Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury A. M. przyznanej na podstawie art. 24 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.) od dnia, od którego byłaby podjęta wypłata emerytury tj. od 18.10.2013 r., bez dokonywania pomniejszeń o kwoty pobranych wcześniej emerytur. Zakład wskazał, że podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniej emerytur i że wysokość emerytury została obliczona od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniej emerytur. Organ rentowy podał, że: podstawa obliczenia emerytury wynosi 501342,63 zł (384716,98 zł + 116625,65 zł), wysokość emerytury od 18.10.2013 r. wynosi 1981,59 zł. Wysokość emerytury po waloryzacji od 1.05.2015 r. wynosi 2102,87 zł. Następnie Zakład podał, że przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do 31.12.2020 r. w tym zmiany waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków. Wysokość emerytury od 1.01.2021 r. wynosi 2331,17 zł. Zakład stwierdził, że emerytura ustalona w n/n decyzji nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniej emerytury przyznanej decyzją z 7.08.2008 r., wobec czego Zakład nadal będzie kontynuował wypłatę tego świadczenia. (decyzja k. 44 plik II akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez dokonanie ponownego ustalenia wysokości jej emerytury i podwyższenia tego świadczenia. Podała, że ZUS nie przeliczył jej emerytury na korzystnych zasadach tak, jak to robi w przypadku kobiet urodzonych w (...) r. i w konsekwencji nie ustalono żadnej zmiany dotyczącej wysokości jej emerytury. ( odwołanie k. 3)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wyjaśniając, że skarżona decyzja została wydana z uwzględnieniem art. 194i oraz art. 194j ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.) i podtrzymując zajęte dotychczas stanowisko. ( odpowiedź na odwołanie k. 4-5)

W piśmie procesowym z 7.04.2021 r. (data nadania na poczcie - k. 11) odwołująca poparła odwołanie i dodatkowo wyjaśniła, że odwołała się od decyzji ZUS z 10.05.2019 r. odmawiającej jej przeliczenia emerytury oraz że Sąd Okręgowy po rozpoznaniu tego odwołania przyznał jej prawo do przeliczenia emerytury przyznanej na mocy decyzji z dnia 25.10.2013 r. bez pomniejszania o sumy kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Podniosła, że osoby, które złożyły do ZUS wniosek w 2019 r. miały zastosowany korzystniejszy przelicznik z tablic dalszego trwania życia, tj. 209 miesięcy, natomiast odwołującej ZUS przeliczył emeryturę w 2021 r. i zastosował przelicznik 253 miesięcy dalszego trwania życia. Wyjaśniła, że po otrzymaniu skarżonej decyzji udała się do ZUS celem wyjaśnienia dlaczego nie dostała wyższej emerytury niż ta, którą pobiera i uzyskała wówczas odpowiedź, że gdyby złożyła wniosek w 2019 r. to miałaby zastosowany przelicznik 209 miesięcy dalszego trwania życia. Zarzuciła, że nie miała takiej możliwości ponieważ toczyła się sprawa z jej odwołania przed Sądem Okręgowym, który wydał korzystny dla niej wyrok w dniu 25.03.2020 r. Kwestionowała porównanie kwoty emerytury w wieku powszechnym wyliczonej zaskarżoną decyzją z 12.01.2021 r., która uwzględnia waloryzacje od 2013 r., z kwotą emerytury powszechnej wyliczoną decyzją z 2013 r. W konkluzji stwierdziła, że decyzja z 12.01.2021 r. jest niesprawiedliwa. Dodała, że sprawowała opiekę nad dziećmi 3 lata, 5 miesięcy i 7 dni i nie otrzymała nawet 1 zł. ( pismo procesowe wnioskodawczyni k. 9-10, koperta k. 11)

W piśmie procesowym z 19.04.2021 r. ZUS wyjaśnił, że zaskarżoną decyzją przyjął do wyliczenia emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej, średnie dalsze trwanie życia wynoszące 253 miesięcy – zastosowane w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury z dnia 25.10.2013 r. Pozwany dodał, że w dniu 14.05.2015 r. odwołująca złożyła wniosek o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego w związku ze zmianami dotyczącymi urlopu wychowawczego oraz wyjaśnił, że decyzją z 8.07.2015 r. ponownie ustalono dla wnioskodawczyni wysokość kapitału początkowego, który na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 127155,60 zł (poprzednia wysokość 122894,09 zł), zaznaczając, że okresy opieki nad dzieckiem zostały przeliczone przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej, tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok. Decyzją z 13.07.2015 r. przeliczono wysokość emerytury od 1.05.2015 r., tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek. Emerytura została zawieszona ponieważ okazała się świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej emerytury wcześniejszej. Zakład wyjaśnił, że w dniu 8.11.2017 r. odwołująca złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego, natomiast ZUS decyzją z 10.11.2017 r. odmówił prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie ustawy z 16.11.2016 r. o zmianie ustawy emerytalnej, ponieważ tablice trwania średniego dalszego trwania życia obowiązujące w dniu ukończenia 60 lat, tj. 18.07.2013 r. były takie same jak przyjęte do wyliczenia emerytury. (pismo procesowe ZUS k. 24)

Na rozprawie z 14.09.2021 r. – bezpośrednio poprzedzającej wyroku w n/n sprawie – wnioskodawczyni poparła odwołanie, żądając uwzględnienia średniego dalszego trwania życia jakie obowiązywało w dniu wydania zaskarżonej decyzji z 12.01.2021 r., nie zaś z dnia nabycia prawa do emerytury w wieku powszechnym, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. (e-prot. z 14.09.2021 r.: 00:01:26, 00:04:55)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. M. urodziła się (...) (okoliczność bezsporna)

Ubezpieczona była uprawniona od 18.07.2008 r. do emerytury w wieku obniżonym (art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) na mocy decyzji z 7.08.2008 r. ( okoliczność bezsporna, a nadto decyzja z 7.08.2008 r. k. 124 plik II akt ZUS)

W dniu 27.09.2013 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym ( okoliczność bezsporna, a nadto wniosek k. 1 plik I akt ZUS)

Decyzją z 25.10.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu w/w wniosku z 27.09.2013 r., przyznał ubezpieczonej emeryturę od 18.10.2013 r., tj. od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust 1 b ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), czyli podstawę emerytury pomniejszono o sumę kwot pobranych emerytur. Zakład do obliczenia emerytury uwzględnił:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 116625,65 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 384716,98 zł

- sumę kwot pobranych emerytur 95769,54 zł,

- średnie dalsze trwanie życia 253,00 miesięcy,

- emerytura wyniosła 1603,06 zł i została obliczona przez ZUS zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej w następujący sposób [( (...),65 + (...),98)- (...),54]/253,00= 1603,06 zł.

Wypłata emerytury została zawieszona, gdyż korzystniejszym świadczeniem była dotychczasowa emerytura w wysokości 2138,17 zł. (decyzja k. 23/24 plik I akt ZUS)

W dniu 14.05.2015 r. odwołująca złożyła wniosek o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego w związku ze zmianami dotyczącymi urlopu wychowawczego. (okoliczność bezsporna)

Po rozpoznaniu wskazanego wniosku ZUS wydał decyzję z 8.07.2015 r., mocą której ponownie ustalono dla wnioskodawczyni wysokość kapitału początkowego, który na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 127.155,60 zł. W decyzji tej ZUS uwzględnił wnioskodawczyni okresy opieki nad dzieckiem w ilości 3 lat, 5 miesięcy, 7 dni, tj. 41 miesięcy, które zostały przeliczone przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej, tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok. (okoliczność bezsporna, a nadto decyzja z 8.07.2015 r. k. 55 akt kapitałowych)

Decyzją z 13.07.2015 r. przeliczono wnioskodawczyni wysokość emerytury od 1.05.2015 r., tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek.

Do obliczenia tej emerytury ZUS przyjął:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 116625,65 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 398057,53 zł

- sumę kwot pobranych emerytur 95769,54 zł,

- średnie dalsze trwanie życia 253,00 miesięcy,

- emerytura wyniosła 1655,79 zł i została obliczona przez ZUS zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej w następujący sposób [( (...),65 + (...),53)- (...),54]/253,00= 1655,79 zł.

Emerytura po waloryzacji wynosi:

od 1.03.2014 r. 1682,28 zł

od 1.02.2015 r. 1718,28 zł.

Emerytura została zawieszona ponieważ okazała się świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej emerytury wcześniejszej w wysokości 2208,38 zł.

(okoliczność bezsporna, a nadto decyzja z 13.07.2015 r. k. 29 plik I akt ZUS)

W dniu 8.11.2017 r. odwołująca złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia.

(okoliczność bezsporna, a nadto wniosek k. 33 plik I akt ZUS)

Po rozpoznaniu opisanego wniosku ZUS wydał decyzję z 10.11.2017 r., którą odmówił wnioskodawczyni prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie ustawy z 16.11.2016 r. o zmianie ustawy emerytalnej, ponieważ tablice trwania średniego dalszego trwania życia obowiązujące w dniu ukończenia 60 lat, tj. 18.07.2013 r. były takie same jak przyjęte do wyliczenia emerytury. (okoliczność bezsporna, a nadto decyzja k.37 plik I akt ZUS)

Wyrokiem z 6.03.2019 r. w sprawie P 20/16 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39) w brzmieniu obowiązującym do 30.09.2017 r. w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1.01.2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. (okoliczność notoryjna)

Wyrok ten został ogłoszony w dniu 21.03.2019 r. Termin na wniesienie skargi o wznowienie postępowania w związku z w/w wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego upływał zatem w dniu 23.04.2019 r. (okoliczności notoryjne)

W dniu 29.03.2019 r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych skargę o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji o przyznaniu emerytury oraz jej obliczeniu z uwzględnieniem art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wniosła o wydanie nowej decyzji, w której emerytura zostanie obliczona bez zastosowania w/w przepisu, tj. bez pomniejszania o kwotę pobranej wcześniej emerytury. (wniosek k. 39 plik I akt ZUS)

Postanowieniem z 10.05.2019 r. ZUS wznowił postępowanie w sprawie emerytury wnioskodawczyni zakończone decyzją z 25.10.2013 r. (postanowienie k. 41 plik I akt ZUS)

Decyzją z 10.05.2019 r. ZUS I Oddział w Ł. na skutek wniesienia skargi o wznowienie postępowania przez wnioskodawczynię , w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r., P 20/16, odmówił uchylenia decyzji z dnia 25.10.2013 r. i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 146 §1 k.p.a. uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja nie może nastąpić jeżeli od doręczenia decyzji upłynęło pięć lat. W takim przypadku, zgodnie z art. 151 §2 k.p.a. organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa. Uchylenie decyzji z 25.10.2013 r. nie jest możliwe z uwagi na upływ 5 lat od jej doręczenia. ( decyzja k. 42 plik I akt ZUS)

Na skutek odwołania ubezpieczonej od w/w decyzji z 10.05.2019 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, po rozpoznaniu sprawy VIII U 2955/19, wyrokiem z 25.03.2020 r. zmienił tę decyzję w ten sposób, że dodatkowo przyznał A. M. prawo do przeliczenia emerytury przyznanej decyzją z dnia 25.10.2013 r., bez pomniejszania jej wysokości o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, poczynając od 1.03.2016 r., a w pozostałej części oddalił odwołanie . (okoliczność znana Sądowi z urzędu – dane z systemu Sędzia 2: wyrok wraz z uzasadnieniem w sprawie VIII U 2955/19)

W wyniku apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od tego wyroku toczyło się przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi postępowanie za sygn. III AUa 1525/20, w którym Sąd II instancji zarządzeniem z 22.06.2021 r. stwierdził, że postępowanie w sprawie uległo umorzeniu z mocy prawa na postawie art. 2 ust. 4 ustawy z 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (Dz. U. 2020.1222) z dniem wydania decyzji przez organ rentowy, tj. 12.01.2021 r. (okoliczność bezsporna, znana Sądowi z urzędu – dane z systemu Sędzia 2 w sprawie VIII U 2955/19)

Wysokość emerytury wcześniejszej na dzień 18.10.2013 r. wynosiła 2138,17 zł (okoliczności niesporne).

Pobierana przez wnioskodawczynię emerytura wcześniejsza na dzień 18.10.2013 r. wynosiła 2138,17 zł, a obecnie na dzień 1.01.2021 r. emerytura wcześniejsza wynosi 2443,96 zł . (okoliczność bezsporna)

Wysokość emerytury w wieku powszechnym odwołującej ustalona zaskarżoną decyzją z 12.01.2021 r. na dzień osiągnięcia przez wnioskodawczynię wieku emerytalnego, tj. na dzień 18.10.2013 r., wynosi - 1981,59 zł, a na dzień 1.01.2021 r. - 2331,17 zł . Wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniej emerytur. Podstawa obliczenia emerytury wynosi 501342,63 zł (384716,98 zł + 116625,65 zł) (okoliczności niesporne).

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy, a także w załączonych aktach emerytalnych wnioskodawczyni. Podnieść należy, że stan faktyczny był co do zasady bezsporny między stronami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Mając na uwadze argumentację odwołującej przytoczoną w toku niniejszego postępowania w piśmie procesowym z 7.04.2021 r. (k. 9-10, data nadania - k. 11) Sąd zważył, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ZUS prawomocną decyzją z 8.07.2015 r. ponownie przeliczył wysokość kapitału początkowego dla skarżącej na dzień 1.01.1999 r. prawidłowo uwzględniając okresy opieki nad dzieckiem, które zostały przeliczone zgodnie z art. 174 ust. 2a ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , a następnie prawomocną decyzją z 13.07.2015 r. przeliczono odwołującej wysokość emerytury od 1.05.2015 r., tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona zgłosiła wniosek w związku ze zmianami dotyczącymi urlopu wychowawczego. Mimo tych przeliczeń nadal dla wnioskodawczyni korzystniejszą była dotychczasowa emerytura wcześniejsza. Argumenty skarżącej przytoczone w w/w piśmie procesowym z 7.04.2021 r. w analizowanym aktualnie zakresie nie mogły zatem w żaden sposób skutkować zmianą zaskarżonej w n/n postępowaniu decyzji z 12.01.2021 r.

Porządkując stan rzeczy należy wskazać, że wnioskodawczyni uważa, że zaskarżona decyzja z 12.01.2021 r. jest dla niej krzywdząca, gdyż inne kobiety, które tak jak ona urodziły się w (...) r. a które złożyły wniosek o emeryturę w wieku powszechnym w 2019 r. miały przez ZUS zastosowany do obliczenia wysokości ich emerytury wskaźnik średniego dalszego trwania życia obowiązujący w dacie złożenia przez nie wniosku o emeryturę powszechną. Odwołująca wywodziła z powyższego, że w jej przypadku ZUS w zaskarżonej decyzji z dnia 12.01.2021 r. powinien zatem przyjąć wskaźnik średniego dalszego trwania życia jaki obowiązywał w dniu wydania tej decyzji, nie zaś w dniu nabycia przez nią prawa do emerytury.

Z analizy złożonego przez wnioskodawczynię odwołania i pisma procesowego z 7.04.2021 r. wynika, że skarżąca stoi na stanowisku, że z uwagi na ustalenie wysokości jej emerytury powszechnej decyzją z 25.10.2013 r. w oparciu o niekonstytucyjny wobec niej, jako kobiety z rocznika 1953, przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej i nie pobieranie przez nią emerytury powszechnej (świadczenie to było zawieszone), a wyłącznie emerytury wcześniejszej, należy uznać, że do skutecznego nabycia przez nią prawa do emerytury powszechnej doszło dopiero z dniem wydania zaskarżonej w n/n postępowaniu decyzji z 12.01.2021 r., co według skarżącej powinno skutkować obliczeniem wysokości jej emerytury powszechnej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej na nowo według stanu z 12.01.2021 r., ale bez zastosowania art. 25 ust. 1 b ustawy.

Stanowisko to nie zasługuje na uwzględnienie.

Wstępnie wskazać należy, że kwestie równego traktowania kobiet urodzonych (...) w świetle zasad przeliczenia ich emerytur w wieku powszechnym była przedmiotem rozpoznania Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 20/16 zakończonej wyrokiem z 6.03.2019 r. Stosownie do treści tego wyroku art. 25 ust. 1 b ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 poz. 39) w brzmieniu obowiązującym do 30.09.2017 r. w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1.01.2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (OTK-A 2019/11). Wnioskodawczyni niewątpliwie ma taką świadomość, skoro sama domagając się wznowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją przed ZUS z 25.10.2013 r., powoływała się na to właśnie orzeczenie TK.

W dniu 10.07.2020 r. weszła w życie ustawa z 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222; dalej także jako ustawa zmieniająca). Ustawa ta dostosowała przepisy do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r., P 20/16, wprowadzając możliwość obliczenia wysokości emerytury powszechnej bez pomniejszania podstawy jej obliczenia. Ustawa zmieniająca w art. 1 dodała do ustawy emerytalnej art. 194i i art. 194j.

Sąd Okręgowy zważył zatem, że zgodnie z art. 194i ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291) do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w (...) r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1 b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 1222), pod warunkiem , że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1.01.2013 r.

Natomiast zgodnie z art. 194j ust. 1 ustawy emerytalnej, kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i. Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury (art. 194j ust. 2 ustawy emerytalnej). Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia (art. 194j ust. 3 ustawy emerytalnej). Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata (art. 194j ust. 4 ustawy emerytalnej). Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie (art. 194j ust. 5 ustawy emerytalnej).

Należy podkreślić, że przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej nie został usunięty z porządku prawnego wobec wszystkich ubezpieczonych, a jedynie wobec osób z rocznika 1953. Do pozostałych ubezpieczonych ma on nadal zastosowanie. Przepis art. 194j ustawy emerytalnej wprowadził zatem dla ubezpieczonych z rocznika 1953 wyjątek, w stosunku dla pozostałych ubezpieczonych, w postaci korzystniejszej regulacji, polegającej na wyeliminowaniu przy ustalaniu wysokości emerytury art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

W realiach niniejszej sprawy ZUS na mocy zaskarżonej decyzji z 12.01.2021 r. na podstawie art. 194j ustawy emerytalnej z urzędu w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019r. w sprawie P 20/16 ponownie ustalono dla ubezpieczonej wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.) od dnia, od którego byłaby podjęta wypłata emerytury tj. od 18.10.2013 r.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że zaskarżoną decyzją z 12.01.2021 r. przeliczono świadczenie wnioskodawczyni z poszanowaniem w/w zasad czyli bez pomniejszenia podstawy emerytury wnioskodawczyni o sumę kwot pobranych emerytur.

Wysokość emerytury ponownie ustalono zaskarżoną decyzją z 12.01.2021 r. na dzień 18.10.2013 r. od podstawy obliczenia emerytury w kwocie 501342,63 zł, będącej wynikiem sumy kwoty składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynoszącej 384716,98 zł i kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącego 116625,65 zł, podzieloną przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego czyli 253,00 miesięcy.

Tak wyliczone świadczenie emerytalne na dzień 18.10.2013 r. bez dokonywania dotychczas wykonywanych potrąceń oczywiście wzrosło i wyniosło 1981,59 zł (k. 44 plik I akt ZUS), podczas gdy kwota uprzednio ustalonej emerytury w wieku powszechnym na mocy decyzji z 25.10.2013 r. wynosiła 1603,06 zł (k. 23/24 plik I akt ZUS).

Ponadto podkreślenia wymaga, że emerytura powszechna wnioskodawczyni okazała się świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas wypłacanej emerytury wcześniejszej i to zarówno na dzień 18.10.2013 r. (bo po przeliczeniu zaskarżoną decyzją z 12.01.2021 r. emerytury powszechnej na dzień 18.10.2013 r. wynosiła ona 1981,59 zł, a emerytura wcześniejsza wynosiła na dzień 18.10.2013 r. - 2138,17 zł), jak i na dzień 1.01.2021 r. (bo po przeliczeniu emerytury powszechnej kwestionowaną decyzją z 12.01.2021 r. z uwzględnieniem wszystkich waloryzacji jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do 31.12.2020 r., w tym wynikających z waloryzacji, emerytura powszechna ubezpieczonej wynosi 2331,17 zł, podczas gdy jej emerytura wcześniejsza na dzień 1.01.2021 r. wynosi 2443,96 zł).

Wobec tego pozwany słusznie postanowił kontynuować wypłatę korzystniejszego świadczenia z tytułu emerytury wcześniejszej w badanej decyzji z 12.01.2021 r.

Wnioskodawczyni jest więc nadal uprawniona do emerytury w wieku wcześniejszym jako świadczenia korzystniejszego. Jego wysokość w skutek wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny oraz następujących po nim zmian legislacyjnych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, z uwagi na inny zakres przedmiotowy orzeczenia nie mogła ulec żadnym modyfikacjom.

Ponadto ze względu na argumentację skarżącej zawartą w odwołaniu, piśmie procesowym z 7.04.2021 r., jak i przytoczoną na ostatnim terminie rozprawy 14.09.2021 r., zauważyć należy, że wprowadzenie nowych regulacji prawnych z uwzględnieniem usankcjonowanych przez Trybunał Konstytucyjny zasad nie jest równoznaczne w każdym przypadku z realnym wzrostem wypłacanych świadczeń i nie może stanowić asumptu do dowolnego interpretowania faktycznie zaistniałych zdarzeń tak by rzeczywiście doprowadzić do ich wzrostu.

Należy wyraźnie wskazać, że nie ma żadnych podstaw by traktować wnioskodawczynię przy ponownym ustalaniu wysokości jej emerytury na dzień 18.10.2013 r. jako osobę, która składa wniosek o emeryturę wieku powszechnym po raz pierwszy.

Podkreślić należy, że wniosek ubezpieczonej z 27.09.2013 r. o emeryturę z wieku powszechnego, nie został cofnięty przed uprawomocnieniem decyzji z 25.10.2013 r. o przyznaniu prawa do emerytury powszechnej , a zatem wywołał on nieodwracalne skutki prawne.

Wnioskodawczyni podjęła samodzielnie decyzję, składając wniosek emerytalny w dn. 27.09.2013 r., co do daty przejścia na emeryturę.

Data przejścia na emeryturę decyduje zaś o tym w jaki sposób obliczana jest wysokość świadczenia.

W efekcie nie sposób przyjąć, tak jakby tego chciała skarżąca, że z wnioskiem ubezpieczonej z 27.09.2013 r. o emeryturę z wieku powszechnego, nie należy wiązać jakichkolwiek skutków prawnych.

Wnioskodawczyni zresztą sama w późniejszym wniosku z 29.03.2019 r. domagała się przeliczenia emerytury w wieku powszechnym ustalonej decyzją z 25.10.2013 r. powołując się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r. P 20/16 (wniosek k. 39 plik I akt ZUS).

Należy zauważyć, że prawo do zabezpieczenia społecznego zostało ustalone w najwyższym hierarchicznie aktem jakim w porządku krajowym jest Konstytucja RP. W myśl art. 67 ust. 1 Konstytucji RP, obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. Tym samym, z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP nie da się wyprowadzić konstytucyjnego prawa do konkretnej postaci świadczenia społecznego, a podstawą ewentualnych roszczeń osób ubiegających się o rentę, emeryturę czy inną formę zabezpieczenia społecznego mogą być przepisy ustaw (ewentualnie rozporządzeń wykonawczych wydanych w granicach upoważnienia ustawowego), regulujące szczegółowo te kwestie (tak Sąd Najwyższy - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w postanowieniu z 24.01.2019 r., I UK 4/18, L.).

Sąd Okręgowy zważył zatem, że zarówno w doktrynie, jak i judykaturze podkreśla się odrębność instytucji nabycia prawa do świadczenia od jego wypłaty.

Zgodnie z art. 100 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Ponadto Sąd Okręgowy zważył, że Sąd Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w postanowieniu z 21.10.2020 r., I UK 377/19, przyjął, że rozpoznanie wniosku o ustalenie prawa do emerytury wymaga - o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej - potwierdzenia tego prawa oraz jego wysokości według stanu prawnego obowiązującego w dniu złożenia wniosku.

W przypadku ubezpieczonej, realizacja przesłanek warunkujących prawo do emerytury powszechnej z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nastąpiła z dniem osiągnięcia przez ubezpieczoną powszechnego wieku emerytalnego. Skarżąca złożyła wniosek o emeryturę w wieku powszechnym w dniu 27.09.2013 r., nie cofnęła tego wniosku przed uprawomocnieniem się decyzji z 25.10.2013 r. przyznającej jej prawo do emerytury powszechnej od 18.10.2013 r., a zatem nabyła prawo do tego świadczenia na podstawie przepisów obowiązujących w dniu 18.10.2013 r. i dlatego też do ustalenia wysokości świadczenia stosuje się przepisy obowiązujące w tej dacie, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Takim wyjątkiem przy ustalaniu wysokości emerytury powszechnej wnioskodawczyni jest art. 194j ustawy emerytalnej, ale jedynie w takim zakresie w jakim pozwala na pominięcie stosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Obecnie obowiązujący przepis art. 194j ustawy emerytalnej pozwala przy ustaleniu wysokości emerytury powszechnej wnioskodawczyni według stanu z lutego 2013 r. jedynie na pominięcie przy obliczeniu niekonstytucyjnego wobec niej art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, czyli nie pomniejszanie podstawy wymiaru emerytury o sumę kwot pobranych wcześniej emerytur. Wszystkie pozostałe składniki stanowiące podstawę obliczenia emerytury powszechnej pozostają niezmienne i wynikają z decyzji z 28.02.2013 r., a dotyczy to: składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz średniego dalszego trwania życia.

Oczywistym jest zatem, że organ rentowy ustalając w treści zaskarżonej obecnie decyzji z 12.01.2021 r. wysokość należnego jej świadczenia zastosował właściwy wskaźnik średniego dalszego trwania życia, tj. 253 miesięcy - czyli taki, jak w decyzji z 25.10.2013 r.

Chybiona jest argumentacja skarżącej w zakresie w jakim odnosi się do żądania by przeliczenie jej emerytury w wieku powszechnym w zaskarżonej decyzji z 12.01.2021 r. nastąpiło z zastosowaniem wskaźnika dalszego średniego trwania życia obowiązującego w styczniu 2021 r.

Sąd zważył w szczególności, że emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury, ustalonej w sposób określony w art. 25 Ustawy, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (art. 26 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (art. 26 ust. 3 ustawy emerytalnej).

Zgodnie zaś z treścią art. 26 ust. 4 ustawy emerytalnej, Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 .

Należy też wskazać, że przepisami art. 1 pkt 1 lit a) i b) ustawy z 5.03.2015r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz. 552) wprowadzono zmiany w art. 26 ustawy emerytalnej w wyniku, których nadano nowe brzmienie ustępowi 5 art. 26 w/w ustawy oraz dodano do art. 26 nowy ustęp 6.

Znowelizowany przepis ust. 5 art. 26 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym od 1.05.2015r. stanowi, że tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

Z kolei zgodnie z treścią przepisu ust. 6 art. 26 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1.05.2015r. do 30.09.2017r. ustawodawca zdecydował, że jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz art. 27 ust. 2 i 3. Natomiast art. 26 ust. 6 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1.10.2017 r. stanowi, że „jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn”.

Sąd Okręgowy zważył, że z przytoczonych przepisów wynika po pierwsze, że ani ubezpieczony, ani też ZUS nie mają żadnego wpływu na określenie wartości średniego dalszego trwania życia, bo ta zgodnie z wyraźną wolą ustawodawcy wyrażoną w dyspozycji art. 26 ust. 4 ustawy emerytalnej, corocznie do dnia 31 marca określona jest w formie komunikatu Prezesa GUS. Tym samym odnosząc się do analizowanego zarzutu odwołującej należy zaakcentować, że nie ma w tym zakresie jakiejkolwiek uznaniowości, ani tym bardziej dowolności po stronie organu emerytalnego, który nie dokonuje żadnych wyliczeń w tym przedmiocie.

Po drugie, konsekwencją cytowanych wyżej przepisów jest to, że co do zasady daną tablicę stosuje się do wniosków złożonych w trakcie jej obowiązywania (ust. 5 art. 26 ustawy emerytalnej), chyba że korzystniejsza dla ubezpieczonego do ustalenia wysokości emerytury okazałaby się tablica trwania życia obowiązująca w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny (ust.6 art. 26 ustawy emerytalnej w cytowanych wyżej brzmieniach obowiązujących od 1.05.2015r. do 30.09.2017 r. i aktualnie do 1.10.2017r.).

Skoro zaś wnioskodawczyni urodzona (...) osiągnęła obowiązujący w 2013 r. powszechny wiek emerytalny dla kobiet po ukończeniu wieku 60 lat i 3 miesięcy czyli w dniu 18.10.2013 r. i złożyła wniosek o emeryturę w wieku powszechnym w dniu 27.09.2013 r., przeto zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 26.03.2013 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. z 2013 r., poz. 193) obowiązującym w okresie od 1.04.2013 r. do 31.03.2014 r., wskaźnik średniego dalszego trwania życia dla takich osób, jak odwołująca, określony w tablicy stanowiącej załącznik do w/w komunikatu wynosił 253 miesięcy - i taki też wskaźnik organ emerytalny prawidłowo przyjął w decyzji z 25.10.2013 r. do wyliczenia dla wnioskodawczyni emerytury w wieku powszechnym.

Sąd Okręgowy zważył też, że skarżąca powszechny wiek emerytalny 60 lat zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym po wejściu w życie nowelizacji obowiązującej od 1.10.2017 r., osiągnęła w dniu 18.07.2013 r., a zatem w okresie obowiązywania tej samej tablicy trwania życia ogłoszonej w w/w komunikacie Prezesa GUS z dnia 26.03.2013 r., tj. od 1.04.2013 r. do 31.03.2014 r.

Wobec tego niezależnie od ewentualnie przyjmowanej daty: czy to daty złożenia wniosku, czy też daty osiągnięcia wieku emerytalnego - wskaźnik średniego dalszego trwania życia dla wnioskodawczyni pozostaje taki sam. Stąd też prawomocną decyzją z 10.11.2017 r. ZUS po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej z 8.11.2017 r. o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia, odmówił wnioskodawczyni prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie ustawy z dnia 16.11.2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 38) ponieważ tablice trwania życia obowiązujące w dniu ukończenia 60 lat, tj. 18.07.2013 r. były takie same jak przyjęte do wyliczenia emerytury.

Podsumowując tę część rozważań prawnych - w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma żadnych wątpliwości, że na gruncie niniejszej sprawy ZUS prawidłowo przy wydaniu decyzji z 25.10.2013 r. przyjął w przypadku wnioskodawczyni wartość 253 miesięcy średniego dalszego trwania życia, opierając się prawidłowo - zgodnie z przytoczonymi wyżej dyspozycjami przepisów ust. 4 i ust.5 art. 26 ustawy emerytalnej- na treści w/w komunikatu Prezesa GUS z dnia 26.03.2013 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Zaakcentować należy, że działanie Zakładu w tym zakresie nie miało charakteru dowolnego, lecz było zdeterminowane treścią wskazanych wyżej przepisów.

W konsekwencji ZUS prawidłowo również przyjął w zaskarżonej w n/n sprawie decyzji z 12.01.2021 r. średnie dalsze trwanie życia w ilości 253 miesięcy, bo – jak już wyżej wyjaśniono - art. 194j ustawy emerytalnej pozwala przy ustaleniu wysokości emerytury powszechnej wnioskodawczyni według stanu z października 2013 r. jedynie na pominięcie przy obliczeniu niekonstytucyjnego wobec niej art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, czyli nie pomniejszanie podstawy wymiaru emerytury o sumę kwot pobranych wcześniej emerytur, natomiast w szystkie pozostałe składniki stanowiące podstawę obliczenia emerytury powszechnej pozostają niezmienne i wynikają z decyzji z 25.10.2013 r., co dotyczy również średniego dalszego trwania życia.

Tym samym, w dokonanym zaskarżoną decyzją z 12.01.2021 r., przeliczeniu świadczenia wnioskodawczyni, nie sposób dopatrzyć się jakichkolwiek nieprawidłowości, skoro ZUS, zgodnie z art. 194j ustawy emerytalnej, z urzędu, ponownie ustalił odwołującej wysokość emerytury powszechnej od 18.10.2013 r. tj. od dnia, od którego podjęta byłaby wypłata świadczenia. Podkreślić należy, że wysokość tej emerytury nie jest ustalana na nowo na datę wydania zaskarżonej aktualnie decyzji z 12.01.2021 r., ale jest przeliczana, z zastosowaniem art. 194j ustawy emerytalnej. Przeliczeniu podlega, zatem, podstawa obliczenia emerytury, przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury z 25.10.2013 r. w kwocie stanowiącej sumę kwoty składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynoszącej 116625,65 zł i kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącego 384716,98 zł. Tak ustalona podstawa obliczenia emerytury, nie została już pomniejszona w zaskarżonej decyzji z 12.01.2021 r. o sumę kwot pobranych emerytur. Do ustalenia nowej wysokości kwoty emerytury Zakład prawidłowo przyjął na dzień 18.10.2013 r. średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury z 2 5.10.2013 r., które w przypadku wnioskodawczyni wynosi 253 miesięcy, a następnie uwzględnił kolejne zmiany wysokości świadczenia. Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje wnioskodawczyni od dnia, od którego mogłaby być podjęta wypłata emerytury - czyli od dnia 18.10.2013 r. (art. 194j ust. 4 ustawy emerytalnej). W taki właśnie prawidłowy sposób ZUS, z urzędu, ustalił ponownie wysokość emerytury wnioskodawczyni.

Reasumując - samo subiektywne przekonanie wnioskodawczyni, że kwota wyliczonej emerytury w zaskarżonej decyzji z 12.01.2021 r. jest za niska, w sytuacji braku przedstawienia przez nią konkretnych błędów organu rentowego, nie może skutkować zmianą zaskarżonej decyzji. Organ rentowy prawidłowo bowiem dokonał ponownego ustalenia wysokości emerytury wnioskodawczyni w badanej decyzji, trafnie uznając, że spełnia ona warunki do przeliczenia z urzędu jej świadczenia zgodnie z regulacją art. 194j ustawy emerytalnej.

Mając na względzie wskazane okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawczyni, jako niezasadne.

A.P.