Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

6 września 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 6 września 2021 r. w Warszawie

odwołania M. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

z udziałem A. D.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z 1 kwietnia 2021 r., nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. D. jako zleceniobiorca płatnika składek M. S. (...) Restauracja (...) w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od 1 grudnia 2019 r. do 30 września 2020 r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. na rzecz M. S. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

M. S. 11 czerwca 2021 r., złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) w W. z 1 kwietnia 2021 r. nr (...)/84/2021 r., wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że A. D. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie u płatnika składek M. S. (...) Restauracja (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu od 1 grudnia 2019 r. Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu błąd w ustaleniach faktycznych oraz naruszenie art. 58 § 1 i 2 k.c. polegający na przyjęciu, że skarżąca dokonała fikcyjnego, wstecznego zgłoszenia A. D. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 grudnia 2019 r. w celu obejścia prawa i uzyskania nienależnej pomocy z programu (...), podczas gdy ww. świadczyła pracę na rzecz skarżącej na podstawie umowy zlecenia. Odwołująca podniosła, że rozpoczęła działalność gospodarczą 30 października 2019 r., a następnie rozpoczęła przygotowania do otwarcia lokalu restauracyjnego przy ul. (...) lok. 1 w W.. W listopadzie 2019 r. skarżąca rozpoczęła kompletowanie personelu obsługującego restauracji, w związku z czym miesiąc później nawiązała współpracę z trzema osobami, w tym A. D., które faktycznie rozpoczęły pracę – odbyły niezbędne szkolenia i dokonywały czynności należących do ich obowiązków pracowniczych. Ubezpieczona już 3 grudnia 2019 r. dokonała odbioru dodatkowego kompletu kluczy do lokalu, w którym skarżąca prowadzi działalność gospodarczą, a ponadto przechodziła dalsze szkolenia związane ze stanowiskiem pracy. Powołując się na powyższe okoliczności oraz wnioskowane dowody, odwołująca podkreśliła, że pod żadnym względem nie chciała doprowadzić do przyznania jej nienależnych świadczeń z tytułu tzw. (...), lecz jedynie zgłosiła osoby świadczące dla niej pracę z opóźnieniem, co z kolei było spowodowane małym doświadczeniem w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej (odwołanie k. 8-11 a.s.).

Wraz z odwołaniem złożono wniosek o nadanie mu biegu, mimo niedochowania terminu na jego złożenie, wskazując, że spóźnienie odwołującej nie było przez nią zawinione i nie jest nadmierne. Wyjaśniono przy tym, że odwołująca otrzymała skarżoną decyzję 9 kwietnia 2021 r. i miała zamiar wnieść od niej odwołanie, jednak 7 maja 2021 r. doszło u niej do choroby w postaci zapalenia kręgosłupa. Stan chorobowy utrzymywał się u skarżącej w okresie od 7 do 14 maja 2021 r., co w praktyce uniemożliwiło jej normalne poruszanie się i wykonywanie czynności koniecznych do sporządzenia odwołania i złożenia go w ustawowym terminie. Jednocześnie, po ustaniu stanu chorobowego skarżącej zalecono odpoczynek z uwagi na pozostawanie przez nią w 8 miesiącu ciąży (wniosek o nadanie biegu odwołaniu k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 477 9 § 1 i 3 k.p.c. jako wniesionego po terminie, a w przypadku nieuwzględnienia tego żądania - o jego oddalenie na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. Organ rentowy wyjaśnił, że 28 kwietnia 2020 r. odwołująca dokonała zgłoszenia A. D. do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia od 3 lutego 2020 r. Następnie, 4 maja 2020 r. płatnik wyrejestrował ubezpieczoną z datą zgłoszenia i tego samego dnia przekazał dokument zgłoszeniowy od 1 grudnia 2019 r. Czynności te zostały dokonane wstecznie. Zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego, materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania dawał podstawy do stwierdzenia, że motywem wstecznego zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS była chęć osiągnięcia przez płatnika subwencji z (...) Funduszu (...) poprzez obejście prawa i dokonanie czynności prawnej sprzecznej z zasady współżycia społecznego. Organ wskazał przy tym, że przy weryfikacji spełnienia warunków uprawniających do skorzystania z subwencji stan zatrudnienia w Tarczy Finansowej ustala się na 31 grudnia 2019 r. Z subwencji w ramach Tarczy Finansowej (...) mógł skorzystać przedsiębiorca, który zatrudnienia na 31 grudnia 2019 r. co najmniej jednego pracownika z wyłączeniem właściciela. Ustalając stan zatrudnienia należało przy tym przyjąć definicję pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy. Dokonując weryfikacji dokumentów zakładanych przez płatnika organ rentowy stwierdził, że płatnik oprócz A. D. zgłosił 28 kwietnia 2020 r. innych zleceniobiorców do ubezpieczeń, wskazując 3 luty 2020 r. jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń, a następnie 4 maja 2020 r. wyrejestrował ich i jednocześnie dokonał ich zgłoszenia do ubezpieczeń od 1 grudnia 2019 r. W ocenie organu rentowego, biorąc pod uwagę powyższy schemat działania płatnika należy to uznać za celowe i zmierzające do spełnienia warunków otrzymania subwencji z (...). Zdaniem organu rentowego, wątpliwości w powyższym zakresie są tym bardziej uzasadnione, że liczba osób zgłoszonych do ubezpieczeń miała wpływ na kwotę otrzymanej subwencji (odpowiedź na odwołanie k. 16-18 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się M. S. prowadzi od 31 października 2019 r. działalność gospodarczą. W ramach działalności odwołująca prowadzi restaurację (...) położoną w W. przy ul. (...) (zeznania świadka P. S. k. 76 a.s.; zeznania odwołującej k. 76-77 a.s.).

M. S. oraz jej małżonek, P. S., nabyli restaurację (...) od E. U., która wcześniej prowadziła lokal gastronomiczny pod tym samym szyldem. Odwołująca wraz z mężem byli zainteresowani własną działalnością w tym zakresie, mają również doświadczenie w gastronomii – odwołująca się pracowała wcześniej jako kelnerka, a jej mąż jako barman i pomoc w kuchni (zeznania świadków: K. G. k. 74-75 a.s., D. G. k. 75-76 a.s., P. S. k. 76 a.s.; zeznania odwołującej k. 76-77 a.s.).

Do przejęcia restauracji doszło w listopadzie 2019 r. Mimo zmiany właścicieli, restauracja (...) działała płynnie – była nadal czynna i przyjmowała klientów. Do czasu przejęcia lokalu odwołująca uzyskała stosowne pozwolenia - jedynie przez 2 tygodnie nie posiadała koncesji na sprzedaż alkoholu (zeznania świadków: K. G. k. 74-75 a.s., D. G. k. 75-76 a.s., P. S. k. 76 a.s.; zeznania odwołującej k. 76-77 a.s.).

W grudniu 2019 r. M. S. zatrudniła w restauracji trzech pracowników: K. G., D. G. oraz zainteresowaną A. D.. K. G. i D. G. pracowały wcześniej w (...) przed przejęciem restauracji przez odwołującą i jej męża i zgłosiły się do nich po rozwiązaniu umów z poprzednią właścicielką. Odwołująca zawarła z K. G. umowę o pracę, a z pozostałymi - umowy zlecenia (zeznania świadków: K. G. k. 74-75 a.s., D. G. k. 75-76 a.s., P. S. k. 76 a.s.; zeznania odwołującej k. 76-77 a.s.).

Umowa zlecenia z A. D. została zawarta 1 grudnia 2019 r. Na jej podstawie zainteresowana zobowiązała się do wykonywania na rzecz odwołującej pracy kelnerki. Umowa została zawarta na okres od 1 grudnia 2019 r. do 30 czerwca 2020 r. Strony ustaliły wynagrodzenie liczone jako stawka 15 zł na godzinę x 40 godzin miesięcznie, tj. 600 zł brutto. Po upływie tego okresu, 1 lipca 2020 r. odwołująca zawarła z zainteresowaną kolejną umowę zlecenia na okres od 1 lipca 2020 r. do 31 stycznia 2021 r. z wynagrodzeniem liczonym wg. stawki 17 zł na godzinę x 40 godzin miesięcznie, tj. 680 zł brutto (umowy zlecenia z 1.12. 2019 r. oraz z 1.07.2020 r. – akta rentowe).

Po zawarciu umowy zlecenia A. D. pracowała na zmiany z K. G. oraz D. G.. Zmiany odbywały się wg. grafiku ustalanego przez D. G. w godzinach otwarcia restauracji. Restauracja była czynna w godzinach od 12:00 do 22:00 w tygodniu oraz do 24:00 w weekendy. Do obowiązków zainteresowanej należała obsługa gości oraz parzenie kawy, w trakcie trwania umowy zlecenia ukończyła kurs baristyczny, na który została skierowana przez odwołującą. Zainteresowana wypełniała listy obecności, a za wykonanie zlecenia otrzymywała co miesiąc wynagrodzenie, którego wypłata była potwierdzana rachunkami (zeznania świadków: K. G. k. 74-75 a.s., D. G. k. 75-76 a.s., P. S. k. 76 a.s.; zeznania odwołującej k. 76-77 a.s.; korespondencja e-mail k. 12-13 a.s., dyplom k. 14 a.s.; ewidencja czasu pracy, rachunek do umowy zlecenia – akta rentowe).

M. S. zajmowała się bieżącą organizacją działalności restauracji, pozostawiając kwestie związane z dokumentacją mężaowi (zeznania świadka P. S. k. 76 a.s.; zeznania odwołującej k. 76-77 a.s.).

A. D. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia zawartej z odwołującą dopiero 28 kwietnia 2020 r., ze wskazaniem daty powstania obowiązku ubezpieczeń od 3 lutego 2020 r. Następnie 4 maja 2020 r. A. D. została wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych jako zleceniobiorca. W tym samym dniu zgłoszona została ponownie do ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia ze wskazaniem daty powstania obowiązku ubezpieczeń - 1 grudnia 2019 r. (bezsporne, a ponadto: druki zgłoszenia do ubezpieczeń – akta rentowe). Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku K. G. i D. G. (bezsporne, a ponadto: zeznania świadków K. G. k. 74-75 a.s. i D. G. k. 75-76 a.s.).

22 maja 2020 r. odwołująca zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę subwencji finansowej w ramach Tarczy Finansowej (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm. Jednym z warunków umowy była maksymalna liczba pracowników na 31 grudnia 2019 r. wynosząca 3 osoby. Decyzją z 25 maja 2020 r. (...) S.A. dokonał częściowo pozytywnej weryfikacji spełnienia przez odwołującą warunków otrzymania kwoty subwencji finansowej określonych w umowie, w związku z czym podjął decyzję o wypłacie odwołującej subwencji w kwocie 90 000 zł (umowa subwencji finansowej k. 44-51 a.s., decyzja ws. subwencji finansowej k. 43 a.s.).

Pismami z 8 lutego 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. zawiadomił M. S. oraz A. D. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia zainteresowanej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ustalenia podstaw wymiaru na te ubezpieczenia w okresie od 1 grudnia 2019 r. do 30 września 2020 r. (zawiadomienie o wszczęciu postępowania – akta rentowe).

Po przeprowadzeniu postępowania i uzyskaniu wyjaśnień od stron, ZUS (...) w W. wydał 1 kwietnia 2021 r. skarżoną decyzję nr (...) na podstawie której stwierdził, że A. D. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek Restauracja (...) M. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 grudnia 2019 r. do 30 września 2020 r. W ocenie organu rentowego, zgromadzony w toku postępowania dowodowy dał podstawy do stwierdzenia, że motywem wstecznego zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS była chęć uzyskania przez płatnika subwencji z (...) Funduszu (...) poprzez obejście prawa i dokonanie niezakazanej formalnie czynności prawnej, przy tym sprzecznej z zasadami współżycia społecznego, poprzez wsteczne zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych (decyzja ZUS z 1.04.2021 r. – akta rentowe).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o wyżej wymienione dowody z dokumentów załączonych do akt sprawy i akt rentowych, jak również na podstawie zeznań świadków oraz odwołującej. Tak zebrany materiał dowodowy, w zakresie w jakim wynikały z niego prezentowane wyżej okoliczności, sąd uznał w całości za wiarygodny jako wzajemnie i treściowo zbieżny oraz przekonywujący.

Sąd oparł się na dowodach z dokumentów dotyczących zatrudnienia zainteresowanej (w tym umów zlecenia oraz rachunków, korespondencji e-mail, dyplomu ukończenia szkolenia przez zainteresowaną oraz listy obecności), uzyskania przez odwołującą subwencji finansowej w ramach programu rządowego „Tarcza (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm” oraz postępowania wyjaśniającego poprzedzającego wydanie skarżonej decyzji. Treść dowodów nie budziła wątpliwości sądu i potwierdzała okoliczności podnoszone przez stronę odwołującą.

Wiarygodne dla sądu były również dowody osobowe. W toku postępowania sąd przesłuchał w charakterze świadków pracowników odwołującej K. G. i D. G., a także małżonka odwołującej P. S.. W ocenie sądu, świadkowie w sposób wyczerpujący przedstawili okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności dotyczących prowadzenia przez odwołującą działalności gospodarczej, nabycia lokalu gastronomicznego – restauracji (...) w W., a także zatrudnienia zainteresowanej na podstawie umowy zlecenie. Oceniając zeznania świadka P. S. – zwłaszcza w zakresie, w jakim dotyczyły okoliczności zgłoszenia zainteresowanej do ubezpieczeń społecznych – sąd zachował ostrożność z uwagi na fakt, że jest on osobą bliską w stosunku do odwołującej, ostatecznie jednak na tle innych przeprowadzonych w sprawie dowodów sąd nie znalazł podstaw do tego, by na tle powyższego faktu relacje tego świadka podważać jako nieobiektywne bądź stronnicze, a przez to niewiarygodne. Również zeznaniom odwołującej sąd dał wiarę w całości, oceniając, że prezentowany przez nią opis faktów jest zbieżny z relacjami pozostałych przesłuchany w sprawie osób.

Strony nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego, który został przez sąd uznany za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie było uzasadnione.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył podlegania ubezpieczeniom społecznym przez A. D. z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek M. S. 1 grudnia 2019 r.

Na wstępie wymaga zaznaczenia, że zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 423) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Natomiast art. 83 ust. 1 pkt 1-3 ww. ustawy stanowi, że zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, a także przebiegu ubezpieczeń oraz ustalania wymiaru składek i ich poboru.

Dokonywana przez organ rentowy kontrola zgłoszeń do ubezpieczenia oraz prawidłowości i rzetelności obliczenia składki oznacza przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień (por. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 stycznia 2013 r., III AUa 1039/12, i z 25 września 2012 r., III AUa 398/12). Analogicznie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może także zakwestionować prawidłowość stosowania umów cywilnoprawnych. Organ rentowy ma bowiem obowiązek podejmować odpowiednie działania w każdym przypadku, w którym zostanie stwierdzone, że obowiązek ubezpieczeń społecznych danej osoby został określony w nieprawidłowy sposób przez płatnika składek, bądź jeżeli poweźmie wątpliwości co do faktycznego wykonywania przez pracownika czynności w ramach nawiązanego stosunku prawnego, czy to w formie umowy o pracę, czy też umowy cywilnoprawnej. Obliguje go do tego art. 68 ust. 1 pkt. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten nakłada na organ rentowy zadania m. in. z zakresu stwierdzania i ustalania obowiązku ubezpieczeń społecznych. Ponadto, z dalszej treści tego przepisu wynika również, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przeprowadzić kontrolę wykonywania – zarówno przez płatników, jak i ubezpieczonych – obowiązków w zakresie tych ubezpieczeń.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”. W myśl art. 13 pkt 2 cytowanej ustawy osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy podlegają ubezpieczeniu od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Na podstawie skarżonej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że zgłoszenie A. D. do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia stanowiło obejście prawa, a zarazem czynność sprzeczną z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 1 i 2 k.c., co też skutkowało wyłączeniem zainteresowanej z ubezpieczeń społecznych z powyższego tytułu w okresie od 1 grudnia 2019 r. do 30 września 2020 r. Zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego za powyższą oceną działań odwołującej świadczy fakt wstecznego – bo dokonanego 4 maja 2020 r. – zgłoszenia zainteresowanej do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia, a także innych pracowników, co też w ocenie organu miało na celu jedynie uzyskanie przez płatnika subwencji z (...) Funduszu (...).

Rozpoznając sprawę sąd nie podzielił powyższego stanowiska. Argumentacja ZUS skupiała się na negowaniu ważności samej czynności odwołującej polegającej na zgłoszeniu zainteresowanej A. D. do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej z odwołującą umowy zlecenie. Organ rentowy nie kwestionował natomiast ważności samej umowy zleceni, jaka została zawarta między zainteresowaną a odwołującą. Tymczasem przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jednoznacznie warunkują objęcie ubezpieczeniem społecznym z tytułu umowy przesłanką jej faktycznego realizowania, nie zaś od zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń. W cytowanym wyżej art. 13 pkt 2 ustawy systemowej przewidziano objęcie zleceniobiorcy ubezpieczeniom społecznym od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Posłużenie się przez ustawodawcę określeniem „od dnia jej wykonywania” wyraźnie wskazuje, że objęcie ubezpieczeniem jest uwarunkowane zaistnieniem przesłanki w postaci realizacji stosunku cywilnoprawnego. Innymi słowy, już wykonywanie umowy zlecenia – to jest, realizacja wzajemnych zobowiązań między zleceniodawcą, a zleceniobiorcą, stanowiących essentialia negotii tego stosunku cywilnoprawnego – skutkuje objęciem zleceniobiorcy ubezpieczeniem społecznym, i to przez cały okres, w którym umowa jest realizowana. Konsekwencją powyższego jest powstanie po stronie zleceniodawcy – jako płatnika składek – do zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń. W oparciu o cytowane na wstępie przepisy dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu umowy zlecenia – podobnie jak ma to miejsce w przypadku pracowniczego tytułu ubezpieczenia – zasadnicze znaczenie ma bowiem nie prawidłowość samego zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń społecznych (jako nienaruszające art. 58 § 1 lub 2 k.c. albo 83 § 1 k.c.), lecz tylko to, czy strony stosunek cywilnoprawny, z którym ustawa systemowa wiąże objecie ubezpieczeniem, był faktycznie realizowany. W kontekście powyższego istota sporu winna skupić się zatem na ustaleniu, czy łącząca strony umowa zlecenia była faktycznie realizowana.

W realiach niniejszej sprawy, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, sąd uznał, że zainteresowana faktycznie wykonywała pracę w ramach zawartej z odwołującą umowy zleceni. Wymaga przy tym podkreślenia, że toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego przed organem rentowym strony przedstawiły dowody potwierdzające rzeczywiste wykonywanie czynności przez zainteresowaną w ramach umowy zlecenia, do których jednak organ rentowy się nie odniósł.

Sąd zważył, że stosownie do treści art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie lub też czynności faktycznej. Dokonanie czynności będącej przedmiotem umowy zlecenia z reguły powinno odbywać się odpłatnie (art. 735 § 1 k.c.) oraz być realizowane osobiście przez zleceniobiorcę (art. 738 § 1 k.c.), przy czym nie są elementy konieczne umowy zlecenia. Zlecenie jest umową konsensualną, a jej essentialia negotii obejmują jedynie określenie czynności, którą przyjmujący zlecenie ma wykonać. Umowa zlecenia należy więc do kategorii umów o świadczenie usług, a więc do wykonywania czynności mieszczących się w zakresie określonym wolą stron. Strony zawierające umowę zlecenia, stosownie do treści art. 353 1 k.p.c. mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Wedle woli stron, umowa zlecenie może dotyczyć tak pojedynczego wykonania konkretnej czynności, jak i wykonywania wielokrotnego, powtarzalnego, rozciągniętego w czasie. Do obowiązków przyjmującego zlecenie należy wykonanie usługi, tj. dokonanie określonej w umowie czynności, a sposób jej wykonania pozostawiony jest w zasadzie uznaniu zleceniobiorcy z uwzględnieniem udzielonych wskazań czy instrukcji zleceniodawcy, przy czym zleceniobiorca powinien wykonać usługę osobiście. Zobowiązuje się on tylko do dołożenia należytej staranności i nie odpowiada za brak rezultatu oczekiwanego przez zleceniodawcę. Odpowiedzialność osoby przyjmującego zlecenie jest rozpatrywana w zakresie jej starannego działania przy wykonywaniu przedmiotu zlecenia, co oznacza, że czynnikiem decydującym przy ocenie pracy tej osoby jest kryterium wykonywanie przez nią czynności na określonym, ustalonym przez strony stosunku prawnego, poziomie. Przedmiotem zlecenia jest więc dokonanie określonej czynności, która może zostać wskazana w sposób zindywidualizowany (określenie rodzaju, przedmiotu, stron, postanowień przedmiotowo istotnych) lub przez wskazanie tylko rodzaju takiej czynności.

Z zebranych w sprawie dowodów wynika, że 1 grudnia 2019 r. A. D. zawarła z M. S. umowę zlecenia w ramach której zobowiązała się do wykonywania pracy kelnerki z wynagrodzeniem w wysokości 15 zł za godzinę, przez 40 godzin miesięcznie. Przesłuchani w sprawie świadkowie potwierdzają, że zainteresowana faktycznie powyższą umowę realizowała i począwszy od grudnia 2019 r. pracowała jako kelnerka, obsługując gości restauracji i parząc kawę. Załączone do odwołania dokumenty w postaci korespondencji e-mail oraz dyplomu potwierdzają, że zainteresowana została skierowana na szkolenie baristyczne obejmujące kurs obsługi urządzenia do parzenia kawy i techniki pienienia mleka oraz że w szkoleniu tym brała udział. Praca zainteresowanej odbywała się w godzinach otwarcia lokalu między 12:00 a 22:00 lub 24:00 w weekendy, według ustalonego przez pracowników odwołującej grafiku zmian. Wykonywanie czynności przez zainteresowaną miało charakter odpłatny, a wynagrodzenie z tytułu umowy było kwitowane przez nią comiesięcznie wystawianymi rachunkami, których kopie widnieją w aktach rentowych. Sąd miał przy tym na uwadze również okoliczności składające się na tło zatrudnienia zainteresowanej. Relacje świadków potwierdzają, że zainteresowana wraz z dwiema innymi osobami została zatrudniona przez odwołującą w związku z nabyciem przez nią restauracji (...) w W. oraz rozpoczęciem w listopadzie 2019 r. działalności gospodarczej w branży gastronomicznej. Z zeznań świadków wynika, że część osób pracujących u poprzedniej właścicielki restauracji wraz z nabyciem lokalu przez odwołującą nie kontynuowała w nim pracy, co stanowiło motyw do poszukiwania i zatrudnienia pracowników do obsługi restauracji, m. in. kelnerki, a w efekcie zatrudnienia zainteresowanej. Sąd zważył również, że działalność samej restauracji, mimo zmiany właściciela, nie została przerwana i w okresie nabycia lokalu przez odwołującą funkcjonowała jak dotychczas, co mając na względzie specyfikę tego rodzaju działalności dodatkowo potwierdza faktyczne wykonywanie pracy przez zainteresowaną w ramach zawartej umowy zlecenia. Powyższe okoliczności, zdaniem sądu, pozwalają na stwierdzenie, że po pierwsze zainteresowana realizowała odpłatnie na rzecz odwołującej czynności jako kelnerka w lokalu gastronomicznym począwszy od 1 grudnia 2019 r., po drugie zaś, realizacja tych czynności odbywała się na warunkach umowy zlecenia zgodnie z art. 734 i nast. k.c.

W kontekście powyższych rozważań sąd nie znalazł podstaw do uznania dokonanego przez odwołującą zgłoszenia zainteresowanej do ubezpieczeń społecznych jako czynności zmierzającej do obejścia prawa bądź sprzecznej z zasadami współżycia społecznego. W ocenie sądu, możliwość uznania danego stosunku prawnego za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. w świetle skutków, jaki stosunek ten wywołuje w zakresie uczestnictwa danej osoby w systemie ubezpieczeń społecznych, dotyczyły wyłącznie sytuacji, w której w przedmiotowym stosunku prawnym przyjęto zawyżoną podstawę wymiaru składek – nie stanowi natomiast podstawy do kwestionowania ważności samego stosunku prawnego jako tytułu ubezpieczenia w ogóle. W szczególności brak podstaw do kwestionowania zawartej między ubezpieczonym a płatnikiem składek umowy jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy była ona przez strony realizowana (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 2 lipca 2019 r., III AUa 217/19; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 maja 2019 r., III AUa 898/18; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 12 grudnia 2018 r., III AUa 435/18). Należy podkreślić, że strony mają prawo do zawarcia umowy określonej treści. W orzecznictwie wskazuje się, że jeżeli umowa o pracę była wykorzystywana instrumentalnie, to niewykluczone jest jej zakwestionowanie jako podstawy (tytułu) podlegania ubezpieczeniom społecznym, ze względu na obejście prawa (art. 58 k.c.). Gdy umowa jest wykonywana przez strony, nie można mówić o pozorności, co jednak nie wyklucza możliwości badania, czy zawarcie umowy nie zmierzało do obejścia prawa. To, że umowa była wykonywana nie wyłącza oceny dotyczącej ważności tego zobowiązania, w tym przypadku jako podstawy ubezpieczenia społecznego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 5 lipca 2012 r., I UK 101/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 10 czerwca 2020 r., III AUa 530/19). Zgodnie bowiem z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego z prawem). Obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej ,,obchodzi" go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05; z 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04).

Wprawdzie w niniejszej sprawie było bezsporne, że zgłoszenie zainteresowanej do ubezpieczeń nastąpiło ze znacznym opóźnieniem oraz z datą wsteczną, niemniej jednak nie jest to okoliczność która winna być postrzegana na jej niekorzyść. Obowiązek zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy systemowej spoczywa na płatniku składek, zaś jego niewykonanie zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 2 tej ustawy wykroczenie mogące skutkować nałożeniem na niego kary grzywny. Zleceniobiorca ma natomiast ograniczone możliwości zobligowania płatnika do wywiązania się z tego obowiązku. Skoro z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że zainteresowana faktycznie realizowała umowę zlecenia, to po stronie odwołującej spoczywał obowiązek zgłoszenia jej do ubezpieczeń społecznych. Tym samym samo dokonanie tej czynności, zdaniem sądu, nie może być oceniane jako zmierzające do obejścia prawa bądź stanowić naruszenia zasad współżycia społecznego, lecz winno być postrzegane jako realizacja, choć z uchybieniem, ustawowego obowiązku, jaki na odwołującej spoczywał. Sąd dał przy tym wiarę zeznaniom P. S., męża odwołującej, w zakresie w jakim wskazał, że był odpowiedzialny za obieg dokumentacji oraz że opóźnienie w zgłoszeniu zainteresowanej i innych zatrudnionych w grudniu 2019 r pracowników było wynikiem jego zaniedbania wynikającego z braku doświadczenia, ponieważ uprzednio nie zatrudniał on nikogo.

Za czynności zmierzającą do obejścia prawa skutkującą wyłączeniem zainteresowanej z ubezpieczeń społecznych, zdaniem sądu, nie może również przemawiać okoliczność, że zgłoszenie zainteresowanej zbiegło się w czasie ze zgłoszeniem przez odwołującą wniosku o subwencję finansową w ramach rządowego programu Tarcza (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm (tzw. tarcza antykryzysowa). Kwestia ta pozostaje bowiem całkowicie nieistotna dla rozstrzygnięcia czy w przypadku zainteresowanej zachodziły przesłanki do objęcia jej ubezpieczeniem społecznych z tytułu zawartej z odwołującą umowy zlecenia, które też, jak wspomniano wyżej, były zależne od faktycznego wykonywania łączącej strony umowy. W tym kontekście, zdaniem sądu, nawet stwierdzenie, że zgłoszenie osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia miało na celu zagwarantowanie odwołującej spełnienia warunków do uzyskania subwencji finansowej w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej nie oznacza jeszcze, że osoba ta nie podlega ubezpieczeniom. Z tej perspektywy, w ocenie sądu, nie sposób wyciągać negatywnych konsekwencji wobec zainteresowanej, która jako zleceniobiorca nie ma wpływu na prawidłową i terminową realizacją ciążącego na płatniku obowiązku zgłoszenia jej do ubezpieczeń z tytułu zawartej przez strony umowy. Skarżona decyzja niewątpliwie dotyczy zainteresowanej, tymczasem argumentacja ZUS odnosi się wprost do działań jakie miały być podejmowane przez odwołującą w zakresie uzyskania subwencji. Z racji powyższego, zdaniem sądu, nie sposób kwestionować tytułu podlegania ubezpieczeniom przez zainteresowaną jedynie na podstawie wątpliwości organu rentowego co do działań odwołującej jako przedsiębiorcy ubiegającego się o subwencję finansową. Regulamin programu rządowego Tarcza (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm określa krąg uprawnionych do uzyskania świadczeń pomocowych w związku z ogłoszeniem stanu epidemii C.-19, zasady ich obliczania oraz warunki jakie należy spełnić, by stosowne świadczenia uzyskać. Weryfikacja wniosków w tym zakresie leży w kompetencji (...) Funduszu (...). W realiach niniejszej sprawy odwołującej przyznano świadczenie, choć nie w pełnej, wnioskowanej przez nią wysokości, między innymi, z uwagi na stwierdzenie spełnienia przez nią warunku zatrudnienia pracowników wg. stanu na 31 grudnia 2019 r.

Konkludując stwierdzić należy, że w realiach niniejszej sprawy brak było podstaw do kwestionowania tak dokonanej przez odwołującą czynności zgłoszenia A. D. do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia, jak też samego zawarcia przez strony takiej umowy – jako czynności zmierzających do obejścia prawa bądź sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem sądu, w sprawie nie zachodziły okoliczności do wyłączenia zainteresowanej z ubezpieczeń społecznych, gdyż z zebranych w sprawie dowodów wynika, że zawarta przez nią z odwołującą umowa zlecenia z 1 grudnia 2019 r. była realizowana. Mając na względzie powyższe sąd zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zgodnie z pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu sąd orzekł w pkt II wyroku, zasądzając od przegrywającego postępowanie organu rentowego na rzecz M. S. 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).

Sąd uznał przy tym, że opóźnienie we wniesieniu odwołania nie zostało zawinione przez odwołującą, która wykazała, że wynikało ono z jej stanu zdrowia, przez co usprawiedliwiła w dostateczny sposób uchybienie terminowi, które to uchybienie nie było też nadmierne.