Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I AGa 316/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Gulczyńska

Sędziowie: Elżbieta Fijałkowska

Małgorzata Goldbeck-Malesińska

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2021 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) T. J. K. sp.j. w K.

przeciwko (...) sp. z o.o. w B.

o nakazanie i zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z 31 sierpnia 2020 r., sygn. akt X GC 296/18

I oddala apelację,

II zasądza od powódki na rzecz pozwanej 5.130 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Elżbieta Fijałkowska Małgorzata Gulczyńska Małgorzata Goldbeck-Malesińska

I AGa 316/20

UZASADNIENIE

Powódka K. T.J. K. sp. j. z siedzibą w K. wniosła o:

1.  zakazanie w określony sposób pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. naruszania majątkowych praw autorskich powódki do utworu wzornictwa przemysłowego, jakimi są bryła, warstwa wizualna oraz rozwiązania techniczne zastosowane w sofach lub fotelach, pod nazwą handlową (...) (dalej: przedmiot naruszeń lub sofa (...));

2.  nakazanie pozwanej usunięcia skutków naruszeń majątkowych praw autorskich powódki do przedmiotu naruszeń poprzez nakazanie pozwanej określonego działania;

3.  zakazanie pozwanej podejmowania niedozwolonych działań stanowiących czyny nieuczciwej konkurencji w szczególności realizowanych przez naśladowanie produktów powódki pod nazwą (...) i kopiowanie ich zewnętrznej postaci poprzez nakazanie i zobowiązanie pozwanej do określonych działań;

4.  nakazanie pozwanej usunięcia skutków niedozwolonych działań stanowiących czyny nieuczciwej konkurencji, w szczególności realizowanych poprzez naśladowanie produktów powódki pod nazwą (...) i kopiowanie ich zewnętrznej postaci poprzez nakazanie pozwanej określonych działań;

5.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki tytułem wydania uzyskanych korzyści kwoty 169.080,46 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w odniesieniu do kwoty 10.000 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a w odniesieniu do kwoty 159.080,46 zł od dnia wniesienia pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty;

6.  nakazanie pozwanej opublikowania na jej koszt w miesięczniku „BIZNES meble.pl” oraz miesięczniku „Cztery kąty” ogłoszenia o wskazanej w pozwie treści, wymiarach i w określonym terminie.

Powódka wskazała, że ma prawo do projektu utworu wzornictwa przemysłowego w odniesieniu do sofy i foteli pod nazwą handlową (...), które od kwietnia 2015 r. produkowała i wprowadzała do obrotu oraz prowadziła działania marketingowe zmierzające do utrwalenia produktu w świadomości klientów. W kwietniu 2016 r. pozwana wprowadziła na rynek sofy i fotele reklamowane i oferowane pod nazwą handlową (...), a które – zdaniem powódki – kopiują zewnętrzną warstwę wizualną i naruszają autorskie prawa majątkowe powódki do utworu wzornictwa w postaci mebli (...).

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa , wskazując że produkowane przez nią meble (...) korzystają z praw ochronnych i decyzją (...) Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej uzyskały Świadectwo Rejestracji. Podała także, że między meblami (...) i (...) występują podobieństwa z uwagi na to, że obie linie należą do przedstawicieli stylu skandynawskiego. W jej ocenie nie sposób przyjąć, aby jakikolwiek produkt pozwanej naruszał autorskie prawa majątkowe powódki, bądź stanowił czyn nieuczciwej konkurencji.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił powództwo (punkt I wyroku), zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 9.840 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt II wyroku) oraz nakazał stronie powodowej uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 7.955 zł tytułem brakującej opłaty od pozwu oraz kwotę 603,87 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa (punkt III wyroku).

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne istotne dla rozpoznania wniesionej apelacji.

Sąd Okręgowy ustalił, że obie strony postępowania są producentami mebli tapicerowanych. Pozwana produkowała, sprzedawała, reklamowała i oferowała do sprzedaży produkty w postaci sof i foteli (...) i w okresie od 8 kwietnia 2016 r. do 1 lutego 2019 r. osiągnęła z ich sprzedaży zysk netto w wysokości 169.080,46 zł. Wzory mebli (...) korzystają z praw ochronnych i decyzją (...) Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej uzyskały Świadectwo Rejestracji nr (...) Zarówno sporne meble powódki jak i pozwanej stanowią przykłady tzw. stylu skandynawskiego w meblarstwie. Te ustalenie między stronami były bezsporne.

Nadto Sąd I instancji ustalił, że meble (...) powódka wprowadziła na rynek w kwietniu 2015 roku i w tym samym czasie wystąpiła do Urzędu Patentowego RP z wnioskiem o rejestrację wzoru użytkowego dla rozwiązań technicznych zastosowanych w sofie z funkcją spania (...) i uzyskała świadectwo ochronne 7 kwietnia 2017 r. Z kolei 16 lipca 2015 r. dokonano rejestracji wzoru wspólnotowego w stosunku do fotela, wąskiej i szerokiej sofy serii mebli (...), na skutek wniosku złożonego przez stronę powodową w czerwcu 2015 r. Twórcą bryły i rozwiązań technicznych zastosowanych w meblach (...) był J. K. (2), który przeniósł na stronę powodową prawa autorskie majątkowe oraz prawa zależne do stworzonych przez siebie utworów.

Modele powódki oferowane są różnymi kanałami dystrybucji m.in. za pośrednictwem prowadzonego przez siebie sklepu internetowego, za pośrednictwem (...) handlowej (...), a także za pośrednictwem sklepu internetowego (...). Powódka od 2015 r. prowadziła kampanie reklamowe promujące meble (...), wykorzystując różne źródła dotarcia do szerokiego kręgu odbiorców, takie jak media społecznościowe, Internet czy czasopisma. Zamieszczane były także reklamy i artykuły sponsorowane w czasopismach branżowych i na stronach internetowych oraz za pośrednictwem kanałów promocyjnych dystrybutora A. M..

W kwietniu 2016 r. pozwana na swojej stronie internetowej zaprezentowała i wprowadziła do sprzedaży meble w postaci sofy i fotela pod nazwą handlową (...) i od tego czasu prowadzi ich produkcję i dystrybucję w celu dalszego eksportu na rynek zagraniczny.

Powódka 31 października 2016 r. skierowała do pozwanej wezwanie do zapłaty oraz do zaniechania naruszeń praw ze wzorów wspólnotowych oraz ze wzoru użytkowego oraz do złożenia oświadczenia o określonej treści.

Pozwana 10 lutego 2017 r. złożyła wniosek do (...) Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej, w celu rejestracji wzoru przemysłowego mebli (...) .

Sofy z serii (...) oraz z serii (...) posiadają bryłowe/wizualne parametry spójne, do których należą układ poduch siedziska w widoku bezpośrednim z przodu, układ poduch oparcia w widoku bezpośrednim z przodu, kształt podłokietników w widoku bezpośrednim z przodu, kształt tylu mebla, układ przesuwania siedziska względem skrzyni magazynowej, kształt poduch oparciowych. Wizualne parametry spójne posiadają również fotele należące do obu serii, do których należą układ poduchy siedziska w widoku bezpośrednim z przodu, układ poduch oparcia w widoku bezpośrednim z przodu, kształt podłokietników w widoku bezpośrednim z przodu.

(...) z serii (...) i z serii (...) posiadają również rozbieżne elementy w zakresie ich bryły/warstwy wizualnej. Różnice między sofami z obu serii dotyczą kształtu tyłu podłokietników w widoku z góry, cięższej formy bryły (sofa (...)), układu (początkowego, środkowego oraz końcowego) rozkładania w odniesieniu do usytuowania podłokietników. Rozbieżności między fotelami to kształt tyłu podłokietników w widoku z góry, kształt tyłu oparcia w widoku z góry, cięższa bryła formy (fotel (...)) oraz kształt tyłu mebla. Wyroby różnią się sposobem rozkładania, gdyż siedzisko z mebli (...) wysuwa się wraz z podłokietnikami, natomiast siedzisko (...) wysuwa się bez podłokietników.

Podobieństwa optyczne obu badanych wyrobów wynikają z zakresu swobody twórczej związanej z przyjęciem tego samego stylu skandynawskiego. Oba badane wyroby w kontekście technicznym są spójne tylko i wyłącznie ze względu na zastosowanie okuć umożliwiających przesuwanie się siedziska względem skrzyni magazynowej oraz rozkładanie i składanie się oparcia względem siedziska. Zastosowane okucia należą do szeroko stosowanych na rynku meblarskim. Pozostałe aspekty objęte świadectwem ochronnym nie są spójne dla obu wyrobów.

Sąd I instancji powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów urzędowych i prywatnych, które zostały wyszczególnione w treści uzasadnienia. W postępowaniu dowodowym przeprowadzono także opinię biegłego sądowego z zakresu meblarstwa. Oceniając zgłoszone przez strony wnioski dowodowe Sąd wskazał, że dopuścił dowody zgłoszone przez strony na potwierdzenie powołanych we właściwym czasie faktów, które były istotne oraz sporne między stronami. Pominięty został dowód z przesłuchania stron, ponieważ po przeprowadzeniu postępowania dowodowego nie pozostały istotne dla rozstrzygnięcia fakty, które wymagałyby wyjaśnienia w drodze takiego dowodu.

Co do przeprowadzonej opinii biegłego Sąd wskazał, że jej celem jest dostarczenie wiadomości specjalnych, które są niezbędne do czynienia ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Strona powodowa podkreślała, że biegły nie wyjaśnił na czym polega swoboda twórcza związana z prezentowaniem tego samego stylu w meblarstwie. Biegły w niniejszej sprawie został zobowiązany do udzielenia odpowiedzi na konkretne pytania Sądu, z czego wywiązał się w sposób rzeczowy, wyczerpujący i nie budzący wątpliwości co do jego fachowości. Za zbędny uznany został wniosek o sporządzenie kolejnej opinii przez innego biegłego sądowego. Wystarczające były też pisemne wyjaśnienia biegłego złożone w odniesieniu do uwag zgłoszonych przez stronę powodową. Poczynione na ich podstawie ustalenia były relewantne z punktu widzenia roszczeń o ochronę praw autorskich oraz roszczeń opartych na zarzucie popełnienia przez stronę pozwaną czynu nieuczciwej konkurencji w postaci naśladowania produktu strony powodowej. Podkreślono, że w toku procesu strona powodowa nie zgłaszała wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, wyraźnie oponując zgłoszonemu w tym zakresie wnioskowi strony pozwanej.

Nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, że meble jako dzieło mogą być uznane za przedmiot prawa autorskiego (utwór), o ile odznaczają się wyrazistym i indywidualnym charakterem na tle innych mebli dostępnych na rynku. Meble z linii (...) cechuje oryginalne i indywidualne wzornictwo. W rozpatrywanym przypadku nie doszło do nieuprawnionego opracowania utworu pierwotnego stworzonego przez stronę powodową, a tym samym nie zostały naruszone majątkowe prawa autorskie powodowej spółki. Wzornictwo mebli z linii (...) nie jest dziełem zależnym (opracowaniem) przejmującym elementy twórcze z utworu innego autora (mebli z linii (...)), stanowi natomiast samoistny utwór podlegający ochronie wynikającej z prawa autorskiego, bowiem za zasadnicze kryterium odróżniające utwór inspirowany od utworu zależnego, będącego opracowaniem, przyjmuje się takie twórcze zmodyfikowanie elementów dzieła inspirującego, że o charakterze dzieła inspirowanego decydują już jego własne, indywidualne elementy, a nie elementy przejęte. Zarówno sofy i fotele pod nazwą handlową (...), jak i sofy i fotele pod nazwą handlową (...), stanowią przykłady tzw. stylu skandynawskiego w meblarstwie, skąd wynikają pewne podobieństwa wizualne obu utworów, w szczególności w zakresie projektu bryły mebli. Nie bez znaczenia są również uwarunkowania funkcjonalne, wymuszające zastosowanie określonych rozwiązań technicznych przy tworzeniu sof i foteli.

Sąd wskazał, że najistotniejszym spójnym rozwiązaniem technicznym występującym w obu rodzajach sof jest zastosowanie okuć umożliwiających przesuwanie się siedziska względem skrzyni magazynowej oraz rozkładanie i składanie oparcia względem siedziska. Wykorzystane okucia w obu liniach mebli są jednak szeroko stosowane na rynku meblarskim i z tego powodu nie stanowią istotnego elementu definicji utworu w rozumieniu prawa autorskiego. Porównywane meble posiadają również pewne podobieństwa optyczne, takie jak kształt poduch oparciowych i siedziska. Powyższe podobieństwa wynikają jednak z zakresu swobody twórczej związanej z przyjęciem tego samego stylu skandynawskiego w meblarstwie, charakteryzującego się prostotą, surowością i nowoczesnością. Sąd zważył, że zakres swobody twórczej rozumianej przez pryzmat cech funkcjonalnych w przypadku mebli jest niewielki, a oba badane utwory (sofy) różnią się zdecydowanie zastosowanym w nich sposobem rozkładania (z wersji dziennej do wersji z funkcją spania). Podczas rozkładania siedzisko w sofach (...) wysuwa się wraz z podłokietnikami, natomiast siedzisko w sofach (...) wysuwa się bez podłokietników, które pozostają przy tylnym oparciu sofy.

Ponadto porównywane utwory wykazują istotne różnice w warstwie wizualnej. Po analizie elementów zewnętrznych obu linii mebli przedstawionych przez strony na szkicach i zdjęciach, jak również po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu meblarstwa, Sąd stwierdził, że meble (...) i (...) nie są identyczne i wywołują odmienne ogólne wrażenie. Odmienny jest ich układ konstrukcyjny i tym samym wygląd, w szczególności z przodu i z boku. Sofy (...) mają charakterystyczną dużą poduszkę (stanowiącą oparcie) z widocznymi guzikami, które nie występują w sofach (...). W sofach produkowanych przez stronę pozwaną poduszka ma z kolei charakterystyczne przeszycia dzielące oparcie na trzy części. Poduszka występując w sofach (...) jest również zdecydowanie grubsza. Podobne różnice występują również w przypadku poduszek stanowiących oparcie w fotelach z obu linii - oparcia foteli (...) posiadają charakterystyczne guziki, których brak w fotelach (...). W warstwie wizualnej elementem rozróżniającym obie linie są również boczne oparcia (podłokietniki) - w meblach (...) posiadają charakterystyczne wygięcie w tylnej części, którego brak w meblach (...), usytuowane są również pod innym kątem w stosunku do siedziska. (...) z obu linii posadowione są na drewnianych, małych nóżkach. Jednak w przypadku mebli (...) dwie z nóżek stoją prostopadle do podłoża, a dwie są dłuższe i nachylone pod niewielkim kątem. (...) posadowione są natomiast na czterech jednakowych, prostych nóżkach, usytuowanych prostopadle do podłoża. Po rozłożeniu obu sof najbardziej widoczną różnicą jest to, że w przypadku sof (...) siedzisko wysuwa się razem z podłokietnikami, natomiast w przypadku sof (...) - po rozłożeniu podłokietniki pozostają w tym samym miejscu, blisko tylnego oparcia. Wskazane liczne różnice w budowie mebli w ocenie Sądu wystarczający sposób odróżniają produkty od siebie w taki sposób, że wzornictwo sof i foteli (...) stanowi odrębny utwór w rozumieniu prawa autorskiego, który był jedynie inspirowany tym samym stylem co meble strony powodowej.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Sąd uznał również, że strona pozwana nie popełniła czynu nieuczciwej konkurencji w postaci naśladownictwa produktów strony powodowej przez wprowadzenia do obrotu foteli i sof pod nazwą handlową (...). Nie ma wątpliwości, że zewnętrzna postać produktu odnosi się do postrzegalnego zmysłem wzroku wyglądu danego produktu materialnego. Stwierdzenie, że mamy do czynienia z niedozwolonym naśladownictwem, stosownie do art. 13 ustawy, zależy od ryzyka zaistnienia błędu klienta co do tożsamości producenta lub produktu. Występujące różnice w obu porównywanych liniach mebli, opisane szczegółowo powyżej, są istotne w odbiorze przez klienta. Podobieństwo dotyczące cech funkcjonalnych (np. zastosowanie tożsamych okuć w sofach) są cechą funkcjonalną zapewniającą użyteczność mebli. Podobieństwa wizualne obu linii (prezentujących ten sam styl w meblarstwie), zostały przez stronę pozwaną zmodyfikowane na tyle, że wyraźnie odróżniają produkt pozwanej od mebli wprowadzanych na rynek przez powódkę. W niniejszej sprawie nie wykazano, aby strona pozwana wprowadzała konsumentów w błąd co do podmiotu produkującego swoje meble. Nie wykazano też takich praktyk po stronie pozwanej, która wykorzystywałaby w ten sposób gotowy efekt pracy swojego konkurenta handlowego. Strona pozwana zaprezentowała i wprowadziła linię (...) do obrotu pod zupełnie inną nazwą handlową, jako produkt własny, za pośrednictwem swojej domeny internetowej. W ocenie Sądu sposób rywalizacji pomiędzy stronami jako konkurentami, nie był sprzeczny z dobrymi obyczajami i nie zakłócał funkcjonowania strony powodowej.

Zgodnie z art. 15zzs 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COYID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Sąd zamknął rozprawę i wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron stanowisk na piśmie, albowiem postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę powodową jako przegrywającą proces i zasądził od niej na rzecz strony pozwanej koszty w kwocie 9.857 zł, na które złożyło się wynagrodzenie adwokata w łącznej wysokości 6.840 zł (5.400 zł w sprawie o zapłatę kwoty 169.080,46 zł - § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie; 720 zł w sprawie o roszczenia o ochronę prawa autorskich § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia oraz 720 zł w sprawie o roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji, jako podobne do roszczenia o ochronę praw autorskich (przy tym taka sama stawka obowiązuje w sprawach z zakresu ochrony konkurencji rozpoznawanych przez Sąd Okręgowy w Warszawie - § 14 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia), opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł oraz kwotę 3.000 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłego sądowego, która została w całości wykorzystana. Na podstawie art. 113 u.k.s.c. w zw. z art. 98 k.p.c. Sąd obciążył stronę powodową wydatkami poniesionymi tymczasowo ze środków Skarbu Państwa w łącznej kwocie 8.558,87 zł, na którą składają się kwota 7.955 zł brakującej opłaty od pozwu wynikająca z rozszerzenia powództwa (zażądania zasądzenia dalszej kwoty 159.080,46 zł), oraz kwota 90,63 zł i kwota 513,24 zł tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków przyznanych biegłemu.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła powódka, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  dokonanie ustaleń nt. spełniania przesłanek naruszenia praw autorskich majątkowych bez oparcia w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, tj. bez przeprowadzenia dowodu na okoliczność zakresu swobody twórczej dla porównywanych produktów;

2.  dokonanie ustaleń nt. spełniania przesłanek czynu nieuczciwej konkurencji bez oparcia w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, tj. bez przeprowadzenia dowodu na okoliczności dotyczące grupy docelowej, do której kierowane są produkty stron oraz sposobu dokonywania zakupu tych produktów i w tym zakresie;

3.  naruszenie przepisów postępowania poprzez nieuprawnione zastosowanie art. 15zzs 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej „ustawa (...)19"), mimo że w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe nie zostało przeprowadzone w całości przed zamknięciem rozprawy;

4.  naruszenie art. 79 ust. 1, 2 oraz 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz art. 18 ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 5 a także art. 18 ust. 2 w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Mając na uwadze powyższe powódka w pierwszej kolejności wniosła o przeprowadzenie przez Sąd II instancji postępowania dowodowego w zakresie pominiętym przez Sąd I instancji, tj. o

a)  przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla stwierdzenia faktu jaki jest zakres swobody twórczej dla mebli tapicerowanych utrzymanych w stylu skandynawskim;

b)  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla stwierdzenia faktów:

-

jaki jest modelowy (przeciętny) klient, dokonujący zakupu sofy lub fotela (...)?

-

jaki jest modelowy (przeciętny) klient, dokonujący zakupu sofy lub fotela (...)?

-

czy sofa lub fotel (...) może być dobrem substytucyjnym dla sofy lub fotela (...), tj. czy modelowy klient może je traktować jako równorzędne dobra?

-

jaki jest sposób dystrybucji sof i foteli (...) i (...)?

-

biorąc pod uwagę sposób dystrybucji sof i foteli (...) oraz (...) jest poziom uwagi modelowego klienta dokonującego zakupu sof i foteli (...) lub (...)?

-

biorąc pod uwagę poziom uwagi modelowego klienta dokonującego zakupu sof lub foteli (...) i (...), ich sposób dystrybucji oraz podobieństwo wizualne ~ czy modelowy klient może być wprowadzony w błąd co do tożsamości produktu lub producenta?

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, a ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie go do ponownego rozpoznania, a to w przypadku uznania, że konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości. Dodatkowo powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Skarżący zarzucił błędne poczynienie ustaleń związanych z naruszeniem praw autorskich majątkowych bez oparcia się na dowodzie z opinii biegłego w zakresie swobody twórczej. Jest to jednak zarzut nietrafny. Trzeba podkreślić, że strona powodowa do momentu wnoszenia zarzutów do opinii biegłego nie wnosiła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność zakresu swobody twórczej w przypadku mebli w stylu skandynawskim. To pozwana wniosła o przeprowadzenie opinii z zakresu wzornictwa przemysłowego, w której nie zawarto tezy o swobodzie twórczej, a powódka w odpowiedzi na pismo pozwanej, w którym zalazły się tezy dowodowe, podzieliła je (k. 402). Wprawdzie powódka wniosła wówczas o przeprowadzenie opinii dodatkowego biegłego z zakresu meblarstwa, ale koncentrowała się na kwestii dystrybucji i nie poruszała przy tym problematyki swobody twórczej. Wątek swobody twórczej strona powodowa poruszyła (k. 560) dopiero po wydaniu nieprzychylnej dla niej opinii biegłego, do której oceny Sąd odniesie się jeszcze niżej. Stąd wniosek o przeprowadzenie dowodu w tym zakresie należało uznać za spóźniony.

Rację ma powódka, że biegły w swojej opinii (k. 467-469) nie określił czym jest swoboda twórcza w przypadku mebli w stylu skandynawskim. Jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego nie było to konieczne. Przy ocenie wzorów rozstrzygające jest bowiem wrażenie zorientowanego użytkownika. Jest nim osoba, która nie jest znawcą w danej dziedzinie, zna jednak rynek produktów, ich charakter, przeznaczenie, stosowane wzornictwo na tyle, by móc ocenić m.in. techniczne determinanty wzoru i inne zasadnicze czynniki ograniczające możliwości twórcze projektanta. Prowadzi to do wniosku, że taką ocenę może przeprowadzić także i Sąd orzekający, a nie jedynie biegły posiadający wiadomości specjalne. Do kompetencji Sądu należy więc ocena odmienności lub jej braku, ogólnego wrażenia, jakie na modelowym zorientowanym użytkowniku wywołują przeciwstawiane sobie wzory.

Wbrew twierdzeniom powódki Sąd I instancji ocenił zakres swobody twórczej w odniesieniu do produktów stron. Sąd wskazał, że obie wersalki stanowią przykład stylu skandynawskiego, stąd wynikają pewne podobieństwa wizualne obu utworów, w szczególności z zakresie projektu bryły mebli oraz, że nie bez znaczenia są uwarunkowania funkcjonalne wymuszające zastosowanie określonych rozwiązań technicznych przy tworzeniu sof i foteli. W aktach sprawy zgromadzono wystarczający materiał porównawczy (dokumentacja fotograficzna, opisy ochronne, opinia biegłego), aby to uczynić. Sąd Okręgowy bardzo szczegółowo odniósł się również do różnic i podobieństw między sofą (...) a (...). W związku z tym zarzut nieprzeprowadzenia dowodu na okoliczność zakresu swobody twórczej należało uznać za nietrafny (zarzut 1).

Podobnie oceniony został zarzut dotyczący ustaleń spełnienia przesłanek czynu nieuczciwej konkurencji bez przeprowadzenia dowodu na okoliczności dotyczące grupy docelowej, do której kierowane są produkty stron oraz sposobu dokonywania zakupu tych produktów (zarzut 2). Zgodnie z art. 13 u.z.n.k., na który w zarzucie powołuje się powódka, czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, ale nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych gotowego produktu wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy, co może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, naśladowca jest zobowiązany odpowiednio oznaczyć produkt. Możliwość konfuzji, o której mowa w art. 13 ust. 1 u.z.n.k., zachodzi wówczas, gdy dla przeciętnego odbiorcy zewnętrzna postać porównywanych produktów jest tego rodzaju, że nie jest możliwe odróżnienie oryginału od kopii. Oceny należy dokonać przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności towarzyszących wyborowi towaru przez klienta. Niewątpliwie znaczna różnica w jakości porównywalnych produktów, dostrzegalna wzrokowo w chwili podejmowania decyzji o ich nabyciu, może wyłączać możliwość konfuzji (por. wyr. SN z 6 marca 2014 r., sygn. akt V CSK 202/13, LEX nr 1486990).

Sąd Okręgowy po przenalizowaniu różnic między produktami stron – co Sąd Apelacyjny podziela – doszedł do wniosku, że przy ograniczonej swobodzie twórczej sof w stylu skandynawskim, w okolicznościach sprawy nie dochodzi do ryzyka konfuzji i popełnienia deliktu naśladownictwa, ponieważ produkty się różnią, a nadto reklamowane są pod zupełnie inną nazwą. Jest to wystarczające, gdyż – na co już Sąd zwracał uwagę – ocenę tą należy przeprowadzić z perspektywy klienta typowego i przeciętnego. Nie jest konieczne, jak sugeruje skarżący, badanie docelowej grupy użytkowników tego rodzaju sof. W ocenie Sądów obu instancji przeciętny klient zwraca uwagę na różnice takie jak sposób rozkładania, mocowania podłokietników, styl poduch, kąt nachylenia nóżek oraz odmienne wrażenie ogólne, a więc na te elementy, które znacząco różnią się w porównywanych w sprawie produktach. W przypadku sof szczególnie istotnym elementem jest nie tylko sposób ich rozkładania, ale też efekt, jaki powstaje po utworzeniu miejsca do spania. W tym aspekcie różnica jest istotna i może przesądzać o wyborze produktów jednej ze stron. Dla przeciętnego klienta, co może także ocenić Sąd na podstawie doświadczenia życiowego, istotne jest czy powstałe miejsce do spania ma jakiekolwiek ograniczenia w dostępie do materaca, czy tworzą one pewną zamkniętą przestrzeń (co np. ogranicza możliwość upadku z łóżka małych dzieci), czy nie tworzą barier, niewygodnych dla określonego klienta przy uwzględnieniu jego nawyków wstawania z łóżka i kładzenia się na nie.

Nie było kwestionowane to, że oba produkty kierowane są do tożsamej grupy klientów, tj. osób średniozamożnych i nie posiadających szczególnej wiedzy na temat wzornictwa meblowego. Jednocześnie nie wykazano, aby pozwany podejmował niezgodne z dobrymi obyczajami działania, które mogłyby doprowadzić do wprowadzenia w błąd odbiorcy, w szczególności sprzedawał swój produkt pod swoją firmą i pod całkowicie odmienna nazwą, co jeszcze bardziej minimalizuje ryzyko konfuzji.

Z tych samych przyczyn Sąd II instancji za niezasadny uznał także zarzut naruszenia art. 13 i art. 18 u.z.n.k. (część zarzutu 4). Wbrew twierdzeniu apelacji, Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z dokumentów z pozwu i z pisma z 19 lipca 2019 r. Zgodnie bowiem z art. 243 1 k.p.c., który wszedł w życie 7 listopada 2019 r. na podstawie ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1469 ze zm.), ale zgodnie z jej art. 9 ust. 2 znajduje zastosowanie także do postępowań wówczas toczących się, brak jest konieczności wydawania odrębnych postanowień, co do dopuszczania jako dowodów dokumentów z akt sprawy.

Słusznie powódka wskazała, że Sąd nie oddalił jej wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny meblarstwa, który został zgłoszony w piśmie z 19 września 2019 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w świetle, pozostałego materiału dowodowego, byłby to dowód nieistotny dla wyniku sprawy, gdyż tezy dowodowe (k. 402) koncentrowały się na wykazaniu przeciętnego klienta stron i kanałów dystrybucji ich produktów. Podlegałby on więc oddaleniu w związku z uwagami poczynionymi już we wcześniejszej części uzasadnienia. W tych okolicznościach Sąd II instancji nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku dowodowego o przeprowadzenie opinii biegłych wskazanych w apelacji.

W związku z uznaniem za nietrafne wszystkich zarzutów związanych z prawem procesowym i ustalonym przez Sąd I instancji stanem faktycznym Sąd Apelacyjny poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia w pełni podziela i przyjmuje za własne.

W konsekwencji niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 79 ust. 1, 2 i 4 ustawy o prawie autorskim (część zarzutu 4). Postępowanie nie wykazało, aby jakiekolwiek autorskie prawa majątkowe powódki zostały naruszone przez pozwaną. Na wyprowadzenie takiego wniosku pozwalają już rozważania przedstawione we wcześniejszych częściach uzasadnienia co do znaczących różnic między produktami stron. Jedyne podobieństwo jakie wykazano – poza bryłą i formą co jest związane z poruszaniem się w obrąbie jednego stylu meblarskiego – związane jest z okuciami umożliwiającymi przesuwanie oparć i jest ono w ocenie Sądu nieistotne dla uwzględnienia, że doszło do naruszenia prawa autorskiego. Jednocześnie z niekwestionowanego ustalenia z opinii biegłego wynika jednoznacznie, że produkt pozwanej ze względu na wykazany proces twórczy stanowi utwór w rozumieniu art. 1 pr. aut., a więc jest dziełem samoistnym. Wyklucza to naruszenie autorskich praw majątkowych co do produktu powódki. Znamienne jest także to, że strona powodowa ustosunkowując się do opinii (k. 560) nie kwestionowała jej wniosków, co do tego, że w ocenie biegłego produkty stron są co do zasady rożne.

Mając powyższe na uwadze apelacja powódki – na podstawie art. 385 k.p.c. – podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona.

W związku z tym, że postępowanie odwoławcze w całości przegrała strona powodowa, to ona na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z § 99 k.p.c. została ona obciążona obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz pozwanej. Złożyły się na nie jedynie koszty zastępstwa procesowego, które zostały ustalone w wysokości 75% kosztów zastępstwa procesowego przyznanego stronie pozwanej w postępowaniu przed Sądem I instancji, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

SSA Elżbieta Fijałkowska SSA Małgorzata Gulczyńska SSA Małgorzata Goldbeck-Malesińska

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

starszy sekretarz sądowy

Katarzyna Kaczmarek