Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2020 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Sidyk

Protokolant: Magdalena Adamus

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2020 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. C.

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o zapłatę i rentę

1.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki B. C. kwotę 300 000 zł (trzysta tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 200 000 zł (dwieście tysięcy złotych) w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia 22 maja 2014 roku do dnia 22 grudnia 2014 roku, 8% w stosunku rocznym od dnia 23 grudnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7% w stosunku rocznym, tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych oraz kolejnymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

b)  od kwoty 100 000 zł (sto tysięcy złotych) w wysokości 8% w stosunku rocznym od dnia 11 maja 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7% w stosunku rocznym, tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych oraz kolejnymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki B. C. kwotę 52 458 zł 54 gr (pięćdziesiąt dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

a)  od kwoty 51 930 zł (pięćdziesiąt jeden tysięcy dziewięćset trzydzieści złotych) od dnia 10 maja 2017 roku w wysokości 7% w stosunku rocznym, tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych oraz kolejnymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

b)  od kwoty 528 zł 54 gr (pięćset dwadzieścia osiem złotych pięćdziesiąt cztery grosze) od dnia 8 listopada 2018 roku w wysokości 7% w stosunku rocznym, tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych oraz kolejnymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

3.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki B. C. rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 5 037 zł (pięć tysięcy trzydzieści siedem złotych) miesięcznie, płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca poczynając od kwietnia 2017 roku wraz z:

a)  ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności sumy rat renty należnej za okres od kwietnia 2017 roku do sierpnia 2018 roku – od dnia 8 listopada 2018 roku do dnia zapłaty oraz

b)  ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z następnych rat renty – za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty –

ponad kwotę renty w wysokości po 6 230 zł (sześć tysięcy dwieście trzydzieści złotych) miesięcznie dobrowolnie wypłacanej powódce przez pozwanego;

4.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki B. C. kwotę 1 446 zł 92 gr (jeden tysiąc czterysta czterdzieści sześć złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 września 2019 roku w wysokości 7% w stosunku rocznym, tj. wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych oraz kolejnymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zmiany ich wysokości do dnia zapłaty;

5.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki B. C. rentę z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej w kwocie:

a)  po 576 zł (pięćset siedemdziesiąt sześć złotych) miesięcznie, płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca poczynając od września 2019 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat renty – za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty –

ponad kwotę renty w wysokości po 2 006 zł (dwa tysiące sześć złotych) miesięcznie dobrowolnie wypłacanej powódce przez pozwanego;

b)  po 2 582 zł (dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt dwa złote) miesięcznie, płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca poczynając od marca 2020 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat renty – za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty –

w miejsce renty w wysokości po 2 006 zł (dwa tysiące sześć złotych) miesięcznie dobrowolnie wypłacanej powódce przez pozwanego;

6.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki B. C. rentę z tytułu zmniejszonych widoków powodzenia na przyszłość w kwocie po 1 000 zł (jeden tysiąc złotych) miesięcznie płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca poczynając od września 2019 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat renty – za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty;

7.  oddala powództwo w pozostałej części;

8.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 31 422 zł 99 gr (trzydzieści jeden tysięcy czterysta dwadzieścia dwa złote dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

9.  nakazuje pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w C. kwotę 19 582 zł (dziewiętnaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów sądowych, których powódka nie miała obowiązku uiścić w części, co do której powództwo zostało uwzględnione;

10.  odstępuje od ściągnięcia z zasądzonego na rzecz powódki roszczenia kosztów sądowych w części, co do której powództwo zostało oddalone.

Sygn. akt IC 425/18

UZASADNIENIE

Powódka B. C. w pozwie z dnia 16 sierpnia 2018 roku wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego (...) w W.:

1.  kwoty 300 000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

a)  od kwoty 200 000 zł od dnia 17 maja 2014 roku do dnia zapłaty i

b)  od kwoty 100 000 zł od dnia 5 maja 2015 roku do dnia zapłaty;

2.  kwoty 52 458 zł 54 gr tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby wraz z odsetkami ustawowymi:

a)  od kwoty 51 930 zł od dnia 10 maja 2017 roku do dnia zapłaty;

b)  od kwoty 528 zł 54 gr od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu plus 7 dni do dnia zapłaty;

3.  renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 5 037 zł miesięcznie płatnej ponad kwotę po 6 230 zł wypłacaną przez pozwanego dobrowolnie, począwszy od marca 2017 roku wraz z ustawowymi odsetkami:

a)  za okres od marca 2017 roku do sierpnia 2018 roku od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu plus 7 dni do dnia zapłaty;

b)  w zakresie renty płatnej na przyszłość od września 2018 roku - do 10 dnia każdego miesiąca, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że w dniu 27 października 2013 roku w miejscowości G., na drodze nr (...), doszło do katastrofy w ruchu lądowym, w następstwie której powódka doznała bardzo poważnych obrażeń ciała w postaci urazu wielonarządowego. W wyniku wypadku powódka jest osobą sparaliżowaną od pasa w dół i wymaga stałej opieki i pomocy osób trzecich praktycznie we wszystkich czynnościach życia codziennego. Powódka jest całkowicie niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji. Rokowania zdrowotne w przypadku powódki są niekorzystne, bowiem rdzeń kręgowy został przerwany. Wysokość trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki, ustalona zgodnie z opinią lekarską, wynosi 125%. Strona pozwana wypłaciła powódce łącznie kwotę 200 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę. Powódka nie zgadza się z wysokością wypłaconego świadczenia i domaga się zasądzenia na jej rzecz dalszej kwoty 300 000 zł tytułem zadośćuczynienia. Powódka podała, że od kwietnia 2017 roku pozwany przyznał jej rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości po 6 230 zł miesięcznie, na którą składa się:

-

koszt rehabilitacji w zakresie 2 godziny dziennie, 5 razy w tygodniu, stawka za jedną godzinę 120 zł, miesięcznie 4 800 zł;

-

koszt opieki osób trzecich nad powódką w wymiarze 6 godzin dziennie, 7 zł za godzinę, tj. miesięcznie 1 260 zł;

-

koszt zakupu leków, kompresów i pieluchomajtek - 170 zł miesięcznie.

W ocenie powódki renta została zaniżona, powódka wnosi o jej urealnienie od kwietnia 2017 roku, jak i domaga się skapitalizowanej renty z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od 1 września 2015 roku do 31 marca 2017 roku. Koszty miesięcznej, stałej i koniecznej rehabilitacji, według powódki, wynoszą 7 200 zł, a nie 4 800 zł, według wyliczenia: 3 godziny dziennie, 5 razy w tygodniu, stawka za jedną godzinę 120 zł. Koszty opieki powódka dochodzi w wymiarze godzinowym uznawanym przez pozwaną, tj. 6 godzin dziennie. W przypadku powódki opieka sprawowana jest zarówno przez członków rodziny powódki, jak i przez pielęgniarkę z Zespołu Opieki Domowej (...) w C.. Powódka wnosi zatem o uwzględnienie wysokości stawek za godzinę opieki obowiązujących w MOPS w C.. Za okres od 1 maja 2016 roku do 31 marca 2017 roku pozwany uznał koszty opieki do kwoty 14 070 zł. Powódka dochodzi zatem skapitalizowanej renty z tytułu zwiększonych potrzeb obejmującej koszty opieki niezwrócone przez pozwanego za okres od 1 września 2015 roku do 31 marca 2017 roku w łącznej wysokości 52 458 zł 54 gr (66 528 zł 54 gr - 14 070 zł). Powódka ponosi stałe, comiesięczne koszty zakupu lekarstw, kompresów, pieluchomajtek, podkładów higienicznych, cewników, worków na mocz. Pozwany uznał te wydatki do kwoty 170 zł, jednakże wydatki te wynoszą około 300 zł miesięcznie, tyle bowiem wynosi średnia wyliczona na podstawie posiadanych przez powódkę rachunków od maja 2017 roku do lipca 2018 roku. W tym zakresie powódka domaga się zatem zwiększenia przyznanego jej świadczenia, tj. o 130 zł miesięcznie. Łączna wysokość renty na zwiększone potrzeby powódki wynosi zatem kwotę 11 267 zł miesięcznie, tj. kwotę 5 037 zł ponad rentę wypłacaną przez pozwanego w kwocie po 6 230 zł.

Pozwany (...) w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany zarzucił, że wypłacone dotychczas powódce świadczenie z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 200 000 zł, jak również świadczenie odszkodowawcze i renta w wysokości po 6 230 zł miesięcznie w pełni rekompensują krzywdę i cierpienia powódki doznane w związku ze zdarzeniem z dnia 27 października 2013 roku. Pozwany podniósł, iż w toku postępowania likwidacyjnego w oparciu o analizę dokumentacji lekarskiej przez lekarzy orzeczników, ustalił że powódka doznała 118% trwałego uszczerbku na zdrowiu. Kwota wypłacona przez pozwanego stanowi zatem odczuwalną ekonomicznie wartość i spełnia swoją podstawową funkcję kompensacyjną. Pozwany wskazał również, że w jego ocenie wypłacana powódce obecnie renta z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości po 6 230 zł miesięcznie w całości pokrywa wydatki związane z jej obecnym stanem zdrowia. Pozwany przyznał, że pomiędzy stronami nie ma sporu, iż powódka wymaga opieki osób trzecich przez 6 godzin dziennie. Sporna jest natomiast stawka za godzinę świadczonej opieki. Pozwany dla ustalenia wysokości stawki za godzinę opieki przyjął wartość godziny pracy w odniesieniu do minimalnego wynagrodzenia za pracę netto obowiązującego w dacie sprawowania opieki, tj. kwotę 7 zł. Pozwany wskazał również, że w zakresie kosztów leczenia wypłaca powódce rentę w kwocie po 170 zł. Kwota ta została ustalona po uśrednieniu wydatków z przedłożonych przez powódkę faktur w okresie postępowania likwidacyjnego. Pozwany zakwestionował również żądanie w zakresie ustawowych odsetek za opóźnienie za okres wcześniejszy niż od daty wyrokowania (k. 332-339).

W piśmie z dnia 30 października 2019 roku powódka B. C. dokonała zmiany przedmiotowej roszczenia wnosząc dodatkowo o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego:

1.  kwoty 10 467 zł 41 gr tytułem skapitalizowanej renty wyrównawczej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 4 września 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  renty w kwocie po 996 zł 95 zł miesięcznie z tytułu utraconych dochodów, płatnej ponad kwotę renty po 2 006 zł wypłacanej przez pozwanego dobrowolnie, płatną do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności, począwszy od dnia 1 września 2019 roku do miesiąca, w którym zostanie wydany wyrok w niniejszej sprawie, potem zaś:

3.  renty w kwocie po 3 002 zł 95 gr z tytułu utraconych dochodów płatnej do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostanie wydany wyrok w niniejszej sprawie;

4.  renty w kwocie po 1 000 zł miesięcznie z tytułu utraconych widoków na przyszłość płatnej do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności począwszy od dnia 1 września 2019 roku (k. 575-582).

W piśmie powódka podała, że pozwany wypłaca jej dobrowolnie rentę z tytułu utraconych dochodów w wysokości 2 006 zł miesięcznie - na mocy decyzji z dnia 29 października 2014 roku. Decyzja ta została wydana na podstawie kartotek wynagrodzenia otrzymywanego przez powódkę. Pozwany brał pod uwagę okres od stycznia 2013 roku do czerwca 2014 roku. Od chwili ustalenia wysokości renty wypłacanej na rzecz powódki nastąpiły podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli, które weszły w życie od stycznia 2017 roku, następnie od kwietnia 2018 roku oraz od stycznia 2019 roku i od września 2019 roku. Podwyżki wynagrodzeń nauczycieli to informacje wynikające z przepisów powszechnie obowiązujących. Powyższe w sposób oczywisty wpływa na wysokość renty wyrównawczej, którą winna otrzymywać powódka. W związku z tym, w piśmie rozszerzającym powództwo powódka przedstawiła szczegółowo własne wyliczenie wynagrodzenia, które mogłaby otrzymywać, gdyby nie wypadek, uwzględniając wskazane podwyżki wynagrodzeń nauczycieli i dodatki, które powódka otrzymywała przez wypadkiem jak również jednorazowy dodatek uzupełniający, dodatkowe wynagrodzenie roczne, świadczenie urlopowe, nagrodę dyrektora i nadgodziny. Biorąc pod uwagę te wyliczenia, w ocenie powódki, wypłacana jej w okresie od stycznia 2017 roku do 31 sierpnia 2019 roku renta wyrównawcza powinna być wyższa o łączną kwotę 10 467 zł 41 gr, zaś od września 2019 roku powinna wynosić po 3 002 zł 95 gr miesięcznie. Dlatego też powódka wniosła o zasądzenie renty w kwocie po 996 zł 95 zł miesięcznie z tytułu utraconych dochodów, płatnej ponad kwotę renty po 2 006 zł wypłacanej przez pozwanego dobrowolnie, począwszy od dnia 1 września 2019 roku do miesiąca, w którym zostanie wydany wyrok w niniejszej sprawie, potem zaś od następnego miesiąca po wydaniu wyroku - w kwocie po 3 002 zł 95 gr. Powódka wniosła również o zasądzenie na jej rzecz renty z tytułu utraconych widoków powodzenia na przyszłość. Powódka podała, że w chwili zdarzenia była studentką studiów podyplomowych w zakresie socjoterapii, po ukończeniu studiów mogła prowadzić dodatkowe zajęcia dla uczniów, bądź wykonywać prace wakacyjne w tym zakresie. Zdaniem powódki, wysokość żądanej z tego tytułu renty została ustalona na symbolicznym poziomie. Powódka była świetnym nauczycielem i pedagogiem, a praca z dziećmi dawała jej satysfakcję, nadawała sens życiu. Wypadek zabrał jej możliwości poprawienia sytuacji finansowej jak również zabrał radość z samorozwoju i dalszego doskonalenia zawodowego. (k. 575-582).

Pozwany w odpowiedzi na rozszerzenie powództwa, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 3 grudnia 2019 roku pozwany podniósł, że w celu weryfikacji zgłoszonego przez powódkę roszczenia wystąpił do pracodawcy powódki i uzyskał informacje, że wynagrodzenie powódki kształtowałoby się w kwotach: po 3 358 zł 08 gr w okresie od 1 stycznia 2017 roku do 31 marca 2018 roku, po 3 532 zł 96 gr w okresie od 1 kwietnia 2018 roku do 31 grudnia 2018 roku, 3 707 zł 48 gr w okresie od 1 lutego 2019 roku do 31 sierpnia 2019 roku, a w kwocie po 4 055 zł 89 gr od dnia 1 września 2019 roku. Pozwany zarzucił również, że pozostałe składniki wynagrodzenia nauczycieli, takie jak: dodatek funkcyjny za wychowawstwo, dodatek motywacyjny, nie są obligatoryjne, ale zależne od spełnienia przez nauczyciela warunków ich otrzymywania. Pozwany zakwestionował wreszcie żądanie powódki zasądzenia na jej rzecz renty z tytułu zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość wskazując, że ukończenie przez powódkę studiów podyplomowych na kierunku socjoterapii nie miałoby wpływu na wysokość wynagrodzenia powódki, gdyż szkoła, w której pracowała powódka, nie prowadzi zajęć z zakresu socjoterapii (k. 661-664).

Sąd ustalił, co następuje :

W dniu 27 października 2013 roku w G., pow. (...), woj. (...), doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego ciężkich obrażeń ciała doznała powódka B. C.. Kierujący samochodem marki (...) nr rej. (...) K. K., wykonując z drogi podporządkowanej manewr włączania się do ruchu połączony ze skrętem w lewo, umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu prawidłowo poruszającym się drogą krajową (...) pojazdom, a to nadjeżdżającemu z prawej strony i znajdującemu się w bezpośredniej bliskości autobusowi marki M. (...) nr rej. (...) kierowanemu przez T. T., a także nadjeżdżającemu z lewej strony samochodowi marki (...) nr rej. (...) kierowanemu przez J. Ś., skutkiem czego uderzył w lewy bok autobusu marki M. (...) doprowadzając do utraty jego sterowności, niekontrolowanego przemieszczenia się na lewy pas ruchu, przewrócenia się na prawy bok i zderzenia z poruszającym się tym pasem samochodem marki (...), nieumyślnie sprowadzając w ten sposób katastrofę w ruchu lądowym zagrażającą życiu i zdrowiu wielu osób, w wyniku której śmierć poniosły trzy osoby, a kilka osób doznało obrażeń ciała, w tym powódka B. C. doznała obrażeń ciała w postaci urazu wielonarządowego, stłuczenia klatki piersiowej, złamania żeber od II do IX po stronie prawej i VIII żebra po stronie lewej, stłuczenia prawego płuca, prawostronnej odmy opłucnowej i krwiaka opłucnej prawej, złamania kręgów Th7-Th8 z podwichnięciem Th7/Th8, uszkodzenia rdzenia kręgowego z niedowładem kończyn dolnych, złamania wyrostków poprzecznych Th2-Th4, rany tłuczonej prawego łokcia, ranty tłuczonej okolicy skroniowej oraz niewydolności oddechowej, które to obrażenia wywołały stan choroby realnie zagrażającej jej życiu.

Za czyn ten, wyczerpujący znamiona przestępstwa z art. 173 § 4 k.c., wyrokiem Sądu Okręgowego w C. z dnia 24 czerwca 2015 roku w sprawie II K (...), zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 22 grudnia 2015 roku w sprawie II AKa (...), K. K. został skazany na karę dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczono wobec niego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 10 lat.

/ dowód: odpis wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 24 czerwca 2015 roku w sprawie II K (...) z uzasadnieniem (k. 306-317), odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 22 grudnia 2015 roku w sprawie II AKa (...) z uzasadnieniem (k. 318-322)/

Z miejsca wypadku powódka została przetransportowana karetką pogotowia ratunkowego do Szpitala Wojewódzkiego (...) w T.. Powódka była hospitalizowana najpierw w Oddziale Ratunkowym Szpitala, potem w Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii, a następnie w Oddziale Neurochirurgii. Powódka była leczona operacyjnie, przebywała w stanie śpiączki farmakologicznej, miała wdrożoną terapię wentylacyjną respiratorem i intensywną farmakoterapię oraz żywienie pozajelitowe. Obrażenia kręgosłupa u powódki wymagały operacyjnego leczenia neurochirurgicznego - stabilizacji T6-T7-T8-T9, artrodezy międzytrzonowej T7-T8, artrodezy tylno-bocznej T7-T8 oraz dwukrotnego drenażu jamy opłucnej.

Po zakończonym leczeniu neurochirurgicznym, w stanie wydolności krążeniowej i oddechowej, powódka została przekazana do Oddziału (...) z Pododdziałem (...), gdzie przebywała od 21 listopada 2013 roku do 11 marca 2014 roku. Powódka została wypisana ze szpitala jako osoba leżąca, z odleżynami w okolicy krzyżowej, w okolicy pośladków, na pięcie prawej i kostce bocznej lewego stawu skokowego.

W okresie od 14 kwietnia 2014 roku do 25 kwietnia 2014 roku powódka przebywała w Zakładzie Rehabilitacji (...) we W.. Po powrocie do domu, do końca kwietnia 2014 roku powódka pozostawała pod opieką Centrum Medycznego (...). wykonywującego czynności pielęgnacyjne, tj. codzienną toaletę higieniczną, zmianę opatrunków na odleżynach, wymianę cewnika do pęcherza moczowego, lewatywy, pomiar ciśnienia i temperatury ciała, podawanie leków. Od maja 2014 roku powódka pozostaje pod opieką personelu Zespołu (...) w C.. Wizyty pielęgniarki odbywają się codziennie po około 1,5 godziny. Przy powódce pielęgniarka wykonuje codzienną toaletę, opatrunki na odleżyny, toaletę przeciwodleżynową, wymiany cewnika, ręczne wydobywanie mas kałowych. Dodatkowo powódka dokupuje wizytę wieczorną. Powódka jest osobą leżącą na stałe zacewnikowaną, z objawami przewlekłej infekcji dróg moczowych. Poza tym, opiekę nad powódką sprawują również członkowie rodziny. Pomoc i opieka dla powódki jest wymagana w wymiarze 6 godzin dziennie.

Powódka wymaga stałej rehabilitacji w wymiarze 3 godzin na dobę i przez 5 dni w tygodniu. Od 11 kwietnia 2014 roku do chwili obecnej pozostaje pod opieką mgr fizjoterapii R. O. prowadzącego Gabinet (...). Powódka jest usprawniana przez 5 dni w tygodniu po 3 godziny dziennie, w warunkach domowych. Cena za jedną godzinę rehabilitacji wynosi 120 zł. Proces usprawniania obejmuje ćwiczenia bierne kończyn dolnych, ćwiczenia rozciągające przeciwdziałające powstawaniu przykurczów, masaż kończyn dolnych, pionizację, ćwiczenia poprawiające stabilność tułowia w siadzie, refleksoterapię, ćwiczenia oddechowe, techniki zmniejszające spastyczność kończyn dolnych. W kolejnych miesiącach dołączano też zabiegi elektrostymulacji w celu regeneracji rdzenia kręgowego oraz przeciwdziałania zanikom mięśniowym. Powódka prowadzi leczenie chirurgiczne odleżyn w (...) w K..

W czasie wizyty kontrolnej w dniu 10 marca 2016 roku lekarz neurochirurg dr n. med. P. T. odnotował, że kolejne badania neurofizjologiczne wykazują poprawę przewodnictwa rdzeniowego i wyniki elektromiografii mięśniowej, co daje nadzieję na dalszą poprawę neurologiczną. Do tego celu konieczna jest kontynuacja procesu rehabilitacji powódki. Zaprzestanie rehabilitacji może prowadzić do pogorszenia stanu w zakresie już wypracowanych pozytywnych rezultatów.

W okresie od 1 sierpnia 2016 roku do 12 sierpnia 2016 roku, od 7 listopada 2016 roku do 2 grudnia 2016 roku, od 3 lipca 2017 roku do 4 sierpnia 2017 roku, od 5 września 2017 roku do 29 września 2017 roku, od 8 października 2018 roku do 26 października 2018 roku i od 4 marca 2019 roku do 22 marca 2019 roku powódka ponownie przebywała w Zakładzie Rehabilitacji (...)we W..

Powódka średnio miesięcznie od maja 2017 roku do lipca 2018 roku wydawała po około 300 zł za zakup leków, kompresów, cewników urologicznych, podkładów higienicznych, worków na mocz.

Powódka na skutek wypadku stała się osobą całkowicie niezdolną do pracy i niezdolną do samodzielnej egzystencji.

/ dowód: odpisy dokumentacji lekarskiej (k. 65-105, k. 108-109, k. 127, k. 129-130, k. 134, 136, 140, 143, 168, 169, 171-173, 186, 354, 356, k. 382, k. 534), odpis opinii psychologicznej (k. 175-176), odpis oświadczenia pielęgniarki z Zespołu Opieki Domowej (...) (k. 128), odpis zaświadczenia z Zespołu Domowej Opieki (...) z dnia 31 maja 2017 roku (k. 164-165), odpisy zaświadczeń rehabilitanta dotyczących zabiegów rehabilitacyjnych k. 110-126, k. 131-133, 135, 137-139, 144-159, k. 358, 360, k. 385, k. 536, 539, 536, 539), odpisy orzeczenia lekarza orzecznika ZUS (k. 106-107, k. 166-167), odpisy faktur VAT (k. 211-287), odpis zaświadczenia dot. wymiaru opieki (k. 345), odpisy faktur dot. kosztów rehabilitacji (k. 187, 188, 189, 191, 193-202, k. 359, 361, 386), opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii urazowej i ortopedii lek. med. D. K. (k. 477-487, k. 552-554), opinia biegłego sądowego z zakresu neurochirurgii dr n. med. R. H. (k. 434-445), zeznania świadka R. O. (nagranie, adnotacje k. 367-368), zeznania świadka Ł. C. (nagranie, adnotacje k. 368-370), zeznania powódki B. C. (k. 638-643)/

W następstwie wypadku z dnia 27 października 2013 roku powódka B. C. doznała obrażeń ciała w postaci urazu wielomiejscowego, w tym rany tłuczonej głowy w okolicy skroniowej, złamania trzonu łopatki prawej, rany szarpanej łokcia prawego, złamania żeber III do IX po stronie prawej z krwiakiem obu jam opłucnowych, złamania żebra VIII po stronie lewej, stłuczenia płuc, odmy prawej jamy opłucnowej, zwichnięcia kręgów Th7 i Th8 z całkowitym uszkodzeniem rdzenia kręgowego i porażeniem kończyn dolnych, złamania brzeżnego trzonu kręgu Th8 po stronie lewej, złamania wyrostka kolczystego kręgu Th7, złamania wyrostków poprzecznych kręgów Th2-Th4 po stronie prawej oraz nerwicy pourazowej.

Skutkiem uszkodzenia u powódki rdzenia kręgowego na poziomie Th7-Th8 są: porażenie spastyczne kończyn dolnych, zaburzenia funkcji zwieraczy, odleżyna okolicy krzyżowej. Skutkiem zaś zaburzenia zwieraczy i siedzącego trybu życia są częste infekcje dróg moczowych, zaburzenia perystaltyki jelit i zaparcia.

Z przyczyn neurochirurgicznych powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 103 %, w tym: zwichnięcie i złamanie kręgosłupa w odcinku piersiowym na poziomie trzonów Th7/Th8 z uszkodzeniem rdzenia kręgowego skutkującym porażeniem kończyn dolnych (100 %) oraz złamanie wyrostków poprzecznych kręgów Th2-Th4 po prawej (3 %).

Z przyczyn chirurgicznych i ortopedycznych powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 18 %, na który składają się: złamanie trzonu łopatki prawej, złamanie żeber III-IX po stronie prawej, VIII po stronie lewej, odmokrwiaki obu jam opłucnowych oraz odma prawej jamy opłucnowej.

/ dowód : pisemne opinie biegłego sądowego z zakresu chirurgii urazowej i ortopedii lek. med. D. K. (k. 477-487, k. 552-554), ustna opinia uzupełniająca biegłego lek. med. D. K. (nagranie, adnotacje k. 693), pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu neurochirurgii dr n. med. R. H. (k. 434-445)/

U powódki B. C. początkowo po wypadku występowały zaburzenia adaptacyjne, które z uwagi na swój długi przebieg przeszły w reakcję depresyjną. Obecnie u powódki występują zaburzenia depresyjne, o co najmniej umiarkowanym nasileniu. W związku z ujawnionym procesem organicznej dysfunkcji OUN, mającej bezpośredni związek z doznanym wielonarządowym urazem, w tym urazem głowy z utratą przytomności, u powódki zdiagnozowano organiczne zaburzenia afektywne. Zaburzenia te bezwzględnie wymagają częściowo korekty farmakologicznej, a przede wszystkim podjęcia leczenia psychoterapeutycznego. W sytuacji powódki, która doznała tak poważnego uszczerbku na zdrowiu fizycznym, psychoterapia długoterminowa jest dla niej konieczna. Ponadto, dodatkowo fakt korzystania z terapii dla powódki będzie miał wymiar społeczny, gdyż koniecznym będzie wyjście z domu i zmierzenie się z otaczającą ją rzeczywistością.

Powódka przed wypadkiem była osobą całkowicie sprawną fizyczną, aktywną zawodowo, która na skutek traumatycznego wydarzenia stała się osobą niepełnosprawną i zależną od osób trzecich. Cierpienia, jakich doświadczyła zaraz po wypadku zarówno fizyczne, jak i psychiczne, były i są nadal ogromne.

Z przyczyn psychicznych, tj. encefalopatii ze zmianami charakterologicznymi, powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 60 %.

/ dowód : pisemne opinie biegłej z zakresu psychiatrii lek. med. R. S. i biegłej z zakresu psychologii mgr J. J. (k. 412-417, k. 504-505)/

Powódka B. C. przed wypadkiem od 1 października 2002 roku była zatrudniona w Zespole Szkół (...) przy ulicy (...) w C. na stanowisku nauczyciela dyplomowanego.

W 2013 roku powódka w ramach doskonalenia zawodowego była też studentką studiów podyplomowych w zakresie socjoterapii. Została na nie skierowana przez dyrektora szkoły. Wiązało się to z potrzebą zorganizowania zajęć dla uczniów ZSS nr(...). Po ukończeniu kształcenia i uzyskaniu kwalifikacji powódka miała prowadzić dodatkowe zajęcia dla uczniów z zakresu socjoterapii zgodnie z zaleceniami Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej.

Powódka uzyskiwała wynagrodzenie za pracę, na które składały się pozycje: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wysługę lat, dodatek motywacyjny, dodatek funkcyjny dla wychowawcy, dodatek za warunki trudne, dodatkowe wynagrodzenie roczne i świadczenie urlopowe oraz jednorazowy dodatek uzupełniający. Zdarzało się, że w niektórych miesiącach powódka otrzymywała też wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.

Za miesiąc styczeń 2013 roku powódka otrzymała wynagrodzenie łącznie w kwocie 6 879 zł 79 gr brutto, 4 860 zł 28 gr netto; za marzec 2013 roku - 10 221 zł 48 gr brutto, 7 188 zł 30 gr netto; za czerwiec 2013 roku - 5 969 zł 06 gr brutto, 4 360 zł 07 gr netto; za wrzesień 2013 roku - 5 420 zł 80 gr brutto, 3 843 zł 63 gr netto; za październik 2013 roku - 6 782 zł 47 gr brutto, 4 792 zł 86 gr netto; za marzec 2014 roku - 8 189 zł 20 gr brutto, 6 172 zł 28 gr netto.

Po wypadku powódka pobierała rentę ZUS za okres od października 2014 roku do lutego 2015 roku w wysokości 2 286 zł 25 gr netto; od marca 2015 roku do lutego 2016 roku - w wysokości 2 317 zł 42 gr; od marca 2016 roku do lutego 2017 roku - w wysokości 2 322 zł 50 gr netto; od marca 2017 roku do lutego 2018 roku - w wysokości 2 332 zł 67 gr netto; od marca 2018 roku do lutego 2019 roku w wysokości 2 400 zł 66 gr netto, od marca 2019 roku do lutego 2020 roku ta renta wynosiła kwotę 2 492 zł 75 gr netto.

Decyzją z dnia 29 października 2014 roku pozwany przyznał powódce rentę wyrównawczą z tytułu utraconego dochodu w wysokości po 2 006 zł miesięcznie. Renta została wyliczona jako różnica pomiędzy kwotą dochodu uzyskiwanego przez powódkę przed wypadkiem w wysokości 4 291 zł 84 gr netto a otrzymywaną rentą ZUS w kwocie 2 286 zł 25 gr netto. Renta jest wypłacana do 10 dni każdego miesiąca, przy czym pozwany wypłaca ją w systemie kwartalnym do 10 dnia miesiąca rozpoczynającego kwartał.

Powódka przed wypadkiem pracując jako nauczyciel pełniła też obowiązki wychowawcy klasy gimnazjalnej. W pracy wykazywała się dużym zaangażowaniem, energią i kreatywnością. Potrafiła dynamicznie i interesująco realizować zaplanowane cele edukacyjne. Jej cechą charakterystyczną była umiejętność mobilizowania uczniów do wysiłku, motywowania do pracy. Była bardzo dobrym wychowawcą. Umiała zdobywać zaufanie uczniów i być dla nich autorytetem. Często inicjowała dyskusje wychowawcze, nowe rozwiązania, aktywnie włączała się w życie szkoły. Uzyskiwała wyróżniającą ocenę od dyrektora Szkoły.

/ dowód: odpisy zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu powódki (k. 597-600, k. 601-603), odpis decyzji pozwanego z dnia 29 października 2014 roku (k. 596), odpis decyzji ZUS (k. 604), informacja ZUS z dnia 9 stycznia 2020 roku (k. 686-687), odpis karty oceny pracy z dnia 7 maja 2013 roku (k. 606-607), odpisy informacji o świadczeniach urlopowych (k. 608-611), odpis zaświadczenia dyrektora szkoły z dnia 28 listopada 2018 roku (k. 626), zeznania powódki B. C. (k. 638-643)/

Ocena dowodów

Opinie biegłych lekarzy oraz psychologa i psychiatry przeprowadzone w niniejszej sprawie Sąd uznał za rzetelne i przekonywujące. Opinie te nie budziły zastrzeżeń z punktu widzenia zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych, sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w nich wniosków. Biegli w sposób jednoznaczny, rzeczowy i potwierdzony odpowiednią diagnostyką wyjaśnili rodzaj, charakter i skutki doznanego przez powódkę B. C. uszczerbku na zdrowiu i następstw wypadku drogowego. Biegli posiadali odpowiednie kwalifikacje dla opracowania opinii w tym zakresie. Opinie zawierają wyjaśnienie wniosków w oparciu o wiadomości specjalne. Przedstawione przez biegłych informacje są czytelne, a przyjęte do nich założenia właściwie uzasadnione.

Zeznania świadków Ł. C. i R. O. Sąd uznał za wiarygodne, zeznania te korelują ze sobą, w przeważającej mierze znajdują potwierdzenie w opiniach biegłych i dowodach z dokumentów przeprowadzonych w sprawie, których strony nie kwestionowały co do autentyczności i prawdziwości.

Sąd zważył, co następuje :

Odpowiedzialność pozwanego (...) w W. za skutki zdarzenia komunikacyjnego z dnia 27 października 2013 roku, w którym obrażeń ciała doznała powódka B. C., była co do zasady pomiędzy stronami bezsporna, a spór dotyczył głównie wysokości żądanego przez powódkę zadośćuczynienia oraz renty.

Zadośćuczynienie

Stosownie do treści art. 444§1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na podstawie art. 445 § 1 k.c. w związku z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, Sąd może również przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Oceniając zasadność roszczenia powódki o zadośćuczynienie Sąd miał na uwadze, że suma pieniężna przyznana tytułem zadośćuczynienia ma być „odpowiednia”. Ustawodawca nigdzie nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania, opartego na całokształcie okoliczności sprawy.

W orzecznictwie wskazuje się, że decydującym kryterium dla określenia rozmiaru należnego zadośćuczynienia stanowi stopień natężenia doznanej krzywdy, tj.: rodzaj doznanych przez poszkodowanego obrażeń i rozmiar związanych z nimi cierpień fizycznych i psychicznych, ich nasilenie i czas trwania, długotrwałość choroby, nieodwracalność następstw wypadku, kalectwo i jego stopień, oszpecenie, rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa, konieczność korzystania ze wsparcia bliskich oraz inne czynniki podobnej natury. Poza tym, dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia będzie mieć znaczenie wiek poszkodowanego, jego zawód itp. Wszystkie te okoliczności powinny być analizowane indywidualnie w związku z osobą poszkodowanego. Zadośćuczynienie powinno pełnić funkcję kompensacyjną (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2010 roku z uzasadnieniem, II CSK 94/10, LEX nr 672673 oraz przytoczone tam liczne orzecznictwo; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2016 roku, IV CSK 15/16, LEX nr 2180098; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 stycznia 2017 roku, I ACa 804/16, LEX nr 2256856; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 marca 2017 roku, I ACa 1045/16, LEX nr 2278187; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 marca 2017 roku, I ACa 1437/14, LEX nr 2282412).

Ustalając wysokość należnego powódce B. C. zadośćuczynienia Sąd miał na względzie fakt, że powódka przed wypadkiem była osobą w pełni zdrową, sprawną fizycznie i aktywną zawodowo. Powódka w chwili wypadku miała 51 lat (ur. (...)). Sąd uwzględnił, że uraz doznany przez powódkę miał charakter wielonarządowy i dotyczył również tak ważnych części ciała i organów jak kręgosłup, a obrażenia ciała doznane przez powódkę były szczególnie ciężkie, zagrażały jej życiu i wywołały trwałe, tragiczne następstwa w stanie zdrowia i funkcjonowania powódki. Z osoby zdrowej i sprawnej powódka stała się nagle osobą niepełnosprawną, leżącą, niezdolną do pracy i do samodzielnej egzystencji.

W następstwie wypadku powódka doznała obrażeń ciała w postaci urazu wielomiejscowego, w tym rany tłuczonej głowy w okolicy skroniowej, złamania trzonu łopatki prawej, rany szarpanej łokcia prawego, złamania żeber III do IX po stronie prawej z krwiakiem obu jam opłucnowych, złamania żebra VIII po stronie lewej, stłuczenia płuc, odmy prawej jamy opłucnowej, zwichnięcia kręgów Th7 i Th8 z całkowitym uszkodzeniem rdzenia kręgowego i porażeniem kończyn dolnych, złamania brzeżnego trzonu kręgu Th8 po stronie lewej, złamania wyrostka kolczystego kręgu Th7, złamania wyrostków poprzecznych kręgów Th2-Th4 po stronie prawej oraz nerwicy pourazowej.

Następstwem uszkodzenia u powódki rdzenia kręgowego na poziomie Th7-Th8 są: porażenie spastyczne kończyn dolnych, zaburzenia funkcji zwieraczy, odleżyna okolicy krzyżowej. Skutkiem zaś zaburzenia zwieraczy i siedzącego trybu życia są częste infekcje dróg moczowych, zaburzenia perystaltyki jelit i zaparcia.

Z przyczyn neurochirurgicznych powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 103%, z przyczyn chirurgicznych i ortopedycznych - w wysokości 18%, a z przyczyn psychicznych - w wysokości 60%. Łącznie w wysokości 181%.

Sąd uwzględnił także intensywne dolegliwości bólowe, których doświadczała i doświadcza powódka, długotrwałość i uciążliwości leczenia następstw powypadkowych, poczucie bezradności u powódki. Powódka w okresie hospitalizacji przechodziła liczne zabiegi i operacje, a proces leczenia i rehabilitacji powódki trwa nadal.

W ocenie Sądu, zadośćuczynienie należne powódce B. C. powinno wynosić kwotę 500 000 zł. Z tego względu, po uwzględnieniu kwoty wypłaconej powódce przez pozwanego w wysokości 200 000 zł, Sąd zasądził na rzecz powódki zadośćuczynienie w kwocie 300 000 zł.

Zasadą jest, że zarówno odszkodowanie (renta) jak i zadośćuczynienie za krzywdę stają się wymagalne po wezwaniu zobowiązanego przez poszkodowanego do spełnienia świadczenia (art. 455 § 1 k.c.). Od tej chwili biegnie termin do odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.). Zasada ta doznaje wyjątków, które wynikają jedynie z art. 14 ust. 1 i 2, art. 109 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013 roku, I CSK 667/13, LEX nr 1391106; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2015 roku, I CSK 169/14, LEX nr 1745784; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 września 2015 roku, V ACa 345/15, LEX nr 1927711).

Także zgodnie z art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Przy czym, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, które Sąd w niniejszej sprawie podziela, wierzyciel oprócz złożenia samego zawiadomienia o wypadku powinien także określić swoje roszczenie. Jeżeli tego nie zrobił, to ubezpieczyciel popadł w opóźnienie dopiero z upływem wymaganego terminu liczonego od daty określenia swych roszczeń przez powoda wobec pozwanego (por.: uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 roku, I CK 131/03, OSNC 2005/2/40).

W niniejszej sprawie powódka pismem z dnia 14 kwietnia 2014 roku (k. 180) wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 400 000 zł z tytułu zadośćuczynienia. Żądanie zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 200 000 zł zasługiwało zatem na uwzględnienie od dnia 22 maja 2014 roku, tj. licząc 7 dni na doręczenie pisma i plus 30 dni na wypłatę świadczenia.

Pismem z dnia 3 kwietnia 2015 roku (k. 184) powódka wniosła o przyznanie jej zadośćuczynienia w kwocie 750 000 zł. Od pozostałej kwoty 100 000 zł Sąd zasądził zatem ustawowe odsetki za opóźnienie uwzględniając 7 dni na doręczenie pisma i 30 dni na wypłatę świadczenia, tj. od dnia 11 maja 2015 roku.

Renta z tytułu zwiększonych potrzeb i z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej oraz z tytułu zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość

Zgodnie z art. 444§2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Sąd uwzględnił żądanie powódki w zakresie renty z tytułu zwiększonych potrzeb. Na zasądzoną rentę z tego tytułu składają się sumy kosztów opieki, leków i rehabilitacji nadal wskazanej dla powódki w zakresie wynikającym z opinii biegłych i pozostałych zebranych w sprawie dowodów:

a)  koszty opieki w kwocie po 3 767 zł 40 gr miesięcznie (6 godzin przez 30 dni według stawki po 20 zł 93 gr za godzinę);

b)  koszty leków, kompresów, opatrunków, cewników, worków na mocz itp. – po 300 zł miesięcznie (średnia ze złożonych przez powódkę faktur VAT)

c)  koszty rehabilitacji – po 7 200 zł miesięcznie (3 godziny × 5 razy tygodniowo × 120 zł × 4 tygodnie).

Razem suma zwiększonych potrzeb powódki wynosi kwotę 11 267 zł 40 gr (3 767 zł 40 gr + 300 zł + 7 200 zł) miesięcznie.

Sąd zasądził zatem w punkcie 3 wyroku na rzecz powódki kwotę po 5 037 zł tytułem renty miesięcznej w związku ze zwiększonymi potrzebami poczynając od kwietnia 2017 roku - ponad kwotę renty w wysokości po 6 230 zł dobrowolnie wypłacanej z tego tytułu powódce przez pozwanego. Sąd zasądził również ustawowe odsetki od sumy rat renty za okres od kwietnia 2017 roku do sierpnia 2018 roku - od dnia 8 listopada 2018 roku do dnia zapłaty, tj. od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanemu (24 października 2018 roku - k. 329) plus 14 dni na wypłatę świadczenia. Za opóźnienie w płatności którejkolwiek z kolejnych rat renty, tj. od września 2018 roku - Sąd zasądził odsetki za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty.

Ilość godzin koniecznej rehabilitacji domowej powódki wynika z opinii biegłego neurochirurga (k. 444), z zeznań świadka R. O., który zajmuje się rehabilitacją powódki od 2014 roku oraz wystawionych przez niego zaświadczeń dotyczących specyfikacji zabiegów rehabilitacyjnych. Cena za godzinę rehabilitacji w wysokości 120 zł wynika z zeznań w/w świadka i złożonych przez powódkę faktur (np. k. 359, 361, 386).

Rozmiar opieki niezbędnej dla powódki w ilości 6 godzin dziennie był okolicznością bezsporną między stronami, ponadto wynika z opinii biegłych neurochirurga (k. 444) i chirurga (k. 487) jak również z zaświadczenia konsultanta medycznego pozwanego (k. 345).

Należy zauważyć, że renta z tytułu zwiększonych potrzeb obejmująca koszty opieki przysługuje także w sytuacji, w której opiekę sprawowali nieodpłatnie członkowie rodziny czy też opiekunka (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 czerwca 2016 roku, V ACa 890/15, LEX nr 2071836). Jednak w przypadku powódki z uwagi na jej stan zdrowia będący następstwem wypadku, wymaga ona także specjalistycznej opieki. Opieka samych członków rodziny byłaby niewystarczająca.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zastosował do określenia wysokości stawek usług za godzinę opieki stawki stosowane przez MOPS w C. (pismo k. 207) zarówno przy wyliczaniu renty na przyszłość (od kwietnia 2017 roku) jak i renty skapitalizowanej za okres od 1 września 2015 roku do 31 marca 2017 roku. Stawki te kształtowały się następująco: od 1 stycznia 2015 roku do 30 czerwca 2015 roku - 17 zł 59 gr; od 1 lipca 2015 roku do 30 czerwca 2016 roku - 19 zł 87 gr; od 1 lipca 2016 roku do 30 czerwca 2017 roku - 20 zł 67 gr; od 1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2018 roku - 20 zł 93 gr.

Tym samym, w okresie objętym żądaniem pozwu w zakresie skapitalizowanej renty, tj. od 1 września 2015 roku do 31 marca 2017 roku, koszty opieki nad powódką kształtowały się następująco:



1 września 2015 roku - 30 czerwca 2016 roku - 6 godzin × 273 dni × 19 zł 87 gr = 32 547 zł 06 gr;



1 lipca 2016 roku - 31 marca 2017 roku - 6 godzin × 274 dni × 20 zł 67 gr = 33 981 zł 48 gr.

Razem kwota należna powódce z tytułu kosztów opieki za wskazany okres czasu wynosi zatem 66 528 zł 54 gr. Pozwany za ten okres czasu wypłacił powódce kwotę 14 070 zł z tytułu kosztów opieki (pismo z dnia 9 maja 2017 roku k. 161). Różnica wynosi zatem kwotę 52 458 zł 54 gr (66 528 zł 54 gr - 14 070 zł).

W związku z powyższym, Sąd zasądził w punkcie 2 wyroku na rzecz powódki od pozwanego kwotę 52 458 zł 54 gr.

Ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 51 930 zł Sąd zasądził od dnia 10 maja 2017 roku. Powódka wezwała pozwanego pismem z dnia 23 lutego 2017 roku (k. 208) do zapłaty kwoty 66 000 zł tytułem skapitalizowanej renty obejmującej koszty opieki, natomiast pozwany odpowiedział pismem z dnia 9 maja 2017 roku (k. 161). Żądanie zasądzenia odsetek od kwoty 51 930 zł od dnia 10 maja 2017 roku zasługiwało zatem na uwzględnienie.

Natomiast od kwoty 528 zł 54 gr Sąd zasądził ustawowe odsetki za opóźnienie od daty po upływie 14 dni od doręczenia odpisu pozwu (24 października 2018 roku - k. 329), tj. od dnia 8 listopada 2018 roku.

Powódka B. C. na skutek wypadku stała się osobą całkowicie niezdolną do pracy. Powyższa okoliczność była zresztą bezsporna pomiędzy stronami.

Ustalając wysokość renty wyrównawczej należnej powódce Sąd miał na uwadze następujące stałe składniki wynagrodzenia nauczyciela wynikające z Karty Nauczyciela i także otrzymywane przed wypadkiem przez powódkę i również uwzględnione przez pozwanego przy wyliczaniu należnej powódce renty:

Biorąc powyższe pod uwagę renta wyrównawcza wypłacona powódce przez pozwanego za 2017 rok i 3 miesiące 2018 roku w kwocie po 2 006 zł miesięcznie wyczerpuje w całości roszczenia powódki za ten okres (4 115 zł 03 gr - 2 332 zł 67 gr /renta ZUS/ - 2 006 zł /renta wypłacona przez pozwanego/ = - 223 zł 64 gr /nadwyżka wypłaty za miesiąc/ ).

Natomiast za 9 miesięcy 2018 roku renta wyrównawcza powinna być większa o kwotę 157 zł 86 gr (4 424 zł 20 gr - 2 400 zł 66 gr - 2 006 zł = 17 zł 54 gr × 9 miesięcy = 157 zł 86 gr).

Za 8 miesięcy 2019 roku renta wyrównawcza powinna być wyższa o kwotę 1 289 zł 06 gr (4 618 zł 11 gr - 2 400 zł 66 gr - 2 006 zł = 211 zł 45 gr × 2 miesiące = 422 zł 90 gr; 4 618 zł 11 gr - 2 467 zł 75 gr - 2 006 zł = 144 zł 36 gr × 6 miesięcy = 866 zł 16 gr).

Łącznie zatem za okres od stycznia 2017 roku do sierpnia 2019 roku (włącznie) Sąd zasądził w punkcie 4 wyroku na rzecz powódki od pozwanego kwotę 1 446 zł 92 gr tytułem wyrównania renty za w/w okres czasu. Ustawowe odsetki za opóźnienie od tej kwoty Sąd zasądził od dnia 5 września 2019 roku, ponieważ zgłoszenie żądania tej renty pozwanemu nastąpiło pismem z dnia 29 lipca 2019 roku (k. 615) plus 7 dni na doręczenie pisma plus 30 dni na wypłatę.

Natomiast od września 2019 roku należna powódce renta wyrównawcza powinna wynosić kwotę 2 582 zł miesięcznie, według następującego wyliczenia: 5 074 zł 81 gr - 2 492 zł 75 gr = 2 582 zł. Po odjęciu renty wypłacanej dobrowolnie przez pozwanego, tj. 2 006 zł, do zapłaty pozostaje kwota 576 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie 5 wyroku zasądził na rzecz powódki rentę z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej w kwocie:

a)  po 576 zł miesięcznie, płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca poczynając od września 2019 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat renty – za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty –

ponad kwotę renty w wysokości po 2 006 zł miesięcznie dobrowolnie wypłacanej powódce przez pozwanego;

b)  po 2 582 zł miesięcznie, płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca poczynając od marca 2020 roku, tj. od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło wydanie wyroku, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat renty – za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty –

w miejsce renty w wysokości po 2 006 zł miesięcznie dobrowolnie wypłacanej powódce przez pozwanego.

Składniki wynagrodzenia dla nauczycieli zostały określone w art. 30 ustawy - Karta Nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982 roku (tekst jedn. Dz.U. z 2019 roku, poz. 2215 ze zm.). Wypłata jednorazowego dodatku uzupełniającego została uregulowana w art. 30a powołanej ustawy. Zgodnie z art. 33 ust. 1 cytowanej ustawy, nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat, który nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego. W myśl art. 34 ust. 1 ustawy, nauczycielom pracującym w trudnych lub uciążliwych warunkach przysługuje z tego tytułu dodatek za warunki pracy. Taki dodatek przysługiwał powódce. Stosownie do art. 34a ust. 1 ustawy, nauczycielowi, któremu powierzono sprawowanie funkcji wychowawcy klasy, przysługuje dodatek funkcyjny z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy. Taki dodatek również przysługiwał powódce z uwagi na powierzenie funkcji wychowawcy klasy. Minimalna wysokość tego dodatku jest określana w art. 34a ust. 2, obecnie od września 2019 roku jest to 300 zł.

Zgodnie z art. 48 cytowanej ustawy, nauczycielowi przysługuje też dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 roku o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. z 2018 roku, poz. 1872).

Wysokość wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli wynika z załączników do rozporządzenia wykonawczego Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 roku w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli (…)(tekst jedn. Dz.U. z 2014 roku, poz. 416 ze zm.) za poszczególne lata. Wysokość świadczeń urlopowych określono na podstawie informacji załączonych do akt (k. 608-611).

Natomiast nie jest ani obligatoryjnym, ani jakimś periodycznym, regularnym składnikiem wynagrodzenia nauczyciela, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, które w ramach pracy nauczyciela mogą, ale nie muszą wcale występować. Dlatego też, Sąd nie brał tego ewentualnego składnika wynagrodzenia pod uwagę przy określaniu wysokości renty wyrównawczej dla powódki.

Zgodnie bowiem z art. 35 ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela, jedynie w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych, zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Uzyskiwanie dodatkowych środków finansowych z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych uzależnione zatem zostało przede wszystkim od potrzeb szkoły w tym zakresie, zaistnienia szczególnej sytuacji, o której mowa w powołanym przepisie, nie można zatem domniemywać, że powódka miałaby z tego tytułu jakiś stały, periodyczny dochód.

Kwestie związane z funduszem nagród reguluje art. 49 Karty Nauczyciela. Zgodnie z ust. 2 art. 49, organy prowadzące szkoły ustalają kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w tym realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, ze środków przeznaczonych na wypłaty nagród, uwzględniając w szczególności sposób podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, tryb zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasadę, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku.

Nagroda dyrektora nie jest zatem również jakimś stałym elementem wynagrodzenia nauczyciela. Zależy od spełnienia wielu kryteriów ustalanych przez dyrektora danej szkoły. W niniejszej sprawie powódka nie wykazała, ani nie zgłosiła w tym zakresie żadnych wniosków, celem wykazania jaki tryb i zasady przyznawania nagród obowiązywały w Zespole Szkół (...) w C. w latach 2017-2019, nie można zatem w żaden sposób ocenić czy ewentualnie powódka mogłaby ubiegać się o taką nagrodę, czy miałaby szansę na jej otrzymanie oraz w jakiej wysokości ewentualnie byłaby to nagroda. Fakt otrzymania nagrody w 2013 roku nie przesądza, że powódka dostawałaby nagrody co roku, a w szczególności w latach 2017, 2018 i 2019.

Po zmianie obowiązującej od dnia 1 stycznia 2004 roku wolne od podatku dochodowego są zarówno odszkodowania jak i renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (por.: art. 21 ust. 1 pkt 3b i 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych /tj. Dz.U. z 2019 roku, poz. 1387 ze zm.; Dz.U. z 2000 roku, nr 14, poz. 176 ze zm./). W związku z powyższym, Sąd przyjął do wyliczenia należnej powódce kwoty renty wartości netto.

Odnośnie renty z tytułu zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość należy stwierdzić, że zmniejszenie widoków powodzenia wiąże się z utratą wszelkich korzyści majątkowych, jakie poszkodowany dzięki swym indywidualnym właściwościom, w tym w szczególności posiadaniu szczególnych uzdolnień, talentu, uzyskaniu szczególnie wysokich kwalifikacji, specjalizacji, mógłby przy pełnej sprawności organizmu osiągnąć, a których osiągnięcie stało się na skutek doznanego uszczerbku ciała lub rozstroju zdrowia niemożliwe. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy poszkodowany wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pozbawiony zostaje szans na osiągnięcie sukcesu zawodowego. (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 maja 2015 roku, I ACa 55/15, LEX nr 1785783).

Należy podkreślić, że przy obliczaniu renty Sąd może stosować art. 322 k.p.c. W szczególność przy ustalaniu wysokości renty z tytułu zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość najczęściej trudno byłoby rentę tę wyliczyć w sposób ściśle matematyczny, rachunkowy, stąd zastosowanie art. 322 k.p.c. jest w tym wypadku szczególnie przydatne.

Pracę można wykonywać w różnym stopniu zaangażowania. Mając na uwadze ocenę pracy powódki dokonaną przez dyrektora z dnia 7 maja 2013 roku można przyjąć z dużą dozą prawdopodobieństwa, że powódka także w przyszłości, gdyby nie wypadek miałaby ambicje i chęci, aby wykonywać swoją pracę nie tylko na przeciętnym, dostatecznym poziomie, ale w taki sposób, który byłby wyróżniający, skutkował uzyskiwaniem przez nią sukcesów zawodowych, chociażby w postaci możliwości ubiegania się o jakieś nagrody. Powódka była świetnym pedagogiem, praca z niepełnosprawnymi dziećmi dawała jej satysfakcję i stanowiła jej życiową pasję.

Niewątpliwie biorąc pod uwagę postawę powódki, jej zaangażowanie w pracę, wykonywanie jej z pasją, w sposób wyróżniający, miała ona realne szanse na podnoszenie także w przyszłości swoich kwalifikacji zawodowych. Należy zauważyć, że w chwili zdarzenia powódka była studentką studiów podyplomowych w zakresie socjoterapii. Nowe kwalifikacje, co wynika z zaświadczenia dyrektora szkoły z dnia 28 listopada 2018 roku (k. 626) otwierały powódce drogę do prowadzenia np. dodatkowych zajęć dla uczniów z zakresu socjoterapii, pracy wakacyjnej. Nawet jeżeli takie zajęcia do chwili obecnej nie są w Zespole Szkół (...) nr (...) w C. prowadzone, nie wyklucza to, że w sytuacji, gdyby pojawił się nauczyciel mający takie kwalifikacje, np. powódka, zajęcia takie byłby prowadzone. Ponadto, socjoterapeuci pracują w różnego rodzaju placówkach oświatowych, opiekuńczo - wychowawczych i resocjalizacyjnych. Prowadzą takie zajęcia w szkołach, pomagają młodzieży w zakładach poprawczych, pracują również z najbliższym otoczeniem dzieci mających problemy - rodzicami, opiekunami.

Biorąc pod uwagę przedłożone przez powódkę informacje i oferty pracy dotyczące przeprowadzenia zajęć socjoterapeutycznych (k. 627-632) można przyjąć, że posiadanie takich dodatkowych kwalifikacji przez powódkę umożliwiałoby jej osiąganie dodatkowych środków finansowych, np. na podstawie umów zlecenia, pracy wakacyjnej, dodatkowych zajęć ewentualnie w innych placówkach. Wypadek pozbawił więc powódkę możliwości zarówno dalszego samorozwoju, doskonalenia się, a co się z tym wiąże - także poprawiania swojej sytuacji materialnej.

Z tych względów, Sąd zasądził na rzecz powódki w punkcie 6 wyroku rentę z tytułu zmniejszonych widoków powodzenia na przyszłość w kwocie po 1 000 zł miesięcznie poczynając od września 2019 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat renty - za okres od dnia następnego po dniu płatności raty renty do dnia zapłaty.

Na marginesie należy dodać, że Sąd nie miał obowiązku określać terminu końcowego świadczenia renty odszkodowawczej wobec braku wniosku i inicjatywy dowodowej stron w tym zakresie. Sąd nie jest w tym przedmiocie obowiązany działać z urzędu. Brzmienie przepisu art. 444 § 2 k.c. uprawnia do twierdzenia, że określenie terminu świadczenia renty nie należy do reguł orzekania w tym względzie. Bezterminowe obciążenie strony obowiązkiem świadczeń rentowych, nie pozbawia jej prawa do wzruszenia w drodze procesu tego obciążenia w razie zaistnienia zdarzeń, albo choćby wysokiego prawdopodobieństwa ich wystąpienia, powodujących wygaśnięcie obowiązku zapłaty renty. Z kolei powód w razie zmiany okoliczności może wystąpić z żądaniem podwyższenia renty. (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2005 roku z uzasadnieniem, III CK 318/04, LEX nr 319577).

Koszty procesu i koszty sądowe (poniesione przez Skarb Państwa).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 7, § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 roku, poz. 265).

Koszty poniesione w toku procesu przez powódkę B. C. obejmowały: część opłaty od pozwu w kwocie 10 000 zł (k. 290), koszty zastępstwa procesowego w kwocie 21 600 zł (10 800 zł × 2), opłatę od pełnomocnictwa - 17 zł (k. 30), koszty podróży - 1 336 zł i 110 zł 40 gr (k. 691). Razem - 33 063 zł 40 gr.

Koszty poniesione przez pozwanego również obejmowały: koszty zastępstwa procesowego w wysokości 21 600 zł (10 800 zł × 2) i opłatę od pełnomocnictwa - 17 zł (k. 341). Razem - 21 617 zł.

Łącznie koszty procesu wyniosły kwotę 54 680 zł 40 gr.

Powódka wygrała proces w 97 %. W związku z powyższym, Sąd zasądził na rzecz powódki koszty procesu w kwocie 31 422 zł 99 gr, według następującego wyliczenia: 54 680 zł 40 gr × 97/100 (koszty, które powinien ponieść pozwany) – 21 617 zł (koszty, które pozwany poniósł w toku procesu) = 31 422 zł 99 gr (koszty do dopłaty przez pozwanego na rzecz powódki).

Koszty sądowe poniesione w toku procesu przez Skarb Państwa obejmowały: opłatę od pozwu w kwocie 16 900 zł (26 900 zł - 10 000 zł), wynagrodzenie biegłych - 480 zł, 522 zł (k. 420), 1 287 zł (k. 449), 224 zł, 224 zł (k. 508), 388 zł 68 gr (k. 517), 129 zł 56 gr (k. 558), 32 zł 39 gr (k. 697). Razem - 20 187 zł 63 gr.

Stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 roku, poz. 785 ze zm.) Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 19 582 zł tytułem zwrotu w/w kosztów sądowych, których powódka nie miała obowiązku uiścić. Kwota ta stanowi należne koszty sądowe, w części co do której powództwo zostało uwzględnione, tj. w 97 %.

Natomiast na podstawie art. 113 ust. 4 powołanej ustawy, z uwagi na charakter sprawy oraz sytuację życiową powódki, Sąd odstąpił od obciążenia powódki kosztami sądowymi z zasądzonego roszczenia.