Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1753/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Irena Żarnowska-Sporysz

Protokolant: Jolanta Latała

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2021 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. (1) i A. S. (2)

przeciwko (...) w W.

o ustalenie nieważności umowy

I.  stwierdza nieważność umowy kredytu budowalnego w walucie wymienialnej numer (...) z dnia 8 stycznia 2007 roku zawartej pomiędzy A. S. (1) i A. S. (2), a Bankiem (...) Spółką Akcyjną – obecnie (...) Bank (...) S.A. w W.;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów kwotę 11.834 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt I C 1753/20

Uzasadnienie
wyroku
z dnia 17 czerwca 2021 roku

Powodowie A. S. (1) i A. S. (2) w pozwie z dnia 31 lipca 2020r skierowanym przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wnieśli o ustalenie, że zawarta w dniu 8 stycznia 2007r. pomiędzy A. S. (1) i A. S. (2), a Bankiem (...) Spółka Akcyjna umowa nr (...) kredytu budowlanego w walucie wymienialnej jest nieważna w całości. Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od strony pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że w dniu 8 stycznia 2007 roku w K. doszło do zawarcia umowy nr (...) kredytu budowlanego na kwotę 197 059, 50 CHF pomiędzy powodami a Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (obecnie: (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.). Kredyt wraz z odsetkami miał być spłacany w złotówkach (§ 4 ust. 1 umowy). Kredyt został wypłacony powodom w całości w złotówkach. Pieniądze zostały spożytkowane zgodnie z warunkami umowy. W dniu 16 września 2011 roku w K. powodowie zawarli z Bankiem aneks nr (...) do umowy kredytu z dnia 8 stycznia 2007r. dot. sposobu zmiany spłaty zobowiązania. Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy, spłata kredytu udzielonego powodom miała następować od tej chwili w walucie CHF. Kredyt jest spłacany przez powodów regularnie do tej pory. Do zawarcia ww. aneksu spłaty następowały w złotówkach i od początku kredyt był kredytem zawartym w złotówkach.

Powodowie wskazali, iż kwota kredytu została wypłacona po przeliczeniu według kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej banku. Natomiast spłata rat miała odbywać się po przeliczeniu kwoty raty wg kursu sprzedaży obowiązującego w banku w chwili pobrania przez Bank środków z rachunku bankowego powodów. Powodowie zaznaczyli, że nie mieli wpływu na treść umowy, która została zawarta wg standardowego wzorca umownego, a jej postanowienia nie były z nimi indywidualnie negocjowane. Ponadto powodowie nie mogli mieć świadomości co do wielkości i realności ryzyka walutowego. Co więcej, przedmiotowa umowa w swej budowie statuowała rażącą nierówność stron. Powodowie w oparciu o umowę, zostali postawieni w sytuacji niczym nieograniczonego i niczym nie limitowanego ryzyka zawirowania sytuacji rynkowej. Dotyczy to przede wszystkim braku limitu odpowiedzialności konsumenta za zmianę kursu. Z kolei Bank ponosił ryzyko jedynie do kwoty udzielonego w złotówkach kredytu. Jest to skrajnie, w realiach opisywanego przypadku nieuczciwe i niesprawiedliwe, przez co rażąco sprzeczne z dobrymi obyczajami i krzywdzące konsumenta.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie w przypadku uznania powództwa i zasądzenia konieczności zwrotu przez bank na rzecz powodów określonej kwoty pieniężnej w walucie CHF, w zakresie w jakim w takim wyrzeczeniu zawierać się będzie obowiązek zapłaty na rzecz powodów równowartości rat kredytu spłaconych przez powodów bezpośrednio we franku szwajcarskim (CHF), pozwana wnosi o przeliczenie kwot rat spłaconych przez powodów bezpośrednio w CHF na kwotę wyrażoną w walucie PLN, obliczoną według kursu średniego NBP obowiązującego w dniu spłaty poszczególnych rat w CHF. Ponadto strona pozwana wniosła o zasądzenie od strony powodowej na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona pozwana wskazała, że umowa jest ważna i skuteczna w świetle art. 69 prawa bankowego, nie narusza zasady swobody umów (art. 353(1) k.c.), nie doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego (art. 58 par 2 k.c.). Umowa taka była prawnie dopuszczalna. Zaciągając zobowiązanie powodowie byli świadomi ryzyka kursowego, przede wszystkim faktu wpływu kursu waluty na wysokość zobowiązania wobec strony pozwanej oraz wysokość raty. Przed podpisaniem umowy kredytowej strona pozwana informowała powodów o ryzyku kursowym. Powodowie mieli możliwość ingerowania w warunki Umowy, powodowie negocjowali z pozwaną szereg postanowień umowy, które miały kluczowe znaczenie dla ostatecznego kształtu umowy (m.in. wysokość marży Banku, prowizji przygotowawczej). Powodowie od początku mieli możliwość wyboru, czy chcą zawrzeć z Bankiem umowę kredytu w złotych polskich, czy w CHF, przy czym pozwana wskazuje, iż powodowie świadomie i dobrowolnie zdecydowali się na zaciągnięcie kredytu w CHF. W momencie zawierania umowy, powodowie byli stroną dwóch innych umów kredytowych opiewających na walutę CHF. Powodowie w dniu zawarcia umowy prowadzili działalność gospodarczą w tym m.in. w zakresie doradztwa prawnego. Powodowie znali kwotę kredytu wynoszącą 197.059,50 CHF, kwota ta nie jest kwotą uzyskaną w wyniku indeksacji PLN na CHF, lecz wyraża zobowiązania bezpośrednio w walucie obcej. Strona pozwana stosowała i stosuje kursy nieodbiegające od kursu sprzedaży NBP i kursów innych banków. W żadnym momencie wykonywania umowy, strona pozwana nie miała możliwości dowolnego arbitralnego ustalania wartości kursu kupna lub sprzedaży.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 8 stycznia 2007 roku pomiędzy poprzednikiem prawnym strony pozwanej a powodami została zawarta umowa o kredyt budowlany nr (...) opiewający na kwotę 197 059, 50 CHF, z czego: 1) kwota 196.079,10 CHF jest przeznaczona na sfinansowanie celu określonego w ust.3, 2) kwota 980,40 CHF jest przeznaczona na sfinansowanie należnej Bankowi opłaty przygotowawczej (§ 1 pkt 1 umowy). Kredyt został udzielony do dnia 10 grudnia 2036r. (§ 1 pkt 2). Kredyt przeznaczony miał być na finansowanie budowy domu mieszkalnego oznaczonego numerem roboczym „b” o powierzchni użytkowej 145 m2, położonego częściowo na działce 59/4 i częściowo na działce (...) o łącznej powierzchni około 2,5a objętych księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez (...) Budowa ta była realizowana przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. w ramach budowy czterech budynków mieszkalnych jednorodzinnych w zabudowie szeregowej, w K. przy ul. (...), dla której to nieruchomości zostanie urządzona nowa księga wieczysta oraz na finansowanie nakładów związanych z wykończeniem nabywanego budynku mieszkalnego.

W § 2 ust. 2 umowy postanowiono, że kredyt zostanie wypłacony w transzach bezgotówkowo po spełnieniu warunków uruchomienia zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy w terminie do dnia 9 stycznia 2008r.: - pierwsza transza w kwocie odpowiadającej równowartości 249.794,00 zł na rachunek sprzedającego wskazany w akcie notarialnym umowy kupna – sprzedaży, - kolejne transze na wykończenie budynku mieszkalnego – przedmiotu kredytowania wypłacane w kwotach i terminach zgodnych z kosztorysem i harmonogramem robót dołączonym do wniosku na rachunek kredytobiorcy. Łącznie powodowie otrzymali kwotę ok. 450.000 zł

Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 3,3875 % w skali roku. Ustalane jest w oparciu o stopę referencyjną 3M LIBOR obowiązującą w Banku w dniu podpisania umowy kredytu, a w okresie kredytowania - w pierwszym dniu kolejnego okresu stabilizacji oprocentowania oraz przy uwzględnieniu marży Banku w wysokości 1,25 p.p. (§ 3 ust. 1). Zgodnie z § 4 ust. 1 umowy kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w ust. 3. Spłata kredytu miała nastąpić w złotych. Natomiast zmiana kursu waluty wpływa na wysokość salda kredytu oraz raty kapitałowo – odsetkowej.

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowiono m.in. hipotekę zwykłą w kwocie 197.059,50 CHF, stanowiącej 100 % kwoty kredytu oraz hipotekę kaucyjną zabezpieczająca odsetki umowne i koszty uboczne do kwoty 98.529,75 CHF, stanowiącej 50 % kwoty kredytu wpisana na pierwszym miejscu na nieruchomości będącej własnością kredytobiorcy (§ 6 ust. 1 pkt 1 umowy).

W § 17 umowy postanowiono, że w sprawach w niej nieregulowanych zastosowanie ma m.in. Regulamin kredytu budowlanego i hipotecznego.

Zgodnie z treścią Regulaminu, stanowiącego integralną część umowy wysokość oprocentowania kredytu w walutach wymienialnych jest zmienna w okresie kredytowania i ustalana jako suma stopy referencyjnej 3M LIBOR/1Y LIBOR dla USD/CHF i marży Banku określonej w umowie kredytu, dla kredytów w USD /CHF (§ 13 pkt 3 ppkt 1 regulaminu). Zgodnie z § 13 pkt 3 regulaminu wybór zasady oprocentowania kredytu należy do kredytobiorcy. Zmiana zasady oprocentowania może nastąpić na wniosek kredytobiorcy w dniu określonym w umowie kredytu jako dzień spłaty rat kredytu. Zgodnie z § 37 ust. 1 tegoż Regulaminu „ Kredyty w walutach wymienialnych wypłacane są w złotych, przy zastosowaniu kursu kupna, waluty obowiązującego w Banku w chwili wypłaty”. Z kolei § 37 ust 2 w/.w Regulaminu stanowił iż „ Kredyty w walutach wymienialnych podlegają spłacie w złotych, przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty obowiązującego w Banku w chwili spłaty”

W Regulaminie przewidziano także możność wielokrotnego przewalutowywania kredytu.

W dniu 16 września 2011r. w K. powodowie zawarli z Bankiem Aneks nr 1 do umowy kredytu nr (...) z dnia 8 stycznia 2007r. Zmiana dotyczyła przede wszystkim sposobu zapłaty zobowiązania. Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy spłata kredytu udzielonego powodom miała następować od tej chwili we frankach szwajcarskich (CHF) w formie wpłaty na wskazany numer rachunku bankowego przeznaczony do spłaty kredytu.

Dowód: wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego (k. 120 – 121), umowa kredytu budowlanego w walucie wymienialnej nr (...) (k. 12 – 16), regulamin kredytu hipotecznego i budowlanego (k. 133140), aneks nr 1 zawarty 2 dniu 16 września 2011r. (k. 15 – 16).

Powodowie przed zawarciem umowy złożyli oświadczenie o ponoszeniu ryzyka walutowego oraz wskazali, iż pracownik banku przedstawił im ofertę kredytu w złotych i w walucie wymienialnej.

Dowód: oświadczenie o ponoszeniu ryzyka walutowego (k. 147).

Kredyt został wypłacony powodom w całości w złotówkach. Powodowie regularnie spłacali ww. kredyt. Przy zawieraniu umowy powodowie mogli negocjować wysokość marży i prowizji za udzielony kredyt. W czasie zawierania umowy z Bankiem prowadzili działalność gospodarczą w zakresie księgowości. Powodowie nie posiadali zdolności kredytowej aby zaciągnąć kredyt w PLN. Obecnie powodowie kupują franki szwajcarskie i wpłacają je do Banku celem spłaty raty kredytu.

Dowód: zeznania powoda (k. 200), zeznania powódki (k. 201), historia spłat rat kapitałowych w okresie od dnia 8 stycznia 2007r. do 18 listopada 2020r. (k. 125 – 129, 206 - 210), historia zmian oprocentowania kredytu w okresie od dnia 8 stycznia 2007r. do dnia 18 listopada 2020r. (k. 130), historia wypłat transz kredytu (k. 131).

Pismem z dnia 13 stycznia 2020r. powodowie skierowali do strony pozwanej wezwanie do podjęcia rozmów w przedmiocie polubownego rozwiązania sprawy umów kredytowych w walucie wymienialnej. Strona pozwana nie ustosunkowała się do ww. pisma powodów.

Dowód: wezwanie do podjęcia rozmów w przedmiocie polubownego rozwiązania sprawy umów kredytowych w walucie wymienialnej wraz z potwierdzeniem nadania (k. 17 – 22), pismo strony pozwanej (k. 28).

Na chwilę obecną powodowie tytułem spłaty kredytu wpłacili do banku kwotę ok. 450.000 zł tj. cały kapitał kredytu bez odsetek . W przeliczeniu na walutę CHF jest to ok. 75.000 CHF więc do spłaty pozostało im jeszcze ok. 125.000 CHF, bo w chwili zawierania umowy udzielona im kwota kredytu stanowiła równowartość 200.000 CHF. Do zakończenia spłat pozostało jeszcze 16 lat.

D.: zeznania powoda -k. 200., historia spłat -k. 206- 210.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów oraz zeznań powodów.

Sąd dał wiarę dokumentom prywatnym ( dokumentom bankowym), albowiem nie były one kwestionowane co do ich autentyczności i prawdziwości, a w wypadku kserokopii - co do ich zgodności z oryginałem.

W ocenie Sądu na obdarzenie wiarą zasługiwały zeznania powodów, albowiem ich treść korespondowała z zebranymi w sprawie dowodami z dokumentów. Nie wzbudziły wątpliwości Sądu ich twierdzenia związane z samym zawarciem umowy kredytu i jego realizacją.

Sąd pominął wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. rachunkowości , jako zbytecznego z uwagi na rodzaj żądania dotyczący wyłącznie stwierdzenia nieważności umowy.

Sąd zważył, co następuje.

Powodowie domagali się ustalenia nieważności spornej umowy kredytu zawartej w dniu 8 stycznia 2007r.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powodowie mogą żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy mają w tym interes prawny.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje, gdy samo uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę w tym znaczeniu, że zakończy spór istniejący lub zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05). Strona posiada interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie, gdy istnieje niepewność stanu prawnego, w szczególności gdy strona przeciwna kwestionuje jej prawo, a nie ma innych instrumentów takich jak powództwo o świadczenie lub ukształtowanie, które mogłyby zabezpieczyć chroniony prawem interes tej strony.

W ocenie Sądu po stronie powodów istniał interes prawny w ustaleniu nieważności stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu zawartej 8 stycznia 2007 roku. Jedynie bowiem wyrok ustalający mógł trwale i ostatecznie usunąć w takim przypadku stan niepewności prawnej istniejący pomiędzy stronami. Sporna umowa, która łączy strony, jest jeszcze w trakcie wykonywania, nie mogło zatem budzić wątpliwości, że o istnieniu bądź nieistnieniu wszystkich przyszłych obowiązków umownych można było przesądzić tylko na drodze powództwa o ustalenie. Odmiennej oceny ważności i związania umową stron, zwłaszcza na przyszłość, ale także odnośnie związania powodów szeregiem innych niż obowiązek spłaty kredytu obowiązków nie dało się definitywnie i wiążąco rozstrzygnąć za pomocą innego środka prawnego niż powództwo o ustalenie, co przemawiało za przychyleniem się do stanowiska powodów, że mieli oni interes prawny w domaganiu się ustalenia.

Mając na uwadze, że powodowie posiadają interes prawny w ustaleniu nieważności umowy, należało przejść do analizy ważności spornego kontraktu.

W ocenie Sądu Okręgowego w ustalonym stanie faktycznym powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, nie tylko z uwagi na uznanie nieważności umowy ze względu na naruszenie przepisów art. 69 prawa bankowego, ale także z uwagi na występowanie w umowie klauzul abuzywnych, które nie mogą być zastąpione innymi uregulowaniami, co czyni umowę o kredyt bez tych uregulowań za niemożliwą do wykonania, a przez to również nieważną.

W pierwszej kolejności należało stwierdzić, że pozwany bank nie wykazał, że powodowie zawierali przedmiotową umowę w związku z prowadzeniem przez nich działalności gospodarczej. Tej tezy nie potwierdza fakt, że powodowie prowadzą działalność gospodarczą w zakresie księgowości. Należy bowiem stwierdzić, że przedmiotowy kredyt został zaciągnięty na budowę i wykończenie domu jednorodzinnego tzn., że nie był bezpośrednio związany z wykonywaniem przez nich zawodu księgowego. Jest więc kredytem konsumenckim.

Skoro tak , to odnoszą się do tej umowy uregulowania zawarte w art. 385 1 i 385 2 kc oraz przepisy art. 3,4 i 6 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993r w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich ( Dz. Urz. UE..L nr 95 str.29 ).

Zgodnie z art. 385 1par1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron w tym cenę lub wynagrodzenie jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Stosownie do treści art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przedmiotowej umowy), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Ponadto umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy (art. 69 ust. 2).

Głównymi świadczeniami stron w niniejszej umowie niewątpliwie są: świadczenie banku czyli kwota kredytu udzielonego powodom oraz świadczenie powodów tj. kwota jaką winni oni zwrócić bankowi w ustalonym terminie i w ustalonej formie.

O ile jednak świadczenie banku zostało określone w sposób jednoznaczny , bowiem powodowie wiedzieli w dniu wypłaty kredytu jaką kwotę od banku otrzymują ( a była to kwota wypłacona w złotówkach stanowiąca równowartość określonej ilości franków szwajcarskich według obowiązującego w dniu wypłaty kursu franka ) – o tyle już świadczenie powodów nie zostało określone w sposób jednoznaczny.

Zastosowany został bowiem w umowie ( par.4 ust.1 ) mechanizm ustalania wysokości spłaty rat kredytu powiązanego z kursem CHF, na zastosowanie którego powodowie nie mieli żadnego wpływu i który nie podlegał negocjacjom. Nie zakładał on niestety żadnego limitu ryzyka kredytobiorcy w przypadku większego niż przewidywały prognozy wzrostu kursu franka. To oznacza, że kredytobiorcy nie wiedzą ile jeszcze mają do spłacenia, bo choć rata kredytu podana we frankach nie zmienia się to ilość złotówek, które muszą przeznaczyć na kupno określonej ilości franków na każda z rat jest zmienna z tendencją wzrostową przez ostatnie lata i zależna od kursu franka. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest nierównowaga kontraktowa , obarczenie wyłącznie konsumenta ryzykiem nieprzewidzianego wzrostu kursu waluty obcej , co jest też sprzeczne z dobrym obyczajem. A kredyt ten miał być w swych założeniach kredytem tanim , opartym na pewnej przewidywalnej walucie , tańszym niż kredyt złotówkowy o czym banki zapewniały klientów i co wpływało na dużą popularność takich kredytów. Tymczasem jak się okazało konsumenci zostali wprowadzeni w błąd bo oto kredyt ten stał się kredytem droższym niż kredyt złotówkowy co widać na przykładzie powodów.

Znaleźli się oni bowiem w momencie w którym po spłacaniu rat przez 14 lat spłacili już kwotę kapitału tj. 450000 zł co stanowi ok. 75000 CHF a do spłaty mają jeszcze 125.000 CHF przez okres 16 lat więc jeżeli raty utrzymają się tylko na obecnym poziomie tj. ok. 2478 zł miesięcznie (603 CHF x 4,11 zł ) to do końca umowy będą musieli jeszcze zapłacić ok. 490.000 zł – czyli zapłacą łącznie ok. 940.000,00 zł .

Można oczywiście założyć ,że w latach 2006- 2008 żadna ze stron nie zakładała , że kurs franka tak bardzo wzrośnie jak to obserwujemy obecnie. Nie mniej banki jako profesjonalne podmioty finansowe winny były przewidzieć i taką ewentualność i zabezpieczyć konsumenta przed jej skutkami poprzez choćby wprowadzenie do umowy górnej granicy ryzyka wzrostu kursu franka tj. górnej granicy wysokości raty w złotówkach bez względu na wysokość kursu i w ten sposób zagwarantować tę obiecywaną

i zachwalaną pewność i bezpieczeństwo produktu. Wówczas można by mówić o równowadze ryzyka kursowego między stronami umowy. Tak się jednak nie stało i oto teraz konsumenci stają w obliczu niepewności co do swego dalszego nieokreślonego zobowiązania wobec banku.

Wszystko to uprawnia do stwierdzenia ,że główne świadczenie kredytobiorców tj. wysokość kwoty do spłaty czyli „ cena „ kredytu nie jest określona jednoznacznie , kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco narusza ich interesy co biorąc pod uwagę treść cytowanego przepisu art. 385 1par1 kc czyni postanowienie umowy zawarte w jej par. 4 ust.1 – postanowieniem niedozwolonym, a przez to i nie wiążącym strony.

Jeżeli to postanowienie umowy nie wiąże stron to umowa bez niego traci swój dotychczasowy charakter i nie można jej wykonać .

Sąd nie może zastąpić tego postanowienia umownego innym, bo byłaby to nieuprawniona ingerencja w treść zawartej między stronami umowy. Należy w tym miejscu podkreślić, że nie istniały i nie istnieją przepisy dyspozytywne, ani ustalone zwyczaje, które można byłoby zastosować, aby wyeliminować wymienione braki i uniknąć stwierdzenia nieważności spornej umowy. Pozbawiona klauzuli abuzywnej umowa wymagałaby ustalenia przez Sąd za strony wysokości rat, w jakich kredyt powinien być spłacany oraz wynagrodzenia banku za jego udzielenie.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 14 czerwca 2012 r. (C-618/10) stwierdził, że: „z brzmienia ust. 1 art. 6 dyrektywy 93/13/EWG wynika, że sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do zaniechania stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści. Umowa powinna bowiem w zasadzie nadal obowiązywać, bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z uchylenia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego. Dyrektywa 93/13 zobowiązuje państwa członkowskie, jak wynika z jej art. 7 ust. 1 w związku z jej motywem 24, do zapewnienia stosownych i skutecznych środków „mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami”. Należy zatem stwierdzić, że gdyby sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy 93/13. Uprawnienie takie przyczyniłoby się bowiem do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez zwykły brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów, ponieważ nadal byliby oni zachęcani do stosowania rzeczonych warunków wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to jednak umowa mogłaby zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy, tak aby zagwarantować w ten sposób interes rzeczonych przedsiębiorców". (zob. wyrok TSUE z 4 czerwca 2009 r. (C-243/08), wyrok TSUE z 15 marca 2012 r. (C-453/10), wyrok TSUE z 30 maja 2013 r., (C-397/11), wyrok TSUE z 21 stycznia 2015 r. (C-482/13)). Wobec powyższego, nie sposób byłoby zaakceptować pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2017 r. (II CSK 803/17) o możliwości stosownego wypełnienia luk w umowie po stwierdzeniu abuzywności określonego postanowienia

Reasumując, brak określenia wysokości świadczenia obu stron umowy o kredyt przesądza o sprzeczności treści umowy z treścią art. 353 (1) k.c. i art. 69 prawa bankowego. W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, że jeśli świadczenie nie jest oznaczone, zobowiązanie nie istnieje ze względu na brak istotnego elementu stosunku zobowiązaniowego.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W myśl § 2 tego przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jak zaś stanowi art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Usunięcie z przedmiotowej umowy kredytu kwestionowanej w pozwie klauzuli umownej, prowadzi do nieważności umowy, bowiem możliwość jej wykonywania w kształcie pozbawionym tej klauzuli wydaje się wątpliwa.

Na koniec rozważań w tym zakresie należy zauważyć, że o możliwych skutkach stwierdzenia abuzywności niektórych zapisów umowy kredytu wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 3 października 2019 r., (C - 260/18). Uznał on, że można unieważnić całą umowę, jeśli zawarto w niej nieuczciwe klauzule, przy czym głównym wskazaniem dla podjęcia przez sąd takiej decyzji ma być interes kredytobiorcy. Wskazał ponadto, że w sytuacji gdy usunięcie nieuczciwych warunków umowy zmienia charakter tej umowy i jej główny przedmiot może ulec zmianie, prawo Unii nie stoi na przeszkodzie unieważnieniu umowy. Równocześnie z analizy wyroku TSUE oraz obowiązujących w Polsce przepisów należy wnioskować, że polskie przepisy nie pozwalają na uzupełnienie luk w umowie po wykreśleniu nielegalnych klauzul. Umowa po usunięciu tych klauzul może jednak wciąż obowiązywać tylko w sytuacji, gdy będzie to prawnie możliwe i za zgodą konsumenta.

Z tych też względów stwierdzić należy iż umowa o kredyt jest nieważna i dlatego Sąd orzekł, jak w pkt I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł, jak w pkt II wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwany Bank przegrał sprawę w całości i w związku z tym obowiązany jest zwrócić powodom kwotę 11.834 zł, na która składa się opłata stała w wysokości 1 000 zł, opłata kancelaryjna od pełnomocnictw w wysokości 34 zł i opłata należna tytułem wynagrodzenia radcy prawnego w wysokości 10 800 zł, ustalona na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r., poz. 265).