Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2021 r. w Warszawie

sprawy P. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania P. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 17 lutego 2020 roku nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od odwołującej P. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 24 marca 2020 r. (data wpływu do ZUS) P. W. , zastępowana przez pełnomocnika, złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 17 lutego 2020 r.
nr (...) na podstawie której organ rentowy stwierdził, że jako osoba prowadząca działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 10 listopada 2017 r. Pełnomocnik wniosła o zmianę decyzji i objęcie odwołującej ubezpieczeniem społecznym z ww. tytułu od 10 listopada 2017 r. Uzasadniając odwołanie pełnomocnik odwołującej wyjaśniła, że P. W.
od 1 października 2007 r. prowadzi działalność gospodarczą wspomagającą usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych. Początkowo odwołująca współpracowała z bankiem (...), a następnie od 1 lipca 2010 r. z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Współpraca polegała na pośredniczeniu przez odwołującą pozyskiwaniu przez (...) klientów oraz sprzedaży oferowanych przez firmę produktów, budowaniu długoterminowych relacji z klientami oraz stosowania się
do procedur, wskazówek i dokumentów. W okresie od stycznia do maja
2016 roku odwołująca przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą. Zmiany w organizmie odwołującej sprawiły odnowienie się kontuzji kolana, dodatkowo potęgowanej bólem kręgosłupa, a w związku pogorszonym stanem zdrowia w trakcie urlopu macierzyńskiego pozostawała okresowo niezdolna do pracy do 9 listopada 2017 r. Dodatkowo w tym czasie partner odwołującej uległ wypadkowi komunikacyjnemu w wyniku którego doznał urazu obu nóg,
co spowodowało konieczność samodzielnego sprawowania opieki zarówno nad nowo narodzonym dzieckiem, jak i partnerem, przy jednoczesnym złym stanie jej własnego zdrowia. Począwszy od listopada 2017 roku odwołująca planowała wrócić do aktywności zawodowej. Pełnomocnik zaznaczyła przy tym,
że specyfika pracy odwołującej charakteryzuje się zdalnym wykonywaniem pracy, a także koniecznością odbycia szkoleń, nawiązaniem kontaktów
z pośrednikami oraz zbudowaniem bazy klientów, co stanowi proces rozłożony w czasie i co przełożyło się zarówno na zakres czynności jakie odwołująca wykonywała po powrocie ze zwolnienia lekarskiego, jak i uzyskiwane przez nią przychody, uzależnione od wypłaty prowizji. Dodatkowo w dniu 12 listopada 2017 r. małoletni syn odwołującej uległ wypadkowi – został poparzony herbatą, a uraz okazał się tak poważny, że skutkował dwutygodniową hospitalizacją, koniecznością przeprowadzenia zabiegów przeszczepu skóry i laseroterapii oraz dalszego leczenia w późniejszych okresach zwolnień lekarskich z uwagi na jego osłabioną odporność i nawracające infekcje. Mimo opisanych wyżej przeszkód odwołująca w okresach zdolności do pracy była zorganizowana, posiadała narzędzia w postaci urządzeń elektronicznych i systemów udostępnionych przez firmę (...), przez cały czas utrzymywała infrastrukturę pozwalającą na prowadzenie działalności i nie planowała jej zawieszenia. Działalność odwołującej była zatem prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły,
z nastawieniem na cel zarobkowy, zaś przejściowe okresy niezdolności do pracy oraz specyfika branży, w której odwołująca pracuje, w tym okresowy brak dochodów, w świetle orzecznictwa nie dyskwalifikuje uznania tej działalności za działalność gospodarczą (odwołanie z załącznikami k. 1-78 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 8 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz zasądzenie na rzecz organu kosztów procesu. Uzasadniając stanowisko organu rentowego działający w jego imieniu pełnomocnik wyjaśnił, że skarżona decyzja została wydana po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia prawidłowości dokonanego przez odwołującą zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Po przeprowadzeniu postępowania organ rentowy w oparciu o dostępne w sprawie dowody stwierdził, że odwołująca faktycznie nie prowadziła działalności w okresie wskazanym w decyzji. Zwrócił przy tym uwagę, że odwołująca przez kilka lat przebywa na długotrwałych zwolnieniach lekarskich, co uniemożliwia uznanie zarejestrowanej przez nią działalności za prowadzoną w sposób stały, zorganizowany, planowy i zarobkowy. Tylko w krótki jedno lub kilkudziesięciodniowych okresach odwołująca nie posiada niezdolności do pracy, co w konsekwencji doprowadziło do sytuacji, że nie działalność nie przynosiła dochodów. Przy tym w ocenie organu za nieekonomiczne należy uznać zadeklarowanie przez odwołującą wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia, co znacząco zwiększyło koszty tej działalności. Te okoliczność oraz brak dowodów na prowadzenie działalności gospodarczej od 10 listopada 2017 r. skutkowały wydaniem skarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 80-86 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się P. W. od 1 października 2007 r. ma zarejestrowaną działalność gospodarczą pod firmą (...). W ramach działalności gospodarczej odwołująca świadczyła usługi w zakresie doradztwa i pośrednictwa kredytowego. Początkowo odwołująca świadczyła usługi na rzecz (...) S.A., następnie sieć w której pracowała została sprzedana firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (dowód: odpis z CEIDG – akta rentowe, karta nieoznaczona; zeznania świadków: P. B. k. 138-139 a.s., L. S. (1) k. 139-140 a.s., B. K. k. 140-141 a.s., M. G. k. 141-142 a.s.).

Z (...) Sp. z o.o. odwołującą łączyła zawarta w dniu 1 lipca 2010 r. umowa o współpracy, na podstawie której była zobowiązana do stałego pośredniczenia w pozyskiwaniu klientów przez (...) oraz sprzedaży produktów oferowanych przez tą firmę, samodzielnie i w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Odwołująca była przy tym zobowiązana m. in.
do stałego pośredniczenia w pozyskiwaniu klientów, budowania długoterminowych relacji z klientami poprzez fachową i rzetelną obsługę, stałego pośredniczenia w sprzedaży produktów, realizację (...), zapewnienia klientom maksymalnie wysokiej jakości obsługi m. in. poprzez pomoc
w wypełnianiu dokumentacji, zapoznawania się i stosowania się do wszystkich procedur, wskazówek i dokumentów przekazanych przez (...), rzetelnego prowadzenia sprawozdawczości dotyczącej czynności objętych umową oraz dokumentacji. Odwołującej przysługiwało wynagrodzenie stałe w wysokości 2.000 zł (3.000 zł przez pierwsze 2 miesiące) oraz wynagrodzenie prowizyjne – kredytowe (liczone jako iloczyn kwoty bazowej i przysługującego procenta prowizji) oraz gotówkowe (liczone jako iloczyn kwoty bazowej i stawki stałej prowizji) zgodnie z tabelami stanowiącymi załącznik do umowy. Dodatkowo, od 13 grudnia 2013 r., P. W., podobnie jaki inni pośrednicy, była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.
na podstawie umowy o pracę na czas określony od 13 grudnia 2013 r. do 30 listopada 2018 r. w wymiarze 1/64 etatu z wynagrodzeniem 1/64 minimalnego wynagrodzenia ogłoszenia na dany rok kalendarzowy (umowa o współpracy
z 01.07.2010 r. k. 12-22 a.s.; umowa o pracę z 13.12.2013 r. – akta osobowe odwołującej k. 158 a.s.).

W dniu 13 lutym 2013 r. odwołująca otrzymała zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku konsultanta administracyjnego, ze wskazaniem daty kolejnych badań okresowych na dzień 13 grudnia 2017 r. (zaświadczenie lekarskie
z 13.12.2013 r. – akta osobowe odwołującej).

Praca odwołującej polegała na kontakcie z analitykami, rozmowami
z klientami, ustalaniem możliwości udzielenia kredytu oraz kompletowaniem dokumentów. Pośrednicy pracujący dla (...), w tym odwołująca, wykonywała znaczną część pracy zdalnie, co wynikało z jej specyfiki,
przy czym zdarzało się, że odwołująca pracowała również w biurze firmy (...), mieszczącym się wówczas przy ul. (...) w W. (korespondencja e-mail k. 44-57 a.s., zeznania świadków: P. B.
k. 138-139 a.s., L. S. (1) k. 139-140 a.s., B. K. k. 140-141 a.s., M. G. k. 141-142 a.s.).

W 2015 roku odwołująca zaszła w ciążę. Z uwagi na stan zdrowia
od 8 stycznia 2016 r. odwołująca zaczęła korzystać ze zwolnienia lekarskiego. Po narodzinach syna A. w dniu 15 maja 2016 r. odwołująca przebywała na zasiłku macierzyńskim do 13 maja 2017 r. odwołująca przebywała na zasiłku macierzyńskim (zeznania świadka K. C. (1) k. 143-144 a.s., zeznania odwołującej k. 144-146 a.s.).

W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, od grudnia 2016 roku odwołująca korzystała z poradni ortopedycznej w związku ze zdiagnozowanymi u niej schorzeniami w postaci skrzywienia bocznego i zespołu bólowego kręgosłupa w odcinku L/S. Z uwagi na okres karmienia piersią, odwołującej nie przepisywano leków przeciwbólowych, przy czym stosowano zabiegi rehabilitacyjne w postaci masaży. Ponadto w marcu 2017 r. u odwołującej stwierdzono zanik mięśnia czterogłowego lewego uda, a w maju 2017 roku nawrotowe bóle stawu barkowego i bóle odcinka L/S kręgosłupa. W związku ze stanem zdrowia odwołująca w okresie od 14 maja 2017 r. do 9 listopada 2017 r. była niezdolna do pracy i korzystała ze zwolnienia lekarskiego (karta konsultacji lekarskiej k. 24-36 a.s.; zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach
k. 99-100 a.s.).

Jeszcze w lipcu 2017 roku odwołująca brała udział w szkoleniu z zakresu wymogów ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotetycznego i agentami zakończonym egzaminem. Ponadto w tym czasie odwołująca zdała egzamin na pośrednika finansowego organizowany przez Komisję Nadzoru Finansowego, uprawniający ją do świadczenia usług
w zakresie pośrednictwa finansowego. Odwołująca miała zostać wpisana
do rejestru pośredników finansowych przez (...) Sp. z o.o.
po powrocie z zasiłku (zwolnienia lekarskiego) oraz po przedstawieniu dokumentów. Ostatecznie jednak do tego nie doszło z uwagi na to, że w nazwie firmy odwołującej znajdowało się określenie (...), co było niezgodne zakazem określonym w art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (zeznania odwołującej k. 144-146 a.s., korespondencja e-mail k. 187 a.s., k. 192-193 a.s., k. 139-140 a.s.).

Po zakończeniu okresu zwolnienia lekarskiego, w okresie od 12 listopada 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. odwołująca korzystała z zasiłku opiekuńczego. Było to związane ze stanem zdrowia jej małoletniego syna, który w dniu
12 listopada 2017 r. poparzył się gorącą herbatą i wymagał opieki medycznej (zeznania świadka K. C. (1) k. 143-144 a.s., zeznania odwołującej
k. 144-146 a.s.; zwolnienia ZUS ZLA k. 264-265 a.s.; zaświadczenie
o wypłaconych zasiłkach k. 99-100 a.s.).

Na przełomie 2017 i 2018 roku, P. W. nie kontynuowała czynności związanych ze świadczeniem usług pośrednictwa na rzecz (...) Sp. z o.o. i nie realizowała tematów powierzonych jej przez tą firmę. Pod koniec 2017 roku odwołująca rozmawiała z L. S. (1), dyrektorem oddziału mobilnego w firmie (...) i zgłaszała jej chęć powrotu do pracy, jednocześnie powołując się na wypadek syna, który jej to uniemożliwił.
Chęć powrotu do pracy odwołująca zgłaszała również na początku 2018 roku, pozostawał w z L. S. (1) w kontakcie, przy czym ostatecznie to nie nastąpiło. Dotychczasowym klientom przekazywała numery kontaktowe do innych doradców i ekspertów finansowych pracujących w (...), m. in. do B. K. i M. G.. Odwołująca przebywała w domu,
nie stawiała się w siedzibie firmy (w tym czasie przeniesionej pod adres przy
ul. (...) w W.). Samokształciła się w oparciu o materiały dostępne sieci wewnętrznej firmy (...), zapoznawała się z ofertami kredytowymi banków. Otrzymywała przy tym oferty szkoleń z (...) dotyczące m. in. procesowania kredytów gotówkowych i oferty (...) Banku, ale oprócz szkolenia z zakresu RODO z nich nie korzystała (korespondencja e-mail k. 40-41 a.s., k. 237-242 a.s.; wydruki sms k. 62-65 a.s., zeznania świadków L. S. (1) k. 139-140 a.s., B. K. k. 140-141 a.s., M. G. k. 141-142 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-146 a.s., pisemne oświadczenie (...) Sp. z o.o. k. 157 a.s.).

Na przełomie listopada 2017 r. i marca 2018 r. odwołująca nie uzyskała żadnego dochodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i notowała stratę. Jedynymi wydatkami odwołującej były opłaty za telefon w wysokości
ok. 20,00 – 30,00 zł miesięcznie oraz opłaty za usługi księgowe w wysokości 50,00 zł. Jednocześnie informowała obsługujące ją biuro księgowe, że nie zamierza zawieszać działalności (zapisy w księdze i buforze za okres 11.2017-02.2018 k. 67-80 a.s.; zeznania świadka P. B. k. 138-139 a.s.).

W okresie od 8 stycznia 2018 r. do 2 lutego 2018 r. odwołująca ponownie korzystała zasiłku opiekuńczego, a w okresie od 5 lutego 2018 r. do 17 lutego 2018 r. była niezdolna do pracy i przebywała na zwolnieniu lekarskim.
Od 14 marca 2018 r. odwołująca stała się niezdolna do pracy w związku
z kolejną ciążą i korzystała ze zwolnienia lekarskiego do 5 listopada 2018 r.
Po narodzinach drugiego dziecka, w okresie od 6 listopada 2018 r.
do 4 listopada 2019 r. odwołująca przebywała na zasiłku macierzyńskim (zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach k. 99-100 a.s.).

Na przełomie listopada 2017 r. i marca 2018 r. odwołująca nie korzystała ze zwolnień lekarskich i zasiłków opiekuńczych w dniach: od 10 do 11 listopada 2017 r. (2 dni), od 1 do 7 stycznia 2018 r. (7 dni), od 3 do 4 lutego 2018 r.
(2 dni) oraz od 19 lutego 2018 r. do 13 marca 2018 r. (23 dni) (zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach k. 99-100 a.s.).

W związku ze zgłoszeniem przez odwołującą roszczenia o zasiłek chorobowy za okres od 5 listopada 2019 r. do 22 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia okresu podlegania przez nią ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej,
o czym odwołująca została zawiadomiona pismem z 19 grudnia 2019 r.
Po przeprowadzeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 17 lutym 2020 r. decyzję nr (...) na podstawie której stwierdził, że P. W. :

-

podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w okresie od 1 października 2007 r. do 14 maja 2016 r. i od 14 maja 2017 r.
do 9 listopada 2017 r.,

-

nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w okresie od 10 listopada 2017 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że brak dowodów na potwierdzenie przez odwołującą działalności od 2016 roku, brak potwierdzenia prowadzenia przez nią działalności od 2016 r. ze strony świadków, nieuzyskiwanie przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej we wskazanym w sentencji okresie skutkowały oceną, że odwołująca nie prowadziła działalności gospodarczej i nie podlega ubezpieczeniom z tego tytułu (wniosek o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem, zawiadomienie o wszczęciu postępowania, decyzja ZUS z 17.02.2020 r. – akta rentowe, karty nieoznaczone).

W okresie od stycznia 2020 r. do lipca 2020 r. P. W. przebywała na urlopie wychowawczym. W czerwcu 2020 roku zgłosiła się do zgłosiła się do (...) Sp. z o.o. z prośba zgodę na powrót do pracy, zaś w lipcu złożyła oświadczenie o rezygnacji z dalszego urlopu wychowawczego, zgłaszając chęć rozpoczęcia pracy z dniem 6 lipca 2020 r. Odwołująca została poinformowana o konieczności anektowania umowy o współpracy, a także odbycia szkoleń i nabycia uprawnień w celu kontynuowania pracy w charakter pośrednika finansowego (korespondencja e-mail k. 249-255 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione wyżej dowody z dokumentów oraz zeznań świadków i odwołującej. W ocenie Sądu w zakresie, w jakim wynikały z nich wymienione wyżej okoliczności, zebrany w sprawie materiał dowodowy był spójny, wzajemnie korespondujący
i wiarygodny.

Sąd dał wiarę przedstawionym w sprawie dokumentom, w tym licznej korespondencji e-mail potwierdzającej fakt świadczenia przez odwołującą usług przed okresem macierzyństwa w 2016 roku, czy też otrzymywania ofert szkoleniowych. Sąd miał przy tym na względzie, że część z tej korespondencji dotyczyła wprawdzie okoliczności wznowienia współpracy odwołującej
ze spółką (...), przy czym dotyczyło to okresu po wydaniu skarżonej decyzji, tj. od czerwca 2020 roku. Ponadto Sąd oparł się na dowodach w postaci dokumentacji księgowej odwołującej z 2016 roku oraz z przełomu lat 2017-2018 na okoliczność sytuacji finansowej działalności odwołujące, dokumentacji medycznej na okoliczność jej stanu zdrowia na przełomie lat 2017-2018 oraz dokumentacji osobowej na okoliczność współpracy ze spółką (...).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków L. S. (1), B. K.
i M. G. w całości. Świadkowie, podobnie jak odwołująca, świadczyli na rzecz (...) Sp. z o.o. usługi w zakresie pośrednictwa finansowego w ramach łączących ich ze spółką umów o współpracę i zatrudnienia w wymiarze 1/64 etatu oraz przedstawili specyfikę świadczonych usług na podstawie tak uregulowanych stosunków prawnych. Potwierdzili również okoliczności związane ze współpracą odwołującej na przełomie lat 2015-2016 oraz 2017-2018. Podobnie Sąd dał wiarę w całości zeznaniom świadka P. B., świadczącego usługi księgowe na rzecz odwołującej, które w kontekście załączonych do odwołania dokumentów księgowych nie budziły żadnych wątpliwości w zakresie sytuacji finansowej firmy odwołującej, uzyskiwanych przez nią dochodów i notowanej straty, jak również kwestii niepodjęcia decyzji o zawieszeniu prowadzenia działalności. Jako wiarygodne Sąd uwzględnił także zeznania partnera odwołującej K. C. (1) na okoliczność pobierania przez odwołującą materiałów szkoleniowych, narodzin dziecka odwołującej oraz urazu, jakiemu ono uległo w listopadzie 2017 r. Jednocześnie Sąd miał na względzie, że ww. świadek nie miał wiedzy na temat pracy zdalnej odwołującej po listopadzie 2017 roku oraz okoliczności prowadzenia przez nią działalności w tym okresie.

Zeznaniom odwołującej Sąd dał wiarę w zakresie w jakim były one zbieżne z zeznaniami pozostałych przesłuchanych w sprawie osób oraz treścią zebranych w sprawie dokumentów, w tym m. in. co do okoliczności jej stanu zdrowia oraz stanu zdrowia jej pierwszego dziecka, okresów zasiłków opiekuńczych i zwolnień lekarskich, współpracy z (...) Sp. z o.o. oraz samokształcenia się w okresie po 9 listopad 2017 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejsze sprawie dotyczył podlegania przez odwołującą P. W. obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia
10 listopada 2017 r. Na mocy skarżonej decyzji organ rentowy wyłączył odwołującą z przedmiotowych ubezpieczeń od powyższej daty, wskazując,
że ustalone w toku postępowania wyjaśniającego okoliczności uniemożliwiały uznanie zarejestrowanej przez nią działalności za prowadzoną w sposób stały, zorganizowany, planowy i zarobkowy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust.1 punkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 423) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek (art. 11 ust. 2 ww. ustawy). Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 12 ust.1 ww. ustawy). Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a (art. 8 ust. 6 punkt 1 ww. ustawy).

Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom określa przepis art.13 punkt 4 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu , na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca
2018 r. – Prawo przedsiębiorców (tj. Dz. U. z 2021r., poz. 162).

Podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej ma fakt rzeczywistego wykonywania
– lub niewykonywania – tej działalności, na dodatek w sposób ciągły
i o charakterze zarobkowym. Działalność gospodarcza to prawnie określona sytuacja, którą trzeba oceniać na podstawie zbadania konkretnych okoliczności faktycznych, wypełniających znamiona tej działalności lub ich niewypełniających. Prowadzenie działalności gospodarczej jest zatem kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam prowadzący ją podmiot i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków
z tą działalnością związanych, czy też nie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Rzeszowie z dnia 12 grudnia 2017 r. III AUa 260/17). Kwestie związane
z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Przepis art. 13 pkt 4 u.s.u.s. jednoznacznie kładzie nacisk na rozpoczęcie wykonywania pozarolniczej działalności i zaprzestanie wykonywania tej działalności, a nie na moment dokonania w ewidencji działalności gospodarczej stosownego wpisu o zarejestrowaniu działalności bądź jego wykreślenia. W konsekwencji obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje). Ocena, czy wykonywana jest działalność gospodarcza, należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero następnie do ich kwalifikacji prawnej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 sierpnia 2017 r. III AUa 1075/16).

Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że wykonywanie tejże działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07; z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08; z dnia 19 lutego 2009 r., II UK 215/08; z dnia 19 lutego 2010 r., II UK 186/09;
z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 240/09; z dnia 18 listopada 2011 r.,
I UK 156/11). W orzecznictwie (np. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91) przyjmuje się, że cechami działalności gospodarczej są:

1)  zawodowy (a więc stały) charakter,

2)  związana z nią powtarzalność podejmowanych działań,

3)  podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania

4)  uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

W kontekście powyższego stwierdzić należy, że prowadzenie działalności gospodarczej, to działanie stałe, nieamatorskie i nieokazjonalne, z elementem organizacji, planowania i zawodowości rozumianej, jako fachowość, znajomość rzeczy oraz specjalizacja. Z takim rozumieniem działalności gospodarczej koresponduje definicja przedsiębiorcy zawarta w art. 4 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, zgodnie z którą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Zakłada ona, bowiem własną aktywność przedsiębiorcy działającego we własnym imieniu, który dysponując fachowością, co najmniej planuje i organizuje czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przyjmuje się zatem, że działalność gospodarcza z założenia jest działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry okres, a ponadto związana jest z nią konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Nie uznaje się więc za działalność gospodarczą: działalności okresowej i sporadycznej (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 5 października 2020 r., VII U 3728/19). Za podstawową cechę działalności gospodarczej uznaje jednak jej zarobkowy charakter. Dla oceny, czy dany podmiot wykonuje działalność gospodarczą, konieczne jest stwierdzenie zarobkowego charakteru tej działalności. A zatem, o zakwalifikowaniu danej działalności, jako działalności gospodarczej, przesądza kryterium obiektywne, czyli ustalenie, czy dany podmiot prowadzi działalność, która obiektywnie może przynieść dochód (zob. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjne w Warszawie z dnia 24 listopada 2011r., II GSK 1219/10).

Jak sygnalizowano na wstępie, organ rentowy stanął na stanowisku, zgodnie z którym P. W. nie prowadziła działalności gospodarczej po dniu 1 listopada 2017 r. Za tym stanowiskiem zdaniem organu przemawiały takie okoliczności, jak korzystanie przez odwołującą z długotrwałych zwolnień lekarskich, brak uzyskiwania przez odwołującą dochodów z działalności przy jednoczesnym zadeklarowaniu wysokiej podstawy wymiaru składek, czy też brak dowodów na faktycznie prowadzenie działalności. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem strony odwołującej, po zakończeniu okresu zasiłku macierzyńskiego oraz niezdolności do pracy, począwszy od 10 listopada 2017 roku, P. W. podejmowała czynności zmierzające do powrotu do aktywności zawodowej, co należy kwalifikować jako prowadzenie działalności gospodarczej. Strona zwróciła przy tym wagę, że podejmowane przez odwołującą działania były jednak rozciągnięte w czasie z uwagi na specyfikę branży, w której dotychczas pracowała, lecz również napotykało obiektywne przeszkody uniemożliwiające prowadzeniem działalności w sposób ciągły, spowodowane w szczególności z przykrymi wydarzeniami jakie miały miejsce w życiu jej i jej rodziny, w tym poparzeniu małoletniego syna i koniecznością sprawowania nad nim opieki.

W kontekście powyższego Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że pojęcie prowadzenia działalności gospodarczej, a także cechujące ją elementy – cel zarobkowy, zorganizowanie, ciągłość – należy rozumieć szeroko. Oznacza to, że czasowe przestoje w wykonywaniu czynności związanych z działalnością gospodarczą, okresowy brak dochodów lub strata nie świadczą o braku ciągłości czy też zarobkowego charakteru działalności. Co więcej, wykonywanie działalności gospodarczej obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie w celu zarobkowym czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzających do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawcze). Innymi słowy, nawet samo podejmowanie czynności nastawionych na „rozruch” działalności może i powinno być traktowane jako prowadzenie działalności gospodarczej. Obejmuje to takie czynności jak np. zawieranie umów z kontrahentami w celu obsługi administracyjnej, kadrowej bądź rachunkowej, zakup sprzętu lub asortymentu związanego z działalnością, uzyskiwanie koniecznych uprawnień, pozwoleń lub koncesji, załatwianie spraw urzędowych, poszukiwanie nowych klientów itp.
W konsekwencji podjęcie czynności zmierzających bezpośrednio do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej (czynności przygotowawczych) stanowi już o jej wykonywaniu, o ile w ich następstwie doszło do faktycznego jej uruchomienia (por. wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05; z dnia 23 marca 2006 r., I UK 220/05; z dnia 18 października 2011 r., II UK 51/11). Przyjęcie odmiennej koncepcji zdaniem Sądu mogłoby prowadzić do nieuzasadnionego wykluczenia ze statusu przedsiębiorców tych osób, które dopiero rozpoczynają działalność bądź takich, które decydują się na jej wznowienie po dłuższej przerwie w jej prowadzeniu, w tym – przykładowo – kobiet powracających do aktywności przedsiębiorczej po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy, nie kwestionując prezentowanego przez odwołującą stanowiska co do konieczności podjęcia czynności w celu powrotu do aktywności zawodowej, jak również nie deprecjonując wagi okoliczności, z jakimi musiała mierzyć się po zakończeniu pierwszego okresu zasiłku macierzyńskiego, ostatecznie zważył, że mimo zaoferowania obszernego materiału dowodowego odwołująca nie zdołała wykazać, że w spornym okresie po dniu 9 listopada 2017 r. podejmowała czynności, których celem byłby powrót do prowadzenia dotychczasowej (tj. sprzed 2016 roku) działalności gospodarczej.

W tym kontekście zdaniem Sądu Okręgowego należało zwrócić uwagę na fakt, że działalność odwołującej koncentrowała się w zasadzie do świadczenia usług pośrednictwa na rzecz (...) Sp. z o.o. (wcześniej (...) S.A.) w ramach łączącej ją z tą spółką umowy o współpracy z 1 lipca 2010 r. Na podstawie tej umowy odwołująca świadczyła usługi stałego pośredniczenia w pozyskiwaniu klientów przez (...) oraz sprzedaży produktów oferowanych przez tą firmę. Powyższe zdaniem Sądu ma znaczenie o tyle, że powrót do prowadzenia działalności po okresie przerwy spowodowanej macierzyństwem winien być związany ze świadczeniem usług na rzecz tej spółki bądź co najmniej spełnienia wymagań formalnym, które spółka ta stawiała współpracującym z nią pośrednikom finansowym. Dotyczyło to zwłaszcza szkoleń i posiadania przez pośredników stosownych uprawnień. Należ zaznaczyć, że odwołująca w toku postępowania nie wskazywała, by w ramach działalności gospodarczej świadczyła usługi na rzecz innego podmiotu bądź o innym profilu niż pośrednictwo finansowe. Okoliczność ta nie znajduje również potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym, co pozwala na utożsamienie profilu działalności odwołującej ze świadczeniem usług wyłącznie na rzecz (...) Sp. z o.o.

Na tym tle zdaniem Sądu w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy brak było podstaw do uznania, aby odwołująca podejmowała czynności zmierzające do powrotu do świadczenia usług na rzecz ww. podmiotu. W tym kontekście istotne znaczenie zdaniem Sądu należało przypisać okoliczności posiadania przez odwołującą stosownych uprawnień do świadczenia usług w zakresie pośrednictwa finansowego. Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że odwołująca zdała egzamin na pośrednika kredytowego już w lipcu 2017 r., co w świetle art. 48 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1027) uprawniało ją do uzyskania wpisu do rejestru pośredników finansowych i świadczenia usług w tym zakresie. Zgodnie jednak z treścią tego przepisu, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie tego rodzaju działalności, konieczne jest dodatkowo dokonanie wpisu do rejestru pośredników. Wprawdzie odwołująca powołała się na fakt, co ostatecznie znalazło potwierdzenie w przedłożonej przez nią korespondencji e-mail, że spółka (...) nie dokonała wpisania jej do stosownego rejestru pośredników, jednakże Sąd zważył, że nastąpiło z dwóch przyczyn: przebywania przez odwołującą na zwolnieniu lekarskim oraz faktu, że nazwa jej działalności zawierała określenie „doradztwo”, którego stosowanie w działalności pośrednictwa kredytowego, zgodnie z art. 25 ust. 2 ww. ustawy, jest zabronione. W ocenie Sądu należy również zwrócić uwagę na fakt, że począwszy od 10 listopada 2017 r. odwołująca nie podejmowała żadnych czynności w celu ustalenia, czy posiada stosowne uprawnienia w tym zakresie, w tym m. in. czy (...) dokonał wpisania jej do rejestru. O ile w kontekście dokonanych w sprawie ustaleń wpis odwołującej do rejestru może być poczytywana za obowiązek spoczywający po stronie ww. spółki, o tyle sama odwołująca chcąc kontynuować działalność w tym zakresie winna zadbać o to, by obowiązek ten został zrealizowany.

Inną kwestią, na którą w ocenie Sądu należało zwrócić szczególną uwagę, to fakt, że działania odwołującej na przełomie listopada 2017 r. i stycznia 2018 r. sprowadzały się w zasadzie wyłącznie do samokształcenia w zakresie ofert i usług bankowych w oparciu o materiały udostępnione w sieci wewnętrznej spółki (...). Znajduje to potwierdzenie w zeznaniach samej odwołującej oraz jej partnera, świadka K. C. (2), który wskazał, że odwołująca „pobierała materiały szkoleniowe z firmy, które sobie przyswajała”, przy czym jednocześnie Sąd miał na względzie, że świadek nie był w stanie jednoznacznie wskazać, czy odwołująca w spornym okresie pracowała zdalnie oraz czy prowadziła działalność gospodarczą. W tym sensie zdaniem Sądu realizowanie tych czynności należało oceniać co najwyżej jako prowadzenie działalności w sposób incydentalny. W szczególności bowiem brak był dowodów na realizowanie przez odwołującą jakichkolwiek innych czynności, które świadczyłyby o istnieniu po jej stronie zamiaru kontynuowania prowadzenia działalności jak dotychczas. O ile materiał dowodowy potwierdza, że odwołująca ukończyła pewne szkolenia oferowane przez spółkę (...), w tym m. in. szkolenie z zakresu wymogów ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotetycznego i agentami oraz RODO, to ostatecznie jednak fakt odbycia przez odwołującą szkoleń czy samodzielnego kształcenia w żaden sposób nie przełożył się na realne wykonywanie czynności w ramach świadczonych usług pośrednictwa finansowego, pozyskiwania nowych klientów dla spółki (...) czy też sprzedaży oferowanych przez spółkę produktów. Można wprawdzie przyjąć, że z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad synem możliwości podjęcia przez odwołującą realnych działań na przełomie listopada i grudnia 2017 roku było utrudnione, przy czym począwszy od 2018 roku częstotliwość korzystania przez odwołującą z okresów zasiłkowych była mniejsza, co zdaniem Sądu – zakładając, że samokształcenie odwołującej rzeczywiście miało miejsce – umożliwiało podjęcie działań w celu poszukiwania klientów lub nawiązywania z nimi kontaktu. Z zeznań odwołującej wynika, że w okresie od 1 do 7 stycznia 2018 r. kształciła się samodzielnie, jednakże brak jakichkolwiek informacji o czynnościach podejmowanych przez odwołującą w okresie późniejszym, tj. od 19 lutego 2018 r. do 13 marca 2018 r. Wprawdzie odwołująca wskazała, że w 2018 roku miała rozglądać się za inwestycjami w okolicy, jednakże takie stwierdzenie było zbyt ogólne aby można było poczynić jakiekolwiek ustalenia, a ponadto okoliczność ta nie znajduje potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy miał również na względzie, że zgodnie z relacjami przesłuchanych w sprawie świadków po dniu 10 listopada 2017 r. P. W. nie podejmowała czynności wynikających z łączącej ją ze spółką (...) umową o współpracę. W szczególności świadek L. S. (2) zeznała, że odwołująca „nie realizowała swoich tematów”. Okoliczność ta poniekąd znajduje odzwierciedlenie w ustaleniu, że dotychczasowi klienci odwołującej otrzymywali od niej numery kontaktowe do innych pośredników,
w tym B. K. i M. G., co z kolei świadczy o braku zamiaru kontynuowania przez odwołującą działalności po 10 listopada 2017 r. Powyższe znajduje również potwierdzenie w oświadczeniu złożonym przez spółkę, w której stwierdzono, że w okresie od 10 listopada 2017 r. do 15 października 2020 r. odwołująca zaprzestała czynnego wykonywania łączącej ją ze spółką umowy o współpracy. Odwołująca przedstawiła przy tym kontrdowody do ww. oświadczenia w postaci korespondenci e-mail, z której wynika, że już w czerwcu 2020 r. podjęła pewne czynności w celu powrotu do współpracy ze spółką, co znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków. Z przedmiotowej korespondencji wynika jednak i to, że do aktywnego realizowania obowiązków określonych w umowie konieczne było ukończenie przez nią stosownych szkoleń i nabycie uprawnień, których to wymogów odwołująca nie spełniła na przełomie listopada 2017 r. i marca 2018 r. Co istotne, Sąd Okręgowy zważył również, że w krótkich okresach, w których odwołująca nie pobierała zasiłków, nie wykazała, by podejmowała czynności aktywnie zmierzające do odnowienia współpracy z firmą (...). Wprawdzie świadek L. S. (2) zeznała, że rozmawiała z odwołującą na ten temat dwukrotnie pod koniec 2017 roku i na początku 2018 roku, jednakże w sprawie brak dowodów potwierdzających jednoznacznie wyrażenie przez odwołującą takiego zamiaru. W tym natomiast okresie nie informowała spółki (...) o zamiarze powrotu do wykonywania umowy o współpracy oraz gotowości świadczenia usług zgodnie z umową, nie dopytywała o formalności jakie byłyby z tym związane, jak to miało miejsce choćby w 2020 roku, gdy odwołująca wyraźnie zgłosiła pracodawcy zamiar powrotu do pracy i uzgadniała z przedstawicielami spółek warunki wznowienia współpracy.

W kontekście powyższego wymaga dodatkowo podkreślenia, że ocena czy odwołująca podjęła działalność w czerwcu 2020 roku, czy też w październiku 2020 r., wychodziła poza zakres sporu w niniejszej sprawie, bowiem Sąd mógł rozpatrywać jedynie okres od daty wyłączenia odwołującej z ubezpieczeń społecznych do dnia wydania skarżonej decyzji, tj. od 10 listopada 2017 r.
do 17 lutego 2020 r. Tym samym omówione wyżej okoliczności,
w szczególności w zakresie czynności jakie odwołująca miała podejmować na przełomie listopada 2017 i marca 2018 miały kluczowe znaczenie dla oceny zasadności odwołania.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego wyrażone w skarżonej decyzji, zgodnie z którym okoliczności sprawy nie pozwalały na uznanie działalności prowadzonej przez odwołującą po 9 listopada 2017 r. za działalność gospodarczą skutkującą objęciem ubezpieczeniem społecznym. Podejmowane przez odwołującą działania, nawet gdyby uznać je za realizowane w ramach działalności przygotowawczej do powrotu do aktywności zawodowej (przedsiębiorczej) po ustaniu okresu zasiłku macierzyńskiego i następującego po nim okresu zwolnień lekarskich, nie doprowadziły bowiem do faktycznego „wznowienia” działalności gospodarczej w formie choćby zbliżonej do tej, jaką świadczyła przed okresem macierzyństwa. Oprócz samokształcenia odwołująca nie podejmowała żadnych dodatkowych czynności zmierzających do kontynuowania współpracy z dotychczasowym podmiotem. Niewątpliwie również odwołująca w spornym okresie nie osiągnęła żadnego dochodu, co przeczy zarobkowemu charakterowi działalności; trudno przy tym uznać, by wyłączne samokształcenie odwołującej, bez podejmowania innych działań, w tym zwłaszcza zdobycia stosownych uprawnień, mogło prowadzić w przyszłości do powstania zysku z działalności. Również osiągana przez nią strata – związana wyłącznie z obowiązku opłacania abonamentu telefonicznego, a w 2017 roku, także z opłacaniem usług biura księgowego – świadczy o niepodejmowaniu przez odwołującą inwestycji w celu rozwoju działalności. Konsekwencją powyższego jest uznanie, że działalność odwołującej nie spełniała istotnych cech działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców i jako taka nie stanowiła tytułu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy systemowej

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał odwołanie P. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za niezasadne, wobec czego orzekł o jego oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. zgodnie z pkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 wyroku, zasądzając od odwołującej na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego na podstawie art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

SSO Renata Gąsior

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Renata Gąsior