Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2020 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa W. A.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 16 maja 2019 r.

sygn. akt X C 311/19

1)  oddala apelacje;

2)  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz powódki W. A. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancje odwoławczą

/Sędzia Włodzimierz Jasiński/ /Sędzia Rafał Krawczyk/ /Sędzia Małgorzata Kończal/

Sygn. akt VIII Ca 831/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 maja 2019 r. Sąd Rejonowy w Toruniu zasądził w niniejszej sprawie od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4.684,99 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 września 2018 r. do dnia zapłaty a także koszty procesu w kwocie 1.795,30 zł.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał na ustalenia faktyczne stojące u podstaw wydanego rozstrzygnięcia. Podstawę zasądzonego roszczenia stanowił wypadek, na skutek którego powódka doznała złamania kości ramiennej prawej, w związku z którym odbywała rehabilitację w prywatnym ośrodku z uwagi na długie terminy oczekiwania w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Sąd I instancji wskazał dalej na znajdujące zastosowanie w sprawie przepisy. Zważył następnie, że powódka udowodniła celowość wydatków na rehabilitację oraz ich wysokość, jak również związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem, za które odpowiedzialność przyjął pozwany ubezpieczyciel, a koniecznością prowadzenia rehabilitacji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości
i wnosząc o:

1.  uczynienie, na podstawie art. 380 k.p.c., przedmiotem rozpoznania przez Sąd II instancji, postanowienia Sądu Rejonowego, na mocy którego Sąd z naruszeniem przepisu art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 k.p.c. poprzez nieuzasadnione oddalenie wniosku dowodowego pozwanej oraz jej stanowiska zawartego w sprzeciwie od nakazu zapłaty, podczas gdy dowód ten miał dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kluczowe znaczenie;

2.  zwrócenie się do szczegółowo wskazanego Oddziału Wojewódzkiego NFZ o udzielenie na podstawie art. 248 k.p.c. dla celów niniejszego postępowania w sprawie o odszkodowanie informacji jaki był okres oczekiwania w T. na skorzystanie z publicznych świadczeń zdrowotnych w zakresie rehabilitacji po złamaniu kości ramiennej w przypadku skierowania na rehabilitację w październiku 2015 r. – tj. zgodnie z wnioskiem pozwanej zawartym w sprzeciwie od nakazu zapłaty;

3.  zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

4.  w przypadku nieuwzględnienia powyższego, o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego w Toruniu do ponownego rozpoznania wobec nierozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. poprzez uznanie roszczenia powódki za udowodnione oraz niesprostanie ciężarowi dowodu przez pozwanego;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. poprzez:

- przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie całkowicie dowolnej oceny dowodu z przesłuchania powódki oraz zeznań świadka J. A. i ustalenie, że dowody te są wystarczające dla uznania roszczenia powódki za uzasadnione, co uzasadnia oddalenie wniosku dowodowego pozwanego;

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 224 k.p.c. i 227 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy bez przeprowadzenia postępowania dowodowego.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

Na wstępie należy podkreślić, że w ocenie Sądu Okręgowego istotne
dla rozstrzygnięcia sprawy ustalenia faktyczne Sądu I instancji były prawidłowe, znajdowały wsparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, ocenionym należycie, bez naruszenia granic swobody sędziowskiej. W konsekwencji Sąd Okręgowy podzielił je w całości i przyjął za własne. W związku z tym nie istniała już potrzeba ich szczegółowego powtarzania.

Sąd Okręgowy oddalił zgłoszone w apelacji wnioski dowodowe uznając je – z uwagi na poczynione dalej rozważania - za nieistotne dla rozpoznania sprawy.

Odnosząc się do zarzutów apelacji wskazać należy, że ich istota sprowadza się do kwestionowania oddalenia przez Sąd Rejonowy wniosku dowodowego o zwrócenie się do właściwego Oddziału Wojewódzkiego NFZ celem uzyskania informacji w przedmiocie okresu oczekiwania w T. na skorzystanie z publicznych świadczeń zdrowotnych w zakresie rehabilitacji po złamaniu kości ramiennej w przypadku skierowania na rehabilitację w październiku 2015 r.

Pozwany, reprezentowany w sprawie przez fachowego pełnomocnika, w związku z oddaleniem w/w wniosku dowodowego nie zgłosił zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c. W następstwie złożenia zastrzeżenia do protokołu strona może w dalszym toku postępowania, w szczególności w środku zaskarżenia, powołać się na zgłoszone uchybienie. W przypadku braku zastrzeżenia traci to uprawnienie i bez znaczenia pozostaje okoliczność, że nie była obecna na rozprawie, o której została prawidłowo zawiadomiona, na której doszło do oddalenia przedmiotowego wniosku dowodowego. Strona nie może zatem skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez sąd I instancji przepisom postępowania, dotyczącego wydania postanowienia oddalającego wniosek o przeprowadzenie dowodów, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to uchybienie (zob. uchwała SN z 27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08, OSNC 2009, Nr 7–8, poz. 103). Dodać należy, że chociaż stosowanie omawianego przepisu w pewnych wypadkach będzie prowadzić do zaaprobowania nieprawidłowego rozstrzygnięcia sądu i utrzymania w mocy orzeczenia obciążonego uchybieniami procesowymi popełnionymi przez sąd przy rozpoznaniu sprawy, to jednak argumentację dotyczącą możliwości ograniczenia jego stosowania w określonych przypadkach rozważać można – w ocenie Sądu Okręgowego – jedynie w sytuacji, gdy strona nie jest reprezentowana w sprawie przez fachowego pełnomocnika. Kiedy w imieniu strony występuje profesjonalny pełnomocnik, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, brak podstaw uzasadniających chociażby rozważanie odstąpienia od ścisłego interpretacji przepisu art. 162 k.p.c. w jego dawnym brzmieniu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w ogóle nie rozpoznawał zarzutów dotyczących oddalenia przedmiotowego wniosku dowodowego. Powoływanie się na tego rodzaju uchybienie, w sytuacji braku zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c.
na etapie postępowania przed Sądem I instancji, jest w postępowaniu odwoławczym niedopuszczalne.

W uzasadnieniu apelacji skarżący sformułował jednak dalej idący zarzut nierozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy, w związku z oddaleniem omawianego wniosku dowodowego. Ponadto zarzucił wadliwą ocenę dowodów w postaci zeznań powódki oraz świadka J. A.. Zarzuty te Sąd Okręgowy uznał za nieskuteczne.

Pozwany nie kwestionuje konieczności odbycia przez powódkę, w związku
z doznanym urazem, rehabilitacji. Wskazuje jedynie, że nieuzasadnione były jej koszty, ponieważ powódka miała możliwość skorzystania z rehabilitacji w ramach świadczeń z NFZ. W istocie kwestia ta stanowi zasadniczy sporny motyw między stronami, stojący u podstaw wszystkich pozostałych zarzutów. Sąd Okręgowy w pełni podziela w tym zakresie stanowisko Sądu Rejonowego, jak również powołaną dla jego poparcia argumentację. Jest faktem powszechnie znanym zarówno stosunkowo niska jakość świadczeń wykonywanych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jak i bardzo duże problemy z ich dostępnością – dotyczy to zwłaszcza świadczeń specjalistycznych, w tym rehabilitacji. Ocena ta dotyczy także T., co jest znane Sądowi Okręgowemu z urzędu z wielu podobnych spraw, jak również jest rzeczą oczywistą na gruncie zasad doświadczenia życiowego. O ile nawet, po długotrwałych poszukiwaniach, w danym podmiocie czas oczekiwania na świadczenie jest istotnie krótszy niż w pozostałych miejscach, to nadal jest on dość długi, ponadto wymaga to poświęcenia sił, środków i czasu, na poszukiwanie najdogodniejszego terminu. W przypadkach pilnych oraz osób starszych, kluczowe znaczenie dla powodzenia rehabilitacji ma to, aby została ona rozpoczęta niezwłocznie – co także stanowi okoliczność powszechnie znaną. Zaniechania w tym zakresie mogą mieć dalekosiężne skutki. Nie jest zatem uzasadnione oczekiwanie od powódki, że w ramach zasady minimalizowania szkody, będzie ona poszukiwać świadczeń rehabilitacyjnych w ramach NFZ z jak najkrótszym terminem oczekiwania, kontaktując się z różnymi ośrodkami oferującymi tego rodzaju świadczenia, co samo w sobie może stanowić dla starszej osoby istotną uciążliwość.

Zasadność uznania odpowiedzialności ubezpieczyciela za koszty leczenia oraz rehabilitacji w ośrodkach niepublicznych znajduje oparcie także w orzecznictwie Sądu Najwyższej. Sąd ten w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 19 maja 2016 r. (III CZP 63/15, Legalis) wskazał, na gruncie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, że świadczenie ubezpieczyciela obejmuje także uzasadnione i celowe koszty leczenia oraz rehabilitacji poszkodowanego niefinansowego ze środków publicznych. Ocena ta znajduje zastosowanie także w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu w/w uchwały Sąd Najwyższy podniósł, że nie można obarczać poszkodowanego obowiązkiem każdorazowego dowodzenia zasadności skorzystania z leczenia lub rehabilitacji niefinansowanych ze środków publicznych. Takie bezpodstawne wymagania dowodowe prowadzą do obciążania poszkodowanych obowiązkiem wykazywania wystąpienia sytuacji uzasadniających leczenie prywatne. Jeżeli jednak ubezpieczyciel odpowiadający wobec poszkodowanego w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powołuje się wobec uprawnionego na ustawowy obowiązek minimalizacji szkody, to może kwestionować celowość kosztów poniesionych przez poszkodowanego; wtedy ciężar dowodu spoczywa na ubezpieczycielu (art. 6 k.c.).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że skarżący w żaden sposób nie odniósł się do zaakcentowanego w uzasadnieniu Sądu I instancji argumentu, zgodnie z którym zabiegi rehabilitacyjne, którym poddana była powódka, nie znajdują się w ofercie powszechnej służby zdrowia w takim zakresie jakiego wymagała tego powódka. Nie oferuje ona także indywidualnej terapii, której wymagała powódka. Pozwany nie kwestionował zarówno powyższych okoliczności, jak i konieczności odbycia przez powódkę rehabilitacji. Z tego powodu bezprzedmiotowym pozostawał oddalony przez Sąd Rejonowy wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu na okoliczność czasu oczekiwania na świadczenia rehabilitacyjne w ramach NFZ. Ze wskazanych już względów, abstrahując od terminu oczekiwania, świadczenie w ramach NFZ nie mogło zastąpić świadczenia prywatnego. Przesądzając tego wniosek, zbędnym było odwoływanie się do czasu oczekiwania na rehabilitację w ramach świadczeń publicznych – byłoby to bowiem całkowicie bezprzedmiotowe i zmierzało jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Dodać należy, że w sprawie bezspornym było to, że pilna rehabilitacja powódka miała charakter niezbędny dla przywrócenia jej sprawności, sama zaś możliwość zakwalifikowania wydatków na tego typu celowe świadczenia w ramach ośrodków niepublicznych nie budzi wątpliwości (zwłaszcza wobec stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego we wskazanej uchwale). Celowość poniesionych przez powódkę wydatków, tj. ich zasadność z punktu widzenia obowiązku minimalizacji szkody poprzez uniknięcie trwałego uszczerbku na zdrowiu i przywrócenie jak najszybciej pełnej sprawności, nie była kwestionowana przez skarżącego. Przedmiotowy wniosek dowodowy nie zmierzał bowiem do podważenia w/w okoliczności. W szczególności pozwany nie kwestionował ustaleń, co do ograniczonego charakteru rehabilitacji w ramach NFZ, która nie byłaby wystarczająca w świetle zaleceń lekarskich, związanych z odzyskaniem przez powódkę sprawności.

Mając na względzie powoływaną przez pozwanego zasadę minimalizacji szkody, zaznaczyć trzeba, że w sytuacji, gdyby powódka zwlekała z rozpoczęciem rehabilitacji, z uwagi na poszukiwanie stosownego terminu świadczenia w ramach NFZ, a następnie oczekiwania na zajęcia, mogłoby to prowadzić do nieodwracalnych skutków w postaci całkowitej niesprawności prawej ręki. Należałoby wówczas rozważyć czy wobec konsekwentnego stanowiska pozwanego ubezpieczyciela, odmawiającego uznawania szkody z tytułu płatności za prywatne leczenie i rehabilitację, w takiej sytuacji nie determinowałoby to jego dalej idącej odpowiedzialności za powikłania, cierpienia i inne, negatywne skutki oczekiwania przez poszkodowaną na świadczenie w ramach NFZ.

Mając na uwadze powyższe, wobec niekwestionowanych w sprawie ustaleń, co do zasadności i konieczności odbycia przez powódkę zabiegów rehabilitacyjnych, braku możliwości odbycia rehabilitacji w wymaganym zakresie w ramach świadczeń NFZ, jak też wobec udokumentowania poniesionych z tego tytułu kosztów, których wysokość (poza samą zasadą) nie była także kwestionowana przez skarżącego, prawidłowość zaskarżonego wyroku nie budzi wątpliwości. Powołane zarzuty dotyczące wadliwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego są zatem niezasadne Dotyczy to także stanowiącego w istocie konsekwencję pozostałych zarzutów, zarzutu naruszenia art. 6 k.c. Ze wskazanych natomiast już względów Sąd Okręgowy nie odnosił się do zarzutów, co do oddalenia wniosku dowodowego pozwanego. Jednocześnie nie budzi wątpliwości, że Sąd Rejonowy rozpoznał istotę sprawy, bowiem zasadnicze dla jej rozstrzygnięcia okoliczności faktyczne zostały ustalone i znalazły odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Uznając zatem apelację pozwanego za niezasadną, Sąd Okręgowy oddalił ją w całości (art. 385 k.p.c.). O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 450 zł tytułem wynagrodzenia reprezentującego powódkę radcy prawnego.

/Sędzia Włodzimierz Jasiński/ /Sędzia Rafał Krawczyk/ /Sędzia Małgorzata Kończal/