Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan - Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lutego 2021 r. w Warszawie

sprawy J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o świadczenie wyrównawcze

na skutek odwołania J. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 10 listopada 2020 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

SSO Monika Rosłan - Karasińska

UZASADNIENIE

W dniu 18 listopada 2020 r. J. P. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 listopada 2020 r.
znak: (...), na podstawie której odmówiono mu prawa do świadczenia wyrównawczego. W ocenie odwołującego ustawa z 14 sierpnia 2020 r. nie wyklucza pobierających rentę socjalną z dobrodziejstw tej ustawy, a pobierana przez niego kwota
1.200 zł jest niższa od przewidzianej w nowelizacji kwoty 2.400 zł. Wskazał też, że renta socjalna jest rentą inwalidzką i rentą przyznawaną z tytułu niezdolności do pracy. Zaznaczył również, że posiada status działacza opozycji antykomunistycznej, na co przedłożył dowody wraz z wnioskiem o świadczenie (odwołanie k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 14 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy wyjaśnił, że wnioskiem
z dnia 15 października 2020 r. odwołujący wystąpił o świadczenie wyrównawcze dla działacza opozycji antykomunistycznej, osoby represjonowanej z powodów politycznych. Zgodnie z art. 10a ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych praw do świadczenie wyrównawczego przysługuje osobie posiadającej status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej pobierającą emeryturę lub rentę inwalidzką albo rentę z tytułu niezdolności do pracy w kwocie niższej niż 2.400 zł miesięcznie. Odwołującemu przysługuje prawo do renty socjalnej, zatem nie ma prawa do świadczenia wyrównawczego (odpowiedź na odwołanie k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący J. P. urodził się w dniu (...) Od 1 października 2003 r. odwołujący ma przyznane prawo do renty socjalne w związku z wypadkiem jakiemu uległ w dniu 6 czerwca 1969 r. Prawo do renty socjalnej przysługuje mu na stałe. Wysokość przysługującego odwołującemu świadczenia Od 1 czerwca 2018 r., wynosi 1.029,80 zł (pismo z 07.02.1971 r. k. 9 a.r., decyzje ZUS: z 01.10.2003 r. o przyznaniu renty socjalnej k. 11 a.r.,
z 02.10.2018 r. ws. ponownego ustalenia wysokości renty socjalnej – akta rentowe,
karty nienumerowane).

Ponadto odwołujący posiada status działacza opozycji antykomunistycznej
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (decyzja Szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych z 13.01.2015 r., kopia legitymacji
– akta rentowe, karty nienumerowane).

W dniu 15 października 2020 r. J. P. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o świadczenie wyrównawcze dla działacza opozycji antykomunistycznej, do którego załączył dokumenty potwierdzające status
ww. działacza. Po rozpoznaniu wniosku Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. decyzją z dnia 15 października 2020 r. znak: (...) odmówił mu prawa do świadczenia wyrównawczego, wskazując, że zgodnie z ustawą z dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw świadczenie wyrównawcze nie przysługuje osobie pobierającej rentę socjalną (wniosek z 15.10.2020 r.
z załącznikami, decyzja ZUS z 15.10.2020 r. – akta rentowe, karty nienumerowane).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dowodów z dokumentów załączonych do akt rentowych dołączonych do akt spraw niniejszej. Okoliczności sprawy nie były sporne, a Sąd uznał materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy rozpoznał niniejszą sprawę
na posiedzeniu niejawnym zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. W ocenie Sądu przeprowadzenie rozprawy w niniejszej sprawie nie było konieczne, gdyż z okoliczności prawnych
i faktycznych niniejszej sprawy nie wynika żadna okoliczność uzasadniająca jej przeprowadzenie, w szczególności o podjęcie takiej czynności sądowej ani odwołujący,
ani pełnomocnik ZUS nie wnosili w myśl art. 148 ¹ § 3 k.p.c. Postępowanie zostało przeprowadzone w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych ZUS (...) Oddziału w W., w tym skarżonej decyzji.

W niniejszej sprawie odwołujący się J. P. domagał się przyznania mu prawa do świadczenia wyrównawczego przewidzianego w ustawie z dnia 20 kwietnia 2015 r.
o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 319 – dalej jako „ustawa o działaczach”).
Po przeprowadzeniu postępowania Sąd Okręgowy podzielił jednak stanowisko organu rentowego wyrażone w treści skarżonej decyzji, zgodnie z którym w myśl przepisów ww. ustawy świadczenie wyrównawcze nie przysługuje osobie pobierającej rentę socjalną. Zgodnie z treścią przepisów ustawy o działaczach prawo do świadczenia wyrównawczego przysługuje osobie, która łącznie spełnia następujące warunki:

-

posiada status działacza opozycji komunistycznej lub osoby represjonowanej
z powodów politycznych (art. 1 ust. pkt 3);

-

pobiera emeryturę lub rentę inwalidzką albo rentę z tytułu niezdolności do pracy, zwaną dalej „rentą”, w kwocie niższej niż 2.400 zł (aktualnie 2.450 zł) miesięcznie (art. 10a ust. 1).

W ocenie Sądu Okręgowego treść art. 10a ust. 1 ww. ustawy nie pozostawia przy tym wątpliwości, że warunkiem przyznania świadczenia wyrównawczego jest fakt pobierania przez wnioskodawcę konkretnych, sprecyzowanych w tym przepisie świadczeń, pośród których ustawodawca nie wymienił świadczenia w postaci renty socjalnej. Przyjęcie takiego rozwiązania nie jest przypadkowe. Wymaga bowiem zaznaczenia, że świadczenie wyrównawcze zostało wprowadzone do omawianej ustawy na mocy nowelizacji w drodze ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1578). W uzasadnieniu projektu tej ustawy wskazano, że jego celem jest „przyznanie beneficjentom ustawy z dnia 20 marca 2015 r.
o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych świadczenia wyrównawczego, które będzie im częściowo rekompensowało ekonomiczne skutki doznanych w okresie PRL represji (…). Osoby zaangażowane w walkę
o niepodległość i suwerenność Polski w latach 1956–1989 były poddawane przez reżim komunistyczny licznym represjom i szykanom. Do najczęstszych należało uwięzienie, internowanie, usunięcie z uczelni, karne wcielenie do wojska, pozbawienie możliwości wykonywania zawodu, uniemożliwienie podjęcia zatrudnienia w wybranych miejscach, zwolnienie z pracy, pozbawienie możliwości awansowania, zapisy cenzury, degradowanie na gorsze stanowiska służbowe, pozbawienie nagród oraz premii itp. W zasadzie każda z tych szykan rzutowała negatywnie przez wiele lat na otrzymywane przez działaczy opozycji wynagrodzenie, a niektóre z nich skutkowały nawet jego czasowym pozbawieniem. Represje te negatywnie oddziaływały na status materialny osób im poddanych nie tylko w okresie ich stosowania, ale i później – nawet do dnia dzisiejszego. Konsekwencją bowiem otrzymywania przez lata niższego wynagrodzenia jest pobieranie obecnie przez dawnych działaczy opozycji antykomunistycznej niższych emerytur i rent”.

Z powyższego uzasadnienia projektu wynika zatem, że ustawodawca uznał za konieczne zrekompensowanie osobom posiadającym status działacza opozycji antykomunistycznej lub represjonowanym z powodów politycznych negatywnych skutków spowodowanych szeroko pojętymi szykanami ze strony ówczesnych władz PRL. Ustawodawca przyjął, że szykany te odnosiły skutek również w sferze ekonomicznej pokrzywdzonych, w tym m. in. pozbawienie lub utrudnianie dostępu do działalności zarobkowej wynikających z aktywności zawodowej (np. aresztowanie, zwolnienie z pracy, pozbawienie możliwości wykonywania zawodu lub awansu itp.). Konsekwencja tego stanu rzeczy jest pobieranie przez osoby represjonowane niższych świadczeń, których wysokość jest uzależniona od wysokości dochodów osiąganych między innymi w czasach sprzed przemian ustrojowych. W ten sposób ustawodawca tworzy bezpośredni łącznik między skutkami represji o charakterze finansowym, a możliwością ich kompensacji poprzez wyrównanie konkretnych świadczeń emerytalno-rentowych. Powyższe motywy wprowadzenia do systemu świadczeń świadczenia wyrównawczego znajdują odzwierciedlenie w cytowanej wyżej regulacji art. 10a ust. 1 ustawy o działaczach, w których przewidziano prawo do spornego świadczenia jedynie tym osobom, które pobierają konkretne świadczenia, których wysokość jest ustalana z przyjęciem wysokości dochodu w całym okresie aktywności zawodowej, tj. emerytur, renty inwalidzkiej lub renty z tytułu niezdolności do pracy, a dodatkowo również w art. 10a ust. 2 tej ustawy, zgodnie z którego treścią świadczenie wyrównawcze przysługuje w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą, o której mowa w ust. 1, a kwotą emerytury lub renty.

W ocenie Sądu nie można przy tym, zgodnie ze stanowiskiem odwołującego, utożsamiać renty socjalnej ze świadczeniami rentowymi wymienionymi w ww. przepisie.
Jest to bowiem odrębne świadczenie, uregulowane odrębną ustawą z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1300). Oczywistym jest przy tym, że kluczowym warunkiem nabycia zarówno prawa do renty socjalnej, tak jak i renty z tytułu niezdolności do pracy, jest uznanie wnioskodawcy za osobę niezdolną do pracy. Sąd to jednak warunki podstawowe, a do nabycia każdego z tych świadczeń konieczne jest spełnienie dodatkowych przesłanek, które są ściśle związane z celem i charakterem danego świadczenia.
Warunki uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy zostały określone
w art. 57 i art. 58 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 291). Do nabycia prawa do tego świadczenia konieczne jest stwierdzenie, że wnioskodawca 1) jest niezdolny do pracy
2) legitymuje się stosownym okresem składkowym i nieskładkowym 3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa ustawie. Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem skierowanym do osób, które były aktywne zawodowo i współfinansowały system ubezpieczeń społecznych oddając część dochodów na ten system w postaci składek; jednocześnie okres aktywności zawodowej tych osób oraz osiągane przez nie w tym czasie dochody mają znaczenie z perspektywy ustalenia wysokości tego świadczenia (art. 62 ustawy emerytalnej). Inaczej jest w przypadku renty socjalnej. Przesłanki do uzyskania tego świadczenia warunkuje zaistnienie przesłanek określonych w art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej, zgodnie z którego treścią renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1) przed ukończeniem 18 roku życia; 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia, albo 3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Jest to zatem świadczenie skierowane do osób, których niezdolność do pracy powstała w dzieciństwie lub w trakcie nauki, a zatem przed podjęciem aktywności zawodowej i w konsekwencji przed zaistnieniem możliwości „wypracowania” stażu okresów składkowych i nieskładkowych tak, jak ma to miejsce
w przypadku osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w art. 6 ust. 1 ww. ustawy, który to przepis przewiduje określenie wysokości renty socjalnej z przyjęciem stałego składnika, tj. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w wymiarze 100%, ustalonej i podwyższonej zgodnie
z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W kontekście powyższego Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż brak podstaw
do przyznania odwołującemu prawa do świadczenia wyrównawczego. Zgodnie z art. 10a ust. 1 warunkiem do uzyskania tego świadczenia jest pobieranie emerytury, renty inwalidzkiej lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Przepis ten nie przewiduje możliwości przyznania świadczenia wyrównawczego osobom pobierającym rentę socjalną, co na tle powołanych wyżej różnic należy oceniać jako celowe zamierzenie ustawodawcy. W ocenie Sądu ustawodawca chcąc objąć osoby pobierające rentę socjalną – bądź też inne świadczenia „rentowe” – dałby temu wyraz poprzez odpowiednie sformułowanie treści przepisu, przykładowo określając krąg beneficjentów w sposób ogólny jako „osoby pobierające emerytury i renty” bądź też wymieniając szerszy katalog świadczeń, których pobieranie stanowiłoby warunek przyznania świadczenia wyrównawczego.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany skarżonej decyzji, w konsekwencji czego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie J. P. zgodnie z sentencją wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)