Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 2299/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2021 roku

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Łukasz Wilkowski

Protokolant:

st. sekr. sąd. Justyna Wieteska

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2021 roku w Płocku na rozprawie

sprawy z powództwa J. W.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L.

o odszkodowanie

1)  oddala powództwo;

2)  odstępuje od obciążania powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu pozwanemu i Skarbowi Państwa;

3)  nakazuje zwrócić na rzecz pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. z zaliczki uiszczonej przez niego w dniu 27 stycznia 2020 roku niewykorzystaną kwotę 1.134,33 zł (jeden tysiąc sto trzydzieści cztery złote trzydzieści trzy grosze).

Sygn. akt I C 2299/18

UZASADNIENIE

Powódka J. W. we wniosku o ustanowienie służebności przesyłu skierowanym do Sądu Rejonowego w Ż. wniosła także o przyznanie jej odszkodowania w wysokości 250.000,00 zł, wynikającego z faktu, iż jest to kwota stanowiąca 30% wartości nieruchomości gruntowej. Nadto wniosła o zasądzenie od (...) S.A. z siedzibą w L. na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wyjaśniła, iż jest właścicielką nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną o numerze (...) w obrębie ewidencyjnym B. gm. M., dla której Sąd Rejonowy w Ż. prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Kolejno podała, że na przedmiotowej nieruchomości zlokalizowany jest odcinek linii energetycznej powstałej w niewiadomym jej czasie, a zmodernizowanej w 2001 r. Właścicielem urządzeń przesyłowych jest (...) S.A. z siedzibą w L.. W ocenie powódki przedmiotowa infrastruktura elektroenergetyczna ogranicza w znacznym stopniu jej prawo własności m.in. uniemożliwia swobodne zagospodarowanie, ogranicza zdolność inwestycyjną, obniża jakość i funkcjonalność, a przede wszystkim wartość nieruchomości. Jest to nie jedyna linia energetyczna przebiegająca przez tę działkę i zajmuje ona około 7000m ( 2), natomiast działka w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego stanowi tereny leśne o wartości przemysłowej. Powódka podniosła, że w chwili obecnej nie ma możliwości sprzedaży lasu z uwagi na jego zniszczenia i istnienie sieci przesyłowej. W jej ocenie kwota jednorazowego odszkodowania będąca równowartością 30% wartości nieruchomości jest adekwatna (wniosek- k. 4-8).

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2018 roku Sąd Rejonowy w Ż. wyłączył do odrębnego rozpoznania roszczenie wnioskodawczyni o zasądzenie odszkodowania w kwocie 250.000,00 zł (k. 3), a następnie postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2018 roku stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i sprawę tę przekazał Sądowi Okręgowemu w P. (k. 19).

W piśmie z dnia 25 stycznia 2019 roku powódka wskazała, iż chciałaby obniżyć wskazaną we wniosku kwotę odszkodowania z tytułu naruszenia stanu posiadania przez pozwanego, z tytułu licznych zniszczeń lasu na powierzchni ok. 9.000,00 m z kwoty 250.000,00 zł do kwoty 150.000,00 zł (k. 31).

W odpowiedzi na powyższy pozew, pozwany (...) S.A. z siedzibą w L. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował roszczenie powódki zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, a także podniósł zarzut przedawnienia roszczeń o zapłatę za okres poprzedzający 6 lat od dnia wytoczenia powództwa. Wobec nieprecyzyjnego i niejasnego sformułowania roszczeń w pozwie, pozwany zakwestionował także roszczenie o odszkodowanie za wycinkę zadrzewienia jako nieudowodnione oraz podniósł zarzut przedawnienia tego roszczenia. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wyjaśnił, iż jest właścicielem urządzenia przesyłowego w postaci napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia relacji M.-P. oraz M.B., a także linii niskiego napięcia wyprowadzonej ze stacji transformatorowej o nr eksploatacyjnym (...)- (...) B.. Odcinek w/w infrastruktury przebiega przez nieruchomość powódki położoną w miejscowości B. gm. M. działka o nr ewidencyjnym 128. L. średniego napięcia zasila stacje transformatorowe, w tym stację transformatorową o nr eksploatacyjnym (...) (...) B., z której wyprowadzona jest linia niskiego napięcia. Pozwany wskazał, że w dacie nabycia nieruchomości przez powódkę tj. 12 września 1977 r. wymienione linie energetyczne istniały już na nieruchomości. Urządzenia wybudowano w latach 60- XX wieku na podstawie projektu zaakceptowanego przez Prezydium Rady Narodowej w G.. 10 października 1966 r. przeprowadzono pomiar oporu uziemień linii. Odbioru linii dokonała komisja powołana zarządzeniem z 2 grudnia 1966 r. Kolejno, 16 stycznia 1967 r. sporządzono kartę charakterystyki linii. Pozwany wskazał, że linia istnieje i funkcjonuje od najpóźniej 16 stycznia 1967 r. Od tego momentu na nieruchomości powódki wykonywana jest również służebność gruntowa o treści służebności przesyłu. Dalej pozwany podał, że w latach 2003-2005 linia została zmodernizowana przez wymianę stanowisk słupowych na nowe i dostosowanie do dwutorowego charakteru linii. Inwestycję przeprowadzono w oparciu o decyzję o zatwierdzeniu planu realizacyjnego i udzieleniu pozwolenia na budowę wydanej w oparciu o zgodę powódki. Zakres prac na nieruchomości obejmował wymianę przewodów oraz wymianę słupów. Na skutek danej inwestycji nie zmienił się przebieg linii. Pozwany wskazał, że jest następcą prawnym podmiotu, który wybudował wskazane urządzenia oraz przedsiębiorców energetycznych, którzy w późniejszym okresie eksploatowali te urządzenia oraz wykonywali służebność gruntową. Pozwany podniósł także, że przed Sądem Rejonowym w Ż. pod sygn. akt I Ns 176/18 toczyło się postępowanie z wniosku J. W. o ustanowienie służebności przesyłu dotyczące tej samej nieruchomości. Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2019 r. Sąd oddalił wniosek, uznając podniesiony przez (...) S.A. zarzut zasiedzenia za skuteczny. Pozwany podniósł zarzut nabycia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia na podstawie art. 292 k.c. Uwzględniając datę budowy urządzeń upływ terminu zasiedzenia nastąpił 16 stycznia 1977 r., ewentualnie w razie przyjęcia, że poprzednik prawny pozwanej wszedł w posiadanie służebności w złej wierze, z dniem 16 stycznia 1987 r. Z tą datą w ocenie pozwanej Skarb Państwa nabył służebność gruntową o treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, a roszczenie powódki winno być w danych okolicznościach oddalone. Pozwany zakwestionował także wysokość wynagrodzenia, podnosząc, że pozwana nabyła nieruchomość z już istniejącą na niej infrastrukturą, a zatem w chwili zawarcia umowy godziła się z istniejącymi na nieruchomości ograniczeniami. Ponadto, korzystanie z nieruchomości powódki przez pozwaną odbywa się w granicach tzw. pasa technologicznego. Jet to obszar, w obrębie którego odbywa się eksploatacja urządzeń i ma on szerokość po 1 metrze z każdej strony licząc od skrajnych przewodów linii. Jednocześnie korzystanie z nieruchomości przez pozwaną nie następuje z wyłączaniem korzystania z nieruchomości przez powódkę, lecz dochodzi do współkorzystania w granicach służebności. W ocenie pozwanej roszczenie powódki należy uznać na znacznie zawyżone i nieadekwatne do obszaru i zakresu korzystania z nieruchomości przez pozwaną (k. 45 - 48).

Pismem z dnia 16 września 2019 r. (data wpływu) powódka J. W. wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 240.000,00 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez (...) dystrybucja S.A. z części nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B. stanowiącej działkę o nr. ew. 128 o pow. 3,55 ha, dla której Sąd Rejonowy w Ż. prowadzi księgę wieczystą nr (...) za okres od 19 marca 2008 r. do dnia 19 marca 2018 r. wraz z ustawowymi odsetkami od daty doręczenia pozwanemu zmodyfikowanego powództwa do dnia zapłaty. Powódka wniosła ponadto o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (pismo procesowe- k. 99-103)

W ostatecznie sprecyzowanych stanowiskach: powódka cofnęła modyfikację powództwa i wniosła o zasądzenie kwoty 250.000,00 zł, pozwany zaś wywodził jak dotychczas, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenia kosztów procesu. (k.114, k. 210v)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. W. jest właścicielką nieruchomości położonej w miejscowości B. gm. M., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni 3,54 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Własność nieruchomości nabyła na podstawie umowy sprzedaży z dnia 12 września 1977 r. Aktualnie działka stanowi grunty orne i lasy. Położona jest częściowo na obszarach rozwoju wielofunkcyjnego w kierunku aktywności funkcji gospodarczych z możliwością zachowania istniejącej zabudowy mieszkaniowej i budowy nowej, a częściowo na obszarach lasu. Na powierzchni 2,40 ha znajduje się las, na pozostałej części działki są uprawy rolne (umowa sprzedaży- akt notarialny rep. A nr (...)- k. 9-11, odpis księgi wieczystej- k. 13-14, wypis z rejestru gruntów- k.15, wypis ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy M.- k. 16).

(...) S.A. jest właścicielem urządzenia przesyłowego w postaci napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia 15 KV relacji M.-P.. Odcinek tej linii przebiega przez nieruchomość powódki w części w której znajduje się na niej las. L. średniego napięcia zasila stacje transformatorowe, w tym stację transformatorową o nr eksploatacyjnym (...) (...) B., z której to z kolei stacjo wychodzi druga linia elektroenergetyczna napowietrzna tzw. niskiego napięcia 0,4 KV,, której odcinek również przebiega przez działkę powódki, równolegle do linii średniego napięcia oraz drogi biegnącej obok działki, w niedalekiej od niej odległości (okoliczność bezsporna, mapa sytuacyjna – k. 145).

W dacie nabycia nieruchomości przez powódkę tj. 12 września 1977 r. wymienione linie energetyczne istniały już na tej nieruchomości. Urządzenia wybudowano w latach 60- XX wieku na podstawie projektu zaakceptowanego przez Prezydium Rady Narodowej w G.. 10 października 1966 r. przeprowadzono pomiar oporu uziemień linii. Odbioru linii dokonała komisja powołana zarządzeniem z 2 grudnia 1966 r. Kolejno, 16 stycznia 1967 r. sporządzono kartę charakterystyki linii (plan linii z 1965 r.- k. 56-58, zastawienie materiałów- k.59-63, protokół pomiaru oporu uziemień-k.64-66, pismo Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z 28 stycznia 1965 r-k. 67, zarządzenie (...) 84/66-k. 68, ogólna charakterystyka linii napowietrznej z 16 stycznia 1967r.- k.69, zeznania świadka P. D.- k. 118-119, zeznania świadka K. D.- k. 119-120).

Zarządzeniem nr 228 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...). Zarządzeniem nr 4 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 30 stycznia 1975 r. wskazano, że przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) prowadzi m.in. Zakład (...) w Ł. i Zakład (...) w Ł. (zarządzenie- k. 82-82v).

Następnie, na podstawie zarządzenia nr 18 Naczelnego Dyrektora Zjednoczonej (...) z dnia 12 sierpnia 1975 r. uległa zmianie nazwa Zakład (...) na Zakład (...). Ponadto, w skład Zakładów (...) wchodził Zakład (...) z siedzibą w Ł., obejmujący obszar województw: (...), (...), (...). W związku z danymi zmianami nastąpiło przekazanie odpowiednich składników majątkowych poszczególnym zakładom energetycznym i.in. linii i stacji elektroenergetycznych oraz związanych z działalnością zakładu budynków i gruntów (zarządzenie - k. 83-87).

Kolejno, zarządzeniem nr 14 Ministra Przemysłu z dniem 16 stycznia 1989 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł., które powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w W. na bazie zakładu Zakład (...) w Ł.. Przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa (...) w W.”. Ponadto, utraciło moc zarządzenie nr 228 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakłady (...) oraz połączenia tego przedsiębiorstwa z przedsiębiorstwami podległymi Zarządowi Energetycznemu (...) (zarządzenie- k. 87-88).

W 1993 r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w Ł. zostało skomercjalizowane i przekształcone w spółkę akcyjną Skarbu Państwa o nazwie Zakład (...) S.A. z siedzibą w Ł.. W grudniu 2008 r. spółka zmieniła nazwę na (...) Spółka Akcyjna. Z dniem 31 sierpnia 2010 r. nastąpiło na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. połączenie przez przejęcie majątku (...) Spółki Akcyjnej ze spółką przejmującą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. (akt przekształcenia- k. 89-95, posadowienie Sądu Rejonowego dla (...) w Ł. z 15.12.2008 r. – k. 96).

Pozwany jest następcą prawnym podmiotu, który wybudował wskazane urządzenia oraz przedsiębiorców energetycznych, którzy w późniejszym okresie eksploatowali te urządzenia oraz wykonywali służebność gruntową.

W latach 2003-2005 linia średniego napięcia 15 KV została zmodernizowana przez wymianę stanowisk słupowych na nowe i dostosowanie do dwutorowego charakteru linii. Inwestycję przeprowadzono w oparciu o decyzję o zatwierdzeniu planu realizacyjnego i udzieleniu pozwolenia na budowę wydanej w oparciu o zgodę powódki. Zakres prac na nieruchomości obejmował wymianę przewodów oraz wymianę słupów. Na skutek danej inwestycji nie zmienił się co do zasady przebieg linii. Nowy słup sieci 0,4 kV postawiony został w bezpośrednim sąsiedztwie słupa pierwotnego. Modernizacja zasadniczo doprowadziła do zwężenia przebiegu linii bowiem z trzytorowej powstała linia dwutorowa. Na skutek wniosku powódki o. 2010 roku usunięto tzw. trójnóg, który na mapie biegłego geodety oznaczony jest numerami 53, 54 i 57 i w jego miejsce postawiono pojedynczy słup. Nadto od tego miejsca i czasu linia nie biegnie już w formie napowietrznej, lecz w formie kabla energetycznego zakopanego w ziemi. (decyzja Starosty Powiatu (...)- k. 72-73, zgody właścicieli nieruchomości k.74, zeznania świadka W. L.- k. 120-121, zeznania świadka L. N.- k. 121-122, opinia biegłego z zakresu geodezji- k. 143 - 145, przesłuchanie powódki- k. 210v).

Przed Sądem Rejonowym w Ż. pod sygn. akt I Ns (...) toczyło się postępowanie z wniosku J. W. o ustanowienie służebności przesyłu dotyczące tej samej nieruchomości. Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2019 r. Sąd oddalił wniosek, uznając podniesiony przez (...) S.A. zarzut zasiedzenia za skuteczny (postanowienie wraz z uzasadnieniem- k. 75-81).

Od powyższego postanowienia powódka wystosowała apelację, która 11 września 2019 r. została oddalona w sprawie o sygn. akt IV Ca (...). (wyjaśnienia pozwanego- k. 114).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na postawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów, których wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron. Zebrana dokumentacja także w ocenie Sądu nie budziła żadnych zastrzeżeń w zakresie swojej prawdziwości. Sąd oparł się również na zeznaniach świadków oraz częściowo na wyjaśnieniach stron, a także na opinii biegłego z zakresu geodezji w zakresie ustalenia, czy aktualny przebieg linii na nieruchomości powódki odpowiada przebiegowi linii z 1965 r. Sąd pominął wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, albowiem w oparciu o dokonane ustalenia faktyczne oraz ich ocenę prawną okoliczność na którą dowód ten miał być przeprowadzony (wycena szkody powódki) stała się nieistotna dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo o odszkodowanie jest bezzasadne.

Powódka w sprawie niniejszej dochodziła od pozwanego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiącej jej własność za okres 10 lat wstecz licząc od dnia wniesienia pozwu. Jako podstawę prawną swego roszczenia wskazała art. 224 k.c. w zw. z art. 225 k.c., które to przepisy wprost zastosowania w sprawie niniejszej nie mogły mieć. Bezspornym bowiem było, iż pozwany jest właścicielem urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na przedmiotowej nieruchomości tj. słupów energetycznych linii średniego napięcia i linii niskiego napięcia oraz przewodów przebiegających od tych słupów nad nieruchomością powódki. Urządzenia te stanowią część sieci elektroenergetycznej stanowiącej własność pozwanego. Stosownie do treści art. 49 § 1 k.c. nie stanowią one części składowej nieruchomości, na której są posadowione, lecz w związku z tym, iż zostały one pobudowane przez poprzednika prawnego pozwanego i podłączone w sposób trwały do jego sieci, stanowią one część składową przedsiębiorstwa pozwanego. Pozwany korzysta z nieruchomości powódki tylko w zakresie niezbędnym do obsługi przedmiotowej sieci, a zatem korzysta z niej, jak podmiot na rzecz którego ustanowiono służebność przesyłu, o jakiej mowa w art. 305 1 k.c. Stosownie do treści art. 352 § 1 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. W tej zatem sytuacji nie można mówić o posiadaniu rzeczy, lecz o posiadaniu służebności. Co prawda przepis art. 305 1 k.c. wszedł w życie z dniem 3 sierpnia 2008 roku, a zatem w okresie kiedy to pozwana korzystała już z urządzeń posadowionych na przedmiotowej nieruchomości, to obecnie ugruntowany jest już pogląd, który Sąd Okręgowy również w pełni podziela, iż przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa (por. np. uchwałę SN z dnia 07.10.2008r III CZP 89/08). A zatem w tym okresie dopuszczalne było posiadanie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Taka sytuacja miała miejsce w sprawie niniejszej, a zatem pozwany nie był posiadaczem nieruchomości powodów, lecz posiadaczem owej służebności.

Pozwany w sprawie niniejszej podniósł zarzut zasiedzenie przedmiotowej służebności, który to zarzut w ocenie Sądu Okręgowego w pełni zasługuje na uwzględnienie. Podstawę prawną orzeczenia stwierdzającego zasiedzenie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu stanowi art. 172 k.c. stosowany odpowiednio poprzez odesłanie zawarte w art. 292 zd. 2 k.c. Odpowiednie stosowanie oznacza konieczność spełnienia przez posiadacza służebności przesłanek określonych w art. 172 k.c. ale z odpowiednią modyfikacją uwzględniającą specyfikę posiadania służebności i przesłanki nabycia służebności gruntowej określone w art. 292 zd. 1 k.c. Nie podlega natomiast modyfikacji cel, charakter i skutki prawne zasiedzenia. Nabycie prawa własności przez zasiedzenie następuje ex lege i jego skutkiem jest wygaśnięcie prawa dotychczasowego właściciela, a w wypadku zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu ograniczenie prawa własności właściciela w granicach objętych służebnością. W orzecznictwie sądowym utrwalona jest już linia orzecznicza dopuszczająca możliwość nabycia przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego już w okresie poprzedzającym wejście w życie przepisów kodeksu cywilnego kwestie te regulujących (3 sierpnia 2008 roku)(tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 79/02, uchwale z dnia 07 października 2008 r. III CZP 89/08, uchwale z dnia 22 maja 2013r. sygn. akt III CZP18/13). Linia ta cały czas jest konsekwentnie podtrzymywana, o czym świadczy chociażby postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2020 r. sygn. akt IV CSK 165/20. W sprawie niniejszej przedmiotowe linie energetyczne wybudowane zostały przez poprzednika prawnego pozwanego tj. Skarb Państwa i były one przez niego wykorzystywane do 1 lutego 1989 roku. Pozwany może zatem do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po tej dacie doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa z przed tej daty. Kwestia następstwa prawnego pozwanego w sprawie niniejszej nie budzi żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez powódkę. Służebność można zasiedzieć tylko w takim wypadku, gdy jej wykonywanie polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Wymóg ten niewątpliwie pomyślany jest w interesie zobowiązanego (por. R. Czarnecki [w:] Kodeks cywilny, t. 1, red. J. Ignatowicz, 1972, s. 737–739; E. Gniewek [w:] Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, 2008, s. 716; A. Wąsiewicz [w:] System prawa cywilnego, t. 2, 1977, s. 689). Dzięki temu, że zasiedzieć służebność można tylko wtedy, kiedy uprawniony korzysta z trwałego urządzenia, właściciel nieruchomości obciążonej ma możliwość uzyskania informacji o tym, że służebność faktycznie jest wykonywana. Korzystanie z urządzenia musi mieć charakter trwały, a nie okazjonalny czy przypadkowy (por. S. Rudnicki, Komentarz..., 2006, s. 476–477; B. Burian [w:] Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, 2008, s. 463; J. Pisuliński, Kazusy..., s. 55 i n.; J. Ignatowicz, Glosa do uchwały SN z 6.10.1958 r., 2 CO 10/58, s. 549; uchwała SN z 6.10.1958 r., 2 CO 10/58, OSN 1960/2, poz. 41; wyrok SN z 31.01.1967 r., III CR 270/66, OSN 1967/9, poz. 160). Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 07 października 2016 roku sygn. akt VI ACa 652/15 urządzenie, o którym mowa w tym przepisie ma odpowiadać treści służebności pod względem gospodarczym. Oczywistym jest, że chodzi tu o odpowiednie urządzenie materialne, umożliwiające korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie służebności, sporządzone na obcej nieruchomości lub co najmniej wkraczające w jej sferę. Charakter tego urządzenia ma być trwały, a nie chwilowy i musi być ono widoczne. Korzystanie z takiego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości stanowi dla jej właściciela wyraźne ostrzeżenie przed działaniem osób, które korzystając z takich urządzeń mogą doprowadzić do uzyskania odpowiednich służebności gruntowych. Długotrwałe tolerowanie przez właścicieli takich działań usprawiedliwia usankcjonowanie ukształtowanego i stabilnego stanu faktycznego - przez obciążenie tej nieruchomości służebnością. Powyższe przesłanki spełnia korzystanie z linii energetycznej przebiegającej przez nieruchomość powódki. Nie budzi bowiem żadnych wątpliwości, iż zarówno słupy, jak i podwieszone na nich linie energetyczne stanowią trwałe i widoczne urządzenie. Linie te cały czas były użytkowane przez poszczególne zakłady energetyczne, a obecnie przez pozwaną, zgodnie z ich przeznaczeniem tj. do przesyłu energii elektrycznej. Dokonywano ich konserwacji, przeglądów okresowych, usuwano awarie, a także przeprowadzono modernizację jednej z nich bez zmiany przebiegu linii. Bez wątpienia zatem poprzednicy prawni pozwanej korzystali z nieruchomości powódki, jak podmiot, któremu przysługuje służebność gruntowa o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu, a pozwana korzysta z niej jak podmiot, któremu przysługuje służebność gruntowa.

Do skutecznego zasiedzenia służebności, obok spełnienia przesłanek z art. 292 k.c., konieczne jest także odpowiednio długie (art. 172 k.c.) i trwałe jej posiadanie, rozpoczynające się w momencie, kiedy posiadacz zaczyna korzystać z urządzenia (por. np. S. Rudnicki, Komentarz..., 2006, s. 476). Przepisy art. 172 i n. stosuje się do zasiedzenia służebności odpowiednio. Posiadanie to powinno być stabilne i trwałe. Nie może też być przerwane w ciągu czasu wymaganego dla nabycia służebności w tej drodze, z zachowaniem przepisów o posiadaniu (art. 340, 345 w zw. z art. 352) (por. np. B. Lackoroński [w:] Kodeks cywilny..., t. 2, red. K. Osajda, 2017, s. 701; K. Zaradkiewicz [w:] Kodeks cywilny, t. 1, red. K. Pietrzykowski, 2015, s. 292). Dobra wiara posiadacza służebności ma znaczenie dla zastosowania odpowiedniego terminu, który powoduje zasiedzenie (art. 172 § 1 i 2). Przymiot dobrej wiary odnosi się do przekonania posiadacza, że przysługuje mu służebność. Do 1 października 1990 roku do zasiedzenia wymagany był okres 10-letniego posiadania przy posiadaniu w tzw. dobrej wierze oraz 20-letni w przypadku posiadania w złej wierze. Obecnie okresy te są wydłużone i wynoszą odpowiednio 20 i 30 lat. Przy czym skrócone okresy zasiedzenia mają zastosowania do sytuacji, w których przed dniem 1 października 1990 roku nastąpiło zasiedzenie. Nie budzi wątpliwości Sądu to, iż posiadania poprzedników prawnych pozwanej i jej samej jest posiadaniem w złej wierze, a zatem do nabycia własności wymagany był 20 –letni, bądź też 30 letni okres zasiedzenia, w zależności od tego kiedy miało to miejsce.

W przedmiotowej sprawie nie ma dowodów wskazujących na pewne daty budowy przedmiotowych linii energetycznych. Jednakże ze zgromadzonych dowodów z dokumentów jednoznacznie wynika, iż linia średniego napięcia 15 kV, wcześniej linia wysokiego napięcia została uruchomiona najpóźniej w 1967 roku (karta charakterystyki linii z dnia 16 stycznia 1967 roku). Pierwsza pewna w tym zakresie data to 16 stycznia 1967 roku. Od tej zatem daty należy liczyć posiadanie niezbędne do zasiedzenia. W przypadku linii niskiego napięcia brak jest takich dokumentów, ale z przesłuchania powódki jednoznacznie wynika, iż linia ta istniała i funkcjonowała w dacie nabycia przez nią własności przedmiotowej nieruchomości, a powyższe miało miejsce 12 września 1977 roku. To jest zatem pierwsza pewna data.

W tym okresie posiadaczem przedmiotowej służebności był Skarb Państwa działający poprzez przedsiębiorstwa państwowe. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 października 2009 roku sygn. akt III CZP 70/09 korzystanie przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej przed dniem 1 lutego 1989 r., stanowiło podstawę do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa. W przypadku zatem linii 15kV doszło do zasiedzenia służebności odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu z upływem 20-letniego okresu zasiedzenia liczonego od dnia 16 stycznia 1967 roku tj. z dniem 16 stycznia 1987 roku. Nastąpiło to na rzecz Skarbu Państwa. W przypadku linii niskiego napięcia pierwszą pewną datą jest 12 września 1977 roku, a zatem zasiedzenie w tym przypadku nie nastąpiło przed dniem 1 października 1990 roku (dzień wejścia w życie zmian w kodeksie cywilnym wydłużających okres niezbędny do zasiedzenia) i zgodnie z przepisami przejściowymi znajduje tu zastosowanie 30-letni termin zasiedzenia którego bieg należy liczyć od dnia 12 września 1977 roku, skoro tak to przedmiotowa służebność została nabyta najpóźniej z dniem 12 września 2007 roku. W sprawie niniejszej nie miało miejsca żadne przerwanie biegu zasiedzenia, bowiem ani powódka nie występowała z żadnymi roszczeniami wobec pozwanego i jego poprzedników prawnych, ani pozwany nie zaniechał korzystania z przedmiotowych służebności.

Od w/w dat pozwany jest uprawniony do korzystania z nieruchomości powódki w granicach w/w służebności, których zakres nie uległ żadnym istotnym zmianom. W chwili obecnej pozwany ma zatem prawo do korzystania z nieruchomości bez żadnego wynagrodzenia, w takim bowiem kształcie nastąpiło zasiedzenie. Jak wskazał Sad Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 17 lipca 2014 roku sygn. akt I ACa 237/14 upływ terminu zasiedzenia wyłącza możliwość dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości także w okresie jego biegu. Choć posiadania prowadzące do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie nie jest tożsame z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własność nieruchomości, to przedmiotem zasiedzenia jest prawo na cudzej rzeczy, skutek zasiedzenia w postaci nabycia służebności gruntowej wynika z mocy samego prawa, ma charakter pierwotny i nieodpłatny. Tak więc, jeżeli doszło również do zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu czy też wprost służebności przesyłu roszczenie uzupełniające wygasa i nie może być skutecznie dochodzone także za okres sprzed zasiedzenia. Tym bardziej nie może ono być dochodzone za okres po tej dacie, tak jak w sprawie niniejszej. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 stycznia 2012 roku sygn. akt II CSK 258/11 osobie, której nieruchomość została obciążona taką służebnością wskutek jej zasiedzenia, nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za, jak to określił Sąd Apelacyjny, "służebność za okres od chwili zasiedzenia" (art. 292 w powiązaniu z art. 172 k.c.). W tej sytuacji roszczenie powódki podlegało w całości oddaleniu. W okresie od dnia 19 marca 2008 roku do dnia 19 marca 2018 roku, wskazanym przez powódkę, pozwany korzystając z przedmiotowej służebności obciążającej nieruchomość powódki, działał w granicach swego prawa, bowiem taka służebność już mu przysługiwała.

Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach niniejszego procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania nimi powódki. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 06 października 2020 roku sygn. akt I ACa 902/19 określone art. 102 k.p.c. przesłanki, obejmujące wystąpienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, należy rozumieć w ten sposób, iż dotyczy to sytuacji, w których zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Istotne w tym zakresie są zatem okoliczności związane z przebiegiem sprawy - charakterem zgłoszonego roszczenia, jego znaczenia dla strony, subiektywnym przekonaniem o zasadności roszczenia, przedawnieniem roszczenia oraz leżącymi poza procesem np. związane z sytuacją majątkową i życiową strony. Ocena, czy takie wypadki wystąpiły w konkretnej sprawie należy do sądu, który powinien dokonać jej w oparciu o całokształt okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. W sprawie niniejszej działanie powódki, w postaci wytoczenia niniejszego procesu, jest konsekwencja braku uporządkowania sytuacji prawnej linii energetycznych przez pozwanego. Pozwany broniąc się zarzutem zasiedzenia, nie złożył jednocześnie wniosku o zasiedzenie służebności, który to jednoznacznie uporządkowałby sytuację. Bez wątpienia powódka będąc zmuszona do znoszenia korzystania ze służebności na rzecz pozwanego, ponosi wymierne szkody, bowiem po pierwsze jest ograniczona w możliwości korzystania ze swojej nieruchomości, a po drugie jest ograniczona w możliwości jej sprzedaży, a jej wartość jest znacząco niższa od wartości nieruchomości pozbawionej takiej służebności. Nie dziwi więc, iż powódka podejmuje działania mające jej tę szkodę zniwelować. W momencie składania niniejszego pozwu, powódka nie dysponowała jeszcze orzeczeniem Sądu Rejonowego oddalającym jej wniosek o ustanowienie służebności przesyłu, a zatem znajdowała subiektywnie była przekonana o zasadności jej roszczenia. Obciążenie w tej sytuacji powódki kosztami niniejszego procesu byłoby w ocenie Sądu niesprawiedliwe i prowadziłoby do jej dalszego pokrzywdzenia. Stąd też Sąd orzekł, jak w punkcie 2) sentencji wyroku.

Wreszcie w oparciu o treść art. 84 ust 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w punkcie 3) sentencji wyroku Sąd orzekł o zwrocie niewykorzystanej zaliczki uiszczonej przez pozwanego.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.