Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15.06.2020 Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. rozpoznając wniosek z dnia 21.03.2020 r. w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 13.05.2020 odmówił M. J. (1) prawa do renty rodzinnej, po zmarłym w dniu 14.03.2020 r., ojcu J. J..

/ decyzja k. 19 akt ZUS/

Decyzją z dnia 5.08.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. uchylił decyzję odmowną z dnia 15 czerwca 2020 r. i po rozpoznaniu wniosku z dnia 21.03.2020 r. odmówił M. J. (1) prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu 14.03.2020 ojcu J. J.. Organ rentowy w uzasadnieniu wskazał, że Komisja Lekarska ZUS ( po przywróceniu terminu na wniesienie sprzeciwu i rozpatrzeniu sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS) w dniu 30.07.2020 r. ustaliła iż wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy a niezdolność do pracy powstała 26.06.2003 r. Zakład odmówił przyznania renty rodzinnej ponieważ stwierdzona całkowita niezdolność do pracy nie powstała w okresie o którym mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej czyli przed 16 rokiem życia.

/decyzja – k. 28 akt ZUS/

Odwołanie od obu w/w decyzji w dniu 30 lipca 2020 r. złożył ubezpieczony M. J. (1) domagając się ich zmiany w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez ustalenie prawa do renty rodzinnej. W uzasadnieniu powyższego stanowiska podniesiono, iż odwołujący z uwagi na stan zdrowia zdiagnozowaną następnie w czerwcu 2003 r. schizofrenię paranoidalną był niezdolny do pracy jeszcze w okresie nauki już wtedy bowiem tzn. w 2000 r. ujawniły się znaczące deficyty w zakresie jego funkcjonowania i zdolności do nauki. Ponadto w ocenie odwołującego nawet gdyby uznać, że 26 czerwca 2003 r. jest prawidłową datą powstania niezdolności do pracy to i tak data ta przypada w okresie nauki w zawodzie mechanika pojazdów samochodowych, którą ubezpieczony miał realizować w oparciu o umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Tym samym odwołujący spełnia przesłanki do przyznania renty rodzinnej.

/odwołanie – k. 3 – 7 akt VIII U 1776/20 odwołanie k. 3 -8 akt VIII U 2154/20/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy powołując się na okoliczności tożsame ze wskazanymi w uzasadnieniu skarżonych decyzji wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 20-20 v akt VIII U 1776/20 odpowiedź na odwołanie k. 11-11 v. akt VIII U 2154/20/

Zarządzeniem z dnia 16 października 2020 r. sprawy z obu odwołań połączono do wspólnego rozpoznania.

/ zarządzenie k. 15 akt VIII U 2154/20/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. J. (1), urodził się (...)

/ bezsporne/

Wnioskodawca ukończył szkołę podstawową w 2000 r. Następnie był uczniem w z (...) Szkole Zawodowej w Zespole Szkół (...) im Marszałka J. P. w Ł., w roku szkolnym 2000/2001 uczęszczał do klasy pierwszej i otrzymał promocję, w roku szkolnym 2001/2002 uczęszczał do klasy drugiej i nie otrzymał promocji. Po tym nauka w szkole nie była kontynuowana.

/ bezsporne zaświadczenie k. 9, świadectwa ukończenia szkoły k. 10-12/

Na okres od 1.08.2002 do 31.08.2005 r. M. J. (1) zawarł z Diesel Serwis (...) umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego -nauki zawodu mechanika pojazdowa. Wskazana umowa ze względu na stan zdrowia ubezpieczonego w praktyce realizowana była do 26.06.2003 r. formalnie rozwiązano ją 31.12.2003 r. w oparciu o art. 53 kp.

/ bezsporne, umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego k. 13, świadectwo pracy k. 14/

W okresie od 1997 r. tj w okresie szkolnym wnioskodawca zaczął mieć problemy z nauką. W opiniach psychologiczno – psychiatrycznych wydanych przez Poradnie P. –Pedagogiczne w tym okresie stwierdzano, że przyczyną problemów dziecka w nauce jest dość znaczny, nie wyrównany deficyt w zakresie analizy i syntezy wzrokowej oraz znaczne rozkojarzenie będące wynikiem nadpobudliwości ruchowej przyczyną problemów mogą być problemy zdrowotne i alergie u dziecka. Nadto w okresie nauki w szkole zawodowej stwierdzano sprawność umysłową w normie oraz specyficzne dysfunkcje procesów poznawczych w zakresie pracy analizatorów workowego i słuchowego , dysgrafię.

/ opinie PP-P w Ł. z dnia 13.05.1997 r. k.15 i PP-P nr 1 w Ł. z dnia 12.04.2001 r. k. 17

W dniu 26.06.2003r. wnioskodawca był po raz pierwszy hospitalizowany z rozpoznaniem ostre zburzenia psychotyczne z objawami schizofrenii.

/ bezsporne, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 6-8 w dokumentacji medycznej ZUS/

M. J. (1) ma ustalone prawo do renty socjalnej od 01.11.2003 do 31.10.2022 r. Lekarz orzecznik orzeczeniem z dni 8.10.2019 r. uznał że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, całkowita niezdolność do pracy trwa i pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

/dec. k. 127-128 w aktach ZUS dot renty socjalnej, orzeczenie z 8.10.2019 r.k. 126 akt ZUS dot. Renty socjalnej/

W dniu 14.03.2020 zmarł ojciec wnioskodawcy J. J..

/ bezsporne odpis skrócony aktu zgonu k. 18 akt ZUS/

W dniu 20.03.2020 r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu.

/ wniosek k. 1-5 akt ZUS/

Orzeczeniem z dnia 13.05.2020 Lekarz Orzecznik uznał wnioskodawcę za całkowicie niezdolnego do pracy do 31.10.2022r. wskazując, że całkowita niezdolność do pracy powstała w dniu 26.06.2003 r. Lekarz Orzecznik zaocznie w oparciu o dostępną dokumentację rozpoznał u wnioskodawcy schizofrenię paranoidalną. Jako datę powstania niezdolności do pracy przyjęto początek leczenia psychiatrycznego tj datę pierwszej hospitalizacji psychiatrycznej.

/ orzeczenie LO k. 15 akt ZUS, opinia lekarska k. 107 /

W wyniku powyższego orzeczenia Lekarza Orzecznika organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 15.06.2020 .

/decyzja – k. 19 akt ZUS/

Orzeczeniem z dnia 30.07.2020 Komisja Lekarska rozpatrując sprzeciw wnioskodawcy od wyżej powołanego orzeczenia Lekarza Orzecznika - termin do wniesienia którego na wniosek pełnomocnika wnioskodawcy przywrócono - rozpoznała u ubezpieczonego schizofrenię paranoidalną, osobowość borderline. Komisja uznała, iż badany jest całkowicie niezdolny do pracy. W zakresie daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, Komisja Lekarska w całości podtrzymała wioski lekarza orzecznika.

/ opinia lekarska k. 133 dokumentacji medycznej orzeczenie k. 26 akt ZUS/

W oparciu o powyższe orzeczenie wydano zaskarżoną decyzję z dnia 5.08.2020 r. uchylając decyzję wydaną dnia 15.06.2020 r.

/ decyzja k. 28 akt ZUS/

W Sądowym badaniu psychiatrycznym u M. J. (1) rozpoznaje się zaburzenia paranoidalne na podłożu osobowości nieprawidłowej typu border-line i używania szkodliwego narkotyków (marihuana i amfetamina). Nie stwierdza się upośledzenia umysłowego oraz organicznego uszkodzenia o.u.n. Pierwotnym problemem zdrowia psychicznego u badanego była nieprawidłowo rozwijająca się osobowość powoda, przyjmująca obraz osobowości typu border-line. Nadto w okresie bezpośrednio poprzedzającym wystąpienie objawów psychotycznych badany zażywał marihuanę i amfetaminę. Koincydencja tych czynników spowodowała wystąpienie objawów psychotycznych, które były przyczyną pierwszej hospitalizacji psychiatrycznej w (...) w Ł., gdzie rozpoznano ostre zaburzenia psychotyczne. Podczas kolejnej hospitalizacji psychiatrycznej w w/w szpitalu zdiagnozowano zaburzenia osobowości i zaburzenia schizotypowe. Opis zachowania badanego wskazuje na dominujące zaburzenia osobowości, podobnie, jak wykonane wówczas badanie psychologiczne. Podczas późniejszych hospitalizacji w innych szpitalach rozpoznawano już schizofrenię paranoidalną. W ocenie biegłego psychiatry choć to rozpoznanie to budzi wątpliwości ( właściwe w jego ocenie są rozpoznania stawiane w Uniwersytecie Medycznym) nie jest istotnym z jakiego powodu badany jest leczony obecnie i jakie ujawnia zaburzenia psychiczne. Kluczowym jest stwierdzenie, kiedy wystąpiły zaburzenia psychiczne u badanego i w jaki sposób wpływały one na zdolność do pracy M. J. (1). W karcie informacyjnej z leczenia szpitalnego z pobytu w CSK U.M. w Ł. okresie 26.06.03 - 07.08.03r. wynika, że u badanego „pod koniec czerwca pojawiło się uczucie depersonalizacji, ugłośnienie i odsłonięcie myśli, urojenia ksobne”, a objawy pojawiły się bardzo szybko. Wcześniej nie występowały objawy psychotyczne. W oparciu o to zasadnym jest stwierdzenie, że objawy chorobowe, które były podstawą orzekania przez ZUS całkowitej niezdolności do pracy pojawiły się w czerwcu 2003r. Wcześniejsze zaburzenia zachowania wynikały z nieprawidłowo kształtującej się osobowości M. J. (1) oraz negatywnych skutków używania substancji psychoaktywnych. Te zaburzenia nie powodują niezdolności do pracy ( w tym częściowej ). Wobec tego przed czerwcem 2003r. badany nie cierpiał na zaburzenia psychiczne wywołujące niezdolność do pracy. Dopiero używanie substancji psychoaktywnych nałożone na nieprawidłowo kształtującą się osobowość, wywołało objawy psychotyczne. Zaburzenia te orzecznicy ZUS i Sądy uznawały za podstawę orzekania całkowitej niezdolności do pracy u M. J. (1).

Powyższe wnioski wynikają z całości dokumentacji medycznej, która znajdowała się w aktach. W opinii omyłkowo powołano jedynie opinię lekarza orzecznika ZUS wskazując datę z dnia 26.06.2003r. zamiast na datę 22.12.2003 r. Z dokumentów sprzed 2003r. istotna medycznie była jedynie opinia z PP-P z 1997r. Reszta nie miała żadnego znaczenia orzeczniczego, a podawane tam objawy nie wskazywały na żadne konkretne problemy zdrowia psychicznego. Objawy opisywane całościowo w opinii z PP-P są najbardziej charakterystyczne i statystycznie najczęstsze dla nieprawidłowo rozwijającej się osobowości. Około 90 % dzieci z takimi objawami, w życiu dorosłym ujawnia specyficzne zaburzenia osobowości. Objawy podawane przez stronę powodową a dotyczące okresu nauki wnioskodawcy nie są wczesnymi objawami schizofrenii. Objawy prodromalne ( zwiastunowe) są pewną koncepcją teoretyczną, która nie znajduje odzwierciedlenia w diagnostyce schizofrenii. Nie można ich traktować jako objawy schizofrenii, są to ewentualne objawy, które mogą, ale nie muszą sygnalizować przyszłe wystąpienie schizofrenii. Objawy te są tak niespecyficzne, że różni psychiatrzy mają różne koncepcje na ten temat. Nie występują one w kryteriach diagnostycznych schizofrenii. Ale nawet zakładając, że objawy prodromalne są początkiem schizofrenii, to same w sobie nie powodują niezdolności do pracy. Nie ma wczesnych objawów schizofrenii. Objawy schizofrenii albo występują, albo nie. Nie ma znaczenia w jakim wieku się pojawią. Nawet pojawienie się pełnoobjawowej schizofrenii nie wiąże się z automatu zahamowaniem rozwoju dziecka. Właściwie i skutecznie leczona schizofrenia paranoidalna ma spowodować u pacjenta powrót zdolności do nauki i pracy. M. J. (1) nie cierpi na schizofrenię, a jego zdolności do pracy są zachowane przynajmniej częściowo.

Wskazując na używanie przez wnioskodawcę marihuany i amfetaminy w okresie bezpośrednio poprzedzającym wystąpienie objawów psychotycznych biegły miał na myśli czas bezpośrednio poprzedzający wystąpienie objawów psychotycznych (czyli w dniu 26.06.2003r. ), tj okres ok. 2 m-cy. Wówczas obecność narkotyków nie zostałaby wykryta w badaniach laboratoryjnych moczu w dniu 26.06.2003r.Biegły wskazał, że czułość ówczesnych testów była mniejsza, niż jest obecnie. Obecne testy narkotykowe wykrywają amfetaminę do 4 - 5 dni, a marihuanę do 20 dni od zażycia. Wówczas czułość tych badań była niższa i zapewne te czasy były krótsze. Wobec tego, jeśli M. J. (1) zażywał amfetaminę przed 1 9.06.03r., to nie była ona wykrywalna w testach, a jednocześnie mogła przyczynić się do rozwoju objawów psychotycznych. W przebiegu używania środków psychoaktywnych ( w tym alkoholu ) często dochodzi do wystąpienia objawów psychotycznych. Jak wynika z karty informacyjnej CSK UM objawy psychotyczne narastały wówczas szybko, co mogłoby wskazywać na narkotykową przyczynę ich powstania. Ujemne testy nie wykluczają udziału (...) ( substancji psychoaktywnych ) w wywołaniu pierwszego epizodu psychotycznego powodu. Przebieg tego epizodu również jest dość charakterystyczny dla objawów psychotycznych w przebiegu (...). U badanego stosowano generalnie niskie, albo średnie dawki neuroleptyków (leków przeciwpsychotycznych ), co wskazuje na nieduże nasilenie objawów chorobowych. Osoby z zaburzeniami diagnozowanymi u powoda są co najwyżej częściowo niezdolne do pracy. Także schizofrenia w początkowym okresie choroby zwykle nie daje całkowitej niezdolności do pracy, dopiero brak efektywności leczenia w dłuższym okresie czasu powoduje najpierw częściową niezdolność do pracy, a często nawet całkowitą. W aktach brak jest jakichkolwiek dowodów, by stwierdzić, że niezdolność do pracy powstała wcześniej niż 01.06.2003 r

M. J. (1) z powodu naruszenia sprawności organizmu jest obecnie niezdolny do pracy. W ocenie biegłego psychiatry jest to niezdolność częściowa, choć strony są zgodne co faktu, że badany jest całkowicie niezdolny do pracy. Niezdolność do pracy powstała nie wcześniej niż 01.06.2003r., niezdolność nie powstała do ukończenia 16 r.ż., nie powstała przed ukończeniem nauki w szkole; powstała natomiast przed ukończeniem 18r.ż. Stwierdzana niezdolność do pracy będzie trwała co najmniej 2 lata.

/ pisemna opinia biegłego psychiatry R. Ż. k. 58-66, pisemna opinia uzupełniająca k. 99 -123/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o, załączone akta organu rentowego, dokumenty w tym dokumentację medyczną, opinię biegłego psychiatry główną i uzupełniającą. W ocenie Sądu opinia biegłego jest w pełni wiarygodna, została bowiem sporządzona przez biegłego o specjalności właściwej z punktu widzenia schorzeń wnioskodawcy w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz zawartych w niej wyników przeprowadzonych badań nadto osobiste badanie wnioskodawcy. Biegły psychiatra uznał, iż wnioskodawca z uwagi na posiadane naruszenie sprawności organizmu jest osobą jedynie częściowo niezdolną do pracy, a wskazana niezdolność do pracy powstała nie wcześniej niż 01.06.2003r . Sąd ma przy tym na uwadze że ocena, iż wnioskodawca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy nie była kwestionowana przez ZUS w zaskarżonych decyzjach a sporną jedynie była data powstania tej niezdolności. Niemniej jednak oceny prawa wnioskodawcy do renty rodzinnej należy dokonać przez pryzmat całości okoliczności dotyczących stanu zdrowia ubezpieczonego ujawnionych w procesie.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw by kwestionować opinię biegłego psychiatry, gdyż jest ona rzetelna, a, wynikające z niej wnioski, są logiczne i prawidłowo, merytorycznie, uzasadnione. Opinia nie zawierała braków i wyjaśniała wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegły psychiatra kompleksowo oceniając stan zdrowia ubezpieczonego przez pryzmat źródłowej dokumentacji medycznej i dostępnej dokumentacji orzeczniczej skrupulatnie odniósł się do zastrzeżeń do opinii sformułowanych przez pełnomocnika ubezpieczonego i wyjaśnił dlaczego brak podstaw do przyjęcia innej niż 1.06.2003 r. daty powstania niezdolności do pracy wnioskodawcy, wyjaśnił też dlaczego wbrew stanowisku stron kwalifikuje tę niezdolność jedynie jako niezdolność częściową. W ocenie Sądu Okręgowego, opinia biegłego psychiatry w sposób wystarczający przedstawia stan zdrowia wnioskodawcy i pozwala ocenić datę jej powstania. Sąd Okręgowy na podstawie art. 235 ²§ 1 pkt 5 kpc pominął wniosek pełnomocnika powoda o dosuszenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry jako zmierzający wyłącznie do nieuprawnionego przewlekania postępowania. Analiza opinii biegłego z zakresu psychiatrii pozwala uznać, iż biegły wbrew zapatrywaniu strony powodowej wnikliwe zapoznał się z dokumentacją medyczną ubezpieczonego i dokumentacją przedłożoną w procesie, historią jego choroby, wyciągnął z zebranej dokumentacji medycznej oraz osobistego badania ubezpieczonego stanowcze wnioski w zakresie oceny jego zdolności do pracy, które zostały umotywowane w sposób niebudzący wątpliwości. To natomiast, to iż wnioskodawca inaczej niż biegły ocenia dokumentację medyczną i stan własnego zdrowia bez przedstawienia konkretnych i jednoznacznych zarzutów które dyskwalifikowałyby opinię biegłego jako nierzetelną w świetle przedłożonej dokumentacji, stanowi jedynie polemikę z wnioskami końcowymi tej opinii i co za tym idzie nie może odnieść skutku tylko z tego powodu, że strona powodowa jest niezadowolona z dokonanej przez biegłego oceny. Zatem wskazana opinia stanowiła wiarygodne źródło dowodowe w niniejszym procesie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 65 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291) renta rodzinna przysługuje członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 w/w ustawy, dzieci (własne, drugiego małżonka i przysposobione) mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Z treści wymienionego przepisu wynika, iż dzieci mają prawo do rodzinnej renty, bez względu na wiek, jeśli w okresie, "o którym mowa w pkt 1 lub 2" - czyli do ukończenia 16 lat albo do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, a nie osiągnęły 25 lat życia stały się całkowicie niezdolne do pracy.

Niezdolność do pracy definiuje przepis art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne /art. 13 ust. 1 ustawy/.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw dla uwzględnienia odwołania, gdyż w odniesieniu do odwołującego się, nie został spełniony warunek całkowitej niezdolności do pracy powstałej w okresie, o którym mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1.

Z opinii biegłego psychiatry, jednoznacznie, wynika, że ubezpieczony, z uwagi na posiadane schorzenia, zaburzenia paranoidalne, na podłożu osobowości, nieprawidłowej typu border-line i używania szkodliwego narkotyków (marihuana i amfetamina), jest jedynie częściowo niezdolny do pracy od 1.06.2003 r. U wnioskodawcy już od 1997 r. występowały zaburzenia, które są najbardziej charakterystyczne i statystycznie najczęstsze dla nieprawidłowo rozwijającej się osobowości, niemniej powyższe nie jest tożsame z wystąpieniem całkowitej niezdolności do pracy. W karcie informacyjnej z leczenia szpitalnego z pobytu w CSK U.M. w Ł. okresie 26.06.03 - 07.08.03r. wynika, że u badanego „pod koniec czerwca pojawiło się uczucie depersonalizacji, ugłośnienie i odsłonięcie myśli, urojenia ksobne”, a objawy pojawiły się bardzo szybko. Wcześniej nie występowały objawy psychotyczne. Tym samym, objawy chorobowe, które były podstawą orzekania przez ZUS całkowitej niezdolności do pracy pojawiły się w czerwcu 2003r. Przed czerwcem 2003r. badany nie cierpiał na zaburzenia psychiczne wywołujące niezdolność do pracy. Dopiero używanie substancji psychoaktywnych nałożone na nieprawidłowo kształtującą się osobowość, wywołało objawy psychotyczne. W konsekwencji w ocenie Sądu należy dojść do przekonania, że nie istnieją żadne dowody miarodajnie i wiarygodnie wskazujące na okoliczność przeciwną, Samo istnienie zaś stanu chorobowego nie jest tożsame z występowaniem całkowitej niezdolności do pracy. Zatem nie można było wnioskować iż całkowita niezdolność do pracy wnioskodawcy istniała już najpóźniej w okresie pobierania przez niego nauki w szkole zawodowej.

Opinie biegłego psychiatry zostały doręczone stronom. Pełnomocnik powoda podtrzymał swoje zastrzeżenia , co do oceny stanu zdrowia i okresu powstania niezdolności do pracy wnioskodawcy domagając się przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego w zakresie tej samej specjalności. W ocenie Sądu Okręgowego, wnioski biegłego psychiatry są logicznie i wyczerpująco uzasadnione, zaś ich ocena została dokonana niewątpliwie, w oparciu o posiadane wiadomości specjalne z zakresu wiedzy medycznej. Dodatkowo biegły szczegółowo, jasno i logicznie uzasadnił dlaczego nie zachodzą podstawy do uznania iż wnioskodawca był już całkowicie niezdolny do pracy w okresie przed 1 czerwca 2003 i dlaczego występujące u niego już wówczas objawy nie mogą zostać jednoznaczne powiązane z następnie rozpoznawanym u niego schorzeniem schizofrenią paranoidalną. Biegły szczegółowo wyjaśnił dlaczego w jego ocenie rozpoznanie to należy kwestionować i z jakich względów występujące u wnioskodawcy schorzenia w ocenie biegłego zaburzenia paranoidalne na podłożu osobowości nieprawidłowej typu border-line i używania szkodliwego narkotyków (marihuana i amfetamina), nie powodują całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego a jedynie niezdolność czesiową od 1 czerwca 2003 r.

Podkreślić należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. (por wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 r.III AUa 1328/17 Legalis numer 1824314). Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (tak postanowienie SN z 27 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Dowód z opinii biegłego jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26). Polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.. Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna(wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.). Podkreślić należy również, iż dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.). ) Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430). Dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy, skarżący, domagając się przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego psychiatry nie przedstawił zastrzeżeń podważających merytoryczną wartość opinii wydanej w sprawie. Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił argumenty wskazujące jedynie na to, że wnioskodawca inaczej niż biegły ocenia treść dokumentacji medycznej i własny stan zdrowia, nadto iż biegły emocjonalnie i niemerytorycznie odnosi się do sprawy . Tymczasem nie każde schorzenie, nawet przy bezspornym fakcie jego istnienia, powoduje niezdolność do podjęcia zatrudnienia, i wystąpienie jakichkolwiek zaburzeń nawet psychicznych w przeszłości nie oznacza że schorzenie miało charakter ciągły jednakowo wpływało na brak zdolności ubezpieczonego do podjęcia pracy zarobkowej. Samo tylko subiektywne przekonanie ubezpieczonego w zakresie oceny stanu zdrowia i zdolności do pracy nie może stanowić dostatecznej podstawy do podważanie wiarygodności opinii biegłych posiadających wysokie kwalifikacje, doświadczenie zawodowe i wymaganą w tym zakresie wiedzę medyczną. Twierdzenie zaś iż opinia miała silne zabarwienie emocjonalne i chwilami nie merytoryczne, nie znajduje potwierdzenia w treści samej opinii. Co prawda biegły bogato ilustrował wywiedzione przez siebie wnioski i wyjaśniał wątpliwości strony powołując się na własne doświadczenie zawodowe, niemniej jednak powyższe nie zmienia faktu iż ostatecznie wywiedziona przez biegłego ocena co do stanu zdrowia wnioskodawcy jego niezdolności do pracy i daty jej powstania znajdowała zarówno logiczne jak i merytoryczne uzasadnienie w przedstawionej w procesie dokumentacji. W konsekwencji stanowisko strony powodowej co do złego stanu zdrowia psychicznego wnioskodawcy dyskwalifikującego go z rynku pracy co najmniej od roku 2000 r. nie może się ostać.

R. wnioskodawca, w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów w tym w świetle istotnej w sprawie opinii biegłego psychiatry z uwagi na posiadane schorzenia nie był osobą całkowicie niezdolną do pracy zarobkowej w okresie, o którym mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W konsekwencji , nie spełnia zatem przesłanki warunkującej nabycie prawa do renty rodzinnej.

Na marginesie, mając na uwadze argumenty, zawarte w odwołaniu, wskazać również należy iż wnioskodawca nie spełniał również przesłanki o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. Wbrew twierdzeniom strony powodowej ubezpieczony nie stał się bowiem całkowicie niezdolny do pracy w okresie do ukończenia nauki w szkole czy to przyjmując za datę powstania niezdolności 1.06.2003 czy też 26.06.2003 r.

Abstrahując już od faktu, iż w świetle opinii biegłego, wnioskodawca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, wskazana niezdolność nie powstała, w okresie nauki w szkole.

Pojęcie „nauki w szkole” , nie powinno być rozumiane dowolnie. Uczęszczanie do szkoły, w kontekście wykładni zwrotu „ukończenie nauki w szkole" w świetle przepisu art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 września 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) należy rozumieć jako określenie szczególnej sytuacji, gdy ubezpieczony nie pracuje zarobkowo i kształci się bądź też zamiar kształcenia się rzeczywiście posiada i swoimi działaniami realizuje. Przez „naukę w szkole" należy przy tym rozumieć naukę w jakiejkolwiek szkole, uczelni, a nie tylko jednej, konkretnej, czyli tylko tej samej szkole bądź uczelni. /III AUa 1509/10 - wyrok SA Gdańsk z dnia 08-03-2011/ Co do samych okresów, na jakie ma przypadać początek całkowitej niezdolności do pracy osoby ubiegającej się o rentę rodzinną godzi się zauważyć, że intencją ustawodawcy było powiązanie wymienionej w art. 68 ust. 1 pkt 1 u.e.r.f.u.s. granicy wieku zachowania uprawnień do renty rodzinnej (16 lat) z najniższym wiekiem, od jakiego w świetle art. 190 § 2 k.p. wolno młodzieży podejmować zatrudnienie w charakterze pracownika młodocianego. Celem tego unormowania jest więc zapewnienie środków finansowych młodej osobie do dnia, gdy może ona już samodzielnie zarabiać na swoje utrzymanie, jeżeli nie zamierza uzyskać wyższych kwalifikacji zawodowych w drodze nauki w szkole W sytuacji kontynuowania nauki po ukończeniu 16 roku życia (co jest powszechne), osobie takiej przysługuje prawo do dalszej wypłaty renty rodzinnej aż do ukończenia nauki, nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia. Przez naukę w szkole rozumie się przy tym naukę w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych (publicznych i niepublicznych), szkołach wyższych (państwowych i niepaństwowych), szkołach prowadzonych przez Kościół (...), a także pozaszkolnych formach kształcenia, dokształcania bądź doskonalenia zawodowego (np. w ramach różnego rodzaju kursów lub praktyk zawodowych). W grę wchodzą wszelkie formy kształcenia w systemie stacjonarnym, zaocznym, wieczorowym i korespondencyjnym. Renta rodzinna przysługuje również słuchaczom studiów doktoranckich i studiów podyplomowych. Okres pobierania nauki pojmowany jest zaś szeroko, gdyż obejmuje nie tylko okres efektywnego uczestniczenia w zajęciach objętych programem nauczania, ale także okres wakacji, urlopu zdrowotnego dla ucznia szkoły średniej czy urlopu dziekańskiego dla studenta wyższej uczelni, jak również przerw w edukacji wynikających ze skreślenia z listy uczniów i ponownego przyjęcia w ich poczet. Bez znaczenia pozostaje przyczyna wydłużenia czasu nauki czy studiowania, ale za niewystarczające należy uznać samo zapisanie się do szkoły lub na studia, jeżeli dziecko nie uczestniczy w żadnych zajęciach, nie pisze prac kontrolnych, nie uzyskuje zaliczeń i nie przystępuje do egzaminów, co ostatecznie powoduje skreślenia go z listy uczniów czy studentów. /II UK 523/16, Wyrok Sądu Najwyższego wyrok z dnia 14 listopada 2017 r. LEX nr 2427164/.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy iż jakkolwiek renta rodzinna przysługuje również młodocianym pracownikom, zatrudnionym przez pracodawców na podstawie umowy o pracę w celu nauki zawodu, realizującym obowiązek dokształcania w formach szkolnych i pozaszkolnych, a wnioskodawca w spornym okresie taką umowę formalnie maił podpisaną w procesie nie wykazano (a ubezpieczony był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika) iż była ona faktycznie realizowana. Samo zapisanie się do szkoły i posiadanie statusu ucznia zatem (podobnie samo podpisanie umowy o pracę w celu kształcenia zawodowego) nie wystarcza do uznania, że został spełniony warunek konieczny do uzyskania renty rodzinnej. /III AUa 1211/20, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 stycznia 2021 r LEX nr 3160270/. Prawo do renty rodzinnej przysługuje dziecku, jeżeli po ukończeniu 16. roku życia rzeczywiście kontynuuje naukę jako taką, nie zaś takiemu, które stwarza jedynie pozory dalszego jej pobierania, wyrażające się wyłącznie w zapisaniu do szkoły - formalnym "wciągnięciu" na listę uczniów, słuchaczy, czy studentów. /III AUa 715/19, - wyrok z dnia 13 października 2020 r LEX nr 3113933 / Tym samym brak podstaw do uznania iż ubezpieczony po zakończeniu nauki w szkole zawodowej naukę w szkole jakkolwiek faktycznie kontynuował.

Reasumując , dla wykazania uprawnień do renty rodzinnej, na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 3 u.e.r.f.u.s. koniecznym jest stwierdzenie koniunkcji: istnienia całkowitej niezdolności do pracy oraz jej powstania w okresach wymienionych w punkcie 1 lub 2 ww. przepisu, czyli przed ukończeniem 16. roku życia lub do ukończenia nauki w szkole, jeżeli kontynuuje naukę po 16. roku życia, nie później niż do osiągnięcia 25. roku. /III AUa 372/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 stycznia 2016 r LEX nr 2020169/ W sprawie brak dowodów na to by wnioskodawca był całkowicie niezdolny do pracy - a gdyby, nawet, przyjąć okoliczność przeciwną , jak ma to miejsce w zaskarżonych decyzjach ZUS – aby, niezdolność ta , powstała w okresach, o których mowa art. 68 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy emerytalnej. Nie może , zaś, uzyskać prawa do renty rodzinnej osoba, która nie jest aktualnie całkowicie niezdolna do pracy. /III UK 199/15, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2016 r. LEX nr 2076395/ Nie nabywa też prawa do renty rodzinnej osoba która stała się całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji po osiągnięciu wieku określonego w art. 68 ust. 1 pkt 1 lub 2 u.e.r.f.u.s. /III AUa 777/17, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 1 sierpnia 2018 r. LEX nr 3080355/.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne.

J.L.

ZARZĄDZENIE

Odpis uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy radcy prawnemu M. J. (2) za pośrednictwem (...) [bez pouczeń]