Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 marca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że S. T. w okresie od 10 czerwca 2016 r. do 22 marca 2019 r. oraz okresie od 1 kwietnia 2019 r. do 29 lutego 2020 r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym : emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek A. R.. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał , że S. T. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 10 czerwca 2016 r. do 22 marca 2019 r. oraz w okresie od 1 kwietnia 2019 r. do 29 lutego 2020 r., przy czym przez większość wskazanych okresów przebywał na urlopach bezpłatnych, bądź też korzystał z zasiłków chorobowych. Z przedłożonej zaś dokumentacji wynika, że w dniu 10 czerwca 2016 r. pomiędzy A. R., a S. T. została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony, a na powierzonym mu stanowisku specjalisty ds. zaopatrzenia i marketingu miał osiągać miesięczne wynagrodzenie w wysokości 6 400,00 zł , zaś kolejna umowa o pracę pomiędzy ww. została zawarta 1 kwietnia 2019 r. , a na powierzonym stanowisku zaopatrzeniowca S. T. miał osiągać miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2 250,00 zł. Niemniej jednak, w ocenie organu rentowego działania polegające na zgłoszeniu do ubezpieczeń S. T. w charakterze pracownika świadczą o chęci świadomego osiągnięcia korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych i skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą. Tym samym na podstawie art.83 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art.300 Kodeksu pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że umowy o pracę zawarte między płatnikiem, a S. T., jako zawarte dla pozoru, są nieważne i S. T. z tego tytułu nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

/decyzja k.108 - 112 akt ZUS/

W dniu 8 czerwca 2020 r. pełnomocnik płatnika składek złożył w jego imieniu odwołanie od ww. decyzji wnosząc o jej uchylenie. W treści odwołania podniósł, że S. T. był zatrudniony i faktycznie wykonywał pracę na rzecz płatnika, a tym samym nie można przyjąć pozorności zawartych umów o pracę.

/odwołanie k.3 – 3 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.5 – 8/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca płatnik składek A. R. od dnia 1 września 1993 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowo – Handlowe. Firma płatnika posiada status zakładu pracy chronionej. W ramach prowadzonej działalności płatnik zajmuje się wykańczaniem wyrobów włókienniczych , tkanin w tym m.in. ich barwieniem. Płatnik składek zatrudnia m.in. osoby legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności. Płatnik zatrudnia zarówno pracowników fizycznych, jak i pracowników biurowych. Większość pracowników osiąga wynagrodzenie w wysokości wynagrodzenia minimalnego. W latach 2016 – 2020 prowadzona przez płatnika działalność przynosiła stratę.

/okoliczność bezsporna , a nadto zeznania płatnika min.01:03:16 – 01:03:37 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:54 – 00:58:30 rozprawy z dnia 15 czerwca 2021 r. , płyta CD k.307 , zestawienie k.202 – 265 , rachunki zysków i strat k.266/

Zainteresowany S. T. urodził się (...) , ukończył szkołę zasadniczą w zawodzie mechanika. Od dnia 23 września 2014 r. zainteresowany legitymuje się lekkim stopniem niepełnosprawności ( z przeciwwskazaniem do ciężkiej pracy fizycznej wymagającej obu rąk).

/orzeczenie o stopniu niepełnosprawności w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265/

Co najmniej od 2013 r. S. T. odbywał liczne konsultacje medyczne dotyczące występujących u niego schorzeń natury kardiologicznej, endokrynologicznej, diabetologicznej, urologicznej, czy też ortopedycznej. Cierpiał niemal nieprzerwanie m.in. na schorzenia kręgosłupa, karku, zaburzenia korzeni rdzeniowych, splotów nerwowych, bóle pleców, głowy, dyskomfort klatki piersiowej, zwyrodnienia stawowe, zaburzenia endokrynologiczne, cukrzycę, bóle stawów, rwy kulszowe i inne. Występujące u zainteresowanego schorzenia skutkowały powstawaniem u niego czasowych niezdolności do pracy.

/dokumentacja medyczna zainteresowanego w aktach sprawy/

Z treści umowy nazwanej przez strony umową o pracę, podpisanej w dniu 10 czerwca 2016 r. na czas nieokreślony od dnia 10 czerwca 2016 r. , wynika, że z dniem 10 czerwca 2016 r. płatnik składek powierzył zainteresowanemu S. T. obowiązki pracownicze specjalisty ds. zaopatrzenia i marketingu, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 6 400,00 zł brutto miesięcznie.

/umowa o pracę z dnia 10 czerwca 2016 r. w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265/

Z treści świadectwa pracy z dnia 22 marca 2019 r. wynika, że ww. umowa o pracę obowiązywała strony do dnia 22 marca 2019 r.

/świadectwo pracy z dnia 22 marca 2019 r. w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265/

W okresie od 10 czerwca 2016 r. do 22 marca 2019 r. S. T. korzystał z następujących zwolnień lekarskich oraz urlopów wypoczynkowych:

- od 20 lipca 2016 r. do 12 września 2016 r. – zwolnienie lekarskie

- od 15 września 2016 r. do 16 grudnia 2016 r. – zwolnienie lekarskie

- od 12 do 16 grudnia 2016 r. – urlop wypoczynkowy

- od 27 grudnia 2016 r. do 7 kwietnia 2017 r. – zwolnienie lekarskie

- od 10 do 25 kwietnia 2017 r. – urlop wypoczynkowy

- od 26 kwietnia 2017 r. do 5 października 2017 r. – zwolnienie lekarskie

- od 6 do 9 października 2017 r. – urlop wypoczynkowy

- od 11 października 2017 r. do 30 listopada 2017 r. – zwolnienie lekarskie

- od 11 do 15 grudnia 2017 r. – urlop wypoczynkowy

- od 15 grudnia 2017 r. do 31 stycznia 2018 r. – zwolnienie lekarskie

- od 1 do 6 lutego 2017 r. – urlop wypoczynkowy

- od 7 lutego 2018 r. do 31 marca 2018 r. – zwolnienie lekarskie

- od 3 do 20 kwietnia 2018 r. – urlop wypoczynkowy

- od 23 kwietnia 2018 r. do 14 czerwca 2018 r. – zwolnienie lekarskie

- od 15 do 18 czerwca 2018 r. – urlop wypoczynkowy

- od 19 czerwca 2018 r. do 15 sierpnia 2018 r. – zwolnienie lekarskie

- 16 sierpnia 2018 r. – urlop wypoczynkowy

- od 17 sierpnia 2018 r. do 7 grudnia 2018 r. – zwolnienie lekarskie

- od 10 do 14 grudnia 2018 r. – urlop wypoczynkowy

- od 16 grudnia 2018 r. do 30 grudnia 2018 r. – zwolnienie lekarskie

- od 7 stycznia 2019 r. do 15 stycznia 2019 r. – zwolnienie lekarskie

- od 25 stycznia 2019 r. do 22 marca 2019 r. – zwolnienie lekarskie

/załącznik do świadectwa pracy w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265; zestawienie urlopów k 202/

Z treści umowy nazwanej przez strony umową o pracę, zawartej w dniu 1 kwietnia 2019 r. na czas nieokreślony od dnia 1 kwietnia 2019 r., wynika, że z dniem 1 kwietnia 2019 r. płatnik składek powierzył zainteresowanemu S. T. obowiązki pracownicze zaopatrzeniowca, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2 250,00 zł brutto miesięcznie.

/umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 2019 r. w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265/

Z treści świadectwa pracy z dnia 29 lutego 2020 r. wynika, że ww. umowa o pracę obowiązywała strony do dnia 29 lutego 2020 r.

/świadectwo pracy z dnia 29 lutego 2020 r. w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265/

W okresie od 1 kwietnia 2019 r. do 29 lutego 2020 r. S. T. korzystał z następujących zwolnień lekarskich:

- od 1 do 30 kwietnia 2019 r. – urlop wypoczynkowy

- od 6 maja 2019 r. do 28 września 2019 r. – zwolnienie lekarskie

- 30 października 2019r. – urlop wypoczynkowy

- od 1 października 2019 r. do 17 lutego 2020 r. – zwolnienie lekarskie

- 18-28 lutego 2020 r. – urlop wypoczynkowy

/świadectwo pracy z dnia 29 lutego 2020 r. w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265; zestawienie urlopów k 202/

Podczas nieobecności zainteresowanego w pracy płatnik składek nie zatrudnił pracownika na jego miejsce.

/okoliczność bezsporna/

Sporządzono dokumentację związaną z zatrudnieniem S. T., w której znajdują się m.in.: karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, klauzula informacyjna dla pracowników/kandydatów do pracy, kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie.

/karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy , klauzula informacyjna dla pracowników/kandydatów do pracy , kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie w dokumentacji osobowej zainteresowanego k.265/

S. T. nie odbył badań lekarskich mających wykazać brak przeciwwskazań do wykonywania obowiązków na stanowisku specjalisty ds. zaopatrzenia i marketingu, jak również nie odbył badań lekarskich mających wykazać brak przeciwwskazań do wykonywania obowiązków na stanowisku zaopatrzeniowca. S. T. nie otrzymał pisemnego zakresu obowiązków.

/dokumentacja osobowa zainteresowanego k.265/

Przed zgłoszeniem w charakterze pracownika od 10 czerwca 2016 r. S. T. nie posiadał tytułu do ubezpieczeń.

/okoliczność bezsporna/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty w postaci m.in. dokumentacji osobowo-płacowej zainteresowanego ze spornego okresu, dokumentacji medycznej, przedłożonej przez płatnika listy osób zatrudnionych, zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, a także w niewielkim zakresie w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań wnioskodawcy, a mianowicie w zakresie, jakim zeznawał on na okoliczność zakresu działalności firmy płatnika składek. Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawcy, w zakresie, w jakim zeznawał on o czynnościach, jakie miał wykonywać zainteresowany, okolicznościach sporządzenia spornych umów o pracę, a także o okolicznościach dotyczących stanu zdrowia zainteresowanego. W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego brak jest podstaw do przyjęcia, iż stosunek pracy na podstawie zawartych umów faktycznie był realizowany. Przeciwko prawdziwości zeznań wnioskodawcy przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne.

W ocenie Sądu Okręgowego przede wszystkim brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie w spornym okresie pracy przez zainteresowanego w ramach stosunku pracy. Odwołujący w toku postępowania nie przedstawił praktycznie żadnych dowodów na wykazanie tego, że S. T. faktycznie do pracy przystąpił i ją świadczył wykonując obowiązki pracownicze. Dokumentacja kadrowa potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia, a nie jest dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. W ocenie Sądu załączona dokumentacja osobowa zainteresowanego jest przejawem formalnego zadośćuczynienia obowiązkowi płatnika składek, jako pracodawcy, natomiast z całą pewnością nie stanowi ona wystarczającego dowodu na rzeczywiste świadczenie pracy przez wnioskodawcę na rzecz płatnika.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy złożony przez pełnomocnika wnioskodawcy w piśmie z dnia 11 czerwca 2021 r. , a dotyczący przesłuchania wskazanych świadków na okoliczność zatrudnienia zainteresowanego w firmie płatnika. W ocenie Sądu przedmiotowy wniosek zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wnioskodawca od samego początku niniejszego postępowania, będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, miał możliwość zgłaszania stosownych wniosków dowodowych. Co więcej , pismem z dnia 4 września 2020 r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy został wezwany, w terminie 14 dni, do przedstawienia wszystkich twierdzeń , zarzutów oraz wniosków dowodowych pod rygorem ich pominięcia, czego jednak nie uczynił. Złożony zatem wniosek, po upływie blisko roku od złożenia odwołania, nie mógł przynieść oczekiwanego skutku. Wprawdzie pełnomocnik wnioskodawcy w treści wniosku podkreślił, że jego mocodawca, z uwagi na trwającą pandemię, nie miał możliwości wskazania adresów świadków, to jednak twierdzeń tych, zwłaszcza na czas trwania niniejszego postępowania, nie sposób uznać za wiarygodne. Należy podkreślić, że w listopadzie 2020 r. w rozprawie uczestniczył zarówno wnioskodawca, jak i jego pełnomocnik, pomimo to, żadne wnioski dowodowe nie zostały złożone (podobnie jak i od września t. od zarządzenia sądu, takie wnioski nie wpłynęły). Nadto przez ten prawie roczny okres (odwołanie wniesione 8 czerwca 2020 r.) wnioskodawca był w izolacji jedynie od około połowy marca do 4-5 kwietnia 2021 r., natomiast w pozostałym okresie nie była na niego nałożona ani izolacja ani kwarantanna (jak sam zeznał). Nadto miał on przez cały czas kontakt telefoniczny do osób, które następnie zostały zawnioskowane w charakterze świadków, ale do nich nie zadzwonił przez prawie rok.

W tym miejscu wskazać należy ,że określona w art.205 ¹² § 2 k.p.c. ( poprzednio art.217 k.p.c.) zasada jednolitości rozprawy sprowadza się do tego, że cała rozprawa służy temu, aby strony mogły prezentować twierdzenia i dowody. Nie oznacza ona jednak, że okoliczność, kiedy strony przytaczają fakty i dowody w trakcie rozprawy, pozostaje nieistotna z punktu widzenia uwzględnienia tych faktów i dowodów przez sąd. Ustanowiony w art. 6 § 2 ciężar wspierania postępowania powoduje, że strony powinny prezentować materiał procesowy bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone szybko i sprawnie. Potencjalna możliwość powoływania faktów i dowodów aż do zamknięcia rozprawy w zestawieniu z art. 6 § 2 w istocie nie pozwala więc na to, aby strony czekały z ich powołaniem aż do tej chwili, względnie stopniowały to powołanie, lecz każdorazowo powinny to robić – w ramach granic przedmiotowych ciężaru wspierania postępowania – możliwie najszybciej, aby przyczynić się w ten sposób do skupienia materiału procesowego. Ustanowienie w art. 6 § 2 ciężaru wspierania postępowania powoduje w efekcie nałożenie na strony ciężaru takiego – w ujęciu czasowym – powoływania faktów i dowodów, aby postępowanie nie podlegało niepotrzebnemu przedłużeniu, lecz przebiegało szybko i sprawnie (por. K. Weitz, System koncentracji materiału procesowego według projektu zmian Kodeksu postępowania cywilnego (w:) K. Markiewicz, Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, Warszawa 2011, s. 24–25 oraz uwagę 22 i n. do art. 6).

Z uwagi na powyższe brak było jakichkolwiek podstaw do uwzględnienia wniosków dowodowych pełnomocnika wnioskodawcy.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2021 roku, poz.423) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Pojęcie stosunku pracy, o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych.

Stosunek pracy wyróżnia się:

1) koniecznością osobistego wykonania pracy,

2) podporządkowaniem pracownika pracodawcy,

3) wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy

4) i na jego ryzyko,

5) a ponadto odpłatnością pracy.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy S. T. faktycznie świadczył pracę na rzecz płatnika A. R., czy też strony zawarły kwestionowaną umowy o pracę wyłącznie w celu wyłudzenia świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc dla pozoru, ewentualnie czy czynność ta nie zmierzała do obejścia prawa i nie była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

O pozorności umowy o pracę wnioskować należy z całokształtu okoliczności dotyczących momentu zawarcia umowy, jak i przez pryzmat zdarzeń późniejszych. Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę z dnia 10 czerwca 2016 r. oraz umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 2019 r. , jakie zawarto między wnioskodawcą , a płatnikiem składek są nieważne, bowiem zostały zawarte dla pozoru.

Zgodnie z art.83§1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 r. (III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art.300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art.22§1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust.1 punkt 1 i art.13 punkt 1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art.22§1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego należało ustalić czy pomiędzy ubezpieczonym , a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art.22§1 k.p., czy S. T. osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia ubezpieczonego obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. W realiach niniejszej sprawy odpowiedź na powyższe pytanie jest negatywna.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby A. R., będąc płatnikiem, rzeczywiście na bieżąco kierował pracą ubezpieczonego. Podkreślić należy, że zainteresowany nie otrzymał zakresu obowiązków, a nadto niezbędnych przedmiotów do wykonywania obowiązków specjalisty ds. zaopatrzenia i marketingu. Co więcej, w trakcie długotrwałej nieobecności zainteresowanego w pracy płatnik nie zatrudnił pracownika na jego miejsce, natomiast zdecydował się podpisać z zainteresowanym kolejną umowę o pracę pomimo, iż ten praktycznie p[racy nie wykonywał pozostając w znakomitej większości na zwolnieniach lekarskich bądź urlopach. Wątpliwym wydaje się również, aby racjonalnie działający pod względem ekonomicznym pracodawca , w dodatku prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, decydował się ponownie zatrudniać pracownika, który na przestrzeni trzech lat (2016-2019) był zdolny do pracy przez krótki okres, a nadto korzystał wówczas z urlopów wypoczynkowych. Warto bowiem zauważyć, że oprócz pierwszego okresu od 10 czerwca do 19 lipca 2016 roku zainteresowany nie miał urlopu albo zwolnienia lekarskiego w 2016 roku przez 7 dni, w 2017 roku przez 7 dni, a w 2018 roku nie było ani jednego dnia, kiedy mógłby pracować. W roku 2019 w ramach pierwszej rzekomej umowy zainteresowany nie korzystał ze zwolnień lekarskich czy urlopów również jedynie przez 9 dni. Poza tym druga umowa została podpisana przez strony od dnia 1 kwietnia 2019 roku i od tego dnia aż do 30 kwietnia 2019 r. zainteresowany od razu korzystał z urlopu wypoczynkowego, aby następnie korzystać na przemian ze zwolnień lekarskich i urlopów aż do zakończenia rzekomego zatrudnienia. Czyli przez cały okres trwania drugiej umowy (od 1 kwietnia 2019 roku do 29 lutego 2020 roku) nie było ani jednego dnia, w którym zainteresowany mógłby podjąć pracę.

Dodatkowo należy wskazać, iż przed podjęciem zatrudnienia wnioskodawca nie przedstawił zaświadczenia lekarskiego wskazującego na brak przeciwwskazań do wykonywania przez niego powierzonych mu obowiązków pracowniczych ( art. 229 par. 4 k.p.). Tym samym uprawniona jest teza , że wolą stron nie było świadczenie pracy w ramach zawartych umów o pracę. Co jednak najistotniejsze (obok stanu zdrowia zainteresowanego), to fakt, że jego zatrudnienie nie było z całą pewnością uzasadnione rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. W świetle powyższych okoliczności, zatrudnienie pracownika stanowiłoby działania całkowicie nieracjonalne. Celem racjonalnego pracodawcy jest bowiem osiągnięcie zysku z działalności gospodarczej, dochodów finansowych, by mieć się z czego utrzymywać i żeby firma funkcjonowała i mogła się rozwijać. Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu, istniała nierentowność zatrudnienia S. T. na podstawie umowy o pracę na stanowisku specjalisty ds. zaopatrzenia i marketingu , a następnie na stanowisku zaopatrzeniowca , gdyż ani posiadane przez pracodawcę zasoby finansowe, jak i również jego realne potrzeby tego absolutnie nie uzasadniały. Nadto wnioskodawca nie udowodnił faktu wykonywania przez zainteresowanego jakichkolwiek czynności, zaś sam zainteresowany nie stawił się na żadnym terminie rozprawy i nie złożył żadnych wyjaśnień.

W świetle wskazanych okoliczności przyjąć należy, zgodnie z twierdzeniem organu rentowego, że przedmiotowe umowy o pracę były pozorne. Pozorność ich polegała na tym, że strony sporządziły umowy wyłącznie w celu objęcia zainteresowanego ubezpieczeniem pracowniczym, a w konsekwencji zapewnienia świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Nie zostało bowiem wykazane, by fakt zatrudnienia S. T. wynikał z rzeczywistej potrzeby pracodawcy oraz nie wykazano również, że w spornym okresie faktycznie świadczył on pracę w ramach stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, wątpliwości organu rentowego, co do rzeczywistego celu i zamiaru stron nawiązujących ten stosunek prawny były uzasadnione, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie , o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od A. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. , poz.265).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy za pośrednictwem poczty

S.B.