Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 773/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w Warszawie z dnia 4 czerwca 2020r. sygn. akt VIII K 970/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

S. J.

Oskarżona jest osobą niekaraną;

Informacja z KRK

121

2.

I. R.

Oskarżona jest osobą niekaraną;

Informacja z KRK

122

3.

S. J. i I. R.

Aktualny stan zadłużenia wynikający z poniesionych przez pokrzywdzonego strat wynosi :

5343,52 zł – S. J. ;

1637,72 zł - I. R.;

Pismo z (...) S.A.

99-100

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.  i 2.

Informacje z KRK

dokumenty wystawione przez uprawniony podmiot, informacje aktualne, nie budzą wątpliwości co do wiarygodności;

3.

Pismo z (...) S.A.

dokument wystawiony przez uprawniony podmiot, informacja aktualna, nie budzi wątpliwości co do wiarygodności;

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut w apelacji prokuratora

1.

Obrazę przepisów postępowania-art. 366 § 1 kpk oraz art. 387 § 2 zd 1 kpk w zw. z art. 2 § 1 pkt 3 kpk, mającą wpływ na treść wyroku, polegającą na zaniechaniu sprawdzenia istotnych okoliczności niezbędnych dla prawidłowego orzekania w postaci nieustalenia wysokości poniesionej przez pokrzywdzonego szkody, poprzez nieprzesłuchanie w charakterze świadka przedstawiciela (...) S.A. M. B. i niezwrócenie się do pokrzywdzonego o podanie wysokości poniesionej przez niego szkody, a następnie przedwczesne uwzględnienie wniosków oskarżonych wniesionych na podstawie art. 387 kpk , przez co nie zostały zrealizowane cele przedmiotowego postępowania karnego w postaci uwzględnienia prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut jest zasadny, albowiem Sąd Rejonowy nie ustalił wysokości szkody poniesionej przez pokrzywdzonego (...) S.A. na skutek przestępnej działalności obu oskarżonych. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że nie orzeczono obowiązku naprawienia szkody z uwagi na niemożność wskazania przez przedstawiciela pokrzywdzonego ewentualnej kwoty szkody. Tym samym Sąd Rejonowy przyznał, iż nie ustalił wysokości poniesionej szkody, ale jednocześnie w uzasadnieniu wyroku w części dotyczącej kary wymierzonej I. R. Sąd wziął pod uwagę „stosunkowo niewielką szkodę”. Tymczasem szkoda nie mogła równać się kwocie zaciągniętych pożyczek, gdyż zostały one częściowo spłacone, co wynika z wyjaśnień oskarżonych i zeznań świadka M. B..

Rację ma skarżący, że zgodnie z treścią przepisu art. 387 § 2 zd 1 kpk Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości, przy czym na sądzie spoczywa obowiązek wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy (art. 366 § 1 kpk ). Stosownie zaś do brzmienia art. 2 § 1 pkt 3 kpk przepisy Kodeksu postępowania karnego mają na celu takie ukształtowanie postępowania karnego, aby zostały uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego. Sąd Rejonowy tym wymaganiom nie sprostał i zaniechał podjęcia czynności koniecznych do ustalenia wysokości poniesionej przez pokrzywdzonego szkody. Skrócona procedura orzekania w trybie art. 387 kpk nie może być wykorzystywana instrumentalnie do szybkiego zakończenia sprawy. Warunek „osiągnięcia celów postępowania” jasno wskazuje na to, że ustawodawca nie daje przyzwolenia na ignorowanie celów ogólnych, jakim postępowanie karne służy w ramach szeroko pojętego wymiaru sprawiedliwości i nie wyłącza jego funkcji kompensacyjnej. Naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu przestępstwem jest jednym z podstawowych zadań prawa karnego.

Nie ma jednak racji skarżący, iż w celu ustalenia wysokości szkody należało przesłuchać świadka M. B. -przedstawiciela (...) S.A., gdyż w świetle zeznań złożonych na etapie dochodzenia świadek ten nie posiadał informacji o sumie strat poniesionych przez (...) SA w wyniku zawarcia umów opisanych w zarzutach i wprost wskazał, że w celu ustalenia konkretnej kwoty należy zwrócić się do działu prawnego (...) S.A. (k.90-93). Rację ma zatem prokurator wskazując na możliwość ustalenia wysokości szkody poprzez zwrócenie się na piśmie do (...) S.A. o wskazanie wysokości szkody poniesionej na skutek działań oskarżonych.

Na etapie postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy z urzędu uzupełnił postępowanie dowodowe i zwrócił się do (...) S.A. o nadesłanie powyższych informacji. Z pisma nadesłanego przez pokrzywdzonego wynika, że na dzień 26.01.2021r. łączne straty spółki wynikające z działań S. J. wyniosły 5.793,33 zł, ale na poczet tego zadłużenia została potrącona kwota 449,81 zł należnego wynagrodzenia, dlatego aktualnie do zapłaty pozostaje kwota 5343,51 zł. Natomiast łączne straty spółki wynikające z działań I. R. wyniosły 1992, 37 zł, ale na poczet tego zadłużenia została potrącona kwota 354,65 zł należnego wynagrodzenia, dlatego do zapłaty pozostaje kwota 1637,72 zł (k.99-100).

Uzupełnienie materiału dowodowego pozwoliło na niebudzące wątpliwości ustalenie wysokości szkody powstałej w mieniu pokrzywdzonego na skutek popełnionych przez oskarżone czynów. Zarzut prokuratora jest zasadny.

Obrazę przepisów prawa materialnego -art. 46 § 2 kk poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie orzeczenia nawiązek na rzecz pokrzywdzonego, w przypadku nieorzeczenia na rzecz pokrzywdzonego obowiązku naprawienia szkody, w sytuacji wystąpienia znacznych trudności w ustaleniu wysokości poniesionej przez pokrzywdzonego szkody;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut jest niezasadny, albowiem z obrazą prawa materialnego będziemy mieć do czynienia w sytuacji zastosowania nieodpowiedniego przepisu prawa materialnego, niezastosowania przepisu o charakterze obligatoryjnym lub błędnej wykładni przepisu prawa materialnego. O obrazie prawa materialnego można mówić jedynie wówczas, gdy uchybienie polega na niezastosowaniu się przez sąd do normy bezwzględnie obowiązującej, a więc jakiegoś nakazu albo zakazu. W sytuacji natomiast, gdy ustawodawca stworzył sądowi jedynie możliwość zastosowania określonego przepisu, o obrazie prawa materialnego mowy być nie może. W konsekwencji, nie można twierdzić, że doszło do naruszenia art. 46 § 2 k.k. , skoro w treści tego przepisu nie jest zawarta norma o charakterze bezwzględnym i z tego względu niezastosowanie przez sąd nawiązki nie może być kwestionowane poprzez zarzut obrazy prawa materialnego tj. art. 46 § 2 k.k. Przepis ten nie ma charakteru normy stanowczej, bo nie zobowiązuje sądu do określonego zachowania, a pozostawia swobodę orzekania co do nawiązki w przypadku kiedy orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest znacznie utrudnione.

W niniejszej sprawie pokrzywdzony (...) S.A. ani Prokurator w toku rozpoznania sprawy przed Sądem I instancji nie złożyli wniosku o nałożenie na oskarżone obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46 § 1 k.k. , dlatego Sąd nie był zobowiązany do nałożenia takiego obowiązku. Przypomnieć należy, że przepis ten uprawnia sąd do zasądzenia odszkodowania także z urzędu, w razie skazania za każde przestępstwo, którego skutkiem była szkoda. Brak jednak złożenia wniosku o odszkodowanie przez pokrzywdzonego lub prokuratora nie obligowało, a jedynie uprawniało Sąd do nałożenia takiego obowiązku. Tym bardziej Sąd Rejonowy nie był zobowiązany do orzeczenia nawiązki w trybie art. 46 § 2 k.k., która zawsze ma charakter fakultatywny.

Na mocy art. 49a k.p.k. pokrzywdzony a także prokurator może do zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k. W realiach sprawy niniejszej ani pokrzywdzony ani prokurator nie złożyli wniosku o naprawienie pokrzywdzonemu szkody.

Kwestia orzeczenia nawiązki na podstawie art. 46 § 2 k.k. zamiast obowiązku z art. 46 § 1 k.k. należy do wyłącznej kompetencji sądu, jeżeli orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest znacznie utrudnione. Zatem pokrzywdzony, a także prokurator nie są wprost uprawnieni do wystąpienia o orzeczenie nawiązki. Wobec subsydiarnego w stosunku do żądań z art. 46 § 1 k.k. charakteru nawiązki określonej w art. 46 § 2 k.k., jej orzeczenie jest możliwe także tylko w przypadku złożenia stosownego wniosku, o którym mowa w art. 49a k.p.k. w przewidzianym tam terminie.

Z powyższych względów zarzut obrazy prawa materialnego jest niezasadny.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec S. J. oraz I. R. obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. , a w przypadku wystąpienia znacznych trudności w ustaleniu wysokości poniesionej szkody- orzeczenie wobec oskarżonych nawiązek na rzecz pokrzywdzonego;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek prokuratora zasługuje na uwzględnienie. Przepis art. 46 § 1 k.k. uprawnia sąd do zasądzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia także z urzędu, w razie skazania za każde przestępstwo, którego skutkiem była szkoda lub krzywda. Zarówno obowiązek naprawienia szkody jak i nawiązka, która przybiera tu postać pewnej formy odszkodowania, służą kompensacji szkód i krzywd, które mają swe źródło w popełnionym przestępstwie. Wprawdzie pokrzywdzony (...) S.A. nie złożył w toku rozpoznania sprawy wniosku o odszkodowanie. Tym niemniej zastosowanie przepisu art. 46 § 1 k.k. ma na celu zapewnienie pokrzywdzonemu większej ochrony w procesie karnym, w szczególności wydania takiego orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody, aby nie musiał on wytaczać odrębnego powództwa cywilnego. Rację ma zatem prokurator, iż materialna odpowiedzialność oskarżonych za wyrządzoną szkodę nie powinna doznać ograniczenia. Możliwość orzeczenia środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody ma ułatwić pokrzywdzonemu kompensatę uszczerbku doznanego w wyniku przestępstwa.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

zmienia wyrok w zaskarżonej części w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeka obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. wobec oskarżonej S. J. kwoty 5343,52 (pięć tysięcy trzysta czterdzieści trzy 52/100) złotych, a wobec oskarżonej I. R. kwoty 1637,72 (tysiąc sześćset trzydzieści siedem 72/100) złotych;

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiana wyroku w zaskarżonej części wynika z zasadności zarzutu z pkt 1 apelacji prokuratora. Natomiast wysokość obowiązku naprawienia szkody wynika z poczynionych przez Sąd Odwoławczy ustaleń w zakresie rozmiaru wyrządzonej przez oskarżone szkody w oparciu o pismo pokrzywdzonego (...) S.A. (k.99-100).

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Na mocy art. 624 § 1 kpk -brak stałych dochodów przemawia za zwolnieniem oskarżonych od kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

7.  PODPIS

sędzia Anna Zawadka

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Kara orzeczona w wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie z dnia 4 czerwca 2020r. sygn. akt VIII K 970/19

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana