Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2020 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa A. K. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę 7.544,45 zł w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.544,45 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 31 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty; w punkcie 2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.917,00 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1.817,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego; w punkcie 3. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 186,00 zł z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych.

(wyrok k. 205, uzasadnienie k. 206-208v.)

Pozwany (...) spółka akcyjna wniósł apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w części, a mianowicie: punkt 1 co do kwoty 4.406,77 zł (to jest ponad kwotę 3.137,68 zł) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz 2 i 3 w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

a.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w wyniku dokonania niewszechstronnej i dowolnej oceny materiału dowodowego w sprawie skutkującego przyjęciem, że poszkodowany nie miał możliwości skorzystania z rabatów na części zamienne i materiały lakiernicze oferowane przez pozwanego oraz że nie została przedstawiona procedura skorzystania z ww. rabatów, a także nie wzięcie pod uwagę wyliczenia biegłego uwzględniającego rabaty zaproponowane przez pozwanego i uznanie, że w niniejszej sprawie nie można było zastosować rabatów oferowanych przez pozwaną,

b.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. poprzez dokonanie niewszechstronnej i dowolnej oceny dowodu z dokumentów prywatnych - porozumień rabatowych i aneksu do porozumienia rabatowego oraz kosztorysu naprawy sporządzonego przez pozwanego, poprzez przyjęcie, że pozwany nie wykazał, żeby poszkodowany miał możliwość skorzystania z rabatów na części zamienne i materiały lakiernicze, gdzie poszkodowany ma się udać w celu zamówienia części z rabatem ani jaka będzie procedura ich nabycia, podczas gdy ww. porozumienia i kalkulacja naprawy wyraźnie wskazywały, w jaki sposób należy skontaktować się z ubezpieczycielem i jaka jest procedura skorzystania z oferty pozwanego,

c.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na fragmentarycznej i wybiórczej ocenie dowodu z opinii biegłego z zakresu mechaniki pojazdowej, w szczególności przejawiającej się w pominięciu bez jakiejkolwiek analizy wersji kosztorysu uwzględniającej gwarantowane przez pozwanego rabaty na oryginalne części zamienne i materiały lakiernicze, w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika w żadnej mierze podjęcie przez poszkodowanego jakichkolwiek działań mających na celu minimalizowanie szkody, które to uzasadniałyby wyłączenie możliwości ich zastosowania,

d.  naruszenie art. 363 k.c. w zw. z art. 354 § 1 i 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że poszkodowany nie ma obowiązku wyboru sposobu naprawienia szkody umożliwiającego obniżenie kosztów naprawy pojazdu, tj. możliwości dokonania naprawy z rozliczeniem kosztów w sposób bezgotówkowy i skorzystania z zaoferowanych w toku likwidacji przez pozwanego możliwości zakupu części zamiennych i materiałów lakierniczych z rabatem,

e.  naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 361 § 1 k.c. i art. 363 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że pozwana ponosi odpowiedzialność gwarancyjną z tytułu kosztów naprawy pojazdu, liczonych w oparciu o hipotetyczne, maksymalne na rynku koszty naprawy, które nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym w związku z powstałą szkodą z tego względu, iż powód nie wykazał, aby poniósł takie koszty i dochodzi odszkodowania „kosztorysowo”, zaś celowy i ekonomicznie uzasadniony koszt naprawy, pozwalający na przywrócenie stanu poprzedniego pojazdu, uwzględniać winien możliwe do uzyskania za pośrednictwem pozwanej rabaty na części zamienne i materiały lakiernicze,

f.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 354 § 2 k.c. oraz w zw. z art. 826 § 1 k.c. oraz w zw. art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przez jego niezastosowanie i pominięcie przy określaniu uzasadnionych kosztów naprawy, że poszkodowany ma obowiązek współdziałać z ubezpieczycielem w wykonaniu zobowiązania i dążyć do minimalizacji szkody, a zatem skoro został poinformowany o możliwości nabycia części zamiennych z uwzględnieniem rabatów to powinien z takiej możliwości skorzystać. Skutkowało to błędnym przyjęciem, że uzasadnione koszty naprawy winny uwzględniać jedynie części jakości O, z pominięciem gwarantowanych rabatów na części jakości O oraz materiały lakiernicze,

g.  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 481 k.c. w zw. z 817 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie skutkujące błędnym uznaniem że pozwany pozostawał w opóźnieniu już od 31 sierpnia 2017 r. co do kwoty 4.406,77 zł podczas, gdy dochodzona kwota miała charakter sporny do chwili wyrokowania.

Mając na względzie powyższe, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

(apelacja k. 216-219)

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odpowiedź na apelację k. 233-241)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Na wstępnie zaznaczyć należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Sąd Okręgowy również przyjmuje za własną ocenę prawną Sądu Rejonowego zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i nie będzie jej powielał.

Strona pozwana kwestionując zasadność przyjęcia ustalania odszkodowania bez uwzględnienia oferowanego przez współpracujące z nią warsztaty rabaty na części zamienne i materiały lakiernicze, bezzasadnie podniosła w tym zakresie zarzuty naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c.

Wbrew twierdzeniom apelującego Sąd Rejonowy w żadnym miejscu swych rozważań nie zakwestionował, ani nie pominął ustaleń biegłego poczynionych w zakresie kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu przy uwzględnieniu oferowanych rabatów. Sąd Rejonowy uznał jedynie za wyznaczającą granice odpowiedzialności pozwanego jedną z wersji kalkulacji przedstawionych przez biegłego, nie kwestionując prawidłowości innych wersji wyceny.

Sąd Rejonowy ustalając kwotę odszkodowania uznał więc, że zakres szkody doznanej przez powoda kształtuje się inaczej, niż chciałby tego pozwany, a tym samym powyższe okoliczności pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do uznania, w oparciu o dopuszczony w toku postępowania dowodowego dowód z opinii biegłego sądowego, którego pozwany nie kwestionował, iż hipotetyczny koszt naprawy pojazdu mógł być niższy niż wskazany przez biegłego sądowego w wysokości 22.202,14 zł, z tego powodu, że pozwany oferował naprawę uszkodzonego pojazdu za niższą kwotę uwzględniającą oferowane rabaty. Przy czym należy w tym miejscu podkreślić, iż kosztorys pozwanego stworzony na etapie postępowania likwidacyjnego, co wynika z opinii biegłego, nie odzwierciedlał pełnych uszkodzeń pojazdu, a tym samym niemożliwe było wyrównanie uszczerbku w majątku poszkodowanego, który powstał już z chwilą zaistnienia zdarzenia szkodzącego.

Biegły sądowy w ramach posiadanej wiedzy fachowej, w drugiej uzupełniającej opinii, poszerzającej zakres wcześniejszych opinii wskazał, że koszt naprawy pojazdu z użyciem części oryginalnych i jednego zamiennika o numerze (...) w postaci reflektora wyniósłby brutto 22.202,14 zł. Sąd Rejonowy prawidłowo wywiódł, że tylko taka naprawa przywróci pojazd w pełni do stanu sprzed szkody, bowiem gdyby przyjąć stanowisko pozwanego, zasada pełnego odszkodowania nie zostałaby zachowana.

Kwestia ustaleń faktycznych w zakresie złożenia poszkodowanemu przez pozwanego oferty skorzystania z rabatów, w żaden sposób nie została przez pozwanego wykazana. Sąd Rejonowy prawidłowo wywiódł, że ze złożonego w sprawie kosztorysu uwzględniającego powyższe rabaty, oprócz faktu ich zastosowania i przez to określenia niższych kosztów restytucji nie wynika, aby poszkodowany został poinformowany o możliwości skorzystania z tych rabatów w trybie porozumień zawartych przez pozwanego z dostawcami. Ponadto pozwany nie wykazał, jakiej firmy materiały lakiernicze objęte są rabatem, co byłoby istotną kwestią przy ustalaniu kosztów naprawy, a tym samym wysokości szkody, a także nie wiadomo, czy oferowane przez pozwanego rabaty dotyczą zakładów naprawczych czy osób prywatnych.

Wobec tego, Sąd Okręgowy uznał że pozwany podtrzymuje w ten sposób jedynie swoje stanowisko, które wyraził w trakcie postępowania przed Sądem Rejonowym, a które w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy w szczególności przeprowadzony dowód z opinii biegłego zostało obalone.

W zakresie naruszenia zarzutów prawa materialnego, to jest art. 363 k.c. w zw. z art. 354 § 1 i 2 k.c., art. 361 § 1 k.c., art. 363 § 1 k.c., art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. i art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych pozwany ponawia okoliczność nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy możliwości naprawy pojazdu uszkodzonego przy uwzględnieniu proponowanych rabatów na części zamienne oraz materiały lakiernicze. W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, że pozwany nie udowodnił na potrzeby niniejszej sprawy, aby taka naprawa przywróciła pojazd do stanu sprzed szkody.

Zarzut naruszenia art. 361 § 1 k.c., w kontekście przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że normalnym następstwem zdarzenia szkodzącego jest refundacja części według dostępnych cen maksymalnych – kosztorysowych, pozostał chybiony. Pozwany przeprowadzając kalkulację naprawy w trakcie postępowania likwidacyjnego również oparł się o ceny przedstawione przez system ekspercki o charakterze kosztorysowym. Skarżący zdaje się nie zauważać, że przedstawiając ceny z uwzględnieniem rabatów od swoich partnerów, jako ceny wyjściowe wskazał ceny z programu eksperckiego. Odnośnie zaś gwarancji na zakup części z rabatem, pozwany nie wykazał, aby przedstawił poszkodowanemu ofertę nabycia części potrzebnych do pełnej restytucji za ceny uwzględniające rabaty pozwanego. Ustalenia ubezpieczyciela z partnerami w zakresie rabatów mają charakter wewnętrzny. Z możliwości uzyskania przez ubezpieczyciela niższych cen części nie wynika, aby poszkodowany miał obowiązek skorzystania z oferty partnerów ubezpieczyciela. Poza tym ubezpieczyciel nie przedstawił w toku postępowania dowodów, które potwierdziłyby stan rzeczy, w którym od konkretnych podmiotów może uzyskać rabat w określonej wysokości i na jakie dokładnie części wraz ze wskazaniem ceny wyjściowej jak i ostatecznej, po rabacie.

W orzecznictwie jednolicie przyjmowane jest, że szkodą poniesioną przez poszkodowanego jest sam fakt pogorszenia stanu należącego do niego pojazdu, a wysokość szkody uzależniona jest jedynie od ekonomicznie uzasadnionych kosztów jego naprawy bez względu na to, czy naprawa ta w ogóle nastąpiła lub ma nastąpić. Szkodą nie jest poniesiony przez poszkodowanego wydatek na naprawę pojazdu, lecz szacunkowa wysokość tych wydatków, bowiem żadne przepisy prawa nie nakładają na poszkodowanego obowiązku naprawienia uszkodzonego pojazdu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2003 roku, IV CKN 387/01, LEX nr 141410).

W związku z powyższym w przypadku podjęcia decyzji o wyborze sposobu naprawienia szkody poprzez wypłatę kwoty odszkodowania na rachunek poszkodowanego, jako miarodajne koszty naprawy pojazdu powinny być brane pod uwagę obiektywne i rynkowe koszty części, nie zaś koszty proponowane przez podmiot wskazany przez zakład ubezpieczeń.

Poszkodowany nie ma bowiem obowiązku dokonywać zakupu części lub przeprowadzać naprawy pojazdu we wskazanym warsztacie naprawczym, a do tego w konsekwencji sprowadza się argumentacja ubezpieczyciela, dowodzącego, że określone części zamienne czy oryginalne można zakupić w cenie odpowiednio niższej u wskazanego indywidualnie podmiotu.

Poszkodowany ma prawo do tego, aby za ustaloną kwotę odszkodowania móc naprawić pojazd w wybranym warsztacie naprawczym, zaś rabaty nie są elementami powszechnie obowiązujących cen na rynku części zamiennych i oryginalnych. Jeżeli w procesie wyceny wysokości szkody przyjmuje się czynniki nie występujące na rynku lub też występujące sporadycznie, to należy uznać, że nie jest to obiektywna wycena kosztów naprawy pojazdu.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przypisania powodowi nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące go, jako wierzyciela, na podstawie art. 354 § 2 k.c., wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania.

Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody (wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r. IV CSK 299/06.; z dnia 14 lutego 2002 r., V CKN 745/00). Obowiązek minimalizacji skutków szkody musi być jednak utrzymany i stosowany w rozsądnych granicach i nie powinien być wykorzystywany do nakłaniania poszkodowanego, by zrezygnował z realizacji przysługujących mu praw podmiotowych. Ubezpieczyciel nie ma prawa do narzucania poszkodowanemu warsztatu, w którym ma zostać dokonana naprawa pojazdu, a także stawek za prace naprawcze czy rodzaju części zamiennych. Wskazać też należy na ponadnormatywne obowiązki poszkodowanego w zakresie kontaktu z dwoma różnymi podmiotami w przypadku woli skorzystania z usług dostawców części i materiałów lakierniczych polecanych przez ubezpieczyciela.

Stosownie do art. 363 § 2 k.c. wysokość odszkodowania winna wyrównywać różnicę pomiędzy obecnym stanem majątkowym poszkodowanego, a tym stanem, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, a wybór sposobu odszkodowania należy do poszkodowanego, gdyż ustawodawca jedynie w dwóch sytuacjach ogranicza przyznane poszkodowanemu prawo wyboru sposobu naprawienia szkody. Po pierwsze, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu, jeżeli przywrócenie stanu poprzedniego byłoby niemożliwe. Po drugie, jeżeli przywrócenie stanu poprzedniego pociągałoby za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego także ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Intencją ustawodawcy jest w tych przypadkach ochrona zobowiązanego przed konsekwencjami, które wykraczają poza konieczną kompensatę uszczerbku, za który ponosi odpowiedzialność.

Współdziałanie poszkodowanego nie może oznaczać rezygnacji z ustawowo gwarantowanego obowiązku naprawienia szkody i dlatego też nie można podzielić stanowiska strony apelującej, że współdziałanie ma sprowadzać się do naprawienia szkody w sposób nieodpowiadający przywróceniu pojazdu do stanu sprzed szkody. Jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody obciąża pozwanego ogólny obowiązek naprawienia szkody przez zapłatę poszkodowanemu sumy pieniężnej, która odpowiadać będzie wysokości szkody ustalonej w sposób przewidziany prawem (art. 363 k.c. i 361 k.c.), zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania, co czyni chybionym zarzut naruszenia prawa materialnego w tym zakresie.

Chybiony jest także zarzut sformułowany pod literą g. Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu błędne uznanie, że pozwany pozostawał w opóźnieniu już od 31 sierpnia 2017 r. chociaż dochodzona kwota miała charakter sporny do chwili wyrokowania. Tymczasem sporny charakter roszczenia nie ma znaczenia dla określenia początkowego terminu, od którego uprawnionemu należą się odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Po tym dniu uprawnionemu należą się odsetki. Skoro zgłoszenie szkody nastąpiło najpóźniej w dniu 31 lipca 2017 r. (w tym dniu pozwany skierował pismo do poszkodowanego o przyjęciu zgłoszenia szkody), to nie ulega wątpliwości, że odsetki za opóźnienie należą się po 30 dniach od tego terminu, czyli od dnia 31 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł uchybień zaskarżonego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu.

W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności wskazanych zarzutów sformułowanych przez apelującego, Sąd II instancji na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i zasądził od pozwanego jako przegrywającego apelację w całości na rzecz powoda kwotę 450 zł. Kwota ta stanowi wynagrodzenie pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. z dnia 3 stycznia 2018 roku, Dz. U. z 2018 roku, poz. 265 ze zm.).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego przez PI.

13.12.2021r.