Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan- Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 czerwca 2021 r. w Warszawie

sprawy K. S.

przeciwko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

z dnia 07 marca 2019 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 104/20

UZASADNIENIE

W dniu 8 kwietnia 2019 r. K. S. złożył odwołanie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. z dnia 7 marca 2019 r. znak: (...), która jego zdaniem jest niezgodna z rzeczywistością i jest dla niego krzywdząca. Odwołujący zaznaczył, że pracował przez wiele lat od 5 września 1979 r. do 31 października 1993 r. w szczególnych warunkach i podkreślił, ze przedstawił na tę okoliczność szereg dowodów, między innymi zeznania świadków, którzy pracowali z nim w tym samym zakładzie, a ponadto dokumenty związane z tym okresem zatrudnienia. W ocenie odwołującego, nie powinien on być pozbawiony prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych wobec błędów pracodawcy, który niewłaściwie wystawił świadectwo pracy (odwołanie, k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) w W. wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, że odwołujący domaga się zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu od 5 września 1979 r. do 31 października 1993 r. zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...). Kwestia ta była już przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie, który wyrokiem z dnia 20 grudnia 2018 r. sygn. akt VII U 1249/17 oddalił odwołanie od decyzji z dnia 4 lipca 2017r. znak: (...) (odpowiedź na odwołanie, k. 6 a.s.).

Postanowieniem z dnia 11 lipca 2019 r. Sąd odrzucił odwołanie K. S. (k. 9 a.s.). Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2019 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania (k. 43 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. S., ur. (...) w okresie od 15 maja 1978 r. do 31 marca 1979 r. był zatrudniony jako kierowca ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N., praca ta była wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty wymienionym w wykazie A, Dz. VII, poz. 3, pkt. 1 zawartego w uchwale nr 24 z dnia 14 czerwca 1983 r. Zarządu Krajowego Związku (...) w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r.nr 8 pos. 43, z 1985 r. nr 7, poz. 21, z 1991r. nr 39 poz, 167 i z 1992 r. nr 102 poz. 520) . Od 1 czerwca 1979 r. do 31 sierpnia 1979 r. odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy (świadectwo pracy z 2 kwietnia 1979 r. – nieponumerowane karty a.k., świadectwo pracy z 31 sierpnia 1979 r. – nieponumerowane karty a.k., świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 4 lipca 2017 r., k. 61 a.r.).

W okresie od 5 września 1979 r. do 31 października 1993 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) z siedzibą w L. w pełnym wymiarze czasu pracy:

- od 5 września 1979 r. pracował jako pomocnik operatora;

- od 16 września 1980 r. pracował jako operator dźwigu.

Uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych na rodzaj maszyn żurawie samojezdne kołowe do 30 ton klasy drugiej odwołujący uzyskał w dniu 25 listopada 1983 r. (świadectwo pracy z dnia 31 października 1993 r., k. karty wynagrodzeń - nieponumerowane karty a.k., uprawnienia maszynisty, k. 54-55 a.s., świadectwo pracy z dnia 2 listopada 1993 r., k. 87 a.s., pismo ws. przyznania stawki wynagrodzenia z 16 września 1980 r., k. 66 a.s., zeznania odwołującego K. S., k.75-76 a.s.).

Odwołujący pobierał zasiłek na bezrobotnych w okresie od 3 listopada 1993 r. do 2 listopada 1994 r., za zarejestrowany jako bezrobotny pozostawał do 31 marca 1995 r. (zaświadczenie z dnia 18 lipca 1995 r. – nieponumerowane karty a.k., zeznania odwołującego K. S., k.75-76 a.s.).

Od 1 kwietnia 1995 r. do 15 października 1996 r. K. S. pracował w (...) i C.O. Usługi (...) na stanowisku montera instalacji sanitarnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracę polegające na wymianie instalacji sanitarnych (rur z azbestu), wykonywał dojeżdżając na miejsce samochodem ciężarowym marki M. o masie 5,5 tony i przewożąc materiały budowlane (świadectwo pracy z dnia 15 października 1996 r. – nieponumerowane karty a.k., zeznania odwołującego K. S., k.75-76 a.s., zeznania na piśmie świadka E. T., k. 86-89 a.s.).

Od 16 października 1996 r. do 30 kwietnia 2002 r. odwołujący był zatrudniony w (...) i C.O. Usługi (...) na stanowisku montera instalacji sanitarnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracę polegały na wymianie instalacji sanitarnych (rur z azbestu), dojeżdżał na miejsce, samochodem ciężarowym marki M. o masie 5,5 tony dowoził materiały budowlane (świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2002 r. – nieponumerowane karty a.k., zeznania odwołującego K. S., k.75-76 a.s., zeznania na piśmie świadka E. T., k. 86-89 a.s.).

Od 1 maja 2002 r. do 31 maja 2004 r. odwołujący był zatrudniony w A. (...) i C.O. K. D. na stanowisku sprzedawcy w wymiarze pełnego etatu (świadectwo pracy z dnia 31 maja 2004 r., k. 17 a.r.).

Od 1 czerwca 2004 r. do 1 marca 2012 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) S. A. na stanowisku kierowcy autobusu – konduktora w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z dnia 16 marca 2012 r., k. 19 a.r.).

Od 16 maja 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. K. S. pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku kierowcy (świadectwo pracy z dnia 1 lipca 2013 r., k. 21 a.r.).

Od 23 sierpnia 2013 r. do 30 września 2013 r. był zatrudniony w I. Transport (...) A. M. na stanowisku kierowcy (świadectwo pracy z dnia 30 września 2013 r., k. 23 a.r.).

W okresie od 3 września 2013 r. do 31 sierpnia 2015 r. był zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. jako kierowca (świadectwo pracy z dnia 1 września 2014 r., k. 25 a.r. i świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 2015 r., k. 27 a.r.).

W dniu 21 kwietnia 2017 r. K. S. złożył wniosek o emeryturę wraz z informację o okresach składkowych i nieskładkowych (wniosek k. 1-11 a.r.). Decyzją z dnia 4 lipca 2017 r. organ rentowy wydał decyzję znak: (...) którą odmówił odwołującemu prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach. (decyzja ZUS z dnia 4 lipca 2017 r., k. 57 a.r.). K. S. odwołał się od powyższej decyzji. Prawomocnym wyrokiem z dnia 20 grudnia 2018 r. Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie, sprawę w zakresie zgłoszonych w sprawie nowych okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (odpis wyroku Sądu z dnia 20 grudnia 2018 r., k. 153 a.r.).

W dniu 7 marca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wydał decyzję znak: (...)którą odmówił K. S. prawa do emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1991 r. nie udokumentował 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład uwzględnił okres zatrudnienia jako pracę w szczególnych warunkach od 15 maja 1978 r. do 31 marca 1979 r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych, łącznie 10 miesięcy 17 dni. Organ rentowy nie uwzględnił zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach od 5 września 1979 r. do 31 października 1993 r. w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) z siedzibą w L., ponieważ zeznania świadków nie są wystarczającymi dokumentami potwierdzającymi wykonywanie pracy w szczególnych warunkach wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz złożone w dniu 7 sierpnia 2019 r. dodatkowe dokumenty w postaci kserokopii zaświadczeń o ukończeniu kursu maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych oraz na podstawie książeczki do uprawnień maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych nie jest wymienione jako środek dowodowy w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. okresy składkowe w ilości 25 lat, 8 miesięcy i 7 dni (decyzja ZUS z dnia 7 marca 2019 r., k. 159 a.r.).

K. S. złożył odwołanie od powyższej decyzji ZUS (odwołanie, k. 3 a.s.).

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2020r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego odpowiednio w (...) Kombinacie Budowlanym, a następnie w przekształconym Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w okresie od 5 września 1979 roku do 31 października 1993 roku, przy uwzględnieniu złożonego zaświadczenia o ukończeniu kursu maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych z 30 marca 1980 roku oraz dowodu prawa jazdy kategorii „C” ze stycznia 1979 roku, praca wykonywana w (...) i C.O. Usługi (...) w L. w okresie od 01 kwietnia 1995 roku do 15 października 1996 roku oraz w (...) i C.O. Usługi (...) w L. w okresie od 16 października 1996 roku do 30 kwietnia 2002 roku, na stanowisku monter instalacji sanitarnych, była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, uregulowanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.-U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn. zm.) oraz innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących pierwszej kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów (postanowienie z dnia 14 lipca 2020r., k. 76 a.s.).

W opinii z dnia 25 grudnia 2020 r. biegły sądowy specjalista z zakresu (...) wskazał, że brak podstaw by uznać, że w okresie zatrudnienia od 5 września 1979r. do dnia 30 grudnia 1981r. ubezpieczony K. S. wykonywał prace w I kategorii zatrudnienia, bowiem nie było aktu prawnego zaliczającego wówczas prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych do I kategorii zatrudnienia. Biegły podkreślił, że prawo jazdy kategorii „C” jedynie pośrednio można wiązać z dźwigiem samojezdnym kołowym, o jakimkolwiek udźwigu, samojezdne dźwigi kołowe nie są pojazdami samochodowymi, lecz urządzeniami transportu bliskiego ( (...)) i podobnie jak współcześnie podlegały nadzorowi Urzędu Dozoru Technicznego. Przepisy dotycząc dźwigów mówią o przemieszczaniu, a nie przewożeniu ładunków, a więc o sytuacji, gdy dźwig znajduje się w trakcie pracy przemieszczając podczepione do niego ładunki, a nie wtedy, gdy sam się przemieszcza. W ocenie biegłego warunek formalnoprawny nie mógł być spełniony, bowiem prace wykonywane przez ubezpieczonego nie zostały wymieniane w rozporządzeniach Rady Ministrów do 30 grudnia 1981 roku. Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych pojawiły się dopiero w kolejnej nowelizacji rozporządzenia Rady Ministrów, mianowicie w rozporządzeniu z dnia 30 grudnia 1981 roku. W wykazie będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 roku, a zawierającym prace zaliczone do I kategorii zatrudnienia, w Dziale V zatytułowanym - W budownictwie i produkcji materiałów budowlanych, w pozycji 3 wymieniono - Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Zdaniem biegłego dopiero od 31 grudnia 1981 r. można było prace te zaliczać do I kategorii zatrudnienia.

Odnośnie kolejnych kwestionowanych okresów zatrudnienia odwołującego w (...) i C.O. Usługi (...) w L. w okresie od 1 kwietnia 1995 r. do 15 października 1996 r. na stanowisku monter instalacji sanitarnych oraz w (...) i C.O. Usługi (...) w L. w okresie od 16 października 1996 r. do 30 kwietnia 2002 r., na stanowisku monter instalacji sanitarnych biegły stwierdził, że nie były to prace wykonywana w warunkach szczególnych, uregulowanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 07.02.1983r, w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn. zm.) oraz innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących pierwszej kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów. Biegły wyjaśnił, że prace monterów instalacji sanitarnych nie są wymienione w żadnym z działów wykazów A i B rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn. zm.). Biegły podkreślił również, że wykonywana przez odwołującego czynność kierowania samochodem ciężarowym o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, nie była wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem z informacji w świadectwie pracy wynika, że w obu prywatnych firmach odwołujący zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach montera instalacji sanitarnych. Natomiast czynność kierowania pojazdem była wykonywana incydentalnie i jako taka nie spełnia kryteriów określonych w rozporządzeniu. Biegły wskazał, że monterzy, instalatorzy, na teren wykonywanych prac dojeżdżają pojazdami samochodowymi wraz ze sprzętem, narzędziami i materiałami niezbędnymi do wykonywania prac. Nie jest wykluczone, że prawo jazdy kategorii C mogło być przydatne. Zdaniem biegłego nie można jednak takich czynności traktować jako prac wykonywanych stale w pełnym wymiarze czasu pracy (opinia sądowego specjalisty z zakresu (...), k. 97-106 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, aktach rentowych dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w oparciu o zeznania świadka E. T. i zeznania odwołującego K. S..

Dowody w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne. Sąd jednocześnie dał wiarę zeznaniom świadka E. T. i odwołującego K. S. w zakresie jakim zeznali oni na okoliczności związane z charakterystyką pracy wykonywaną przez odwołującego w spornym okresie czasu na stanowisku montera instalacji sanitarnych. Wymaga podkreślenia, że ich twierdzenia wzajemnie uzupełniały się i korelowały ze sobą, a zatem stanowiły podstawę dokonanych ustaleń faktycznych. Zarówno z zeznań odwołującego i zeznań świadka wynikało, że na stanowisku montera instalacji sanitarnych, odwołujący wymieniał instalacje sanitarne i przemieszczał się samochodem ciężarowym, którym dowoził materiały. Sąd przy tym miał na uwadze, że skoro odwołujący wykonywał zarówno czynności montera instalacji sanitarnych i kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony, to z pewnością nie był kierowcą samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze czasu pracy. Brak było również dokumentów, które pozwalałyby stwierdzić, aby odwołujący wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony w przeważającym czasie pracy, a tylko sporadycznie wykonywał inne czynności. Powyższe wynikało również z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, który stwierdził, że okresy zatrudnienia odwołującego na stanowisku monter instalacji sanitarnych, nie były pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Sąd miał przy tym na uwadze, że organ rentowy nie wnosił uwag do opinii biegłego (k. 117).

Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. z dnia 7 marca 2019 r. znak: (...)jako niezasadne, podlega oddaleniu.

W rozpatrywanej sprawie należało rozważyć, czy odwołujący legitymuje się co najmniej 25-letnim ogólnym stażem pracy i 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony żądał zaliczenia do 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w okresie od 5 września 1979 r. do 31 października 1993 r. w (...) Kombinacie Budowlanym, a następnie w przekształconym Przedsiębiorstwie Budownictwa (...). Sąd rozważył także, czy okresy zatrudnienia odwołującego w (...) i C.O. Usługi (...) w L. w okresie od 1 kwietnia 1995 roku do 15 października 1996 roku i w (...) i C.O. Usługi (...) w L. w okresie od 16 października 1996 roku do 30 kwietnia 2002 roku, na stanowisku monter instalacji sanitarnych, można zaliczyć do okresów pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, uregulowanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn. zm.). Zbadanie ww. okresów nastąpiło wobec wyroku tutejszego Sądu z dnia 20 grudnia 2018 r. w którym, sprawa w zakresie zgłoszonych w sprawie nowych okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych została przekazana do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, a których to okresów organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych. Sąd miał na uwadze, że zgodnie z treścią zaskarżonej decyzji spełnienie przez odwołującego pozostałych przesłanek, od których uzależnione jest uzyskanie prawa do świadczenia było bezsporne.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291), zwanej dalej ,,ustawą’’, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych jest spełnienie przesłanki posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 i przesłanki stażu pracy w szczególnych warunkach w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 1 stycznia 1999 r., nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze o których mowa w powołanym art. 184 ustawy nie podlega wykładni rozszerzającej. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) zwanego dalej ,,rozporządzeniem’’. Jednakże nabycie uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze podlega dalszym ograniczeniom. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik ma obowiązek wykonywać ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na danym stanowisku pracy w świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia.

W myśl art. 32 ust. 2 ustawy, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, przy czym wiek emerytalny powyższej kategorii pracowników, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których pracownikom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

- posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

- wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego i osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia);

- być zatrudniony przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

Należy w tym miejscu wskazać, że wykładnia przepisu § 2 rozporządzenia nie nasuwa żadnych wątpliwości. Wszystkie elementy niezbędne do uznania, że pracę można określić jako wykonywaną w warunkach szczególnych, znajdują się we wskazanym przepisie rozporządzenia. Zgodnie z przyjętą analizą tego przepisu praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 22 stycznia 2008 r., sygn. akt I UK 210/2007, 6 grudnia 2007 r., sygn. akt III UK 66/2007, 4 października 2007 r., sygn. akt I UK 111/2007, 19 września 2007 r., sygn. akt III UK 38/2007 oraz 14 września 2007 r., sygn. akt III UK 27/2007).

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 32 ust. 1 cyt. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 . Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym przepisie, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W rozpoznawanej sprawie sporu nie budziło, że wnioskodawca ukończył 60 lat i posiada ogólny staż pracy co najmniej 25 lat. Sporny w sprawie pozostawał natomiast staż jego pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zauważył, że w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412). Z tego też powodu ubezpieczony ubiegając się o świadczenie obowiązany był do złożenia na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym zgodnej z przepisami dokumentacji potwierdzającej jego zatrudnienie w warunkach szczególnych.

Jak wynika z materiału dowodowego organ rentowy nie uznał zatrudnienia odwołującego od 5 września 1979 roku do 31 października 1993 roku, od 1 kwietnia 1995 r. do 15 października 1996 r. oraz od 16 października 1996 r. do 30 kwietnia 2002 r., jako okresów pracy w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy miał na uwadze, że odwołujący nie dysponował świadectwami wykonywania pracy w warunkach szczególnych i z tego powodu odmówiono mu uwzględnienia powyższych okresów zatrudnienia. W takiej sytuacji, to na ubezpieczonym spoczywał, zgodnie z ogólną regułą dowodzenia, ciężar wykazania, że w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, że zgodnie z utrwalonym i zachowującym dalszą aktualność stanowiskiem orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz.1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 roku, sygn. akt III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przechodząc do meritum Sąd zważył, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony od 5 września 1979 r. do 31 grudnia 1981 r. w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) z siedzibą w L., od 1 kwietnia 1995 r. do 15 października 1996 r. w (...) i C.O. Usługi (...) w L. oraz od 16 października 1996 r. do 30 kwietnia 2002 r. w (...) i C.O. Usługi (...) w L., nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze.

Jak wynika z utrwalonego poglądu orzecznictwa - w świetle § 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), warunkiem uznania danego okresu pracy za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest to, aby była ona wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 3 września 2015 roku, sygn. akt III AUa 378/15). Jednocześnie jak zauważył to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2015 roku (sygn. akt III UK 82/15) - pracownik nie może się ubiegać o wcześniejszą emeryturę, jeśli nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd zważył, że charakter pracy odwołującego w spornym okresie od 5 września 1979 r. do 31 grudnia 1981 r. nie pozwala na zakwalifikowanie go zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Odwołujący bowiem był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) z siedzibą w L. od 5 września 1979 r. jako pomocnik operatora, a od 16 września 1980 r. do 31 października 1993 r. jako operator dźwigu. Uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych na rodzaj maszyn żurawie samojezdne kołowe do 30 ton klasy drugiej odwołujący uzyskał w dniu 25 listopada 1983 r. i od tamtej pory z pewnością pracował operując dźwigiem 10 lub 30 ton udźwigu. Sąd podzielił w tym zakresie opinię biegłego sądowego specjalisty z zakresu bhp, z której wynika, że brak jest podstaw by uznać, że w okresie zatrudnienia od 5 września 1979r. do dnia 30 grudnia 1981r. ubezpieczony wykonywał prace w I kategorii zatrudnienia, bowiem nie było aktu prawnego zaliczającego wówczas prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych do I kategorii zatrudnienia. Prace wykonywane przez ubezpieczonego w tym okresie nie zostały wymienione w rozporządzeniach Rady Ministrów do 30 grudnia 1981 roku. Skoro zatem stanowisko operatora dźwigu nie zostało wymienione w rozporządzeniu, to tym samym nie jest możliwe zaliczenie wskazanego okresu do stażu pracy wnioskodawcy wykonywanej w warunkach szczególnych. Sąd miał przy tym na uwadze, że prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych pojawiły się dopiero w kolejnej nowelizacji rozporządzenia Rady Ministrów, mianowicie w rozporządzeniu z dnia 30 grudnia 1981 roku. W wykazie będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 roku, a zawierającym prace zaliczone do I kategorii zatrudnienia, w Dziale V zatytułowanym - W budownictwie i produkcji materiałów budowlanych, w pozycji 3 wymieniono - Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Wobec powyższego dopiero okres zatrudnienia odwołującego na stanowisku operatora dźwigu od 31 grudnia 1981 r. do dnia 31 października 1993r. można uznać jako prace w szczególnych warunkach zgodnie z pkt. 4 poz. 3 maszyniści robót ziemnych – maszyniści żurawi samojezdnych kołowych, Dział V wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn. zm.).

Odnosząc się natomiast do pozostałych okresów zatrudnienia, Sąd uznał, że nie mogą one zostać zaliczone do stażu pracy w warunkach szczególnych. Okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1995 roku do 15 października 1996 roku w (...) i C.O. Usługi (...) w L. i od 16 października 1996 roku do 30 kwietnia 2002 roku w (...) i C.O. Usługi (...) w L., Sąd nie uwzględnił, bowiem jak wynika z całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, tj. zarówno z dokumentacji osobowej, jak i zeznań świadka i zeznań odwołującego, w tym okresie zatrudnienia K. S. wykonywał prace polegające na wymianie instalacji sanitarnych (rur z azbestu), dojeżdżając na miejsce samochodem ciężarowym marki M. o masie 5,5 tony przewożąc nim również materiały budowlane. Z ww. materiału dowodowego, a w szczególności z zeznań świadka i zeznań samego ubezpieczonego nie wynika zatem, w jakim przedziale czasowym został mu przydzielony do obsługi pojazd ciężarowy o ładowności powyżej 3,5 tony, bowiem wykonywał on także inne czynności, polegające na wymianie instalacji sanitarnych. Ubezpieczony nie udowodnił, że był zatrudniony i wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze czasu pracy tj. 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu. Okoliczności tych nie potwierdzają zachowane dokumenty, a świadek, który wówczas z nim pracował w ww. zakładach pracy potwierdził charakter realizowanych przez niego obowiązków, a mianowicie, że wykonywał on zarówno pracę monter instalacji sanitarnych i kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Stąd też okresy te nie mogły podlegać zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych, jako nieudowodnione. Z kolei jak słusznie zauważył biegły specjalista z zakresu bhp, prace montera instalacji sanitarnych nie są wymienione w żadnym z działów wykazów A i B rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn. zm.).

Z tych też względów, Sąd Okręgowy uznał jedynie sporny okres zatrudnienia ubezpieczonego od 31 grudnia 1981 r. do 31 października 1993 r. jako okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Po jego doliczeniu, do już uznanego przez organ rentowy stażu pracy w szczególnych warunkach w łącznym wymiarze 10 miesięcy i 17 dni, K. S. nie legitymuje się ponad 15-letnim wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych.

Tym samym, niniejsze postępowanie wykazało, że ubezpieczony nie spełnia naczelnej przesłanki warunkującej prawo do wcześniejszej emerytury wynikającej z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - a mianowicie nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Z tych przyczyn, jak zasadnie przyjął to organ rentowy w decyzji z dnia 7 marca 2019 r. znak: (...), że ubezpieczony nie ma prawa do wcześniejszej emerytury. Zatem decyzja organu rentowego okazała się słuszna i odpowiada ona prawu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.