Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2021 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Piotr Królikowski

Protokolant: Piotr Choiński

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2021 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W.

przeciwko Fundacji (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

oraz powództwa wzajemnego Fundacji (...) z siedzibą w W.

przeciwko Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W.;

II.  oddala powództwo wzajemne Fundacji (...) z siedzibą w W.;

III.  koszty postępowania pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

sędzia Piotr Królikowski

Sygn. akt I C 1377/17

UZASADNIENIE

- Wyroku z dnia 17 września 2021 r. –

Pozwem datowanym na dzień 5 października 2017 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosła o zasądzenie od pozwanej Fundacji (...) (...) kwoty 407.782.27 zł wraz z odsetkami w stawce określonej jak dla zaległości podatkowych, naliczanych od ww. kwoty za okres od dnia 13 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu przywołano Umowę nr (...) z 21 lipca 2011 r. określającą prawa i obowiązki stron w zakresie warunków i trybu wypłacania i zwracania pomocy technicznej przyznawanej przez powoda na rzecz pozwanej. Przedmiotem umowy było zobowiązanie się pozwanej do realizacji operacji „wsparcie techniczne w zakresie działań informacyjnych i promocyjnych w ramach strategii komunikacyjnej dla Działania (...) „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (...) 2007-2013”” w ramach schematu II. Działania informacyjnie i promocyjne, mające na celu osiągnięcie wdrożenia sprawnego i efektywnego funkcjonowania systemu informacji i promocji (...) oraz następnego okresu programowania. W ocenie strony powodowej pozwana nienależycie wywiązała się z umowy nie stosując przepisów prawa zamówień publicznych co uzasadnia żądanie zwrotu udzielonej pomocy na podstawie § 6 ust 3 i § 12 umowy w związku z art. 3 ust. 1 pkt 3 litera d oraz art. 32 ust. 2 ustawy prawo zamówień publicznych.

Na kwotę roszczenia składają się kwota 221.400 zł kosztów przygotowania artykułów prasowych oraz kwota 186.782.27 zł kosztów publikacji wspomnianych artykułów. Powódka podnosiła, że jest to jedynie część kwoty spornej w wysokości 3.404.115,58 zł.

(pozew k. 2-7)

Dnia 20 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał pod sygn. akt I Nc 314/17 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym na kwotę 407.782,27 zł wraz z odsetkami w stawce określonej jak dla zaległości podatkowych, naliczanych od ww. kwoty za okres od dnia 13 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty płatne przez pozwaną na rzecz powódki oraz zasądził koszty procesu w kwocie 12.315 zł.

(nakaz zapłaty, k. 639)

Pozwana złożyła sprzeciw od ww. nakazu zapłaty wskazując na całkowitą bezzasadność powództwa oraz braku podstaw faktycznych i prawnych wytoczenia powództwa wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania. Bezzasadność powództwa pozwana uargumentowała dokonaniem przez powódkę potrącenia kwoty 438.438,56 zł z tytułu umowy nr (...) z wierzytelnością pozwanej wynikającą z umowy nr (...), a w konsekwencji zaspokojeniem w pełni roszczenia powódki. Brak podstaw faktycznych i prawnych do wytoczenia powództwa pozwana uzasadniła prawidłowym wykonaniem umowy nr (...) oraz stwierdzeniem, że „nigdy nie była zobligowana do stosowania ustawy z dnia 28 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych, gdyż nigdy nie zaspokajała potrzeb o charakterze powszechnym, a ponadto zarzuty ferowane w uzasadnieniu pozwu w zakresie uchybień w realizacji umowy przyznania pomocy technicznej nr (...)nie miały miejsca”.

(sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 647-655)

Pozwana pismem datowanym na 10 stycznia 2018 r. złożyła powództwo wzajemne wnosząc o zasądzenie od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kwoty 438.438,56 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 listopada 2017 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazała, iż z uwagi na kwestionowanie przez nią zasadności roszczenia głównego w niniejszej sprawie podważa także skuteczność potrącenia kwoty dochodzonej niniejszym pozwem dokonanego 22 listopada 2017 r. i żąda wypłaty kwoty należnej na podstawie umowy (...) z dnia 26 czerwca 2017 r., której to powodowa Agencja nie wypłaciła powołując się na dokonane potrącenie, mimo iż termin na dokonanie tej czynności upłynął 7 listopada 2017 r.

(pozew wzajemny, k. 724-754)

W odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty powódka podtrzymała twierdzenia zawarte w pozwie oraz ponowiła wniosek o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 407.782,27 zł z odsetkami w stawce określonej jak dla zaległości podatkowych, naliczanych od ww. kwoty za okres od dnia 13 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. Powódka potwierdziła okoliczność dokonania potrącenia, wskazując iż w dacie wytoczenia pozwu było ono uzasadnione, nadto nadal istnieje spór między stronami więc nie ma podstaw do cofnięcia pozwu, nadto pozwana winna zostać uznaną za przegrywającą sprawę i ponieść koszty postępowania w sprawie.

(odpowiedź na sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 824-830)

W odpowiedzi na pozew wzajemny powódka wniosła o oddalenie powództwa wzajemnego i zasądzenie kosztów postępowania podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

(odpowiedź na pozew wzajemny, k. 835-839)

Pozwana Fundacja (...) (...) została przekształcona w Fundację (...), która jako następczyni prawna pozwanej wchodzi w jej miejsce w niniejszym procesie i również będzie określana mianem pozwanej.

(KRS, k. 859-854)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 lipca 2011 r. doszło do zawarcia Umowy przyznania pomocy technicznej nr (...) pomiędzy powodową Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. a pozwaną Fundacją (...) (...) w W.. Zgodnie z jej § 2 określała ona warunki i tryb rozliczania, wypłacania i zwracania pomocy technicznej przyznawanej przez Agencję na rzecz Fundacji. Beneficjent pomocy miał realizować „Wsparcie techniczne w zakresie działań informacyjnych i promocyjnych w ramach strategii komunikacyjnej dla Działania (...) „Szkolenie zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (...) 2007-2013” w ramach działań informacyjnych i promocyjnych, a celem było wdrożenie sprawnego i efektywnego funkcjonowania systemu informacji i promocji (...) na terenie całego kraju” (§ 3 ). Fundacja zobowiązała się do zwrotu udzielonej pomocy wraz z odsetkami liczonymi od dnia poinformowania o podstawie do zwrotu w wypadku jej wypłaty w nadmiernej wysokości lub gdy są one nienależne (§ 5 ust 2 ppkt 10, § 12 ust 5 i 6). W § 6 Umowy pozwana Fundacja zobowiązała się do przekazywania informacji o przeprowadzonych postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, zaś naruszenie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych skutkować miało zmniejszeniem kwoty pomocy o kwotę zakwestionowanego postępowania (ust. 3). Do umowy zawarto 3 Aneksy odpowiednio 8 września 2011 r., 10 listopada 2011 r. oraz 30 stycznia 2012 r. jednakże ich postanowienia nie dotyczyły wyżej wskazanych postanowień umownych i nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Umowa ta była zawarta celem wsparcia wykonania zawartej w 2009 r. umowy delegowania zadań dotyczącej szkoleń zawodowych dla rolników i posiadaczy lasów. Fundacja wykonywała zadania które winna wykonywać Agencja w drodze delegowania na nią zadań Agencji.

Dowód: umowa (k. 11-15), zeznania świadka P. L. (k. 863), zeznania C. K. (k. 877).

W ramach wykonania umowy pozwana poniosła między innymi koszty przygotowania artykułów prasowych w wysokości 221.400 zł oraz 186.782,27 zł tytułem ich publikacji. Wyboru wykonawców nie dokonywano w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych lecz w trybie przewidzianym w regulaminie udzielania zamówień przez Fundację. Odbywało się to poprzez kierowanie oferty na opublikowanie artykułów na terenie poszczególnych województw do trzech wydawców działających na ich terenie i następnie wyboru jednej z nich, większość faktur za dokonane ogłoszenia wystawiono na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. za ogłoszenia dokonane w lokalnych dodatkach do Gazety (...), były także faktury wystawiane na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. W sprawozdaniach z realizacji poszczególnych etapów pozwana wskazała, że nie dokonuje zamówień co do których z uwagi na wartość i ich rodzaj byłaby zobowiązana do stosowania procedur wskazanych w Prawie zamówień publicznych (art. 3 ust. 5 ustawy). Powódka nie kwestionowała sposobu realizacji umowy przez pozwaną i wypłacała kwoty przewidziane w Umowie i Aneksach po realizacji kolejnych etapów przez pozwaną.

Dowód: okoliczności niesporne mające potwierdzenie w fakturach VAT, protokołach wyboru wykonawców, ofertach i zawartych umowach o dzieło z poszczególnymi wykonawcami (k. 150 – 191, 221 – 307, 407 – 417, 616 - 634), regulamin udzielania zamówień przez Fundację (k. 96), sprawozdanie z realizacji etapu nr I (k. 84 – 87), sprawozdanie z realizacji etapu nr II (k. 310 – 314), sprawozdanie z realizacji III etapu (k. 367 – 369), sprawozdanie z realizacji etapu IV (k. 573 – 575).

W dniu 7 grudnia 2016 r. powodowa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa poinformowała pozwaną o stwierdzonej nieprawidłowości polegającej na bezpodstawnym nie zastosowaniu procedury przewidzianej w ustawie Prawo zamówień publicznych i wezwała ją do zwrotu kwoty pomocy w wysokości 407.782,21 zł, doręczenie wezwania nastąpiło 12 grudnia 2016 r. Było to konsekwencją stwierdzenia powyższej nieprawidłowości prze (...). Pozwana wniosła o ponowne rozpatrzenie powyższego rozstrzygnięcia wskazując, że nie stosowała przepisów Prawa zamówień publicznych opierając się na opinii Urzędu Zamówień Publicznych z 4 września 2009 r. W opinii tej dokonano wykładni przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych w kontekście obowiązku jej stosowania przez Fundację. W kolejnych stanowiskach z 2 listopada 2012 r. i 18 maja 2015 r. kierowanych odpowiednio do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz powodowej Agencji, Urząd Zamówień Publicznych wskazywał, iż pozwana Fundacja jest zamawiającym w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo zamówień publicznych. Pismem z 26 stycznia 2017 r. powodowa Agencja poinformowała o podtrzymaniu ustaleń dotyczących zakwestionowania kosztów poniesionych na ogłoszenia prasowe – po ponownym rozpoznaniu sprawy wskutek odwołania Fundacji. Wezwaniem do zapłaty z 16 lutego 2017 r. powódka wezwała pozwaną Fundację do zwrotu kwoty pomocy technicznej wydatkowanej za ogłoszenia prasowe – 407.782,27 zł z odsetkami w kwocie 5.809,51 zł.

Dowód: informacja z zpo (k. 516 – 517), wezwanie do zapłaty z zpo (k. 497 - 498), pismo z 26 stycznia 2017 r. (k. 499 – 500), prośba o ponowne rozpatrzenie rozstrzygnięcia (k. 501 – 503), informacja od (...) (k. 529 - 530), opinia UZP z 4 września 2009 r. (k. 539 – 540), stanowiska UZP (k. 547 – 549).

W dniu 22 listopada 2017 r. powodowa Agencja złożyła pozwanej oświadczenie o potrąceniu kwoty 438.438,56 zł wynikającej z umowy (...) z dnia 21 lipca 2011 r. ze zobowiązaniem Agencji w stosunku do Fundacji wynikającego z umowy (...) z 26 czerwca 2017 r.– wpłynęło ono do Fundacji 4 grudnia 2017 r. Po dokonaniu potrącenia powódka wypłaciła pozwanej kwotę 474.453,84 zł w miejsce należnej 912.892,40 zł.

Dowód: oświadczenie o potrąceniu (k. 664), potwierdzenie przelewu (k. 665).

Zgodnie ze Statutem Fundacji (...) (...) jest ona niezależną jednostką doradczą i wykonawczą dla Ministerstwa Rolnictwa i Wsi, zaś jej celem wspieranie działań mających na celu rozwój obszarów wiejskich, rolnictwa, rybołówstwa, rybactwa i leśnictwa oraz bankowości spółdzielczej, a także wspieranie wdrażania programów zagranicznej pomocy kierowanej do rolnictwa i sektorów z nim związanych oraz banków spółdzielczych. Rada Fundacji składa się z 7 członków powoływanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na 6 letnią kadencję. Zarząd Fundacji jest powoływany przez Radę Fundacji, nadto przedkłada Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi roczne sprawozdania z działalności.

Dowód: statut (k. 513 – 515).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych dokumentów których wiarygodność nie była podważana przez strony oraz zeznań świadków i przedstawiciela pozwanej. Sąd odmówił im wiary jedynie w zakresie w którym dokonywali oceny prawnej działań pozwanej, gdyż nie zeznawali w tym zakresie co do okoliczności faktycznych, zaś ocena prawna sprawy jest wyłączną kompetencją Sądu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na zaspokojenie roszczenia nim dochodzonego wskutek potrącenia dokonanego przez powodową Agencję w dniu 22 listopada 2017 r., zaś powództwo wzajemne podlegało oddaleniu albowiem w ocenie Sądu potrącenie to okazało się skuteczne, brak więc podstaw do zasądzenia roszczenia które wskutek skutecznego potrącenia wygasło.

Istota sporu sprowadzała się do przesądzenia kwestii czy pozwana Fundacja była zobligowana do stosowania przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, bowiem zgodnie z § 6 ust. 3 Umowy (...) naruszenie przez pozwaną przepisów tej ustawy mające wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, skutkuje zmniejszeniem kwoty pomocy o kwotę wynikającą z zakwestionowanego postępowania. Tym samym kwestia ta jest istotna dla oceny zasadności żądania sformułowanego przez powodową Agencję jak i oceny skuteczności dokonanego potrącenia.

Powódka podnosiła, że zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez Europejski Urząd do Spraw zwalczania Nadużyć Finansowych ((...)) przeprowadzając procedurę przetargową pozwana naruszyła przepisy wyżej wskazanej ustawy. W tym miejscu wypadnie zgodzić się z pozwaną, iż stanowisko (...) nie może samo przez się prowadzić do przyjęcia oceny w nim wyrażonej, konieczne jest w tym zakresie dokonanie przez Sąd oceny wystąpienia przesłanek warunkujących zastosowanie przepisów tej ustawy. Nie mogą natomiast odnieść skutku zarzuty pozwanej odnoszące się do okoliczności nie kwestionowania postępowania pozwanej w toku trwania umowy, przyjmowania kolejnych etapów i wypłacania kolejnych transz pomocy technicznej, bowiem kwestia stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych dotyczy przestrzegania norm prawnych rangi ustawowej i strony nie mogą dobrowolnie w drodze konsensusu ustalić postępowania sprzecznego z ustawą. Takie ustalenia należałoby uznać za nieważne stosownie do treści art. 58 § 1 k.c., nie sposób także przyjąć, że zamiarem stron było nie stosowanie przepisów tej ustawy już w chwili zawierania umowy (...) co mogłoby prowadzić nawet do wniosku o jej nieważności, skoro w samej umowie zawarto § 6 dotyczący kwestii nieprawidłowego stosowania przepisów ustawy prawo zamówień publicznych. Trudno przyjąć, iż strony chcące, by nie stosować w stosunku do pozwanej przepisów ustawy zawarły w umowie cały paragraf dotyczący konsekwencji jej nie stosowania. Podkreślić należy, że zgodnie z tymi postanowieniami to na pozwanej jako beneficjentce pomocy spoczywał obowiązek ustalania czy winna stosować przepisy ustawy, informować powódkę o przeprowadzonych postępowaniach i to na nią przerzucono ryzyko błędnego zastosowania ustawy. Bez znaczenia pozostaje w tym zakresie kwestia stanowiska Urzędu Zamówień Publicznych z 4 września 2009 r., bowiem nie miało ono mocy wiążącej i rozstrzygającej w zakresie stosowania przepisów ustawy, nadto zostało wyrażone w sposób abstrakcyjny, oderwany od faktycznie przeprowadzanych konkretnych postępowań Fundacji zmierzających do publikacji ogłoszeń prasowych. Miałaby ona znaczenie gdyby roszczenie dotyczyło odszkodowania dla ustalenia przesłanek takiej odpowiedzialności, ale w przypadku roszczenia opartego o postanowienia umowy świadomość pozwanej w zakresie obowiązku stosowania przepisów rangi ustawy nie ma znaczenia dla obowiązku zwrotu pomocy technicznej.

Ustawa o zamówieniach publicznych z 29 stycznia 2004 r. (tj. z 2010 r. nr 113, poz. 759 – w brzmieniu obowiązującym na datę zawarcia i wykonywania Umowy nr (...)) kwestię podmiotów obowiązanych do stosowania procedury zamówień w niej przewidzianych regulowała w art. 3. Zgodnie z ust. 1 pkt 3 ppkt d tego artykułu ustawę stosuje się do zamówień udzielanych przez inne niż jednostki sektora finansów publicznych osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz jednostki sektora finansów publicznych pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot mają prawo do powoływania ponad połowy ich składu organu nadzorczego lub zarządzającego. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, iż pozwana została utworzona 17 kwietnia 1992 r. przez działającego w imieniu Skarbu Państwa Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, który w dacie zawierania Umowy (...) i jej wykonywania sprawował nad nią nadzór. Zgodnie z postanowieniami Statutu Minister Rolnictwa powoływał wszystkich członków Rady Fundacji, którzy z kolei powoływali Zarząd. Tym samym organ nadzoru Fundacji jak i pośrednio jej zarząd były powoływane przez reprezentującego Skarb Państwa Ministra Rolnictwa. Spornym było czy Fundacja została utworzona w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, bowiem z jej statutu wynika, iż nie miała takiego celu. W ocenie Sądu zgodnie z przywoływaną przez pozwaną „prounijną wykładnią” przepisów Prawa zamówień publicznych z 2004 r. nie sposób uznać, iż taki zapis statutu wyłącza stosowanie procedur wskazanych w ustawie wobec pozwanej. Potrzeby o charakterze powszechnym powinno się rozumieć tak, jak na gruncie prawa wspólnotowego potrzeby w interesie ogólnym. Zgodnie z orzecznictwem TSUE, z potrzebami w interesie ogólnym mamy zwykle do czynienia wtedy, gdy z przyczyn związanych z interesem publicznym państwo zdecydowało się samo świadczyć usługi, których celem jest zaspokojenie tych potrzeb i których zaspokajanie jest ściśle związane z instytucjonalną działalnością państwa. Zgodnie ze statutem Fundacja działała jako jednostka doradcza i wykonawcza dla Ministerstwa Rolnictwa, zaś jej działania w ramach Umowy (...) jak wynika z treści tej umowy jak i zeznań świadków były podejmowane jako delegowane na nią działania powodowej Agencji (...). Nie ulega wątpliwości, iż w przypadku gdyby zadania te byłyby podejmowane przez Agencję zastosowanie miałyby przepisy ustawy o zamówieniach publicznych, sytuacja gdy dla ich nie stosowania wystarczające byłoby delegowanie tych zadań na rzecz podległego Ministerstwu Rolnictwa podmiotu (a o takiej podległości musi być mowa biorąc pod uwagę nadzór bieżący oraz sposób kształtowania organów Fundacji) prowadziłaby do możliwości łatwego omijania przepisów prawa zamówień publicznych. Niewątpliwie umowa była realizowana na zlecenie podmiotu zobowiązanego do stosowania ustawy w celu realizacji celu o charakterze powszechnym – realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 i w tym zakresie Fundacja działała w takim celu powszechnym, a jej działania nie były ukierunkowane na zysk, nie odbywały się także w warunkach rynkowych, stąd też Sąd podziela w całości stanowisko powódki, iż pozwana nie była podmiotowo zwolniona z obowiązku stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.

Wprawdzie pozwana podnosiła, że poszczególne zamówienia na artykuły/ogłoszenia prasowe udzielane w ramach realizacji umowy nr (...) nie przekraczały kwoty 14.000 euro (o której stanowi art. 4 ust. 8 ustawy), wobec czego nie były objęte reżimem w/w ustawy. Jednakże zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych z 2004 r. zamawiający nie może w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy dzielić zamówienia na części lub zaniżać jego wartości. Analiza wystawianych przez pozwaną zapytań i formularzy ofertowych oraz faktur pokazuje, że zamówienia były przez pozwaną sztucznie dzielone. Znaczna ilość faktur była wystawiana na rzecz tych samych podmiotów: (...) S.A. czy (...) sp. z o.o. Twierdzenia pozwanej, że zamówienia nie mogły być wykonane przez jeden podmiot z uwagi na ich regionalny charakter nie zostały w żaden sposób wykazane. Nie sposób ustalić na jakiej zasadzie zamówienia zostały podzielone, na jakiej zasadzie i z uwzględnieniem jakich kryteriów dokonywano wyboru podmiotów w których dokonywano zapytań telefonicznych. Nawet gdyby podzielić pogląd pozwanej, że wykonanie całości zamówienia przez jeden podmiot nie było możliwe to nie wyklucza jego podziału na 2-3 części przekraczające kwotę 14.000 Euro. Wskazać należy, że oferta przedstawiana przez poszczególne wydawnictwa odnosiła się do konkretnych zapytań ofertowych, pozwana nie wykazała, by takie postepowanie było racjonalne ekonomicznie skoro nie złożyła zapytań do większych wydawców którzy dysponują wieloma tytułami o zasięgu regionalnym jak (...) S.A. czy (...) sp. z o.o. dotyczących większych obszarów niż jedno województwo, co sugeruje iż do podziału doszło celem uniknięcia przekroczenia kwoty 14.000 Euro, co potwierdzają choćby zapisy w sprawozdaniach z realizacji poszczególnych etapów, wskazujące na to, iż wartość zamówień była istotna dla zamawiającej z uwagi na przepisy Prawa zamówień publicznych. Biorąc pod uwagę treść art. 32 ust. Prawa zamówień publicznych to na pozwanej spoczywał ciężar wykazania, że dokonany przez nią podział zamówień miał inne przesłanki niż nie stosowanie trybu wskazanego w ustawie.

Odnośnie zarzutu przedawniania, podnoszonego przez pozwaną, Sąd stoi na stanowisku, słusznie wskazanym przez powódkę, że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie 10 letni termin przedawnienia z art. 118 k.c. (Dz.U. 1990 Nr 55, poz. 321 zm.) – podzielając argumentację zawartą w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2011 o sygn. akt I CSK 799/10 „samo przekazywanie dopłat do kredytu udzielanego przez pozwany Bank może zostać zakwalifikowane jako świadczenie o charakterze okresowym, to żądanie ich zwrotu w związku z naruszeniem przez Bank postanowień umowy, łączącej go z powodową Agencją, jest niewątpliwie świadczeniem jednorazowym. Mamy tu do czynienia z żądaniem zapłaty określonej kwoty pieniężnej. Jest to więc klasyczny przykład świadczenia jednorazowego. Przedawnienie roszczenia o zapłatę tej kwoty wynosi więc dziesięć lat”.

W ocenie Sądu zachodziły więc podstawy do skutecznego żądania przez powódkę zwrotu kwoty 407.782,27 zł wraz z odsetkami naliczanymi od dnia następnego po doręczeniu w dniu 12 grudnia 2016 r. wezwania do zwrotu, a to na podstawie § 6 ust. 3 Umowy nr (...), bowiem pozwana bezpodstawnie nie stosując przy zamawianiu artykułów prasowych Prawa zamówień publicznych niewątpliwie naruszała przepisy tej ustawy. Jednakże z uwagi na dokonane 22 listopada 2017 r. potrącenie tej należności wierzytelność ta uległa umorzeniu stosownie do dyspozycji art. 498 § 2 k.c. Niewątpliwie obie wierzytelności były wymagalne w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu i w ocenie Sądu nie istnieją żadne przesłanki mogące prowadzić do przyjęcia, że potrącenie to było nieskuteczne. Wobec umorzenia wskutek potrącenia dochodzonej wierzytelności powództwo podlegało oddaleniu o czym orzeczono w pkt I wyroku.

Powyższe przesądza też w istocie o oddaleniu powództwa wzajemnego pozwanej Fundacji, gdyż u jego podstaw znajduje się twierdzenie o nieskuteczności dokonanego potrącenia. Skoro z przyczyn podanych powyżej Sąd uznał potrącenie za skuteczne, to nie ma podstaw do zasądzenia kwoty 438.438,56 zł wynikającej z umowy (...) z dnia 26 czerwca 2017 r. gdyż wskutek potrącenia uległa ona umorzeniu, co skutkować musiało oddalenie powództwa wzajemnego w punkcie II wyroku.

O kosztach postepowania Sąd rozstrzygnął mając na względzie dyspozycję zawartą w art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. Obie strony postępowania przegrały wniesione przez siebie sprawy ponosząc zbliżone koszty zastępstwa procesowego oraz związane z opłatami sądowymi od pozwów, tożsama była także w istocie wartość przedmiotu sporu w obu pozwach. Brak przy tym było do uznania powodowej Agencji za wygrywająca za sprawę z uwagi na zaspokojenie roszczenia w toku postępowania, bowiem pozwana podtrzymywała pozew nawet po zaspokojeniu roszczenia, zaś konieczność taka ustała najpóźniej z chwilą wniesienia pozwu wzajemnego przez Fundację – merytoryczny spór między stronami co do zasady musiałby być rozstrzygnięty przez Sąd orzekający o skuteczności dokonanego potrącenia dla potrzeb pozwu wzajemnego. Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w punkcie III wyroku.

Sędzia Piotr Królikowski