Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 4818/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 4.10.2019 r. o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 107 § 1, § 2 pkt. 2 i 4 i art. 115 ustawy z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. 2019 r. poz. 900 ze zm., dalej O.p.) w zw. z art. 31 i art. 32 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 2019 r., poz. 300 ze zm.; dalej u.s.u.s.) orzekł o odpowiedzialności D. G. za zobowiązania Agencji Ochrony Osób i Mienia (...) I. (...) spółki jawnej z siedzibą w W. solidarnie z I. S. oraz w/w spółką z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 47.431,39 zł, a w tym:

1) na ubezpieczenia społeczne:

23.024,31zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.;

7.110,00zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 4.10.2019 r.;

922,40zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego

2) na ubezpieczenie zdrowotne:

9.987,50zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.;

3.454,00zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 4.10.2019 r.;

269,50zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

3) na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

1.980, (...) - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.;

601,00zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 4.10.2019 r.;

82,20zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

Zakład wskazał, że wpłat powyższych należności należy dokonać w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia n/n decyzji na wskazany rachunek bankowy, jednocześnie podkreślając, że w razie niedotrzymania terminu płatności osoba trzecia odpowiada również za naliczone po dniu wydania decyzji o jej odpowiedzialności podatkowej odsetki za zwłokę stosownie do art. 109 § 2 pkt 1 O.p. w zw. z art. 31 u.s.u.s.

Ponadto Zakład podał, że po uprawomocnieniu się n/n decyzji w/w. zobowiązania staną się natychmiast wymagalne i w przypadku braku dobrowolnej zapłaty, zostaną skierowane na drogę przymusowego dochodzenia w trybie egzekucji administracyjnej zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1314 ze zm.).

(decyzja w aktach ZUS)

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą D. G. złożył od niej odwołanie, wnosząc o jej zmianę, w którym jednak nie podniósł żadnych merytorycznych zarzutów wobec zaskarżonej decyzji, a jedynie powołał się na trudną sytuację życiową (wskazał, że on i jego żona są bezrobotni, mają 3 małoletnich dzieci), materialną (jego rodzina utrzymuje się z zasiłków) oraz zdrowotną (po wypadku w 2008 r. ma orzeczenie o niepełnosprawności).

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy, reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych. Zakład podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, dodając, że powołane przez wnioskodawcę w odwołaniu okoliczności nie mogą stanowić podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 15-16)

Postanowieniem z 23.01.2020 r. Sąd Okręgowy ustanowił dla D. G. pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego (k. 60).

W piśmie procesowym z 11.03.2020 r. (data nadania na poczcie) pełnomocnik z urzędu powoda D. G., poparł odwołanie i podnosząc zarzut przedawnienia co do zaległych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od grudnia 2013 r. do maja 2014 r., wniósł w efekcie o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że D. G. nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania Agencji Ochrony Osób i Mienia (...) I. (...) sp. j. z siedzibą w W. z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od grudnia 2013 r. do czerwca 2014 r., a w pozostałym zakresie wniósł na podstawie art. 477 10 § 2 k.p.c. o przekazanie przez Sąd Okręgowy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wniosku o rozłożenie świadczenia na raty, ponadto wniósł o przyznanie pełnomocnikowi powoda od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu, oświadczając jednocześnie, że koszty te nie zostały zapłacone w całości, ani w części, a także o nieobciążanie powoda ewentualnymi kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c., z uwagi na jego trudną sytuację majątkową.

(pismo procesowe pełnomocnika powoda k. 69-71, koperta k. 72).

W odpowiedzi na w/w pismo pełnomocnik pozwanego w piśmie procesowym z 18.05.2020 r. (data nadania na poczcie) wyjaśnił, że przedawnieniu uległy w stosunku do dłużnika pierwotnego, czyli Spółki, jedynie należności składkowe za grudzień 2013 r. z dniem 29.02.2020 r., gdyż ZUS nie wszczął i nie prowadził egzekucji wobec Spółki za w/w zaległości, natomiast pozostałe należności za okres od stycznia 2014 r. do maja 2014 r. nie uległy przedawnieniu i nadal są wymagalne. Zakład wyjaśnił, że pozwany zawiadomieniem z 23.02.2018 r. poinformował Spółkę o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP za okres od października 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od czerwca 2015 r. do września 2015 r., a o zakończeniu tego postępowania poinformował zawiadomieniem z 23.01.2019 r. Pozwany wskazał, że następnie 6.03.2019 r. wydano decyzję stwierdzającą zaległości Spółki od października 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od czerwca 2015 r. do września 2015 r., którą doręczono Spółce w trybie doręczenia zastępczego w dn. 27.03.2019 r. i na podstawie tej decyzji zostały wystawione tytuły wykonawcze, które doręczono także w trybie doręczenia zastępczego w dn. 25.03.2020 r.

W konkluzji Zakład wskazał, że po uwzględnieniu skuteczności zarzutu przedawnienia co do zaległości składkowych za grudzień 2013 r. pozostałe nieprzedawnione należności z zaskarżonej decyzji z 4.10.2019 r. wynoszą:

1.  na ubezpieczenia społeczne:

22553,11 zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od stycznia do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r. (w zaskarżonej decyzji wynosiły 23.024,31 zł),

6887,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r. (w zaskarżonej decyzji 7.110,00 zł),

922,40zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego

2.  na ubezpieczenie zdrowotne:

9859,71 zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od stycznia 2014 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r. (w zaskarżonej decyzji wynosiły 9.987,50 zł),

3394,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r.( w zaskarżonej decyzji 3.454,00 zł),

269,50 zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego

3.  na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

1939,68zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od stycznia do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r. (w zaskarżonej decyzji wynosiły 1980,48 zł),

582,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r.(w zaskarżonej decyzji wynosiły - 601,00 zł),

82,20 zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

W efekcie pozwany stwierdził, że uwzględnienie przedawnienia zaległości składkowych za grudzień 2013 r. spowodowało zmniejszenie kwoty zadłużenia odwołującego wskazanego w zaskarżonej decyzji z 4.10.2019 r. z kwoty 47.431,39 zł do kwoty 46.489,60 zł.

(pismo procesowe ZUS k. 74-74 verte)

Na rozprawie z 12.04.2020 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie jednocześnie kwestionując doręczenie zawiadomienia o wszczęciu egzekucji przeciwko spółce (...), na które powołał się pozwany w w/w piśmie procesowym z 18.05.2020 r.

(e-prot. z 12.11.2020 r.: 00:00:50)

W piśmie procesowym z 9.03.2021 r. pozwany dodatkowo wyjaśnił, że kwota przedawnionych należności za grudzień 2013 r. wynosi 942,39 zł, a ponieważ w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 4.10.2019 r. nie były przedawnione, gdyż przedawnienie nastąpiło z dniem 29.02.2020 r., nie były odliczone od ogólnej kwoty zadłużenia wskazanej w w/w decyzji z 4.10.2019 r. Pozwany wskazał, że po odliczeniu przeterminowanych składek za grudzień 2013 r. aktualna kwota zadłużenia odwołującego wynikającego z zaskarżonej decyzji z 4.10.2019 r. wynosi 46489,60 zł, zaznaczając, że pozostałe należności za okres od stycznia do maja 2014 r. nie uległy przedawnieniu i nadal są wymagalne.

(pismo procesowe ZUS z 9.03.2021 r. k. 125, 128)

W piśmie procesowym z 19.05.2021 r. pozwany dodatkowo wskazał, że po uwzględnieniu przedawnionych z dniem 29.02.2020 r. należności za grudzień 2013 r., naliczone w zaskarżonej decyzji odsetki zmniejszyły się ogólnie z kwoty 11165 zł do kwoty 10863 zł (różnica 302 zł) i w rozbiciu na poszczególne fundusze wysokość odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r. przy uwzględnieniu rzeczonego przedawnienia wynosi:

1.  ubezpieczenie społeczne 6887,00 zł,

2.  ubezpieczenie zdrowotne 3394 zł,

3.  FP i FGŚP 582 zł.

Natomiast bez uwzględnienia przedawnienia wysokość tych odsetek w zaskarżonej decyzji wynosiła:

1.  ubezpieczenie społeczne 7110,00 zł,

2.  ubezpieczenie zdrowotne 3454 zł

3.  FP i FGŚP 601 zł.

(pismo procesowe pełnomocnika ZUS k. 226)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) I. (...) spółka jawna w W. (dalej Spółka) w okresie objętym zaskarżoną decyzją z 4.10.2019 r. zatrudniała pracowników i z tego tytułu była zobowiązana do opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. (okoliczności niesporne)

W okresie od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r. Spółka nie wywiązała się w sposób prawidłowy z nałożonego na nią obowiązku opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w efekcie czego na jej koncie na dzień 4.10.2019 r. powstało zadłużenie składkowe wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 47.431,39 zł, a w tym:

1) na ubezpieczenia społeczne:

23.024,31zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.;

7.110,00zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 4.10.2019 r.;

922,40zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego

2) na ubezpieczenie zdrowotne:

9.987,50zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.;

3.454,00zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 4.10.2019 r.;

269,50zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

3) na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

1.980, (...) - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.;

601,00zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 4.10.2019 r.;

82,20zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

(okoliczności niesporne)

Odwołujący się - D. G. od 28.06.2012 r. jest wspólnikiem w/w Spółki, upoważnionym do samodzielnego reprezentowania tejże Spółki.

W badanym okresie od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r., tj. w okresie powstania spornego zadłużenia Spółki z tytułu składek, drugim wspólnikiem tejże Spółki był I. S..

W stosunku do drugiego (...) Spółki - (...), ZUS wydał odrębną decyzję o solidarnej odpowiedzialności z odwołującym i Spółką za w/w zobowiązania Spółki.

(okoliczności niesporne, a nadto wydruk z KRS w aktach ZUS)

Pozwany zawiadomieniem z 23.02.2018 r. (doręczonym skutecznie Spółce w dn. 14.03.2018 r. w trybie doręczenia zastępczego), poinformował Spółkę o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i FGŚP za okres od października 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od czerwca 2015 r. do września 2015 r. O zakończeniu postępowania dowodowego organ poinformował Spółkę zawiadomieniem z 23.01.2019 r. Następnie ZUS wydał prawomocną decyzję z 6.03.2019 r. stwierdzającą zaległości składkowe Spółki za okres od października 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od czerwca 2015 r. do września 2015 r., która została skutecznie doręczona Spółce w dniu 27.03.2019 r. w trybie doręczenia zastępczego. Na podstawie w/w decyzji z 6.03.2020 r. ZUS wystawił w dn. 6.03.2020 r. tytuły wykonawcze, które skutecznie doręczono Spółce w dniu 25.03.2020 r. w trybie doręczenia zastępczego (per aviso). (kserokopia koperty i adnotacji o awizacji k. 129, 203-205, tytuły wykonawcze k. 130 – 159, 169-202)

ZUS nie wszczął i nie prowadził egzekucji wobec Spółki co do zaległości składkowych za grudzień 2013 r. W konsekwencji z dniem 29.02.2020 r. przedawnieniu uległy w stosunku do dłużnika pierwotnego, tj. Spółki, należności składkowe za grudzień 2013 r. w kwocie 942,39 zł, a wraz z nimi wyliczone od tych zaległości składkowych na dzień 4.10.2019 r. odsetki za zwłokę w łącznej kwocie 302 zł. (okoliczność niesporna, a nadto przyznana przez pozwanego w pismach procesowych z 18.05.2020 r., z 9.03.2021 r., z 19.05.2021 r. k. 74, 128, 226)

Bez uwzględnienia przedawnionych w dn. 29.02.2020 r. zaległości składkowych Spółki za grudzień 2013 r. w kwocie 942,39 zł, aktualnie pozostałe nieprzedawnione zaległe należności składkowe wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami postępowania egzekucyjnego objęte zaskarżoną decyzją z 4.10.2019 r. liczone na dzień 4.10.2019 r. wynoszą łącznie 46.489,60 zł, a w tym odsetki za zwłokę w kwocie 10863 zł (zmniejszenie o 302 zł z kwoty 11165 zł wynikającej z decyzji z 4.10.2019 r.), a w szczególności:

1)na ubezpieczenia społeczne:

22553,11 zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od stycznia do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.,

6887,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r.

922,40zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego

2)  na ubezpieczenie zdrowotne:

9859,71 zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od stycznia do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.,

3394,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r.,

269,50 zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego,

3)  na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

1939,68zł - z tytułu nieopłaconych składek za okresy od stycznia do grudnia 2014 r. oraz od maja 2015 r. do kwietnia 2017 r.

582,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę liczonych na 4.10.2019 r.,

82,20zł - z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

(okoliczności przyznane przez pozwanego - k. 74, 125,128, 226, wydruk przeglądu danych – stany należności k. 75 – 80)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jedynie częściowo okazało się zasadne, skutkując w tym zakresie zmianą zaskarżonej decyzji z 4.10.2019 r., a w pozostałej części podlega oddaleniu.

Wstępnie przypomnieć należy, że poza sporem pozostaje, że w okresie objętym skarżoną decyzją odwołujący był (...) spółki jawnej - Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) I. (...) spółka jawna z siedzibą w W.. Nie jest też sporne, że w/w spółka zatrudniała pracowników i z tego tytułu była zobowiązana do opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, ani to, że w/w spółka nie wywiązała się z nałożonego na nią obowiązku w sposób prawidłowy, przez co na jej koncie powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości określonej w zaskarżonej decyzji na dzień 4.10.2019 r.

Zgodnie z treścią art. 4 pkt 2a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2021.423 t.j.; dalej też s.u.s.) płatnikiem składek dla pracowników jest pracodawca. Ten sam podmiot realizuje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 85 ust. 1 ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. z 2020 r. poz. 1398 t.j.) oraz Fundusz Pracy (art. 104 ust. 1 pkt 1a ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy– t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1409 t.j.) i w końcu składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 9 ustawy z 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy – t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 7).

Zgodnie z art. 46 ust. 1 s.u.s., płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać i opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Z art. 84 ust. 1 i art. 87 ust. 1 ustawy z 28.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1398 ze zm.) wynika natomiast, że składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu. Osoby i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 84-86, są obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianym dla składek na ubezpieczenia społeczne, a jeżeli do jednostek nie stosuje się przepisów o ubezpieczeniu społecznym – w terminie do 15 dnia następnego miesiąca.

W art. 23 ust. 1 s.u.s. postanowiono, że od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325, 1423, 2122, 2123 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 72) z wyłączeniem art. 56a.

Zgodnie z art. 31 ustawy systemowej, do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio art. 107 § 1, 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3, art. 116, art. 116a, art. 117, art. 118 § 1 i 2 oraz art. 119 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 201 z późn. zm.).

Do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne (art. 32 ww. ustawy systemowej).

Zgodnie z art. 107 § 1 ustawy z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1325; dalej jako: (...) lub O.p.), znajdującym odpowiednie zastosowanie w sprawie na podstawie art. 31 i art. 32 ustawy systemowej, w przypadkach i w zakresie przewidzianych w rozdziale 15 działu III, za zaległości składkowe płatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z płatnikiem również osoby trzecie.

Stosownie do art. 107 § 2 pkt 2 i 4 O.p., osoby trzecie odpowiadają również za odsetki za zwłokę od zaległości składkowych, jak też koszty postępowania egzekucyjnego.

Jak już wcześniej wskazano, na podstawie art. 31 i art. 32 s.u.s., powyższe przepisy stosuje się odpowiednio do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, a także składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ rentowy orzeka w drodze decyzji (art. 108 § 1 Ordynacji podatkowej) odpowiednio stosowany.

Wskazać należy, że odpowiedzialność za zaległości spółek jawnych uregulowana została szczegółowo w art. 115 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z § 1 tego przepisu, wspólnik spółki jawnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości składkowe spółki. Przepis § 1 art. 115 O.p. stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie, gdy był on wspólnikiem. Za zobowiązania składkowe powstałe, na podstawie odrębnych przepisów, po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki (art. 115 § 2 Ordynacji podatkowej).

Z cytowanych regulacji wynika, że omawiana odpowiedzialność składkowa obejmuje zaległości spółki jawnej i dotyczy wspólników takiej spółki. (...) spółki jawnej odpowiadają za wszystkie zaległości spółki istniejące w okresie, w którym byli wspólnikami – bez względu na datę ich powstania (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 2014 r., I (...)). Pogląd ten nie budzi wątpliwości w judykaturze.

Sąd Okręgowy zważył także, że przepis art. 31 ustawy systemowej nie odsyła do § 2 art. 108 O.p., a jedynie do pozostałych jednostek redakcyjnych tego przepisu, tj. § 1, 3 i 4. Sąd miał na uwadze, że zgodnie z zasadą wynikającą z art. 108 § 2 pkt 2 lit. a Ordynacji podatkowej, postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe podatnika jest poprzedzone wydaniem decyzji określającej zobowiązanie podatkowe podatnika. Stosownie bowiem do treści tego przepisu postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Samo orzeczenie o odpowiedzialności osoby trzeciej następuje dopiero po uprawomocnieniu się decyzji wobec pierwotnego dłużnika.

Jednakże przepis art. 115 § 4 Ordynacji, przewiduje wyjątek od tej generalnej zasady. Orzeczenie zatem o odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariuszy spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych z mocy prawa nie wymaga uprzedniego wydania decyzji określających zobowiązanie podatkowe. W tym przypadku określenie wysokości zobowiązań podatkowych spółki następuje w decyzji orzekającej o odpowiedzialności osoby trzeciej. Celem tej regulacji jest odstąpienie od wymogu przewidzianego w art. 108 § 2 pkt 2 Ordynacji, co z pewnością ma wpływ na szybkość postępowania.

Zawarty w art. 115 § 4 Ordynacji zwrot „nie wymaga uprzedniego wydania decyzji”, należy jednak odczytywać w ten sposób, że w postępowaniu w sprawie odpowiedzialności wspólnika jawnej za zaległości podatkowe tej spółki organ podatkowy może korzystać z wcześniej wydanej decyzji tzw. wymiarowej, w której określono spółce wysokość zobowiązania podatkowego, a dopiero w przypadku braku takiej decyzji, postępowanie będzie łączyło w sobie elementy postępowania wymiarowego oraz postępowania zmierzającego do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej (tak: wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 17 stycznia 2012 r., I (...) 466/11 oraz z 25 maja 2016 r., I (...)).

Sąd Okręgowy w całości przy tym podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26.09.2017 r. (II UZ 51/17), że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za dług spółki powstaje ex lege w stosunku do każdego ze wspólników oddzielnie, gdyż na podstawie art. 22 § 2 k.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Stosunek prawny spółki jawnej oparty jest na wzajemnych relacjach między spółką – jako odrębnym podmiotem – a jej wspólnikami. Należy oddzielić ten stosunek, jako wewnętrzny stosunek spółki (art. 37-57 k.s.h.), od stosunków zewnętrznych, tj. stosunku do osób trzecich (art. 28-36 k.s.h.). (...) spółki jawnej może domagać się zaspokojenia od każdego z dłużników solidarnych określonych w art. 115 Ordynacji, tak samo jak na podstawie art. 22 § 2 k.s.h., bez względu na ukształtowane między wspólnikami stosunki wewnętrzne. Zaspokojenie wierzyciela spółki przez jednego ze wspólników będącego dłużnikiem solidarnym może później skutkować jego roszczeniami regresowymi wobec pozostałych dłużników solidarnych, lecz okoliczność ta nie wpływa na kształt i zakres uprzedniej odpowiedzialności dłużnika solidarnego wobec wierzycieli spółki na podstawie art. 376 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z 23.04.2009 r., IV CSK 558/08).

Należy też wskazać, że pomimo powołania się przez ZUS w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz w odpowiedzi na odwołanie na okoliczność w postaci bezskuteczności egzekucji wobec spółki – to jednak nie miało to oczywiście większego znaczenia dla oceny prawidłowości zaskarżonych decyzji, co słusznie zauważył w odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik pozwanego. Dla orzeczenia o odpowiedzialności wspólników za zaległości składkowe spółki osobowej wymagane jest bowiem jedynie posiadanie przez te spółki tych zaległości, gdyż art. 115 Ordynacji, nie przewiduje żadnych okoliczności egzoneracyjnych. Zatem w decyzji wydanej na podstawie art. 115 Ordynacji w zw. z art. 31 art. 32 ustawy systemowej, nie ma potrzeby wykazywania bezskuteczności egzekucji. Z przepisu art. 115 Ordynacji podatkowej nie wynika (tak jak w przypadku art. 116 Ordynacji podatkowej), że postępowanie związane z orzeczeniem o odpowiedzialności wspólników lub byłych wspólników może być wszczęte jedynie wówczas, gdy w stosunku do spółki nie wykazano bezskuteczności egzekucji. Przepis ten statuuje jedynie zasadę solidarnej odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej oraz samej spółki i pozostałych wspólników (zob. wyrok NSA z 21.11.2018 r., I (...), L., wyrok WSA w Białymstoku z 9.01.2019 r., I SA/Bk 627/18, L., wyrok WSA w Poznaniu z 23.01.2019 r., I SA/Po 541/18, L.).

Wobec braku możliwości powoływania się przez odwołującego – jako wspólnika spółki jawnej – na jakiekolwiek okoliczności egzoneracyjne, dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy bez znaczenia pozostawała również kondycja finansowa spółki w dacie wymagalności poszczególnych należności składkowych. Podkreślić też należy, że podstawą odpowiedzialności z art. 115 Ordynacji podatkowej, jest fakt bycia wspólnikiem spółki osobowej w danym okresie (kiedy upłynął termin płatności podatku/składek), niezależnie od tego czy spółka w ogóle swój majątek ma i niezależnie od tego czy egzekucja z majątku spółki jest możliwa. Wspólnik spółki osobowej odpowiada solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami za zaległości składkowe spółki niezależnie od tego czy można mu przypisać winę w odniesieniu do powstania zaległości, czy też wykaże, że do zaległości składkowych doszło bez jego winy. Skoro odpowiedzialność wspólników nie jest oparta na zasadzie winy, to nie ma też znaczenia ustalenie stopnia przyczynienia się danego wspólnika do powstania zaległości składkowej (por. wyr. WSA w Warszawie z 16.06.2004 r., (...) SA 447/03, L.). Stopień zaangażowania poszczególnych wspólników w działalność spółki i przyczynienie się do powstania zaległości podatkowych/składkowych także nie ma wpływu na orzekanie odpowiedzialności wspólników za te zaległości. Odpowiedzialność ta ma bowiem charakter obiektywny (por. wyrok WSA w Poznaniu z 17.06.2014 r., I SA/Po 1273/13, L.).

Mając zatem na względzie powyższe rozważania, należało stwierdzić, że zachodziły podstawy do wydania zaskarżonej decyzji z 4.10.2019 r. stwierdzającej odpowiedzialność odwołującego się jako wspólnika spółki jawnej za zaległości składkowe tej spółki objęte kwestionowaną decyzją.

Jednakże w n/n sprawie powód podniósł zarzut przedawnienia co do należności składkowych za okres od grudnia 2013 r. do maja 2014 r.

Wobec powyższego Sąd zważył, że regulację kwestii przedawnienia zawarto w art. 24 ust. 4-6 s.u.s. Przepis ten znajduje zastosowanie wprost do składek na ubezpieczenia społeczne, zaś odpowiednio do składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 93 ust. 2 ŚOZŚrPubU;) i Fundusz Pracy (art. 32 s.u.s.).

Zgodnie z brzmieniem art. 24 ust. 4 s.u.s., obowiązującym od 1.01.2012 r., należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6.4a. Do kosztów egzekucyjnych i kosztów upomnienia przepisów ust. 4 oraz 5-6 nie stosuje się.

Okres 5-letniego przedawnienia jest liczony jest zatem od dnia, w którym składki stały się wymagalne Okres ten biegnie do czasu wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty należności (por. wyr. SN z 29.1.2007 r., II UK 116/06, OSNP 2008, Nr 3–4, poz. 47). Przedawnienie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne powoduje wygaśnięcie zobowiązania z tego tytułu w całości lub w części, zgodnie z art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 s.u.s. Powyższe oznacza, że po upływie terminu przedawnienia Zakład nie może dochodzić tych należności, ale również płatnik składek po upływie tego, nie może dobrowolnie ich opłacić.

Jednocześnie Sąd zauważa, że przedawnienie, jako instytucja prawa materialnego, skutkująca wygaśnięciem zobowiązania musi być bezwzględnie respektowana w toku postępowania.

Termin przedawnienia należności z tytułu składek - w zależności od sytuacji wskazanych w ustawie - może ulec przerwaniu bądź zawieszeniu. Przerwanie biegu terminu przedawniania ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej jego przerwanie biegnie on na nowo, zaś w przypadku jego zawieszenia - termin ten biegnie dalej z uwzględnieniem okresu sprzed zawieszenia.

Zgodnie z ust. 5f art. 24 s.u.s. w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.

Wedle tego przepisu, zawieszenie biegu terminu przedawnienia zależy od wszczęcia postępowania o podstawę wymiaru składek lub obowiązek ich opłacenia i następuje z momentem wydania decyzji w tym przedmiocie, zaś prawomocność decyzji decyduje wyłącznie o zakończeniu stanu zawieszenia. Wydanie decyzji powoduje zawieszenie biegu przedawnienia od dnia wszczęcia postępowania w przedmiocie określenia wysokości należności z tytułu składek (por. wyrok SA we Wrocławiu z 4 kwietnia 2012 r., III AUa 1714/11, LEX nr 1714/11), pod warunkiem że należności nie przedawniły się przed dniem wydania decyzji (zob. wyrok SN z 29 maja 2013 r., I UK 613/12, OSNP 2014/3/44).

Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 3 sus płatnik składek opłaca składki za dany miesiąc nie później niż do 15. dnia następnego miesiąca, jeżeli nie jest osobą fizyczną opłacającą składki wyłącznie za siebie albo jednostką budżetową, czy samorządowym zakładem budżetowym.

Mając na uwadze powyższe przepisy stwierdzić należy, że termin przedawnienia w przypadku najstarszych składek za grudzień 2013 r. rozpoczął bieg od 16.01.2014 r. a kolejne odpowiednio później.

Badając zasadność zarzutu przedawnienia Sąd Okręgowy uwzględnił, że pozwany zawiadomieniem z 23.02.2018 r. poinformował Spółkę o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP za okres od października 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od czerwca 2015 r. do września 2015 r., a o zakończeniu tego postępowania poinformował zawiadomieniem z 23.01.2019 r. Następnie ZUS wydał w dniu 6.03.2019 r. prawomocną decyzję stwierdzającą zaległości Spółki od października 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz od czerwca do września 2015 r., którą doręczono Spółce w trybie doręczenia zastępczego w dn. 27.03.2019 r. i na podstawie tej decyzji zostały wystawione w dniu 6.03.2020 r. tytuły wykonawcze, które skutecznie doręczono Spółce w trybie doręczenia zastępczego w dn. 25.03.2020 r. Jednocześnie ZUS przyznał, że nie wszczął i nie prowadził egzekucji wobec Spółki za zaległości składkowe za grudzień 2013 r. Roszczenie organu rentowego jest zatem jedynie w części dotyczącej należności składkowych za grudzień 2013 r. przedawnione, albowiem przedawniło się z dniem 29.02.2020 r. w stosunku do dłużnika pierwotnego, czyli Spółki. Jest to zresztą okoliczność niesporna, którą pozwany przyznał wprost odnosząc się do zarzutu przedawnienia podniesionego przez powoda i wskazał, że przedawnione należności za grudzień 2013 r. wynoszą 942,39 zł, a liczone od nich na dzień 4.10.2019 r. odsetki za zwłokę wynoszą 302 zł, czego z kolei strona powodowa nie negowała. Natomiast nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa twierdzenie powoda, jakoby również należności za okres od stycznia do maja 2014 r. objęte zaskarżoną decyzją z 4.10.2019 r. uległy przedawnieniu, bowiem 5-letni termin przedawnienia tych należności został zawieszony wobec wszczęcia przez organ rentowy postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP zakończonego prawomocną decyzją z 6.03.2019 r., na podstawie, której ZUS wystawił w dniu 6.03.2020 r. tytuły wykonawcze.

Odwołanie okazało się w konsekwencji jedynie częściowo zasadne, a mianowicie w takim zakresie w jakim zarzut przedawnienia okazał się skuteczny co do należności składkowych za grudzień 2013 r. wraz z odsetkami za zwłokę liczonymi od tych składek na dzień 4.10.2019 r.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję z 4.10.2019 r. w ten sposób, że ustaloną kwotę nieopłaconych składek, za które odpowiedzialność ponosi D. G., obniżył do kwoty 46.489,60 zł, a kwotę odsetek obniżył do kwoty 10.863,00 zł, o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku, a w pozostałym zakresie odwołanie jako niezasadne zostało oddalone, o czym orzeczono jak w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy w punkcie 3 sentencji wyroku, przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu E. W. kwotę 3600 zł tytułem wynagrodzenia za udzielenie nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, którego wysokość Sąd ustalił stosownie do treści § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 68 ze zm.).

W punkcie 4 sentencji wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył wnioskodawcy kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez organ rentowy. Zgodnie z treścią ww. przepisu, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Uzależnione jest to każdorazowo od okoliczności, które muszą być tego rodzaju, by ponoszenie kosztów przez stronę przegrywającą pozostawało w sprzeczności z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” zalicza się między innymi szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy czy też subiektywne przekonanie powoda co do zasadności zgłoszonego roszczenia – trudne do zweryfikowania a limine. Ocena, czy takie wypadki wystąpiły w konkretnej sprawie należy do sfery uznania sądu, który powinien dokonać jej w oparciu o całokształt okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2013r., V CZ 132/12; z 15 marca 2013r., V CZ 89/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 kwietnia 2018r., III AUa 1477/17). Sąd uznał, że zastosowanie dobrodziejstwa przewidzianego art. 102 k.p.c. w stosunku do wnioskodawcy uzasadnia zarówno jego sytuacja rodzinna, zdrowotna jak i majątkowa, a nadto przebieg postępowania, albowiem należy mieć na uwadze, że udział profesjonalnego pełnomocnika po stronie organu rentowego był ograniczony w zasadzie do złożenia odpowiedzi na odwołanie, a treść tego pisma sprowadzała się w istocie do przedstawienia argumentacji powołanej w zaskarżonej decyzji a w kolejnych pismach odniesienia się do zarzutu przedawnienia. Oprócz odpowiedzi na odwołanie oraz pism, w których odniósł się do zarzutu przedawnienia pełnomocnik organu rentowego nie złożył żadnych innych pism procesowych, ani nie uczestniczył w rozprawie. Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 4 wyroku na podstawie art. 102 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy (PI).

29 VII 2021 roku.

A.P.