Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

po rozpoznaniu posiedzeniu niejawnym w dniu 15 marca 2021 r. w Warszawie

sprawy J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o odsetki

na skutek odwołania J. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia z dnia 17 września 2019 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

J. P. w dniu 14 października 2019 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 17 września 2019 r., znak: (...) wnosząc o zasądzenie na jej rzecz odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie renty socjalnej oraz zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania według norm przypisanych. Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu niedochowanie należytej staranności w realizacji prawa do renty socjalnej, niedotrzymanie terminu w ustaleniu prawa do świadczenia oraz opóźnienie w jego wypłacie powstałe w wyniku ponad pięcioletniego przewlekania przez organ rentowy rozstrzygnięcia sprawy. W jej ocenie ZUS unika odpowiedzialności za okazaną niedbałość oraz nie zapewnił na etapie postępowania wyjaśniającego zbadania jej przez specjalistów z zakresu psychologii i psychiatrii, czym spowodował wieloletnie zaangażowanie Sądów obydwu instancji i powstanie kosztów postępowania. Nadto ubezpieczona uznała, że organ rentowy nie wykazał należnego zainteresowania problemami związanymi z nierzetelnymi opiniami sporządzonymi przez biegłych sądowych oraz doprowadził ją do pogłębienia stanu choroby i pozbawienia środków na utrzymanie przez ponad 5 lat ( odwołanie z dnia 14 października 2019 r., k. 3-5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że renta socjalna nie jest świadczeniem, o którym mowa w art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W przypadku nieuwzględnienia takiej wykładni ZUS stwierdził, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie III Wydział Ubezpieczeń Społecznych wydany w dniu 2 stycznia 2019 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1135/16 ustalający ostatnią okoliczność niezbędną do wydania decyzji przyznającej prawo do świadczenia wpłynął do Oddziału w dniu 7 marca 2019 r. W jego ocenie zaskarżona decyzja została wydana w dniu 2 kwietnia 2019 r. z zachowaniem 30-dniowego ustawowego terminu. ZUS wskazał, że Sąd II instancji nie ustalił odpowiedzialności organu rentowego, o której mowa w art. 118a w/w ustawy. Organ rentowy stanął na stanowisku, że Sąd I instancji oddalił odwołanie, zaś Sąd Apelacyjny dopuścił dodatkowy dowód z opinii biegłego sądowego psychiatry, co potwierdza, że przyznanie świadczenia nie mogło nastąpić w toku postępowania wyjaśniającego ( odpowiedź na odwołanie z dnia 13 listopada
2019 r., k. 7 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. P., urodzona w dniu (...), złożyła wniosek o przyznanie renty socjalnej w dniu 18 grudnia 2013 r. ( wniosek z dnia 18 grudnia 2013 r., k. 1 a. r.).

W toku postępowania wyjaśniającego lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem
z dnia 31 stycznia 2014 r. uznał, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Odwołująca w dniu 20 lutego 2014 r. złożyła sprzeciw od w/w orzeczenia, wskutek czego sprawa została skierowana do komisji lekarskiej ZUS, która po ponownym zbadaniu J. P., wydała w dniu 2 kwietnia 2014 r. orzeczenie ustalające, że nie jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy ( orzeczenie z dnia 31 stycznia 2014 r., k. 13 a. r., sprzeciw z dnia 20 lutego
2014 r., k. 111 dok. lek. i orzeczenie z dnia 2 kwietnia 2014 r., k. 21 a. r.).

W oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS oraz orzeczenie komisji lekarskiej ZUS, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję w dniu 9 kwietnia
2014 r., (...) odmawiającą odwołującej prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że odmówił przyznania świadczenia, ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 2 kwietnia 2014 r. nie stwierdziła całkowitej niezdolności od pracy ( decyzja z dnia 9 kwietnia 2014 r., k. 23 a. r.).

Ubezpieczona w dniu 5 maja 2014 r. złożyła odwołanie od w/w decyzji do tutejszego Sądu ( odwołanie z dnia 5 maja 2014 r., k. 2-3 a. s. VII U 1082/14).

W toku postępowania sądowego żaden z dopuszczonych biegłych sądowych nie wskazał, aby odwołująca była całkowicie niezdolna do pracy. Wobec powyższego Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 13 lipca 2016 r. oddalił odwołanie J. P. ( wyrok z dnia 13 lipca 2016 r., k. 334 a. s. VII U 1082/14).

Odwołująca w dniu 6 września 2016 r. złożyła apelację zaskarżając w/w wyrok w całości ( apelacja z dnia 6 września 2016 r., k. 356-365 a. s. VII U 1082/14).

Sąd II instancji w trakcie rozpoznawania apelacji dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego psychiatry B. P. celem ustalenia m.in. czy odwołująca była całkowicie niezdolna na dzień złożenia wniosku ( postanowienie z dnia 26 kwietnia 2018 r., k. 411 a. s. VII U 1082/14).

W wyroku z dnia 2 stycznia 2019 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1135/16 Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyrok tutejszego Sądu i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 9 kwietnia 2014 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującej prawo do renty socjalnej na okres od 1 grudnia 2013 r. do 23 grudnia 2020 r. Sąd ten
w uzasadnieniu wyroku wskazał, że biegła B. P. w opinii, na podstawie której wydano wyrok, oparła się nie tylko na treści materiału dowodowego zgromadzonego przez organ rentowy, ale wykorzystała także informacje zgromadzone w toku bezpośredniego badania odwołującej oraz w obszernej dokumentacji obrazującej przebieg jej schorzenia i leczenia praktycznego. Wskazano również, że badanie wykonane przez biegłą było bardziej szczegółowe, ponieważ uwzględniało zachowanie ubezpieczonej w dłuższym okresie czasu, kiedy można było zaobserwować reakcje odwołującej na liczne bodźce zewnętrzne. O braku możliwości podjęcia pracy przez ubezpieczoną zadecydowało m.in. opis jej aktualnego stanu zdrowia ( wyrok z dnia 2 stycznia 2019 r. i uzasadnienie wyroku, k. 496 i 501-523 a. s. VII AUa 1135/16).

Wyrok Sądu Apelacyjnego został przesłany do organu rentowego w dniu
7 marca 2019 r. W następstwie powyższego ZUS wykonał w/w wyrok na mocy decyzji z dnia 2 kwietnia 2019 r., znak: (...), zgodnie z którą przyznał odwołującej prawo do renty socjalnej na okres od 1 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2020 r. ( wyrok z dnia 7 marca 2019 r. i decyzja z dnia 2 kwietnia
2019 r., a. r.).

Ubezpieczona w dniu 28 czerwca 2019 r. złożyła wniosek do Sądu Apelacyjnego w Warszawie o wypłatę odsetek ustawowych w związku
z zakończonym postępowaniem w sprawie o sygn. akt III AUa 1135/16, który został zwrócony do organu rentowego w dniu 2 września 2019 r. ( wniosek z dnia 28 czerwca 2019 r., k. 540-541 a. s. VII AUa 1135/16 i a. r.).

Po rozpoznaniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. wydał zaskarżoną decyzję z dnia 17 września 2019 r., znak: (...), na mocy której odmówił J. P. prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, że Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 stycznia 2019 r. nie rozstrzygnął o wypłacie odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie świadczenia. W ocenie organu rentowego w art. 15 ust. 2 ustawy
z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej nie zostały powołane przepisy art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że nie ustala się odsetek za zwłokę w ustaleniu prawa do tego świadczenia i jej wypłacie ( decyzja z dnia 17 września 2019 r., a. r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w aktach głównych sprawy, w tym w aktach rentowych oraz w aktach sprawy dołączonej o sygn. akt VII U 1082/14. Powołane dowody
z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą i tworzyły spójny stan faktyczny.
Strony nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mające wysoki walor dowodowy. W związku z tym Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 17 września 2019 r., znak: (...), jako niezasadne, nie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną niniejszego postępowania było rozważenie, czy odwołująca ma prawo do odsetek za zwłokę z tytułu wypłaty z opóźnieniem renty socjalnej.

W myśl art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2019 r., poz. 300 z późn. zm.), jeżeli Zakład
- w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia
w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej
do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Sąd zważył, że w wyroku z dnia 2 stycznia 2019 r. Sąd Apelacyjny
w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie ustalił odpowiedzialności organu rentowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podnosił, że w związku z tym odwołującej nie należało się prawo do pobierania odsetek od przedmiotowego świadczenia. Badając tylko i wyłącznie ten aspekt, w ocenie Sądu odwołująca nie miała zamkniętej drogi do dochodzenia prawa do odsetek. Sąd doszedł do przekonania, że brak rozstrzygnięcia w wyroku
o odpowiedzialności organu rentowego nie powoduje żadnych skutków prawnych i nie uniemożliwia dochodzenia roszczenia odsetkowego od zasądzonego na rzecz świadczenia, w tym renty socjalnej na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach.

Odwołująca podnosiła w toku postępowania sądowego, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien był przyznać jej rentę socjalną już na etapie badania przez lekarzem orzecznikiem ZUS. Sąd ustalił, że lekarz orzecznik, podobnie jak Komisja Lekarska ZUS, uznały, że badana nie jest całkowicie niezdolna do pracy i na tej podstawie w konsekwencji odmówiono jej prawa do przyznania renty socjalnej. Ubezpieczona złożyła odwołanie od tej decyzji, a co za tym idzie tutejszy Sąd prowadził postępowanie sądowe jako sąd I instancji. W rozpatrywanej sprawie główne schorzenia ubezpieczonej występowały po stronie psychiatrycznej, dlatego opinie lekarzy z zakresu tej dziedziny były niezbędne do prawidłowego wyrokowania dotyczącego stanu zdrowia ubezpieczonej. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych psychiatrów i psychologa. Należy podkreślić, że w swoich opiniach M. L., J. K., B. B., M. O. i J. B. nie uznali, aby odwołująca była całkowicie niezdolna do pracy. Wobec powyższego przy tak zgromadzonym materiale dowodowym Sąd Okręgowy prawidłowo oddalił odwołanie, gdyż ubezpieczona nie spełniła wszystkich przesłanek do przyznania prawa do renty socjalnej. Przeprowadzone postępowanie przed tutejszym Sądem zdawało się potwierdzać prawidłowość wydanej decyzji przez organ rentowy.

J. P. złożyła apelację zaskarżając tym samym wyrok wydany przez tutejszy Sąd. W toku postępowania przed Sądem Apelacyjnym biegła sądowa z zakresu psychiatrii B. P. przyjęła odmienne stanowisko
i uznała, że w rzeczywistości badana jest całkowicie niezdolna do pracy. Wymaga podkreślenia, że J. P. złożyła wniosek o przyznanie renty socjalnej w dniu 18 grudnia 2013 r. Biegła B. P. wydawała opinię na podstawie m.in. nowej dokumentacji medycznej z lipca 2015 r. oraz zaświadczenia psychiatry z dnia 20 czerwca 2018 r. wskazującego na występujące u odwołującej w dalszym ciągu zaburzenia adaptacyjne o obrazie zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego na podłożu uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego. Natomiast organ rentowy nie był w posiadaniu tej dokumentacji, ponieważ badał ubezpieczoną kilka lat wcześniej. Badanie wykonane przez biegłą było bardziej szczegółowe, ponieważ uwzględniało zachowanie ubezpieczonej w dłuższym okresie czasu, kiedy można było zaobserwować reakcje odwołującej na liczne bodźce zewnętrzne. Zdaniem biegłej na całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonej wpłynął opis jej aktualnego stanu zdrowia. Zatem dopiero przeanalizowanie skutków jej choroby w przedziale kilku lat dawał podstawy do uznania jej za osobą całkowicie niezdolną do podjęcia pracy. Zaistniałe okoliczności niewątpliwie wskazują, że stan zdrowia odwołującej w odniesieniu do jej zdolności i możliwości podjęcia oraz wykonywania pracy zarobkowej nie był łatwy do oceny. Na skutek badania stanu zdrowia, biegli sądowi
w oddzielnych opiniach sądowych na etapie postępowań przed sądami pierwszej i drugiej instancji doszli do wykluczających się ze sobą wniosków. Sąd analizując całokształt postępowania sądowego toczącego się w sprawie doszedł do przekonania, że ocena stanu zdrowia odwołującej nie była kwestią oczywistą
i miała złożony charakter. W konsekwencji w ocenie Sądu Okręgowego lekarze badający ubezpieczoną na etapie postępowania wyjaśniającego mieli prawo uznać ją za zdolną do pracy, pomimo że okazało się, iż ich stanowiska okazały się być błędne. Sąd zważył, że kwestia oceny stanu zdrowia odwołującej była na tyle skomplikowana i trudna, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia. Co więcej, Sąd drugiej instancji zważył, że biegła sądowa B. P. w sporządzonej opinii głównej i uzupełniającej, na podstawie których wydano wyrok, oparła się nie tylko na treści materiału dowodowego zgromadzonego przez organ rentowy, ale również na dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy a przesłanej po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym.

J. P. w niniejszej sprawie błędnie przyjmuje, że organ rentowy z pełną świadomością i celowością przedłużał i opóźniał postępowanie w sprawie. Faktycznie to ubezpieczona byłą odpowiedzialna za długi okres toczącego się procesu, ponieważ zgłaszała zastrzeżenia do opinii sporządzanych przez biegłych sądowych, co skutkowało koniecznością dopuszczania kolejnych dowodów w sprawie. Organ rentowy nie mógł zakwestionować opinii korzystnych dla siebie, gdyż ich treść potwierdzała prawidłowość wydanej decyzji.

Sąd Okręgowy zważył, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych dochowując terminów zgodnych z obowiązującymi przepisami prawa, podjął wypłatę renty socjalnej w ciągu 30 dni od daty wpłynięcia do Oddziału prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Zgodnie z niekwestionowanym przez strony procesu zgromadzonym i ustalonym materiałem dowodowym, wyrok wpłynął do organu rentowego w dniu 7 marca 2019 r., a w dniu 2 kwietnia 2019 r. nastąpiło podjęcie wypłaty świadczenia. W związku z tym Sąd przyjął, że terminy ustawowe zostały dochowane.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

SSO Renata Gąsior

ZARZĄDZENIE

(...)