Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1161/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 marca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.) wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 12.03.2020 r. przyznał J. A. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 25.12.2019r. i przeliczył powyższe świadczenie od dnia 01.01.2019 r., tj. od daty określonej w wyroku sądu. Od dnia 1.01.2019 r. wysokość świadczenia rentowego wyniosła -1835,23 zł, a od 01.03.2019-1905,23 zł. Tytułem należność za okres od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 w kwocie 23822,76 zł po odliczeniu zaliczki na podatek i składki na ubezpieczenie zdrowotne Zakład przekazał kwotę 19518,71 zł (w tym jednorazowy dodatek 1100,00 zł). Zakład ustalił termin płatności świadczenia na 10 dzień każdego miesiąca.

/decyzja – k. 44 – 45 verte akt ZUS/

Od powyższej decyzji odwołanie, w dniu 29 marca 2021 r., złożył J. A., wnosząc o ustalenie prawa do odsetek od co miesięcznej daty płatności świadczenia do daty fizycznego otrzymania świadczenia.

/odwołanie k.3 – 3 verte /.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, stwierdzając, że wnioskodawcy nie przysługuje prawo do wypłaty odsetek, z uwagi na wydanie przez organ rentowy decyzji w terminie ustawowym. Podniósł nadto, że Sąd Apelacyjny w wyroku nie orzekł o odpowiedzialności organu rentowego.

/odpowiedź na odwołanie k. 4 – 4 verte/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Do dnia 31 grudnia 2018 r. J. A. pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 16 listopada 2018 r. J. A. złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/okoliczność bezsporna/

Lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej stwierdził, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy do 25 grudnia 2019 r., daty powstania częściowej niezdolności do pracy nie da się ustalić

/opinia lekarska k. 78 dokumentacji medycznej , orzeczenie k.121 akt ZUS/

Decyzją z dnia 11 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. A. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 stycznia 2019 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że została ona wydana w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 11 grudnia 2018 r., który stwierdził okresową częściową niezdolność do pracy, jednakże skarżący nie spełnia warunku posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu 10-lecia na datę powstania niezdolności do pracy. Organ rentowy zaznaczył, że J. A. nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

/decyzja k.113 akt ZUS/

Ubezpieczony wniósł o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu, a po jego uwzględnieniu Komisja Lekarska ZUS w dniu 13.02.2021 r. po przeprowadzeniu bezpośredniego badania J. A. oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u niego raka prącia leczonego operacyjnie – częściową amputację z chemioterapią uzupełniającą. Przerzut do węzła chłonnego pachwiny prawej leczony operacyjnie. Radioterapię w 2018 r. z powodu przerzutów do węzłów chłonnych klatki piersiowej oraz płuca prawego i uznała, że ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolny do pracy a daty powstania częściowej niezdolności do pracy nie da się ustalić.

/opinia komisji lekarskiej k.80 dokumentacji medycznej , orzeczenie k.133 akt ZUS/

Decyzją z dnia 27 lutego 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. A. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 stycznia 2019 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że została ona wydana w oparciu o orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13 lutego 2019 r., która stwierdziła trwałą częściową niezdolność do pracy, jednakże skarżący nie spełnia warunku posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu 10-lecia na datę powstania niezdolności do pracy. Organ rentowy zaznaczył, że J. A. nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

/decyzja k.135 akt ZUS/

Wnioskodawca odwołał się od decyzji do Sądu Okręgowego w Łodzi. Postępowanie toczyło się w sprawie o sygnaturze akt VIII U 424/19.

/okoliczność bezsporna/

W toku tego postępowania, w drodze opinii biegłego ustalono, że z punktu widzenia lekarza onkologa u ubezpieczonego występuje rak prącia z przerzutami do węzłów chłonnych zaotrzewnowych i miednicy, po częściowej resekcji prącia w sierpniu 2014 r., po chemioterapii do 6 maja 2015 r. , po operacji usunięcia przerzutowego węzła chłonnego pachwiny prawej we wrześniu 2016 r. Po radioterapii przerzutów do węzłów chłonnych śródpiersia w lutym 2018 r. i poliuneropatii po radioterapii. Z punktu widzenia biegłego onkologa są podstawy do orzeczenia w stosunku do ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy zawodowej od 1 stycznia 2019 r. do 25 grudnia 2019 r. Rozsiany proces nowotworowy raka prącia spowodował konieczność wieloetapowego, długotrwałego leczenia onkologicznego z ostatnio napromienianiem na obszar śródpiersia i obu wnęk płucnych z powodu przerzutów do węzłów chłonnych śródpiersia. Z reguły powikłaniem radioterapii tego obszaru są uszkodzenia popromienne miąższu płuca i oskrzeli, zarówno wczesne jak i późne pod postacią pneumonii popromiennej uniemożliwiające całkowicie i długotrwale zdolność do pracy zarobkowej , zaś dodatkowym obciążeniem jest współistnienie powikłań pod postacią uszkodzenia nerwów obwodowych. 13 sierpnia 2014 r. wnioskodawca przebył częściową amputację prącia a następnie paliatywną chemioterapię, we wrześniu 2016 r. stwierdzono wznowę raka, usunięto pakiet przerzutów w węzłach chłonnych pachwiny prawej, zaś w lutym 2018 r. nastąpiła kolejna wznowa raka, rozpoznano przerzuty w węzłach chłonnych śródpiersia, skarżący przebył radioterapię do lipca 2018 r. na obszar śródpiersia i przyległych części płuc. Okres 6- miesięcy od zakończenia radioterapii jest zbyt krótki do wygojenia uszkodzeń popromiennych w bloku napromienianych tkanek klatki piersiowej, co powoduje całkowitą niezdolność do pracy z zaleceniem przebywania w warunkach domowych / cieplarnianych/, z unikaniem kontaktów z osobami chorymi, z przebywaniem w dużych skupiskach ludzkich z powodu wysokiego ryzyka ciężkich powikłań zapalnych, popromiennych.

/ Bezsporne:opinia biegłego onkologa k. 12-14, opinia uzupełniająca k. 61, 74-75 w załączonych aktach o sygn. VIII U 424/19/

Biegły ortopeda stwierdził u wnioskodawcy wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowo dyskopatyczne kręgosłupa, bez upośledzenia funkcji z zespołem bólowym, co nie powoduje istotnego naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy emerytalnej, jednakże celowa okazała się opinia neurologa.

/bezsporne:opinia biegłego ortopedy k. 17-19 w załączonych aktach o sygn. VIII U 424/19/

W badaniu neurologicznym u ubezpieczonego rozpoznano : poliuneropatię jatrogenną w wywiadzie, zmiany zwyrodnieniowo dyskopatyczne kręgosłupa, bez istotnych deficytów neurologicznych, co nie powoduje istotnego naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy emerytalnej.

/bezsporne: opinia biegłego neurologa k.26-28 w załączonych aktach o sygn. VIII U 424/19/

Biegły pulmonolog rozpoznał u wnioskodawcy stan po radioterapii zmian w śródpiersiu od 23 stycznia do 7 lutego 2018 r. i obserwację płuc w kierunku wznowy procesu nowotworowego u osoby z rakiem prącia po częściowej amputacji 13 sierpnia 2014 r. i 2 liniach chemioterapii, wskazując iż wnioskodawca jest nadal częściowo niezdolny do pracy od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r., natomiast decydująca jest wg tego biegłego opinia biegłego onkologa, który ocenia całość schorzenia, nie tylko układ oddechowy.

/bezsporne: opinia biegłego pulmonologa k. 31-33 w załączonych aktach o sygn. VIII U 424/19/

Sąd uznał, że złożona w sprawie opinia biegłego onkologa jest jasna, w wydanych opiniach uzupełniających biegły sądowy onkolog odniósł się szczegółowo do złożonych przez organ rentowy zastrzeżeń i wskazał, że 13 sierpnia 2014 r. wnioskodawca przebył częściową amputację prącia a następnie paliatywną chemioterapię, we wrześniu 2016 r. stwierdzono wznowę raka, usunięto pakiet przerzutów w węzłach chłonnych pachwiny prawej, zaś w lutym 2018 r. nastąpiła kolejna wznowa raka, rozpoznano przerzuty w węzłach chłonnych śródpiersia, skarżący przebył radioterapię do lipca 2018 r. na obszar śródpiersia i przyległych części płuc. Okres 6- miesięcy od zakończenia radioterapii jest zbyt krótki do wygojenia uszkodzeń popromiennych w bloku napromienianych tkanek klatki piersiowej, co powoduje całkowitą niezdolność do pracy z zaleceniem przebywania w warunkach domowych / cieplarnianych/, z unikaniem kontaktów z osobami chorymi, z przebywaniem w dużych skupiskach ludzkich z powodu wysokiego ryzyka ciężkich powikłań zapalnych, popromiennych, stąd całkowita niezdolność do pracy. Opinia ta została także podparta opinią biegłego pulmonologa, który wprawdzie wskazał na częściową niezdolność do pracy od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r., natomiast stwierdził, że decydująca jest opinia biegłego onkologa, który ocenia całość schorzenia, nie tylko układ oddechowy biorąc pod uwagę chorego z rozsianym rakiem po napromienianiu śródpiersia i przyległych części płuc, gdyż biegły ten dokonał oceny procesu nowotworowego w całości. Tym samym Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw, by opinii biegłego onkologa odmówić wiarygodności i mocy dowodowej.

/bezsporne: uzasadnienie SO w Łodzi w załączonych aktach o sygn. VIII U 424/19/

Sąd Okręgowy wskazał, że występująca u ubezpieczonego choroba w postaci raka prącia z przerzutami do węzłów chłonnych zaotrzewnowych i miednicy, po częściowej resekcji prącia w sierpniu 2014 r., po chemioterapii do 6 maja 2015 r. , po operacji usunięcia przerzutowego węzła chłonnego pachwiny prawej we wrześniu 2016 r. , po radioterapii przerzutów do węzłów chłonnych śródpiersia w lutym 2018 r. i poliuneropatii po radioterapii powoduje całkowitą niezdolność do pracy zawodowej od 1 stycznia 2019 r. do 25 grudnia 2019 r. – 63- letniego ubezpieczonego. Rozsiany proces nowotworowy raka prącia spowodował konieczność wieloetapowego, długotrwałego leczenia onkologicznego z ostatnio napromienianiem na obszar śródpiersia i obu wnęk płucnych z powodu przerzutów do węzłów chłonnych śródpiersia. Z reguły powikłaniem radioterapii tego obszaru są uszkodzenia popromienne miąższu płuca i oskrzeli, zarówno wczesne jak i późne pod postacią pneumonii popromiennej uniemożliwiające całkowicie i długotrwale zdolność do pracy zarobkowej , zaś dodatkowym obciążeniem jest współistnienie powikłań pod postacią uszkodzenia nerwów obwodowych. 13 sierpnia 2014 r. wnioskodawca przebył częściową amputację prącia a następnie paliatywną chemioterapię, we wrześniu 2016 r. stwierdzono wznowę raka, usunięto pakiet przerzutów w węzłach chłonnych pachwiny prawej, zaś w lutym 2018 r. nastąpiła kolejna wznowa raka, rozpoznano przerzuty w węzłach chłonnych śródpiersia, skarżący przebył radioterapię do lipca 2018 r. na obszar śródpiersia i przyległych części płuc. Okres 6- miesięcy od zakończenia radioterapii jest zbyt krótki do wygojenia uszkodzeń popromiennych w bloku napromienianych tkanek klatki piersiowej, co powoduje całkowitą niezdolność do pracy z zaleceniem przebywania w warunkach domowych / cieplarnianych/, z unikaniem kontaktów z osobami chorymi, z przebywaniem w dużych skupiskach ludzkich z powodu wysokiego ryzyka ciężkich powikłań zapalnych, popromiennych, zatem nie chodzi tu jedynie o zawód stolarza, jak podkreślał w zarzutach organ rentowy, tylko niezdolność do jakiegokolwiek zatrudnienia- biorąc pod uwagę inne zawody, które wykonywał skarżący. Decydującą rolę opinii biegłego onkologa podkreślał także biegły pulmonolog, zaś Sąd Okręgowy podzielił to stanowisko. Sąd zwrócił także uwagę na wiek skarżącego i podkreślił, że należy uwzględnić biologiczne i społeczne aspekty możliwości przekwalifikowania się i znalezienia innego zatrudnienia.

/bezsporne: uzasadnienie SO w Łodzi w załączonych aktach o sygn. VIII U 424/19/

Wyrokiem z dnia 12 marca 2020 r Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał J. A. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 stycznia 2019 r. do 25 grudnia 2019 r.;

/okoliczność bezsporna/

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2020 r Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie III AUa 1317/20 oddalił apelację organu rentowego.

/okoliczność bezsporna/

Wyrok wraz z uzasadnieniem wpłynął do organu rentowego w dniu 2.03.2021 r.

/okoliczność bezsporna/

Organ rentowy dysponował dokumentacją medyczną ubezpieczonego w szczególności z jego leczenia onkologicznego, w oparciu o którą opinie wydawali biegli sądowi.

/okoliczność bezsporna – dokumentacja – w aktach orzeczniczych ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 marca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.) wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 12.03.2020 r. przyznał J. A. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 25.12.2019r. i przeliczył powyższe świadczenie od dnia 01.01.2019 r., tj. od daty określonej w wyroku sądu. Od dnia 1.01.2019 r. wysokość świadczenia rentowego wyniosła -1835,23 zł, a od 01.03.2019-1905,23 zł. Tytułem należność za okres od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 w kwocie 23822,76 zł po odliczeniu zaliczki na podatek i składki na ubezpieczenie zdrowotne Zakład przekazał kwotę 19518,71 zł (w tym jednorazowy dodatek 1100,00 zł). Zakład ustalił termin płatności świadczenia na 10 dzień każdego miesiąca.

/decyzja – k. 44 – 45 verte akt ZUS/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest w przeważającym zakresie zasadne.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniesienia wniosków dowodowych, dawało podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione.(tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17). Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości.(por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17)

Przechodząc zaś do merytorycznego rozpoznania sprawy wskazać trzeba, że przedmiotem sporu było prawo ubezpieczonego do odsetek od wypłaconego przez organ rentowy wyrównania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, w związku z realizacją wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi , na podstawie decyzji z dnia 11.03.2021 r.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 118 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2021.291 t.j) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. Inaczej mówiąc, oznacza to, iż chwilą, od której rozpoczyna bieg 30-dniowy termin do wydania decyzji jest rozstrzygnięcie ostatniej kwestii koniecznej dla ustalenia uprawnień wnioskodawcy. Celem tak skonstruowanej regulacji jest zagwarantowanie ubezpieczonym możliwie szybkiego uzyskania świadczenia bez zbędnego przedłużania postępowania w sprawie o jego nabycie. W przypadku uchybienia powyższemu terminowi, organ rentowy popada w zwłokę ze spełnieniem świadczenia, czego konsekwencją jest obowiązek zapłaty odsetek w ustawowej wysokości.

W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ust.1 w/w art. 118.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. (P. 11/2007 OTK ZU, 2007/8A poz. 97), art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W uzasadnieniu powołanego wyroku, Trybunał Konstytucyjny wywiódł w szczególności, że przez pojęcie „wyjaśnienie ostatniej niezbędnej okoliczności” z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Stąd też 30 dniowy termin na wydanie decyzji w sprawie świadczenia i jego wypłaty w razie, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone przez Sąd, powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku Sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu, błędne orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia.

Jeżeli więc odpowiedzialność taka jest po stronie organu rentowego ubezpieczony ma prawo do odsetek. Omawiany przepis może więc dotyczyć wyłącznie takiej sytuacji, której dla wykazania okoliczności, która miałaby wpływ na prawo do świadczenia lub na jego wysokość, dopiero w postępowaniu sądowym zostałby przedstawione odpowiednie dowody, z których strona mogłaby skorzystać już w postępowaniu przed organem rentowym, lecz tego nie uczyniła (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 września 2006 r. III AUa 1126/2005). Organ rentowy ma bowiem obowiązek znać i prawidłowo stosować prawo materialne i w tym zakresie ponosi pełną odpowiedzialność. Jedynie wówczas, gdy brak możliwości wydania prawidłowej decyzji był podyktowany niezależnymi od organu rentowego, brakami w ustaleniach faktycznych, możliwe jest przyjęcie, że organ nie ponosi odpowiedzialności przewidzianej w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Należy przy tym zauważyć, że użyty w tym przepisie termin „ustalenie okoliczności” dotyczy wyłącznie sfery faktów, a nie prawa, bowiem przy wykładni prawa nie dochodzi do żadnych „ustaleń okoliczności”.

Stosownie do dyspozycji zawartej przez ustawodawcę w treści normy prawnej wyrażonej w przepisie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1778 ze zm), jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Przepis § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 roku w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1999 roku, nr 12, poz. 104), wydanego na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowi, że odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń. Zaś okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji.

Z utrwalonego orzecznictwa sądowego (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 kwietnia 2010 r. I UK 345/2009, LexPolonica nr 2578200 i z dnia 15 października 2010 r. III UK 20/2010, LexPolonica nr 3028490) w zakresie wykładani przepisu art. 85 ust. 1 ustawy o sus jednoznacznie wynika, że odpowiedzialność organów rentowych istnieje nie tylko wtedy, gdy opóźnienie w przyznaniu lub w wypłacie świadczenia nastąpiło z winy tego organu ale także wtedy, gdy takie opóźnienie jest skutkiem innych przyczyn od tego organu niezależnych.

W orzecznictwie sądowym można odnaleźć wiele przykładów nieprawidłowego działania organu rentowego, za które organ ten „ponosi odpowiedzialność” i - w razie opóźnienia z tego powodu ustalenia prawa do świadczenia lub jego wypłaty - zobligowany jest do wypłaty należnych odsetek. Są to w szczególności wypadki bezpodstawnego pozostawienia bez rozpoznania wniosku strony o przyznanie prawa do świadczenia oraz nieprawidłowe orzeczenie w sprawie niezdolności do pracy do celów rentowych wydane przez Lekarza Orzecznika ZUS lub Komisję Lekarską ZUS (por. wyrok SN z 12 sierpnia 1998 r., sygn. akt II UKN 171/98, OSNAP nr 16/1999, poz. 521).

Zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 roku (sygn.akt.I UK 159/2004 opubl. OSNP 2005/19/308) wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. Podobnie w wyroku z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03 (OSNP 2005 nr 10, poz. 147) Sąd Najwyższy stwierdził, że do przewidzianego w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wyłączenia obowiązku wypłaty odsetek nie jest wystarczające wykazanie, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia.

Oznacza to, że jeżeli organ rentowy wydaje bezprawną decyzję o odmowie wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem, a w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, to opóźnienie nie jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności w rozumieniu art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, zwłaszcza gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. Jeśli organ rentowy w chwili wydania zaskarżonej decyzji miał wszystkie potrzebne dane pozwalające na wydanie decyzji zgodnej z prawem, a po stronie ubezpieczonego nie występował obowiązek wykazania żadnych innych okoliczności uzasadniających jego wniosek, to dla obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia nie mogą mieć znaczenia okoliczności dotyczące przebiegu postępowania sądowego, zwłaszcza gdy w tym postępowaniu nie ustalono żadnych nowych przesłanek wypłaty świadczenia, których wykazanie ciążyło na ubezpieczonym, a które nie były znane (nie mogły być znane) organowi rentowemu./por. wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 r, I UK 159/04, OSNP 2005/19/308 wraz z uzasadnieniem/. W celu ustalenia, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie spowodowane błędem w ustaleniach faktycznych, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie ZUS nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia. W takiej sytuacji istotna jest jednak konieczność uwzględnienia tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2009 r., I UK 345/08, OSNP 2010, nr 23-24, poz. 293).

Brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a u.e.r.f.u.s. nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia 10 października 2014 r, III AUa 40/14, LEX nr 1537443, wyrok SA w Szczecinie z dnia 26 marca 2015 r, (...), Lex nr 1771169/.

Organ rentowy w przedmiotowej sprawie przyjął pogląd, iż w przypadku wyrównania renty za okres 1.01.2019 r – 31.12.2019 r - dokumentem niezbędnym do stwierdzenia uprawnień wnioskodawcy jest prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 grudnia 2020 roku.

Pogląd zaprezentowany w tym przedmiocie przez organ rentowy należy uznać za błędny.

Wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w listopadzie 2018 r, wówczas przedstawił dokumentację medyczną, został poddany badaniom przez lekarza orzecznika i komisję lekarską. Rozpoznano u niego raka prącia leczonego operacyjnie – częściową amputację z chemioterapią uzupełniającą. Przerzut do węzła chłonnego pachwiny prawej leczony operacyjnie. Radioterapię w 2018 r. z powodu przerzutów do węzłów chłonnych klatki piersiowej oraz płuca prawego, organ rentowy dysponował pełną dokumentacją medyczną.

Zatem organ rentowy dysponował dokumentacją wnioskodawcy, nie żądał od ubezpieczonego dodatkowych dowodów, a mimo to nie dokonano prawidłowej oceny niezdolności do pracy. Ta sama dokumentacja stanowiła podstawę do sporządzenia opinii przez biegłego onkologa (lekarza o specjalności właściwej z punktu widzenia schorzeń wnioskodawcy w związku z chorobą, na którą cierpi. Biegły ten dokonał oceny procesu nowotworowego w całości) w postępowaniu sądowym, który orzekł o całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego, utrzymujących się dolegliwościach po zakończonej radioterapii. Według tego biegłego okres 6- miesięcy od zakończenia radioterapii był zbyt krótki do wygojenia uszkodzeń popromiennych w bloku napromienianych tkanek klatki piersiowej, co powodowało nadal całkowitą niezdolność do pracy z zaleceniem przebywania w warunkach domowych / cieplarnianych/, z unikaniem kontaktów z osobami chorymi, z przebywaniem w dużych skupiskach ludzkich z powodu wysokiego ryzyka ciężkich powikłań zapalnych, popromiennych, zatem nie chodziło tu jedynie o zawód stolarza, tylko niezdolność do jakiegokolwiek zatrudnienia.

Komisja lekarska stwierdziła zaś, że J. A. nie jest całkowicie niezdolny do pracy a jedynie częściowo.

W ocenie Sądu istniała jednak dokumentacja medyczna dająca podstawę do uznania, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy z powodu utraty zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Organ rentowy w ocenie Sądu ponosi zatem odpowiedzialność za nie ustalenie wymaganych okoliczności do ustalenia uprawnień wnioskodawcy w ustawowym terminie, albowiem żadne niezależne od organu rentowego okoliczności nie wpłynęły na opóźnienie.

Podkreślić należy, iż zgromadzony przez organ rentowy materiał dowodowy pozwalał na ustalenie całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego. W ocenie Sądu, te wszystkie okoliczności mogły zostać prawidłowo ustalone i wyjaśnione w postępowaniu administracyjnym, a zatem pozwala to przyjąć, iż organ rentowy w oparciu o całość zgromadzonego materiału dowodowego winien wydać decyzję o kontynuowaniu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Zatem wyrok Sądu Apelacyjnego nie był ostatnią okolicznością w sprawie, od którego miałby być liczony termin do ustalenia wypłaty świadczenia.

A zatem uwzględniając te wszystkie okoliczności Sąd zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 14§ 2 kpc i przyznał wnioskodawcy prawo do odsetek :

- za okres od 1.01.2019 – 31.03.2019 r – od 14.03.2019 r , czyli po upływie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności, którą w tym przypadku było orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 13.02.2021 r, do dnia poprzedzającego dzień faktycznej zapłaty wyrównania,

- za okres od 1.04.2019 r. – 25.12.2019 r. – od kwoty renty za dany miesiąc – od 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od 04.2019 r. do dnia poprzedzającego dzień faktycznej zapłaty wyrównania renty.

W pozostałym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 14 § 1 kpc, bowiem brak było podstaw do przyznania odsetek od 10.01.2019 r.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć peł. organu rentowego wypożyczając akta rentowe.

K.B