono w ich gestii (k.211v). Z załączonej do akt dokumentacji medycznej wynika, iż oskarżony kontynuuje swoje leczenie, także psychiatryczne.

Biegli w opinii z dnia 9 czerwca 2021r. wskazali na zaburzenia psychiczne, na jakie cierpi oskarżony. Jednocześnie uznając, że poczytalność D. W. w przedmiotowej sprawie – w chwili czynu była tylko nieznacznie ograniczona (brak przesłanek do zastosowania art. 31§ 2 kk) i w/w może brać udział w postepowaniu, swój wniosek co do możliwości prowadzenia samodzielnie rozsądnej obrony przed sądem, poprzedzili uprzednim założeniem: „ i przy sprawnym intelekcie” (k.261). Zapis ten nie był do końca precyzyjny. Uznano, iż w sytuacji, gdy biegli zarówno w uzasadnieniu opinii z dnia 9 czerwca 2021r., jak i we wnioskach końcowych zawarli sformułowanie, iż załączona przez nich samych ich wcześniejsza opinia z dnia 23.10.2019r. ze sprawy Pr.Ds.583.2019 stanowi „ integralną część” opinii przedmiotowej – sąd uznał, że oceny możliwości prowadzenia samodzielnej obrony przez oskarżonego w sprawie II K 19/19 należy dokonywać z uwzględnieniem obu w/w opinii. Z opinii z dnia 23.10.2019r. wynika jednoznacznie, iż w sprawie Pr.Ds.583.2019 oskarżony mógł prowadzić rozsądnie swoją obronę tylko z pomocą prawną. Z tego powodu sąd odwoławczy uznał, że zachodziła koniczność korzystania z pomocy obrońcy przez oskarżonego także w sprawie II K 19/19 ( a której to pomocy został pozbawiony na skutek niezależnych od siebie wydarzeń losowych).

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. obrazy przepisów prawa procesowego tj. art. 6 kpk poprzez przeprowadzenie postępowania pod nieobecność obrońcy, co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia,

2. zarzut ewentualny – rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec D. W. (1) kary 4 miesięcy pozbawienia wolności;

☒ zasadny – zarzut nr 1

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należy zauważyć, że wniesiona apelacja okazała się zasadna co do naruszenia prawa do obrony oskarżonego D. W., spowodowała uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie, a skoro tak – bezprzedmiotowy stał się zarzut związany z wysokością orzeczonej w sprawie kary (zarzut nr 2).

Sąd odwoławczy zważył, że w toku postępowania przed Sądem Rejonowym oskarżony udzielił pełnomocnictwa swojemu obrońcy z wyboru w osobie K. B.. Jednocześnie wiadomym jest, iż adw. K. B. zmarł w dniu 16 kwietnia 2020r. (gdzie śmierć jego odbiła się głośnym echem w okręgu, a już tym bardziej w niewielkim mieście jakim jest O. - jako że był człowiekiem młodym, a w sprawie jego śmierci wszczęto śledztwo o czyn z art. 155 kk). Już w dniu 24 kwietnia Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w C. na Likwidatora Kancelarii śp. A.. K. B. – wyznaczył adw. J. B., o czym zawiadomiono wszystkie sądy rejonowe w okręgu (niewątpliwie także SR w Opocznie, choć w aktach brak jest dowodu doręczenia takiej korespondencji). Pomimo tego, na rozprawie przed Sądem Rejonowym wyznaczonej miesiąc po śmierci adw. K. B. (17 czerwca 2020r.) uznano, że zmarły został o terminie zawiadomiony prawidłowo. Zawiadomienie nie było przy tym odebrane przez niego osobiście przed śmiercią, lecz wróciło podwójnie awizowane – gdzie w dacie odbioru II -go „awizo” K. B. już nie żył.

Co także istotne, na rozprawę wyznaczoną na dzień 17 czerwca 2020r. nie stawił sam oskarżony (wezwanie do osobistego stawiennictwa zostało mu doręczone przez „awizo”) i rozprawę przeprowadzono także pod jego nieobecność. O terminie tym nie zawiadamiano Likwidatora Kancelarii adw. K. B..

W ocenie sądu odwoławczego oskarżony - mając świadomość, iż ustanowiony przez niego w sprawie obrońca z wyboru nie żyje, a jego następca nie wie nic o żadnym w niej terminie. Z zażalenia z dnia 15 lipca 2020r. k.133 bardzo przekonująco wynika dlaczego Likwidator nie mógł wiedzieć o terminie rozprawy tj. w związku z podejrzeniami odebrano i zabezpieczono całość dokumentów i przedmiotów, także komputer i laptopa nieżyjącego K. B. dla potrzeb prowadzonego śledztwa. Oskarżony miał prawo być więc przekonanym, iż skoro w przedmiotowej sprawie nie wyznaczono terminu, o którym zawiadomiono jego przedstawiciela prawnego, to nie zapadnie w niej żadne orzeczenie. Stąd procedowanie w takich okolicznościach w dniu 17 czerwca 2020r. stanowiło niewątpliwie naruszenie prawa do jego obrony oskarżonego (obraza art. 6 kpk).

Jako, że obraza art. 6 kpk tylko wówczas stanowi podstawę do zmiany, czy uchylenia orzeczenia, gdy ma wpływ na jego treść (art. 438 pkt 2 kpk), sąd odwoławczy podjął próbę samodzielnego uzupełnienia postępowania dowodowego, a w tym umożliwienia złożenia oskarżonemu wyjaśnień, a jednocześnie – wobec treści apelacji i licznych pism oskarżonego – zweryfikowania depozycji zeznań świadków (w tym pokrzywdzonego) w kontekście losów innej sprawy karnej – III K 18/19 prowadzonej przez Sądem Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim (w ocenie oskarżonego zeznania ich mogły mieć charakter pomówień i zemsty za wyrok, jaki zapadł we wskazanej powyżej sprawie – gdzie część świadków występowała już w charakterze osób oskarżonych, do sprawy załączono wybranego fragmenty bardzo obszernego wyroku wydanego w sprawie III K18/19). Próba uzupełnienia postępowania dowodowego doprowadziła do ustaleń o wystąpieniu przypadku obrony obligatoryjnej oskarżonego – o czym poniżej.

Wobec przekonujących informacji podawanych przez oskarżonego o leczeniu psychiatrycznym – sąd odwoławczy - po zgromadzeniu całości dokumentacji medycznej - dopuścił dowód z opinii biegłych psychiatrów na okoliczność tego, czy oskarżony w chwili czynu miał pełną poczytalność, czy można z jego udziałem prowadzić postepowanie karne, a przede wszystkim - czy w przedmiotowej sprawie oskarżony może/mógł prowadzić samodzielnie rozsądną obronę. Jak wynika z załączonej opinii biegłych psychiatrów, którzy stwierdzili także, iż ich własna opinia z dnia 23.10.2019r. ze sprawy Pr.Ds.583.2019 stanowi „integralną część” opinii przedmiotowej – oskarżony mógł prowadzić rozsądnie swoją obronę tylko z pomocą prawną (ocenę tego dowodu zamieszczono w punkcie 2.2.1.).

Z tego powodu sąd odwoławczy uznał, że w sprawie zachodziła konieczność korzystania z pomocy obrońcy przez oskarżonego także w sprawie II K 19/19. Skoro tak – to przeprowadzenie postępowania pod nieobecność obrońcy ustanowionego w sprawie stanowiło nie tylko obrazę art. 6 kpk w rozumieniu art. 438 pkt 2 kpk (okoliczności ujawnione w sprawie w toku postępowania odwoławczego, dotyczące wyroku, jaki zapadł w sprawie III K 18/19 nakazywały konieczność zweryfikowania pod tym kątem zeznań świadków, czego sąd rejonowy zaniechał), ale także w sprawie zachodził przypadek obrony obligatoryjnej. Brak obrońcy na rozprawie odbytej w dniu 17 czerwca 2020r. stanowił bezwzględną przyczynę odwoławczą, o jakiej mowa w art. 439 § 1 pkt 10 kpk.

Wniosek

- o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

- wskazano powyżej,

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

- wynikające z treści opinii psychiatrycznej, opisane w punkcie 2.1.1.1 oraz 3.1.;

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

-----

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

-----

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

-----

Zwięźle o powodach zmiany

---------

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

- art. 439 §1 pkt 10 kpk;

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

W oparciu o treść załączonej do akt opinii biegłych psychiatrów sąd odwoławczy ustalił, iż oskarżony winien korzystać z pomocy obrońcy. W sprawie występowały zatem przesłanki, o jakich mowa w art. 79 § 2 kpk tj. oskarżony musiał mieć obrońcę ze względu na okoliczności utrudniające obronę. Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie pod nieobecność Likwidatora Kancelarii ustanowionego w sprawie obrońcy z wyboru i bez udziału ewentualnie ustanowionego obrońcy z urzędu. W realiach rozpatrywanej sprawy zachodziły przesłanki obrony obligatoryjnej, o jakiej mowa w art. 79 § 2 kpk, co uznano w oparciu o treść opinii psychiatrycznej oraz faktów ujawnionych w toku postępowania odwoławczego tj. możliwości składania przez świadków zeznań mogących mieć charakter pomówień i zemsty na D. Wijcie - w związku z inną tocząca się sprawą karną, gdzie sąd rejonowy dokonał oceny tychże świadków z pominięciem tych okoliczności.

Jeżeli oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 2 kpk i zachodzi konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego w całości w rozumieniu art. 437 § 2 k.p.k. (tj. z udziałem obrońcy). - orzeczenie podlega uchyleniu.

5.3.1.2.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

- sąd rejonowy winien przeprowadzić przewód sądowy od początku w całości pod obecność obrońcy (aktualnie oskarżonego reprezentuje obrońca z wyboru w osobie Likwidatora Kancelarii adw. K. B.), a w szczególności:

- umożliwić oskarżonemu złożenie wyjaśnień,

- przesłuchać pokrzywdzonego oraz świadka Z. R., nakazując ustosunkowanie się ich do wyroku zapadłego przeciwko D. W. oraz innych wielu osobom ( w tym Z. R.) sygn. III K 18/19 (fragment wyroku załączono w toku postepowania odwoławczego),

- ocenić możliwe motywy składania zeznań obciążających osobę oskarżonego przez pryzmat losów sprawy III K 18/19, czemu dać wyraz w ewentualnie sporządzonych pisemnych motywach orzeczenia.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

---

Wobec uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie – nie orzekano o kosztach procesu powstałych w sprawie.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina, kara

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana