Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2020r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 lipca 2020r. w G.

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko B. D. i T. D.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej B. D. na rzecz powoda J. S. kwotę 48.000 zł (czterdzieści osiem tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2016r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w stosunku do B. D. w pozostałym zakresie;

3.  oddala powództwo w stosunku do T. D.;

4.  ustala, że powód ponosi koszty w 33 %, zaś pozwana B. D. w 67 %, szczegółowe wyliczenie kosztów pozostawiając referendarzowi po uprawomocnieniu się wyroku;

5.  ustala i przyznaje radcy prawnemu W. G. wynagrodzenie tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanej B. D. z urzędu w kwocie 6.642 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote) i nakazuje wypłacić tę należność ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Gdyni.

Sygnatura akt: I C 1616/16

UZASADNIENIE

Powód J. S. wniósł pozew przeciwko B. D. i T. D. domagając się od pozwanych solidarnie zapłaty kwoty 72.006 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi O. Z. nabył lokal mieszkalny przy ul. (...) w G.. Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2014r. na rzecz powoda zostało przysądzone spółdzielcze własnościowe prawo do tego lokalu. W przedmiotowym lokalu przebywają pozwane, które nie zawarły z powodem umowy regulującej sposób korzystania z tego lokalu. Ponadto przez cały ten okres nie dokonały żadnych wpłat na rzecz powoda i spółdzielni mieszkaniowej z tytułu zajmowanego lokalu. Powód ustalił, że z tytułu czynszu najmu uzyskałby kwotę 1.500 zł miesięcznie. Ponadto, powód był obowiązany do uiszczania na rzecz spółdzielni opłat eksploatacyjnych. Od dnia 25 marca 2014r. (data uprawomocnienia postanowienia o przysądzeniu) do dnia wniesienia pozwu kwota zaległości wynosi 72.006,96 zł, w tym 48.000 zł za bezumownego korzystanie od kwietnia 2014r. do grudnia 2016r. oraz 24.006,96 zł z tytułu zaległości względem spółdzielni. Pismem z dnia 29 listopada 2016r. powód wezwał pozwane do zapłaty, lecz wezwanie pozostało bez odpowiedzi.

(pozew k. 2-5)

Pozwana B. D. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Jak wskazała, w umowie darowizny, na podstawie której O. Z. nabył sporną nieruchomość, ustanowił na rzecz pozwanych prawo dożywotniego nieodpłatnego użytkowania. Umowa została przekazana do zbioru dokumentów księgi wieczystej. Zgodnie z art. 1000 kpc prawo pozwanej nie wygasło, lecz w dalszym ciągu obowiązuje, także wobec nabywcy w drodze egzekucji komorniczej. W związku z tym pozwana nie ma obowiązku dokonywania zapłaty na rzecz powoda żadnych kwot z tytułu bezumownego korzystania jako że korzysta z nieruchomości na podstawie umowy z dnia 12 września 2007r.

(odpowiedź na pozew k. 76, 128-129)

Kurator procesowy nieznanej z miejsca pobytu pozwanej T. D. również wniósł o oddalenie powództwa.

(odpowiedź na pozew k. 205)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na mocy umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 12 września 2007r. przed asesorem notarialnym K. K. zastępcą notariusz M. P. prowadzącej kancelarię notarialną w G. (rep. A 4076/2007), B. D. darowała na rzecz syna O. Z. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) w G. wraz z wkładem budowlanym. Natomiast, O. Z. wyraził zgodę na dożywotnie, nieodpłatne zamieszkiwanie w przedmiotowym lokalu mieszkalnym przez B. D. i jej córkę T. D.. Dla przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego nie jest prowadzona księga wieczysta.

(dowód: umowa darowizny z dnia 12 września 2007r. k. 48-49v)

W dacie darowizny w lokalu mieszkała B. D., jej córka T. D. oraz syn O. Z.. T. D. wyprowadziła się do swojego partnera wkrótce po urodzeniu dziecka (1 marca 2014r.). O. Z. natomiast odbywał karę pozbawienia wolności w okresie 2013-2017.

(dowód: przesłuchanie B. D. płyta CD k. 219)

W dniu 18 września 2017r. o darowiźnie została poinformowana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w G.. B. D. była członkiem spółdzielni od dnia 22 marca 2006r. do 28 kwietnia 2014r.

(dowód: pismo SM (...) z dnia 18 września 2017r. k. 180)

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym Gdańsk – Północ w Gdańsku J. D. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko O. Z. pod sygnaturą Km 672/12 z wniosku wierzyciela (...) S.A. z siedzibą we W.. W toku egzekucji Komornik zajął ww. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Termin licytacji został pierwotnie wyznaczony na dzień 25 kwietnia 2013r. Licytacja nie doszła do skutku z uwagi na brak kupujących. B. D. wniosła o umorzenie licytacji. Postanowieniem z dnia 22 maja 2013r. wniosek został odrzucony przez Komornika. W dniu 26 września 2013r. doszło do drugiej licytacji, w której powód zaoferował najwyższą cenę. Postanowieniem z dnia 3 października 2013r. Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku udzielił przybicia J. S.. Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2014r. w sprawie o sygnaturze akt XIII 1 Co 416/13 Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku przysądził spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) na rzecz J. S. za cenę 256.000 zł. Postanowienie uprawomocniło się w dniu 25 marca 2014r. Zgodnie z planem podziału O. Z. miała przypaść kwota 245.231,12 zł z tytułu kwoty uzyskanej z egzekucji. Postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2014r. Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku zatwierdził plan podziału.

(dowód: wniosek z dnia 24 kwietnia 2013r. k. 10 akt Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku o sygnaturze XIII Co 416/13, postanowienie z dnia 22 maja 2013r. k. 18 tamże, protokół licytacji nieruchomości k. 16 tamże, 30-31v tamże, postanowienie z dnia 3 października 2013r. k. 32 tamże, pismo komornika z dnia 20 grudnia 2013r. k. 172, postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku z dnia 28 stycznia 2014r. k. 43 tamże, plan podziału k. 52 tamże, postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku z dnia 1 kwietnia 2014 r. k. 54 tamże)

O nabyciu ww. ograniczonego prawa rzeczowego powód zawiadomił Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w G., która przeksięgowała na niego wkład budowlany.

(dowód: pismo z dnia 17 kwietnia 2015r. k. 10)

W listopadzie 2013r. powód przybył do lokalu, celem ustalenia, kiedy pozwane wyprowadzą się z lokalu. Pozwana B. D. oświadczyła powodowi, że nie wyprowadzi się, gdyż została ustanowiona na jej rzecz służebność.

(dowód: przesłuchanie J. S. płyta CD k. 237v)

Zaległość z tytułu opłat eksploatacyjnych za lokal mieszkalny przy ul. (...) w G. za okres od 1 kwietnia 2015r. do 30 listopada 2016r. wynosi 24.006,96 zł.

(dowód: kartoteka finansowa k. 11)

Wartość możliwego do uzyskania wolnorynkowego czynszu z tytułu najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) za okres od 1 kwietnia 2014r. do 31 grudnia 2016r. wynosi 75.900 zł tj. 2.300 zł miesięcznie.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu czynszów J. Ś. k. 281-303)

W dniu 28 października 2016r. powód złożył u Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Miastku I. K. wniosek o wprowadzenie go w posiadanie ww. nieruchomości. W dniu 25 listopada 2016r. Komornik zawiadomił osoby zajmujące lokal i wezwał je do dobrowolnego opuszczenia i opróżnienia mieszkania w terminie 14 dni od otrzymania wezwania i wskazał lokal zastępczy przy ul. (...) w G.. B. D., T. D., O. W. złożyli skargę na czynności komornika. Postanowieniem z dnia 3 stycznia 2017r. Sąd Rejonowy w Miastku nakazał Komornikowi wstrzymanie się względem skarżących z czynnościami egzekucyjnymi, dokonania pouczeń tych osób, że w terminie tygodnia mogą wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do nich tytułu wykonawczego wykonalności. Postanowieniem z dnia 9 lutego 2017r. Sąd Rejonowy w Miastku udzielił zabezpieczenia roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy. Postanowieniem z dnia 24 października 2017r. Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku oddalił ww. skargę.

(dowód: wniosek k. 2-3 akt komorniczych Km 3935/16, protokół z dnia 23 listopada 2016r. k. 21 tamże, wezwanie z dnia 25 listopada 2016r. k. 28 tamże, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 29 tamże, wezwanie do dobrowolnego wykonania obowiązku k. 32-41 tamże, skarga na czynności komornika k. 45-47 tamże, postanowienie z dnia 3 stycznia 2017r. k. 68 tamże, postanowienie z dnia 9 lutego 2017r. k. 80-81 tamże, postanowienie z dnia 24 października 2017r. k. 93 tamże)

W dniu 31 stycznia 2017r. B. D., T. D. i O. W. złożyli pozew o pozbawienie w stosunku do nich wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku z dnia 28 stycznia 2014r. w sprawie XIII 1 Co 416/13 przysądzającego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu na rzecz J. S., powołując się na skuteczne wobec nabywcy uprawnienie do dożywotniego, nieodpłatnego zamieszkiwania w lokalu wynikające z umowy darowizny z dnia 12 września 2007r.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2017r. Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku oddalił powództwo. Powodowie wywiedli apelację na powyższy wyrok. Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2018r. Sad Okręgowy w Gdańsku oddalił jednak apelację.

(dowód: pozew k. 2-4 akt Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku o sygnaturze I C 506/17, wyrok z dnia 4 lipca 2017r. k. 68 tamże wraz z uzasadnieniem k. 72-77 tamże, apelacja k. 83-85 tamże, wyrok z dnia 15 czerwca 2018r. k. 131 wraz z uzasadnieniem k. 134-148 tamże)

Pismem z dnia 29 listopada 2016r. powód wezwał pozwane do zapłaty kwoty 72.006,96 zł z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z ww. lokalu za okres od 25 marca 2014r. w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

(dowód: wezwanie z dnia 29 listopada 2016r. wraz z dowodem nadania k. 18-20)

Pozwana B. D. utrzymuje się z zasiłku stałego z pomocy społecznej w kwocie 604 zł, legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe. Pozwana nie dokonuje opłat eksploatacyjnych za przedmiotowy lokal.

(dowód: decyzja z dnia 1 października 2015r. k. 78, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 79)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, dowodu z przesłuchania stron, a także dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowody, za w pełni wiarygodne należało uznać dowody z dokumentów urzędowych w postaci orzeczeń sądów powszechnych oraz komorników sądowych, a także aktów notarialnych. Z powyższymi dokumentami urzędowymi związane jest domniemanie zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń (art. 244 kpc), którego żadna ze stron nie kwestionowała w toku niniejszego postępowania. Sąd nie znalazł również podstaw do odmowy przyznania waloru wiarygodności dokumentom prywatnym, gdyż żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności przedmiotowych dokumentów, a nadto nie posiadają one żadnych cech świadczących o ich przerobieniu, podrobieniu czy innej ingerencji itp.

W zakresie istotnym do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy także zeznaniom stron należało przyznać walor wiarygodności. Co prawda w zeznaniach tych wystąpiły pewne rozbieżności, jednak nie miały one istotnego znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia. Zważyć należy, iż powód twierdził, że pozwana B. D. uczestniczyła w licytacji nieruchomości, a po jej zakończeniu rozmawiał z nią, czemu pozwana zaprzeczyła. Z protokołu licytacji wynika jednak, że pozwana nie uczestniczyła w licytacji nieruchomości, niemniej fakt ten nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia. Zeznania stron co do przebiegu postępowania egzekucyjnego są zbieżne i korelują z treścią zebranych dokumentów. Nadto, w zeznaniach stron nie było większych rozbieżności co do ich wzajemnych kontaktów. Bezsporne było, że powód kilkukrotnie odwiedził pozwaną, żądając wyprowadzenia się pozwanej i pozostałych lokatorów. Natomiast, za gołosłowne należało uznać zeznania pozwanego co do tego, że ponosi koszty związane z eksploatacją lokalu. Na tę okoliczność pozwany, poza swoimi zeznaniami, nie zaoferował żadnych dowodów.

Ponadto, za wiarygodny dowód w sprawie Sąd uznał opinię biegłego sądowego do spraw szacowania nieruchomości J. Ś.. Zdaniem Sądu złożona przez biegłego opinia została sporządzona w sposób rzetelny, profesjonalny i z zachowaniem należytych standardów. Biegły logicznie uzasadnił wnioski do jakich doszedł, co pozwoliło Sądowi na prześledzenie toku myślowego biegłego i weryfikację prawidłowości wyceny pod kątem obowiązujących przepisów prawa. Opinia biegłego nie budzi żadnych wątpliwości w świetle zasad logicznego rozumowania oraz zasad doświadczenia życiowego, ani nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 72.006 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę, jaką poniósł przez to, że pozwane – mimo prawomocnego przysądzenia własności na rzecz powoda – nie wyprowadziły się z przedmiotowego lokalu. Poniesiona szkoda obejmowała kwotę 24.006,96 zł tytułem straty jaką powód poniósł poprzez zapłatę rzecz spółdzielni mieszkaniowej zaległości w opłatach eksploatacyjnych, a także kwotę 48.000 zł tytułem utraconych korzyści stanowiących równowartość czynszu najmu, jaki powód mógłby uzyskać, gdyby pozwane nie zajmowały lokalu.

Pozwana kwestionowała powództwo, podnosząc, że przysługuje jej skuteczny względem powoda tytuł prawny do zamieszkiwania w spornym lokalu, albowiem w umowie darowizny, na podstawie której poprzednik prawny powoda O. Z. nabył sporną nieruchomość, ustanowił na rzecz swojej pozwanych prawo dożywotniego nieodpłatnego użytkowania. Zdaniem pozwanej, zgodnie z art. 1000 kpc prawo pozwanej nie wygasło, lecz w dalszym ciągu obowiązuje także wobec nabywcy nieruchomości w drodze egzekucji komorniczej. W związku z tym pozwana wywodziła, że nie ma obowiązku dokonywania zapłaty na rzecz powoda żadnych należności, jako że korzysta z nieruchomości na podstawie umowy z dnia 12 września 2007r. Powyższy zarzut należało jednak uznać za niezasadny. Zważyć należy, iż zgodnie z art. 1713 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1222 ze zm.), do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stosuje się - odpowiednio - przepisy o egzekucji z nieruchomości. Wedle natomiast art. 791 § 3 zd. 2 kpc jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności. Jak stanowi natomiast art. 1000 § 3 kpc uprawomocnienie się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości nie ma wpływu na - ujawnione przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru, albo nieujawnione w ten sposób, lecz zgłoszone najpóźniej na trzy dni przed terminem licytacji - użytkowanie, służebności i prawa dożywotnika - jeżeli przysługuje im pierwszeństwo przed wszystkimi hipotekami lub jeżeli nieruchomość nie jest hipotekami obciążona albo jeżeli wartość użytkowania, służebności i praw dożywotnika znajduje pełne pokrycie w cenie nabycia; prawa te pozostają w takim przypadku w mocy. Zważyć jednak należy, iż cytowany przepis nie znajduje zastosowania w odniesieniu do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, które stanowi ograniczone prawo rzeczowe. W myśl bowiem art. 296 kc służebnością osobistą można obciążyć wyłącznie nieruchomość, a zatem skoro spółdzielcze prawo do lokalu nie jest nieruchomością nie może być ono przedmiotem służebności osobistej. Takie stanowisko prezentowane jest również w judykaturze (por. postanowienie SN z dnia 29 maja 2015r., V CSK 416/14, L.). Nadto, niedopuszczalne jest ustanowienie na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu użytkowania. Uprawnienie do korzystania z rzeczy (bądź z prawa) bez gwarancji uzyskiwania pożytków nie byłoby bowiem użytkowaniem w rozumieniu art. 244 kc i art. 252 § 1 kc (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013r., V CSK 549/11, L.). Odnosząc powyższy pogląd to niniejszego stanu faktycznego należy zauważyć, że na podstawie § 6 umowy darowizny z dnia 12 września 2007r. pozwana uzyskała wyłącznie prawo do zamieszkiwania w lokalu, a nie do pobierania pożytków. Wreszcie, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie może być też przedmiotem umowy dożywocia (por. wyrok SN z dnia 15 października 2014 r., V CSK 653/13, L.). Nadto, należy zauważyć, że w art. 1000 § 3 kpc mowa jest o prawach dożywotnika, a nie o „prawie dożywotniego zamieszkiwania”, jak w § 6 umowy darowizny. Tymczasem, dożywotnikiem jest wyłącznie osoba uprawniona na podstawie umowy o dożywocie normowanej przepisami art. 908 i nast. k.c. Zgodnie z treścią art. 910 § 1 zd. 2 kc do obciążenia nieruchomości prawem dożywocia - o jakim mowa w art. 908 k.c. - stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych. Zważyć należy, iż stosownie do treści art. 7 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko prawu dożywocia, a zatem prawo dożywocia zrównane zostało z wymienionymi w tym przepisie ograniczonymi prawami rzeczowymi, co pozwala na stwierdzenie, że prawo to – podobnie jak ograniczone prawa rzeczowe - jest skuteczne erga omnes . Natomiast w katalogu zawartym w art. 7 ustawy o księgach wieczystych brak jest innych niż dożywocie praw o charakterze obligacyjnym, których treścią jest dożywotnie zamieszkiwanie. Skoro zatem na gruncie art. 1000 § 3 kpc z uprawnieniami użytkownika i uprawnionego z tytułu służebności zrównane zostały wyłącznie prawa dożywotnika, a nie każdego mającego „prawo dożywotniego zamieszkiwania”, to w konsekwencji uprawnienia przewidzianego w § 6 umowy darowizny z dnia 12 września 2017 r. nie można zakwalifikować jako „praw dożywotnika”, o jakich w art. 1000 § 3 kpc. Analiza treści § 6 nie daje podstaw do uznania, że przewidziane tam uprawnienie stanowi dożywocie, z uwagi na brak innych uprawnień charakterystycznych dla tego stosunku prawnego. W związku z powyższym § 6 umowy darowizny z dnia 12 września 2007r. rodzi skutki wyłącznie obligacyjne tylko pomiędzy stronami umowy. Zgodnie z art. 1000 § 1 zd. 1 kpc uprawnienie wygasło z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Taki wniosek wynika również z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie o sygnaturze I C 506/17, toczącej się pomiędzy stronami.

Bez znaczenia pozostaje również kwestia członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej. Zważyć należy, iż od dnia 15 stycznia 2003r. obowiązywał przepis art. 172 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zgodnie z którym skuteczność zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zależy od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni. Jednakże, wyrokiem z dnia 30 marca 2004r. w sprawie K 32/03 (Dz.U. Nr 63, poz. 591) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepis ten jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Podobnie TK orzekł w stosunku do art. 223 § 2 Prawa spółdzielczego (por. wyrok z 9.11.2005 r.). W dacie zawarcia umowy darowizny ww. przepis już nie obowiązywał. Jak natomiast wskazuje się w doktrynie na mocy powyższych wyroków TK nastąpiło ex tunc zerwanie związania już ustanowionego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z członkostwem w spółdzielni. W konsekwencji nie tylko nie można już było uzależniać skuteczności zbycia tego prawa od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni, ale ponadto nie można też było np. twierdzić, że niezłożenie przez obdarowanego deklaracji o przyjęciu w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej oznaczało niewykonanie darowizny w rozumieniu art. 896 kc. Spółdzielnia mieszkaniowa nie mogła również uzależniać przyjęcia w poczet członków nabywcy własnościowego prawa do lokalu od wystąpienia zbywcy ze spółdzielni (por. K. Pietrzykowski (red.), Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, wyd. 9, 2018).

Zważywszy, iż powód domagał się naprawienia szkody, podstawę powództwa winien stanowić przepis art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 611). W myśl art. 18 ust. 1 osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Natomiast, stosownie do ust. 2 odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego. Jak wskazuje się w judykaturze przepis art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1610 ze zm.) odnosi się do osób, które wcześniej dysponowały tytułem prawnym do zajmowania lokalu prawnego. W ustawie nie wskazuje się, o jaki tytuł prawny chodzi. Wobec tego art. 18 ust. 1 ustawy ma także zastosowanie do tych osób zajmujących lokal, które wcześniej legitymowały się prawnorodzinnym lub obligacyjnym tytułem do zajmowania lokalu, innym niż najem (por. wyrok SN z dnia 25 kwietnia 2018r., III CA 1/18, L.). Pozwane bez wątpienia legitymowały się uprzednio tytułem prawnym do zamieszkiwania w lokalu, który wynikał z § 6 umowy darowizny, a zatem posiadają status „byłego lokatora” i znajdują w stosunku do nich zastosowanie powołane powyżej przepisy.

W niniejszej sprawie nie było sporu co do tego, że pozwana B. D. zajmowała przedmiotowy lokal w okresie objętym żądaniem pozwu tj. w okresie od kwietnia 2014r. do grudnia 2016r. Natomiast, zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje dostatecznych podstaw do uznania, że w tym okresie lokal zajmowała również druga z pozwanych – T. D.. Jak bowiem wynika z zeznań B. D. jej córka T. D. wyprowadziła się ze spornego lokalu do swojego partnera wkrótce po urodzeniu dziecka (1 marca 2014r.). Co prawda postępowanie egzekucyjne dotyczące wprowadzenia powoda w posiadanie spornej nieruchomości obejmowała także T. D., jednak nie ma dowodów na to, że pozwana faktycznie zamieszkiwała w tym lokalu w okresie objętym żądaniem pozwu. Incydentalna obecność w lokalu (odwiedziny matki, gościna) nie stanowi natomiast wystarczającej podstawy do uwzględnienia powództwa. Gdyby nawet uznać, że przez część okresu objętego żądaniem pozwu T. D. zamieszkiwała w tym lokalu, to rzeczą powoda było wykazanie dokładnie w jakim okresie zajmowała lokal. Odszkodowanie bowiem przysługuje bowiem za okres faktycznego zajmowania lokalu. Tego jednak powód nie udowodnił. Nadto, należy wskazać, że doręczenie pozwanej T. D. korespondencji na sporny adres okazało się nieskuteczne, a nadto został dla niej ustanowiony kurator procesowy. Powyższe okoliczności także wskazują, że pozwana T. D. nie mieszka w spornym lokalu, a tym samym nie ma podstaw do uwzględnienia powództwa w stosunku do niej.

Kolejną kwestią sporną była wysokość szkody. Jak wskazuje się w doktrynie odszkodowanie uzupełniające przewidziane w art. 18 ust. 2 zd. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów ograniczone jest do rzeczywistej straty (damnum emergens). Odszkodowanie uzupełniające obejmuje opłaty niezależne od właściciela. Odszkodowanie uzupełniające ma zaś wyrównać to, czego właściciel nie jest w stanie otrzymać z odszkodowania zastępującego czynsz (por. Konrad Osajda (red.), Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Komentarz, wyd. 7, 2020). W niniejszej sprawie powód domagał się m.in. naprawienia szkody w postaci straty, którą miały stanowić uiszczone przez niego opłaty eksploatacyjne w kwocie 24.006,96 zł. Powód zeznał, że wpłacił na rzecz spółdzielni kwotę około 20.000 zł z tytułu opłat eksploatacyjnych, ale w żaden sposób okoliczności tej nie wykazał. Powód nie przedstawił żadnych wiarygodnych dowodów pozwalających na ustalenie kwoty zaległości z tytułu opłat eksploatacyjnych w spornym okresie, ani wysokości dokonanej przez niego wpłaty. Nie można zatem ustalić czy i ewentualnie w jakim zakresie doszło do zmniejszenia aktywów w jego majątku. Tym samym roszczenie w tym zakresie należało uznać za nieudowodnione. Skoro odszkodowanie uzupełniające przewidziane w art. 18 ust. 2 obejmuje damnum emergens to powód winien wykazać wysokość straty rzeczywistej.

Natomiast na uwzględnienie zasługiwało roszczenie co do żądania utraconych korzyści. W tym zakresie Sąd swoje ustalenia oparł na dowodzie z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania czynszów. Jak wynika z opinii złożonej przez biegłego J. Ś. wartość możliwego do uzyskania wolnorynkowego czynszu z tytułu najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) za okres od 1 kwietnia 2014r. do 31 grudnia 2016r. wynosi 75.900 zł tj. 2.300 zł miesięcznie. W niniejszej sprawie powód domagał się jednak z tytułu utraconych korzyści jedynie kwoty 48.000 zł tj. 1500 zł miesięcznie. Powód nie rozszerzył powództwa, zaś zgodnie z art. 321 § 1 kpc Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Z tego względu należało zasądzić na rzecz powoda jedynie kwotę 48.000 zł, zgodnie z żądaniem pozwu.

Mając zatem powyższe na uwadze, na mocy art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego Sąd zasadził od pozwanej B. D. na rzecz powoda kwotę 48.000 zł. Nadto, od tej kwoty Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2016r. do dnia zapłaty. Zważyć należy, iż pismem z dnia 29 listopada 2016r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 72.006,96 zł z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z ww. lokalu w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Do pozwu załączono dowód nadania przesyłki. Z uwagi na fakt, że nie wskazano daty doręczenia niniejszego wezwania, jako datę doręczenia należało przyjąć termin 7 dni od dnia nadania pisma. Termin ten uwzględnia czas niezbędny na doręczenie przez operatora pocztowego przesyłki wysłanej listem zwykłym. Stąd, należało uznać, że wezwanie zostało doręczone w dniu 6 grudnia 2016r. W związku z powyższym pozwana popadła w opóźnienie z dniem 15 grudnia 2016r. tj. z dniem następnym po upływie ww. 7 – dniowego terminu wyznaczonego do zapłaty.

Natomiast, na podstawie powołanych powyżej przepisów a contrario Sąd oddalił powództwo w stosunku do B. D. w pozostałym zakresie jako nieudowodnione, zaś w całości w stosunku do T. D., gdyż nie wykazano, aby pozwana zamieszkiwała w spornym lokalu w okresie objętym żądaniem pozwu.

Na podstawie art. 100 kpc Sąd ustalił, że powód ponosi koszty 33 %, zaś pozwana B. D. w 67 %, zgodnie ze stosunkiem, w jakim każda ze stron przegrała niniejszy spór. Jednocześnie, na mocy art. 108 kpc szczegółowe wyliczenie kosztów Sąd powierzył referendarzowi sądowemu po prawomocnym zakończeniu niniejszego postępowania.

Ponadto, na podstawie § 8 i 4 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. Sąd ustalił i przyznał radcy prawnego W. G. wynagrodzenie tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanej B. D. z urzędu w kwocie 6642 zł w wysokości 150 % stawki podstawowej wyliczonej od wartości przedmiotu sporu powiększonej o podatek od towarów i usług. Zdaniem Sądu pełnomocnik pozwanej poniósł znaczny nakład pracy, złożył kilka pism procesowych, w których podniósł zarzuty przeciwko żądaniu pozwu, które szeroko uzasadnił.