Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca H. N. wnosił o dokonanie podziału majątku wspólnego przez przyznanie prawa do lokalu mieszkalnego na jego rzecz ze spłatą w wysokości odpowiadającej jego wartości w majątku wspólnym na rzecz uczestniczki postępowania K. N. lub na rzecz uczestniczki postępowania K. N. ze spłatą na jego rzecz. W przypadku przyznania mu spłaty wnosił o udzielenie zabezpieczenia przez ustanowienie hipoteki przymusowej obciążającej lokal mieszkalny, stanowiący przedmiot podziału. Wnosił o uznanie, że udziału stron w majątku wspólnym są równe. Ponadto wnosił o ustalenie, że środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży samochodu marki F. przeznaczył na potrzeby rodziny. Wnosił o zasądzenie na swoją rzecz od uczestniczki postępowania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej oraz o nieobciążanie go zwrotem kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego oraz innych opłat związanych z nieruchomością wspólną.

Uczestniczka postępowania K. N. wnosiła o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w proporcji 90% do 10 % na jej rzecz. Wnosiła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi kwota uzyskana ze sprzedaży samochodu marki F. w wysokości 6000,00 zł oraz o przyznanie lokalu mieszkalnego na jej rzecz, zaś na rzecz wnioskodawcy H. N. wskazanej kwoty. Uczestniczka postępowania wnosiła również o uwzględnienie poniesionych nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci kosztów remontu lokalu mieszkalnego oraz kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego i innych opłat związanych z nieruchomością wspólną. Wnosiła ponadto o oddalenie wniosku w zakresie żądania zapłaty wynagrodzenia za korzystanie przez nią z rzeczy wspólnej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. G. i H. N. zawarli związek małżeński w dniu 29 lipca 1972 r. Przed zawarciem związku małżeński nie zawierali umów majątkowych ( bezsporne ).

Wyrokiem z dnia 6 listopada 2001 r. wydanym w sprawie IV C 326/00 Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł separację pomiędzy K. N. a H. N. z winy męża. Wyrok uprawomocnił się dnia 19 listopada 2002 r. ( akta IV C 326/00 Sądu Okręgowego w Warszawie ).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 21 stycznia 2019 r. w sprawie I C 1234/18 Sąd Okręgowy w Płocku orzekł rozwód pomiędzy K. N. a H. N. z winy męża ( akta sprawy I C 1234/18 Sądu Okręgowego w Płocku ).

K. N. i H. N. mają troje dzieci obecnie już pełnoletnich ( bezsporne ).

Prawomocny wyrokiem Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 15 lipca 1998 r. wydanym w sprawie III RC 395/98 zostały ustalone alimenty należne od H. N. na rzecz jego małoletniego syna M. N. w wysokości po 150,00 zł miesięcznie ( odpis wyroku k. 334 ).

W okresie od 19 lutego 2002 r. do 16 lipca 2004 r. w Sądzie Rejonowym w Ciechanowie toczyło się w sprawie I Ns 608/02 postępowanie z wniosku H. N. z udziałem K. N. o podział majątku wspólnego; postępowanie zostało umorzone w trybie art. 355 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc ( akta I Ns 608/02 ).

W skład majątku wspólnego K. N. i H. N. wchodzą:

1.  lokal mieszkalny wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, dla którego Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) o wartości 112000,00 zł;

2.  kwota uzyskana ze sprzedaży samochodu osobowego marki F. nr rej. (...) w wysokości 5820,00 zł;

tj. składniki majątkowe o łącznej wartości 117820,00 zł ( umowa komisu k. 276, faktura k. 277, opinia biegłego sądowego w zakresie (...) k. 104 - 129, 177 - 178 v, 184 - 203 ).

H. N. wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego w 1999 r., po zawarciu umowy kupna lokalu mieszkalnego. W okresie trwania sprawy o podział majątku wspólnego I Ns 608/12 przez kilka miesięcy mieszkał we wspólnym lokalu mieszkalnym; nie domagał się dopuszczenia do współposiadania tego lokalu w innych okresach ( bezsporne ).

W okresie od zawarcia związku małżeńskiego oboje małżonkowie pracowali zawodowo. K. N. korzystała z urlopów macierzyńskich oraz, po urodzeniu trzeciego dziecka, z urlopu wychowawczego ( zeznania wnioskodawcy H. N. k. 368 - 369, zeznania uczestniczki postępowania K. N. k. 369 - 370 ).

Lokal mieszkalny wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej małżonkowie N. nabyli na podstawie umowy z dnia 25 stycznia 1999 r. za cenę 10781,00 zł. Cena została zapłacona przez podpisaniem umowy. Pieniądze na kupno mieszkania pożyczył im S. G., brat K. N.. Pod koniec stycznia lub w lutym 1999 r. H. N. zwrócił mu 8000,00 zł, zaś 3500,00 zł zwróciła w terminie późniejszym K. N. w kilku ratach; ostatnią zapłaciła w lipcu 2002 r. Pieniądze w kwocie 8000,00 zł pochodziły z książeczek mieszkaniowych, które dnia 5 lutego 1999 r. zlikwidował H. N., będący ich posiadaczem na podstawie cesji dokonanej przez córkę E. N. i syna J. N. ( umowa k. 65 - 67 akt I Ns 608/02, zeznania świadka S. G. k. 84 v - 85 akt I Ns 608/02, zaświadczenie banku k. 139 akt I Ns 608/02 ).

Małżonkowie N. byli właścicielami samochodu osobowego marki F. nr rej. (...). Samochód został sprzedany za pośrednictwem komisu w dniu 9 września 2002 r. za cenę 6000,00 zł. Komis pobrał prowizję w wysokości 180,00 zł ( umowa komisu k. 276, faktura k. 277 ).

Pieniądze ze sprzedaży samochodu pobrał H. N. ( bezsporne ).

Po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej w związku z orzeczeniem separacji K. N. uiszczała na bieżąco koszty utrzymania lokalu mieszkalnego. Łączna wysokość tych kosztów poniesionych w okresie od 1 kwietnia 2005 r. do 30 czerwca 2021 r. wyniosła 61511,89 zł. K. N. ponosiła ponadto opłaty za użytkowanie wieczyste i podatku od nieruchomości w łącznej wysokości 3662,35 zł za okres od 2002 do 2021 roku. H. N. od wyprowadzenia się ze wspólnie zajmowanego mieszkania nie uczestniczył w ponoszeniu tych kosztów ( bezsporne ).

K. N. w okresie po orzeczeniu separacji poniosła koszty remontu zajmowanego lokalu mieszkalnego, których wartość wynosi łącznie 15000,00 zł ( opinia biegłego sądowego w zakresie (...) k. 184 - 203 ).

H. N. wynajmuje lokal mieszkalny od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) C.. Czynsz wynosi 227,00 zł; ponadto uiszcza należności z tytułu zużycia energii elektrycznej i gazu. H. N. ma zastrzeżenia co do standardu obecnie zajmowanego lokalu mieszkalnego. Mieszka sam i nie ma nikogo na utrzymaniu. Otrzymuje emeryturę w wysokości około 1200 złotych; nie posiada oszczędności i innego majątku, za wyjątkiem samochodu osobowego marki F. (...) ( bezsporne ).

K. N. mieszka sama w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w C. przy ul. (...). Ponosi koszty utrzymania lokalu; czynsz wynosi 400 złotych, w tym koszty zużycia wody. Otrzymuje emeryturę w wysokości 1800,00 zł; posiada oszczędności w kwocie około 2000 złotych ( bezsporne ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt spraw IV C 326/00 Sądu Okręgowego w Warszawie, I C 1234/18 Sądu Okręgowego w Płocku, I Ns 608/02 tut. Sądu, zebranych w sprawie dokumentów powołanych powyżej, opinii biegłego sądowego w zakresie (...) (104 - 129, 177 - 178 v, 184 - 203 ), zeznań świadka S. G. złożonych w toku sprawy I Ns 608/02 ( k. 84 v - 85 ), częściowo zeznań świadków J. N. ( k. 163 ), T. S. ( k. 259 - 259 v ) i E. S. ( k. 260 - 260 v ) oraz częściowo zeznań wnioskodawcy H. N. ( k. 227 v, 368 - 369 ) i uczestniczki postępowania K. N. ( k. 227 v, 369 - 370 ).

Sąd nie dał wiary zeznaniom uczestniczki postępowania K. N. oraz świadków J. N., T. S. i E. S. co do okoliczności związanych z udzieleniem przez S. G. pożyczki na wykup lokalu mieszkalnego oraz spłatą tej pożyczki, mając na uwadze, że S. G. złożył w toku sprawy I Ns 608/02 odmienne zeznanie w tym zakresie. Również z informacji banku wynika, że cesja książeczek mieszkaniowych nastąpiła na rzecz wnioskodawcy a nie uczestniczki postępowania. Trudno, zdaniem Sądu, uznać aby S. G., brat uczestniczki postępowania przesłuchiwany w sprawie I Ns 608/02 w 2003 r. na te same okoliczności złożył fałszywe zeznanie, które było niekorzystne dla siostry w kontekście rozliczeń finansowych pomiędzy małżonkami.

Sąd nie dał również wiary zeznaniom wnioskodawcy H. N. co do okoliczności, że pieniądze otrzymane ze sprzedaży samochodu marki F. nr rej. (...) w wysokości 5820,00 zł przeznaczył na koszty utrzymania rodziny. Wskazać należy, że wówczas już od kilku lat nie zamieszkiwał z rodziną, zaś pomiędzy stronami od prawie roku była orzeczona nieprawomocnie separacja. Strony pozostawały w konflikcie. Wnioskodawca powinien zatem dochować staranności w wydatkowaniu tej kwoty i dokumentowaniu przeznaczenia pieniędzy. Wnioskodawca, co bezsporne, od 1999 r. nie zamieszkiwał z rodziną, nie ponosił kosztów utrzymania mieszkania, miał orzeczony obowiązek alimentacyjny w stosunku do najmłodszego syna. Okoliczności powyższe wskazują, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży samochodu, wnioskodawca zużył na własne potrzeby, a zatem podlegają rozliczeniu w toku niniejszego postępowania. Tak wskazał sam wnioskodawca w postępowaniu w sprawie I Ns 608/02 na rozprawie w dniu 30 września 2003 r. ( k. 68 v – 69 ). W uzupełnieniu wskazać należy, że wprawdzie samochód został sprzedany za kwotę 6000,00 zł, jednakże komisant otrzymał prowizję w wysokości 180,00 zł, co uzasadnia przyjęcie, że podziałowi podlega kwota 5820,00 zł.

Zarówno wartość lokalu mieszkalnego według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej wskutek orzeczenia separacji tj. 19 listopada 2002 r., jak również wartość nakładów w postaci kosztów remontu lokalu mieszkalnego poniesionych przez uczestniczkę postępowania po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu (...), które nie były kwestionowane przez strony.

Wysokość poniesionych przez uczestniczkę postępowania K. N. po ustaniu wspólności majątkowej kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego oraz opłat z tytułu wieczystego użytkowania i podatku od nieruchomości nie były pomiędzy stronami sporne. Spór w tym zakresie dotyczył zasadności obciążenia wnioskodawcy obowiązkiem zwrotu części tych kosztów na rzecz uczestniczki postępowania.

Sąd w trybie art. 235 ² § 1 pkt 1 i 5 kpc pominął dowód z opinii biegłego sadowego w zakresie wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wysokości czynszu najmu z tytułu posiadania przez uczestniczkę postępowania wspólnego lokalu stron jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy oraz zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Zeznania świadka J. C. ( k. 95 ) nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, dotyczą bowiem okoliczności mających miejsce w latach 80 - tych XX wieku. Nie mają również znaczenia dla ustalenia stanu faktycznego zeznania świadka M. R. ( k. 349 ) dotyczące okoliczności, które świadek zna jedynie z relacji wnioskodawcy H. N..

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym jest w niniejszej sprawie, że z dniem 19 listopada 2002 r. ustała małżeńska wspólność ustawowa pomiędzy wnioskodawcą H. N. a uczestniczką postępowania K. N..

Należy wskazać, że zgodnie z art. 43 § 1 kpc oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej nie został w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym uregulowany w sposób samodzielny. Stosownie bowiem do art. 46 kro w sprawach nie unormowanych w artykułach poprzedzających, do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Przepis ten nakazuje zatem do podziału majątku wspólnego odpowiednie stosowanie przepisów o dziale spadku tzn. przede wszystkim art. 1035, 1037 – 1046 kc. Przepisy te również nie regulują kwestii działu spadku w sposób wyczerpujący i samodzielny, lecz odsyłają co do kwestii w nich nie uregulowanych do przepisów o zniesienie współwłasności w częściach ułamkowych tzn. art. 210 kc i nast.

Zgodnie zatem z art. 1038 § 1 kc w zw. z art. 46 kro sądowy podział majątku wspólnego powinien obejmować cały majątek wspólny. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.

Podobne odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o dziale spadku oraz zniesieniu współwłasności zawierają przepisy kodeksu postępowania cywilnego, gdyż art. 567 § 3 kpc nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów o dziale spadku, a więc art. 680 kpc i nast., które z kolei – w art. 688 kpc – odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3.

W związku z powyższym Sąd – stosownie do art. 682 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc - dokonał ustaleń w zakresie obecnej sytuacji rodzinnej i majątkowej wnioskodawcy H. N. i uczestniczki postępowania K. N.. Jednocześnie Sąd ustalił w pkt I postanowienia skład i wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi ( art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc ).

Z tych względów Sąd ustalił wartość majątku wspólnego na łączną kwotę 117820,00 zł, zaś wartość udziałów przysługujących, co do zasady, wnioskodawcy H. N. i uczestniczce postępowania K. N. na kwoty po 58910,00 zł.

Jednocześnie Sąd oddalił żądanie uczestniczki postępowania K. N. ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym ( pkt II postanowienia ).

Jak wskazano powyżej, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże – stosownie do art. 43 § 2 kro - z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Warunkiem zatem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: 1 ) istnienie ważnych powodów oraz 2 ) przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego w okresie wspólności majątkowej małżeńskiej oboje małżonkowie przyczyniali się do utrzymywania rodziny. Każde z nich pracowało zawodowo. Przerwy w pracy zawodowej uczestniczki postępowania wiązały się z pobytami na urlopach macierzyńskich i urlopie wychowawczym po urodzeniu najmłodszego syna. Uczestniczka postępowania zajmowała się również prowadzeniem domu i wychowaniem dzieci. W czasie pozostawania we wspólności małżeńskiej majątkowej, w okresie poprzedzającym wyprowadzenie się wnioskodawcy ze wspólnie zajmowanego mieszkania, nabyli lokal mieszkalny oraz samochód marki F. nr rej. (...). Podkreślić należy, że wbrew twierdzeniom uczestniczki postępowania oraz zeznań świadków: syna, córki i zięcia stron, brak jest dowodów potwierdzających, że w okresie przed nabyciem lokalu mieszkalnego pomiędzy stronami doszło już do zerwania więzi ekonomicznych. Przeczą temu zeznania świadka S. G. oraz informacja banku, że cesja książeczek mieszkaniowych nastąpiła na rzecz wnioskodawcy, a nie - jak twierdzą świadkowie i uczestniczka postępowania - na jej rzecz. Okoliczność ta wskazuje na istnienie zaufania pomiędzy stronami w sprawach finansowych. Jedyną okolicznością, która wskazuje na nieporozumienia w tym zakresie jest kwestia orzeczenia alimentów na rzecz małoletniego syna stron. Wskazać należy, że dotyczyło to już tylko najmłodszego dziecka, z który wnioskodawca pozostawał w konflikcie i co do którego kwestionował swoje ojcostwo. Okoliczności mające miejsce po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej nie mają znaczenia dla oceny zasadności wniosku w zakresie żądania ustalenia nierównych udziałów.

Podkreślić należy, że zgodnie z powszechnie przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, który Sąd w całości podziela, ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 kro nie zachodzą w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównych udziałów, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. W konsekwencji przy ocenie istnienia „ważnych powodów” w rozumieniu art. 43 kro należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli ( postanowienie Sądu Najwyższego z 30 listopada 1972 r. III CRN 235/72, postanowienie Sądu Najwyższego z 26 listopada 1973 r. III CRN 227/73, postanowienie Sądu Najwyższego z 5 października 1974 r. w sprawie II CRN 190/74 ).

W ocenie Sądu, uczestniczka postępowania K. N. nie wykazała, że wnioskodawca H. N. nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego lub trwonił majątek wspólny. Podkreślić należy, że chodzi tu przed wszystkim o starania małżonków do powstania majątku wspólnego.

Dodatkowo wskazać należy, że uczestniczka postępowania wnosiła o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w proporcji 90 % ( dla niej ) do 10 % ( dla niego ). Nie wyjaśniła natomiast, z jakich przyczyn proponuje takie ustalenie stosunku udziałów w majątku wspólnym.

Sąd dokonał podziału majątku wspólnego przez jego podział w naturze na części odpowiadające wartości udziałów, przy uwzględnieniu wniosków stron. Sąd miał na uwadze treść art. 623 kpc, zgodnie z którym sąd uwzględnia wszelkie okoliczności zgodnie z interesem społeczno – gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. Sąd miał na uwadze, że główny składnik majątku wspólnego od 1999 r. znajduje się w wyłącznym posiadaniu uczestniczki postępowania K. N. i to na ponosiła koszty jego utrzymania, jak również koszty remontów. Uczestniczka postępowania nie dysponuje również, w przeciwieństwie do wnioskodawcy, tytułem prawnym do innego lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym Sąd przyznał na rzecz uczestniczki postępowania K. N. znajdujący się w jej dyspozycji lokal mieszkalny, zaś na rzecz wnioskodawcy H. N. środki pieniężne pobrane przez niego w związku ze sprzedażą samochodu.

Uznać zatem należy, że wnioskodawcy H. N. przysługuje – co do zasady – dopłata do wartości udziału w majątku wspólnym w wysokości 53090,00 zł. Sąd odroczył uczestniczce postępowania K. T. termin płatności powyższej należności na okres trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, zastrzegając jednocześnie rygor zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności. Sąd odraczając termin płatności dopłaty należnej wnioskodawcy miał na uwadze, że wprawdzie dochody uczestniczki postępowania K. N. nie są wysokie, jednakże dysponuje ona - jak sama przyznała - oszczędnościami w kwocie około 20000 złotych. Zgodnie bowiem z art. 212 § 3 kc, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.

Zdaniem Sądu, problem orzeczonej dopłaty należy rozpatrywać również w kontekście poniesionych przez strony nakładów z ich majątków osobistych na majątek wspólny. Zgodnie bowiem z art. 45 § 1 kro każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Stosownie zaś do § 3 cyt. artykułu, przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 26 czerwca 2015 r. w sprawie I ACa 1676/14, rozliczenie wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie, a także rozliczenie długów jednego z małżonków zaspokojonych z majątku wspólnego następuje w postępowaniu nieprocesowym wówczas, gdy toczy się postępowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, przewidziane w przepisach art. 567 kpc. Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach dopuszcza możliwość przeprowadzenie takiego rozliczenia, wskazując, że roszczenie każdego z małżonków o zwrot nakładów i wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny nie wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, a sąd orzeka o tym zwrocie wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r. w sprawie II CKN 395/97, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1970 r. w sprawie III CRN 527/69 ).

Sąd ustalił zatem, że uczestniczka postępowania K. N. poniosła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny w łącznej wysokości 6517424 zł, w tym:

1.  w łącznej wysokości 61511,89 zł tytułem zapłaty należności w postaci kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego we wskazanych powyżej okresach;

2.  w łącznej wysokości 3662,35 zł tytułem zapłaty podatku od nieruchomości oraz opłat za użytkowanie wieczyste we wskazanych powyżej okresach.

Podkreślić należy, że wskazane należności, których wysokość nie była kwestionowana przez wnioskodawcę, jak też kwestia ich uiszczenia przez uczestniczkę postępowania, nie są w żaden sposób uzależnione od korzystania z lokalu mieszkalnego i obciążają właściciela ( współwłaściciela ) bez względu czy lokal jest faktycznie zajęty i bez względu na osobę, która faktycznie zajmuje lokal. Uczestniczka postępowania nie domagała się natomiast zwrotu części kosztów związanych z korzystaniem z lokalu, których wysokość uzależniona jest od poziomu zużycia np. energia elektryczna czy woda.

Sąd zasądził zatem od wnioskodawcy H. N. na rzecz uczestniczki postępowania K. N. tytułem zwrotu połowy tych nakładów kwotę 32587,12 zł.

Termin zapłaty powyższych należności Sąd odroczył wnioskodawcy H. N. na okres trzech miesięcy, podobnie jak termin płatności należnej wnioskodawcy dopłaty z tytułu podziału majątku wspólnego, podobnie zakreślając rygor płatności odsetek ustawowych za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności. Oczywistym jest, że każda ze zobowiązanych stron, może złożyć oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelność do wysokości wierzytelności niższej stosownie do art. 498 kc.

Jednocześnie Sąd uwzględnił wiosek H. N. o udzielenie mu zabezpieczenia w zakresie przyznanej na jego rzecz dopłaty, jednakże jedynie do kwoty 20502,88 zł przez ustanowienie hipoteki przymusowej na jego rzecz obciążającej lokal mieszkalny, dla którego Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), postanawiając jednocześnie, że zabezpieczenie upadnie z chwilą zapłaty przez uczestniczkę postępowania K. N. wskazanej kwoty, oddalając wniosek o udzielenie zabezpieczenia w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 32587,12 zł odpowiadającej wartości nakładów, do których zwrotu na rzecz uczestniczki postępowania zobowiązany jest wnioskodawca zgodnie z pkt VI postanowienia. W tym zakresie bowiem, przy uwzględnieniu dopuszczalności złożenia oświadczenia o potrąceniu do kwoty 32587,12 zł, wnioskodawca posiada innego rodzaju zabezpieczenie.

Jak wskazano powyżej zabezpieczenie orzeczonej dopłaty przewiduje treść art. 212 § 3 zd. 1 kc. Wskazać należy, że uczestniczka postępowania K. N. nie dysponuje innym wartościowym majątkiem, który gwarantowałby możliwość wyegzekwowania od niej spłaty należności w razie wyzbycia się przedmiotowego lokalu mieszkalnego, a jej miesięczne dochody nie dają szansy na zaspokojenie z nich wierzytelności wnioskodawcy H. N..

Sąd ustalił ponadto, że uczestniczka postępowania K. N. dokonała po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej nakładów w postaci remontu lokalu mieszkalnego, stanowiącego składnik majątku wspólnego. Wartość tych nakładów wynosi 15000,00 złotych. Uczestniczka postępowania K. N. domaga się zwrotu połowy tych nakładów, jednakże - w ocenie Sądu - wniosek ten nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazać należy, że do rozliczenia wartości majątku wspólnego Sąd przyjął wartość lokalu mieszkalnego według stanu na dzień 19 listopada 2002 r. ( ustanie małżeńskiej wspólności ustawowej ), a zatem według stanu przed dokonaniem nakładów. W związku z przyznaniem prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz uczestniczki postępowania, na jej rzecz przypadają również dokonane nakłady w całości. Przyznanie na jej rzecz od wnioskodawcy zwrotu połowy nakładów prowadziłoby do jej nadmiernego uprzywilejowania: z jednej strony otrzymałaby nakłady w naturze w całości a z drugiej dodatkowo jeszcze połowę ich wartości jako świadczenie pieniężne.

Sąd nie uwzględnił ponadto wniosku H. N. o zasądzenie na jego rzecz od uczestniczki postępowania K. N. wynagrodzenia za korzystanie ze wspólnego prawa przez uczestniczkę postępowania, czego konsekwencją jest oddalenie wniosku w zakresie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości czynszu. Podkreślenia wymaga, że w postanowieniu z dnia 7 stycznia 2009 r. Sąd Najwyższy ( II CSK 390/08 ) wskazał, że za podstawę rozliczenia pożytków nie sposób przyjąć pożytków potencjalnych (możliwych do uzyskania w świetle opinii biegłego), lecz jedynie pożytki rzeczywiste ( realnie uzyskane ).

Wnioskodawca swoje roszczenie wywodzi z naruszenia przez uczestniczkę postępowania H. N. prawa wynikającego z art. 206 kc, polegającego na tym, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. W uchwale w składzie 7 sędziów Sąd Najwyższy wskazał, że współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 kc w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 kc ( uchwała ( 7 ) Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r. w sprawie III CZP 88/12 ). Warunkiem zatem uwzględnienia żądania jest wykazanie, że współwłaściciel posiadający rzecz na wyłączność naruszył swoim działaniem uprawnienia innych współwłaścicieli do współposiadania rzeczy.

W ocenie Sądu, taka sytuacja w niniejszej sprawie nie nastąpiła. Wnioskodawca H. N. opuścił wspólnie zajmowany lokal mieszkalny w 1999 r. dobrowolnie, wskazując, że pozostawał w konflikcie z najmłodszym synem. Zamieszkał w lokalu ponownie przez okres kilku miesięcy w czasie trwania postępowania w sprawie I Ns 608/02 i ponownie dobrowolnie opuścił zajmowany lokal. Wnioskodawca H. N. nie wykazał, że został przez uczestniczkę postępowania pozbawiony swobodnego dostępu do lokalu. Okoliczność, że od orzeczenia separacji uczestniczka postępowania K. N. miała możliwość wyłącznego korzystania z lokalu mieszkalnego wskutek działań samego wnioskodawcy, nie oznacza, że odniosła z tego wymierną w sensie materialnym korzyść. Wnioskodawca zamieszkiwał w okresie od 2002 r. w wielu innych miejscach i nie domagał się w tym okresie w żaden sposób dopuszczenia go do współposiadania tego lokalu; obecnie natomiast dysponuje tytułem prawnym do innego lokalu mieszkalnego.

Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 r. wydanym w sprawie III CKN 21/99, w którym wskazano, że z przepisów kodeksu cywilnego regulujących współwłasność nie wynika, aby współwłaściciel miał uprawnienie do korzystania tylko z takiej części wspólnej rzeczy, która odpowiada wielkości jego udziału. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że ta okoliczność wyklucza zasadność dochodzenia przez jednego współwłaściciela od innego współwłaściciela roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia ( lub jakiegoś innego roszczenia ) opartego na twierdzeniu, że korzystał on z wspólnej rzeczy w zakresie przewyższającym przysługujący mu udział we współwłasności. Podobnie w postanowieniu z dnia 6 listopada 2015 r. wydanym w sprawie II CSK 774/14 Sąd Najwyższy wskazał, że z faktu posiadania rzeczy przez współwłaściciela wynika jedynie, iż korzysta on z tej rzeczy zgodnie z przysługującym mu prawem. Niewykonywanie prawa posiadania przez innego współwłaściciela nie uprawnia do wniosku, że współwłaściciel posiadający przejął rzecz w samoistne posiadanie w zakresie jego uprawnień.

Sąd obciążył strony kosztami postępowania w równym stosunku stosownie do art. 520 § 1 kpc. Sąd nakazał zatem ściągnąć od uczestniczki postępowania zwrot połowy opłaty sądowej tj. 500,00 zł, przy uwzględnieniu, że wnioskodawca postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2019 r. został zwolniony od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od wniosku.

Jednocześnie Sąd, stosownie do art. 83 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawcy H. N. i uczestniczki postępowania K. N. po 1651,81 zł tytułem zwrotu od każdego z nich połowy kosztów opinii biegłego sądowego poniesionych tymczasowo z sum budżetowych, orzeczonych prawomocnymi postanowienia z dnia 6 maja 2020 r. oraz 4 grudnia 2020 r.

W pozostałym zakresie Sąd pozostawił strony przy poniesionych kosztach postępowania, w szczególności w zakresie kosztów zastępstwa procesowego.