Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Katowicach X Wydział Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 roku w Katowicach

sprawy Z. R. (R.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 16 lipca 2013roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. R. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 5 września 2013roku.

SSO Beata Torbus

/Przewodniczący/

Sygn. akt X U 2959)13

UZASADNIENIE

Ubezpieczony Z. R. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 16 lipca 2013r. o odmowie przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wskazując, że w okresie od 1983r. do 1989r. w Spółdzielni Pracy (...) i u M. G. w latach 1989-1992 świadczył tego rodzaju pracę (k. 2,10).

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, wskazując, iż ubezpieczony nie osiągnął wieku emerytalnego 60 lat, jak również nie wykazał 15lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 9 lat 2 miesiące i 24 dni takiej pracy(k. 3-4).

Sąd ustalił, co następuje :

Ubezpieczony urodził się (...) Z zawodu jest technikiem mechanikiem.

(wniosek emerytalny k. 2 a.e., zeznania ubezpieczonego k.43v.-44).

W okresie od 2 września 1968r. do 29 listopada 1975r. i od 15 sierpnia 1975r. do 4 czerwca 1983r. był zatrudniony w Fabryce (...) na stanowiskach tokarza, technologa, kontrolera jakości, mistrza warsztatu szkolnego.

Od 8 grudnia 1975r. do 30 czerwca 1978r. świadczył pracę w KWK (...) jako robotnik niewykwalifikowany pod ziemią

(akta emerytalne ubezpieczonego).

Od 6 czerwca 1983r. do 15 października 1989r. ubezpieczony pracował w Spółdzielni Pracy (...) w M.. Ze świadectwa pracy wynika, że ubezpieczony świadczył pracę na stanowisku ślusarza, instalatora wod.-kan.

(świadectwo pracy w aktach emerytalnych ubezpieczonego, świadectwo pracy w aktach osobowych ubezpieczonego k. 17).

W czasie zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) na początku ubezpieczony wykonywał prace murarskie i dekarskie w Cegielni w M. i (...) w M.. W tym czasie nie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace dekarskie.

Od listopada 1984r. do marca 1985r. ubezpieczony świadczył pracę w brygadzie R. G., która zajmowała się wykonywaniem instalacjo wod.kan, co, gaz. w nowobudowanych domach wielorodzinnych. Brygada składała się z 6 osób. W jej skład wchodzili także : A. A., który zajmował się gwintowaniem i pracami pomocniczymi, J. K.– spawacz gazowy, M. O., który był hydraulikiem. Ubezpieczony w tej brygadzie był spawaczem. Spawał elektrycznie m.in. konsole, uchwyty do rur żeliwnych. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Następnie ubezpieczony przeszedł do pracy w brygadzie M. K. (1), która zajmowała się czyszczeniem kanalizacji przemysłowej tj. kanałów ciepłowniczych, osadnika mułowego w KWK (...). Brygada składała się z 3 lub 4 osób. W jej skład wchodzili M. K. (1), ubezpieczony, A. G., M. K. (2), L. P.w tej brygadzie ubezpieczony świadczył do końca zatrudnienia w tej spółdzielni. Brygada, w której pracował ubezpieczony dokonywała czyszczenia i udrażniania kanalizacji przemysłowej KWK (...). Udrażniano torowiska ropopochodne, oczyszczano kanalizację w łaźniach, lampowni. Praca ta polegała na tym, że otwierane były 2 studzienki kanalizacyjne pomiędzy którymi umieszczany był przewód pilotażowy. Następnie za pomocą zbieraka umieszczonego na linie nieczystości w postaci środków ropochodnych i fekaliów ściągane były do studzienki usytuowanej niżej i z tej studzienki za pomocą wiadra nieczystości były wyciągane do góry i umieszczane w środku transportu, a następnie wywożone na wysypisko. Studzienki miały głębokość od 1 do 6 m. Prace tego rodzaju były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez cały rok również zimą w głębokich wykopach – studzienkach kanalizacyjnych.

W kanalizacji były opary kwasów, związków węglodorowych, ropy, smród.

(zeznania świadka R. G. k. 42v.-43, A. G. k. 43, M. K. (1) – e-protokół k. 64, ubezpieczonego k. 43v.-44).

Od 16 października 1989r. do 30 kwietnia 1992r. ubezpieczony świadczył pracę w Firmie (...) – Przedsiębiorstwie (...) w K.. Przedmiotem działalności tej firmy było blacharstwo, instalacje sanitarne i roboty budowlane. Na podstawie umowy o pracę z dnia 16 października 1989r. ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku montera instalacji.W świadectwie pracy za ten okres zatrudnienia pracodawca wskazał, że ubezpieczony pracował jako murarz, dekarz, malarz.

Firma (...)wykonywała głównie prace dekarskie tj. szyby na świetlikach dachowych oraz roboty blacharskie tj. opierzenia murów. Prace te wykonywane były na dachach od wiosny do późnej jesieni tj. przez 9 miesięcy w roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W zimie pracownicy wykonywali instalacje sanitarne, wymieniali kotły centralnego ogrzewania. W kotłowniach ubezpieczony wykonywał prace spawalnicze, rozbierał stary kocioł. Prace spawalnicze w kotłowniach zajmowały ubezpieczonemu 3-4 godziny w ciągu dniówki roboczej. W pozostałym czasie w okresie zimowym wykonywał prace montażowe, malarskie i posadzkarskie w kotłowni.

(świadectwo pracy w aktach emerytalnych ubezpieczonego, umowa o pracę i świadectwo pracy k. 29-31, akta osobowe ubezpieczonego k. 41, zeznania świadka M. G. k. 43-43v., e-protokół k. 64).

Od 1 maja 1992r. do 31 grudnia 1998r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w O. na stanowisku maszynisty kotła-stokażowego (świadectwo pracy w aktach emerytalnych ubezpieczonego).

R. G. pracował w Spółdzielni Pracy (...) w M. od 23 maja 2005r. do 31 grudnia 1986r. n stanowisku instalatora wod.-kan.brygadzisty (akta emerytalne R. G.)

Ubezpieczony ukończył 60 lat w dniu 5 września 2013r. Jest członkiem OFE i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony posiadał 30 lat 2 miesiące i 7 dni okresów składkowych.

W dniu 20 czerwca 2013r. wystąpił z wnioskiem do organu rentowego o wcześniejszą emeryturę. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. 9 lat 2 miesiące i 24 dni pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zaliczając okres od 8 grudnia 1975r. do 30 czerwca 1978r.i od 1 maja 1992r. do 31 grudnia 1998r.(okoliczności przyznane przez organ rentowy k. 3-4).

Spór w sprawie dotyczył ustalenia, czy odwołujący legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego, że w okresie od listopada 1984r. do marca 1985r. w czasie pracy w Spółdzielni (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę jako spawacz elektryczny. Powyższe znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadka R. G. – brygadzisty ubezpieczonego z tego okresu zatrudnienia, który przedstawił skład brygady i zakres obowiązków każdego z pracowników. Z jego zeznań wynika, że ubezpieczony w brygadzie która zajmowała się wykonywaniem instalacji wod.kan., co i gaz, spawał elektrycznie konsole, uchwyty do rur żeliwnych i pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Brak było też podstaw do odmówienia waloru wiarygodności zeznaniom świadków M. K. (1) i A. G. oraz ubezpieczonego co do charakteru jego pracy w Spółdzielni (...) od kwietnia 1985r. do końca zatrudnienia przy czyszczeniu kanalizacji przemysłowej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy głębokich wykopach.

Wprawdzie ze świadectwa pracy ubezpieczonego za ten okres zatrudnienia wynika, że ubezpieczony pracował jako ślusarz, instalator wod.-kan., jednakże nie zachowały się akta osobowe ubezpieczonego, zaś świadkowie będący przełożonymi i współpracownikami ubezpieczonego z tego okresu zatrudnienia szczegółowo opisali zakres obowiązków ubezpieczonego w tym czasie.

Sąd uznał także za wiarygodne zeznania ubezpieczonego i świadka M. G. w części dotyczącej świadczenia pracy przez ubezpieczonego w okresie 16 października 1989r. do 30 kwietnia 1992r. przy pracach dekarskich przez 9 miesięcy w roku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zaś w okresie zimowym przy wykonywaniu instalacji sanitarnych i centralnego ogrzewania. Ze świadectwa pracy bowiem ubezpieczonego za ten okres zatrudnienia wynika, że pracował jako murarz, dekarz, malarz. Świadek M. G. – pracodawca ubezpieczonego z tego okresu opisał szczegółowo obowiązki ubezpieczonego, wskazując, że w okresie zimowym w czasie zakładania instalacji sanitarnych i c.o. prace spawalnicze ubezpieczony wykonywał okazjonalnie. W okresie zaś od wiosny do jesieni ubezpiecziny pracował jako dekarz na dachach.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, jeżeli w dniu jej wejścia w życie tj. 1 stycznia 1999r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej – wynoszący 25 lat dla mężczyzn.

Z mocy art. 32 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 powoływanej ustawy. Dla celów ustalenia uprawnień do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

W myśl art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej obniżony wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Do przepisów tych należy zaliczyć rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Na zasadzie § 2 ust. 1 owego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z mocy § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W Dziale V wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia dotyczącym budownictwa i przemysłu materiałów budowalnych pod pozycją 1 wymieniono roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach, a pod pozycją 9 prace dekarskie, zaś w Dziale XIV obejmującym prace różne pod poz. 12 prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. Wydane na podstawie § 1 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia, zarządzenie nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz.Urz.MB Nr 3, poz.6), w załączniku nr 1 w wykazie A w dziale V pod poz. 1 pkt 8 wymienia stanowisko robotnika budowlanego wykonującego stale prace pomocnicze lub inne w głębokich wykopach, pod pozycją 9 pkt 1 i 2 stanowisko blacharza-dekarza i robotnika budowlanego, a w dziale XIV pod poz. 12 pkt 1 wymienia stanowisko spawacza gazowego i elektrycznego.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, a w szczególności zeznań świadków R. G., A. G. i M. K. (1) ubezpieczony stale i w pełnym, wymiarze czasu pracy świadczył pracę w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...) od listopada 1984r. do marca 1985r. na stanowisku spawacza elektrycznego tj. wymienionym pod poz. 12 Działu XIV, zaś od kwietnia 1985r. do 15 października 1989r. przy robotach kanalizacyjnych w głębokich wykopach wymienionym pod poz. 1 Działu V wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. powołanego wyżej.

W okresie natomiast zatrudnienia u M. G. od 16 października 1989r. do 30 kwietnia 1992r. pracował przez 9 miesięcy w roku jako dekarz tj. wykonując prace zakwalifikowane pod poz.9 Działu V wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r., o czym świadczy świadectwo pracy ubezpieczonego z tego okresu oraz zeznania świadka M. G. i ubezpieczonego. W tej sytuacji, skoro ubezpieczony rozpoczął tam pracę w drugiej połowie października 1989r., a zakończył 30 kwietnia 1992r. przyjąć należało, że świadczył pracę przez 9 miesięcy jako dekarz z pewnością w 1990roku i 1991roku.

Wprawdzie w świadectwach pracy ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Spółdzielni (...) i u M. G. nie podano jednego konkretnego stanowiska pracy, które można byłoby przypisać pod konkretną pozycję wynikającą z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. i za te okresy ubezpieczony nie posiada świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, jednakże jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 21 marca 2013r., (...))13 (Lex 1305951), dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, rzeczywiście wykonywanych zadań.

W postępowaniu sądowym okoliczność tę można wykazać przy pomocy wszelkich dowodów, w tym także osobowych, mających wpływ na prawo ubezpieczonego do świadczenia.

W ocenie Sądu zatem, biorąc pod uwagę okres zatrudnienia w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni (...) od 1 listopada 1984r. do 15 października 1989r. tj. 4 lata 11 miesięcy i 15 dni oraz 18 miesięcy pracy u M. G. , a ponadto uwzględniony przez organ rentowy okres zatrudnienia w wymiarze 9 lat 2 miesięcy i 24 dni, ubezpieczony wykazał ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych, bo 15 lat 8 miesięcy i 9 dni.

Poza sporem jest, że ubezpieczony 60 lat ukończył z dniem 5 września 2013r., tj po wydaniu zaskarżonej decyzji (z dnia 16 lipca 2013r.), ale przed wyrokowaniem przez Sąd. Jakkolwiek Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd, że naczelną zasadą postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pozostaje badanie legalności decyzji według stanu na dzień jej wydania ( por.wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., II UK 235/11, LEX nr 1216853), to zaznaczenia wymaga, że zasada ta nie wyłącza kategorycznie stosowania w tych sprawach przepisu art. 316 § 1 k.p.c. Orzecznictwo sądowe wskazuje bowiem, że odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest dopuszczalne i uzasadnione w niektórych, wyjątkowych wypadkach, kiedy to np. ostatnia z przesłanek prawa do świadczenia zostanie spełniona w czasie postępowania odwoławczego przed sądem. Każdorazowo należy rozważyć, czy odstępstwo takie nie doprowadzi do wypaczenia charakteru postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i całkowitego pozbawienia znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999/5/181, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 lutego 2013 r., III AUa 1079/12). Zdaniem Sądu, w okolicznościach tej sprawy odstąpienie od zasady badania legalności decyzji według stanu na dzień jej wydania odnośnie przesłanki wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 184 ustawy emerytalnej jest uzasadnione, w szczególności dlatego, że wobec ustaleń i rozważań dokonanych wyżej, była to ostatnia konieczna do wykazania przesłanka nabycia prawa, którą ubezpieczony spełnił w trakcie postępowania sądowego.

Stosownie do art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej emerytura, o jakiej mowa w art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych: osiągnął 60 lat życia w dniu 5 września 2013., w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej tj. 1 stycznia 1999r. miał okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ponad 25 lat,w tym ponad 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych. Ponadto złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa.

Mając powyższe na względzie na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. odwołanie ubezpieczonego należało uwzględnić zmieniając zaskarżoną decyzję i przyznać mu prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych począwszy od 5 września 2013r. tj. od ukończenia 60roku życia, zgodnie z art. 129 ust. 1 w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej.

SSO Beata Torbus

ZARZąDZENIE :

1.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami organu rentowego dot. ubezpieczonego ze zobowiązaniem do ich zwrotu w przypadku wniesienia apelacji,

2.  kal. 14 dni od wykonania lub z wpływem.

K., dnia 12 marca 2014r. SSO B. T.