Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1592/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2021r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Lech

Protokolant: sekretarz sądowy Daria Bernacka

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2021r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W. (1) i P. W.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie nieważności umowy i zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. łącznie na rzecz powodów M. W. (1) i P. W. kwotę 228.102,83 zł (dwieście dwadzieścia osiem tysięcy sto dwa złote 83/100) i kwotę 37.450,85 CHF (trzydzieści siedem tysięcy czterysta pięćdziesiąt 85/100 franków szwajcarskich) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2020r. do dnia zapłaty;

2.  stwierdza, iż umowa kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do (...) zawarta w dniu 11 grudnia 2007r. pomiędzy powodami M. W. (2) i P. W. a pozwanym (...) Bank Spółką Akcyjną w K. – (...) Oddział w Ł. (obecna nazwa (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W.) jest nieważna w całości;

3.  zasądza od pozwanego (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. łącznie na rzecz powodów M. W. (1) i P. W. kwotę 11.817,00 zł (jedenaście tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1592/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 grudnia 2020r. skierowanym przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. powodowie M. W. (1) i P. W. reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego K. M., wnosili w ramach roszczenia głównego o :

- zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów kwoty 228.102,83 zł i 37.450,85 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty (kwota wymagalna 30 sierpnia 2020 r.) - (kwota dotyczy okresu od stycznia 2010 r. do kwietnia 2020 r.)

- ustalenie nieważności umowy (nieistnienia stosunku prawnego wynikającego ze zobowiązania opisanego w umowie) kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do (...) datowanej na 11 grudnia 2007 r. (podpisanej 18 grudnia 2007 r.) pomiędzy (...) Bank S.A. w K. - DOM Oddziałem w Ł. (obecna nazwa (...) Bank S.A.) a stroną powodową oraz wszelkich innych zobowiązań, oświadczeń czy umów akcesoryjnych - ze względu na nieważność tego zobowiązania (stwierdzenie nieważności) - co do świadczeń przyszłych,

ewentualnie o:

w ramach roszczenia ewentualnego o:

- zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów 70.787,37 zł i 37.450,85 CHF

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty (kwota wymagalna 30 sierpnia 2020 r.) - (kwota dotyczy okresu od stycznia 2010 r. do kwietnia 2020 r.)

ewentualnie kwoty 150.354,53 zł - przy założeniu, że wszystkie wpłaty w (...) zostały przeliczone wg śr. kursu NBP i od kwoty w PLN została obliczona nadpłata

- ustalenie, że § 9 ust. 2 w zw. z § 6 ust. 1, § 10 ust. 3 w zw. z § 6 ust. 1, § 13, § 14 ust. 3, § 20 ust. 3 b) Umowy kredytu nr (...) zawartej dnia 16 stycznia 2008 r. pomiędzy (...) Bank S.A. (obecna nazwa (...) S.A.) a powodami stanowią niedozwolone postanowienia i nie wiążą strony powodowej ex lege i ex tunc , a także wnosili o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa wg norm przepisanych na rzecz każdego z powodów ewentualnie łącznie na rzecz powodów w podwójnej wysokości wraz z ustawowymi odsetkami oraz opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powyższego żądania powodowie wskazali, iż w dniu 18 grudnia 2007r. powodowie jako konsumenci zawarli z (...) Bank S.A. (...) Oddział w Ł. z siedzibą w K. (umowa została sporządzona 11 grudnia 2007 r.), adhezyjną umowę o kredyt hipoteczny nr (...), na mocy której pozwany zobowiązał się oddać do dyspozycji strony powodowej środki pieniężne w walucie polskiej w kwocie 463.104,37 PLN celem pokrycia części kosztów budowy domu mieszkalnego, pokrycie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu oraz sfinansowanie składek i kosztów około kredytowych związanych z zawieraną umową, a strona powodowa zobowiązała się do wykorzystania udzielonego kredytu na umówiony cel, zwrotu nieoznaczonej w Umowie kwoty środków pieniężnych w (...) (walucie szwajcarskiej) wraz z odsetkami. Pozwany zobowiązał się / przyznał sobie prawo do ustalenia wysokości długu kredytowego w (...) podlegającego zwrotowi i oprocentowaniu w dniu, w którym dokona wypłaty środków w PLN, po kursie przeliczeniowym, jaki ustali w dn. wypłaty środków w PLN .

W ocenie powodów powyższa łącząca strony umowa kredytu hipotecznego jest nieważna z uwagi na zawarte w niej niedozwolone klauzule umowne.

Strona powodowa kwestionuje poniższe zapisy umowy:

§ 9 ust. 2 Umowy:

W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy, kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do (...) według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów - obowiązującego w dniu uruchomienia środków.

§ 10 ust. 3 Umowy:

Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość: wymaganej spłaty wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „ Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do (...) obowiązującego w dniu spłaty.

§ 19 ust. 5 Regulaminu:

W przypadku kredytu indeksowanego w walucie obcej, kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz obowiązującym w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia wpływu środków.

§ 14 ust. 3 Umowy:

Jeżeli kredytobiorca, mimo upływu okresu wypowiedzenia, nie ureguluje należności, Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia, dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów./.../

§ 20 ust. 3b) Umowy + § 30 ust. 3 pkt 1 Regulaminu:

Przewalutowanie następuje według kursów, z zastrzeżeniem ust. 5:

b) sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...) w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN.

§ 21 ust. 5 Regulaminu:

W przypadku kredytu indeksowanego do obcej waluty prowizja za wcześniejszą spłatę, przeliczona jest według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji wcześniejszej spłaty.

W zw. z § 6 ust. 1 Umowy + § 2 Regulaminu:

Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów - sporządzaną przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym, w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, tabela sporządzana jest o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy.

oraz poza wymienioną wyżej klauzulą spreadu walutowego:

§ 13 ust. 1 i 2 Umowy:

1. Oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu (...).

2.Indeks (...) dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę.

+ § 14 i 14a Regulaminu

wskazujący, że kredyt indeksowany do waluty obcej to kredyt oprocentowany według stopy procentowej opartej o stopę referencyjną dotyczącą innej waluty niż złote, którego wypłata i spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych według tabeli banku.

Zdaniem powodów treść powyższych zapisów umownych wskazuje na to, iż w chwili zawierania umowy kredytowej wysokość zobowiązań była nieznana, a kwota kredytu oraz wysokość poszczególnych rat została uzależniona od mierników wartości w postaci kursu kupna i kursu sprzedaży (...) obowiązującego w banku, który to kurs bank określa w sposób arbitralny. Ponadto powodowie uważają, że denominacja do (...) jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i rażąco narusza jego interesy jako konsumenta, a ponadto została wprowadzona do umowy z naruszeniem przepisów prawa. Zarzucają ponadto, iż podczas zawarcia umowy z pozwanym, a także w późniejszym okresie, nie podał on całkowitego kosztu kredytu, gdyż nie doliczył ani do kapitału ani do oprocentowania kosztów powstałych z tytułu spreadu walutowego. W ocenie powodów nie można dokonywać denominacji kwoty kredytu, lecz tylko raty odsetkowej. Zatem wahania kursu (...) mogą wpłynąć tylko na wysokość raty odsetkowej, lecz nie kapitałowej, gdyż zobowiązanie do spłaty udzielonego kredytu nie może rosnąć ani spadać w zależności od kursu waluty denominacji, lecz musi być stałe w wysokości kwoty rzeczywiście wypłaconej.Wprowadzenie takiego mechanizmu prowadziłoby do rozłożenia ryzyka wahań kursowych pomiędzy kredytobiorców, a bank. Z uwagi na powyższe, w ocenie powodów działanie banku prowadzi do uznania, iż skoro klauzula denominacyjna była nieważna w części dotyczącej kapitału, to powinno to prowadzić do uznania nieważności całej umowy kredytowej, gdyż bez kwestionowanego zapisu strony nie zawarłyby umowy w takim kształcie.

Powodowie podnosili, iż kwestionowane postanowienia umowne są sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interes powoda będącego konsumentem, gdyż powodują rażącą dysproporcję praw i obowiązków umownych na niekorzyść konsumenta, jak również są nietransparentne. Jak wynika z kwestionowanych regulacji wzorca umowy, sposób ustalenia wartości kursu waluty (...) podawanych w Tabeli banku nie został w żaden sposób określony, postanowienia te są zatem całkowicie niejednoznaczne i nieprzejrzyste. Wobec tego, iż kwestionowane postanowienia umowne dotyczą głównych świadczeń stron, kluczowych dla ważności całej umowy, prowadzą one do nieważności całej umowy.

(k.1- 46)

Pozwany (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. , reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego B. Ś. nie uznał żądania pozwu i wniósł o oddalanie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu. Pozwany zakwestionował roszczenie tak co do zasady, jak i wysokości.

Pozwany podnosił, że :

- strony zawarły ważną i prawidłową oraz niezawierającą postanowień abuzywnych Umowę o brzemieniu wynikającym z jej treści oraz treści jej załączników, w tym Regulaminu;

- strona powodowa była informowana o ryzyku związanym z zawarciem Umowy, w tym o ryzyku kursowym;

- stronie powodowej nie została udzielona przy zawarciu Umowy gwarancja niezmienności kursu w przyszłości;

- umowa (regulamin) nie uprawnia pozwanego do określania kursów w sposób dowolny, lecz zawiera jednoznaczne kryteria określania kursów walut, tożsame z metodologią stosowaną przez centralny organ Państwa jakim jest Narodowy Bank Polski;

- treść umowy w zakresie indeksacji kredytu do waluty obcej, w tym wyboru waluty była indywidualnie negocjowana, w szczególności Strona Powodowa sama wybrała walutę kredytu, kierując się własnymi preferencjami co do wysokości oprocentowania, a co za tym idzie kosztów kredytu i wysokości raty oraz akceptując ryzyko;

- brak jest nierównowagi kontraktowej pomiędzy stronami, w szczególności pozwany nie jest beneficjentem umocnienia się waluty obcej, ponieważ jest dotknięty konsekwencjami umocnienia się waluty obcej w tym samym stopniu co strona powodowa, z uwagi na konieczność zawierania przeciwstawnych transakcji walutowych dla obsługi udzielonego kredytu,

- w dacie zawarcia umowy kredyty wyrażone w walucie obcej były popularne i chętnie wybierane przez konsumentów, z uwagi na duże różnice w oprocentowaniu, a przez to również w wysokości raty i koszcie kredytu, a ryzyko kursowe było powszechnie znane, lecz bagatelizowane zarówno przez konsumentów, jak i organy centralne Państwa, w tym odpowiedzialne za ochronę konsumentów;

- żądanie strony powodowej stanowi próbę nadużycia uprawnienia konsumenckiego oraz naruszenie zasady proporcjonalności i jako takie nie może korzystać z ochrony prawnej.

Pozwany zaprzecza, jakoby:

a.  Doszło do nadpłaty kredytu oraz zaprzecza roszczeniom strony powodowej zarówno co do zasady jak i co do wysokości, w każdym wariancie ewentualnym;

b.  Wyliczenia dokonane dowolnie przez stronę powodową (w tym w oparciu o dowolnie obrane kryteria) były prawidłowe i mogły stanowić podstawę rozstrzygnięcia;

c.  Strona powodowa nie była informowana o ryzyku związanym z Umową;

d.  Strona powodowa nie była informowana o treści Umowy;

e.  Strona powodowa została przymuszona (w szczególności przez pozwanego) do zawarcia Umowy kredytu wyrażonego w walucie obcej;

f.  Strona powodowa nie miała wpływu na treść Umowy, w tym na walutę Umowy;

g.  Pozwany na podstawie Umowy był uprawniony do określania kursu w sposób dowolny;

h.  Sporne postanowienia Umowy w zakresie indeksacji kwoty kredytu zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych;

i.  Pozwany był związany treścią wpisów do rejestru klauzul niedozwolonych dotyczących innych niż Pozwany podmiotów oraz innych niż stosowane przez Pozwanego treści warunków umownych;

j.  W Umowie znajdowały się postanowienia niedozwolone w rozumieniu art. 385 1 k.c., w tym w szczególności w zakresie określania kursu;

k.  Doszło do naruszenia dobrych obyczajów lub rażącego naruszenia interesów strony Powodowej;

l.  Skutkiem zarzucanej abuzywności miałoby być uznanie Umowy za (...) (bez zasady indeksacji do waluty obcej) ale oprocentowaną stawką LIBOR (przynależną walucie obcej);

m.  Skutkiem zarzucanej abuzywności miałoby być uznanie Umowy za nieważną w całości lub części;

n.  Po stronie pozwanego wystąpiło wzbogacenie, w szczególności w związku ze wzrostem kursu waluty (...) w stosunku do PLN;

o.  Umowa jest w części lub w całości nieważna;

p.  Umowa nie zawiera obligatoryjnych elementów wymaganych przez prawo;

q.  Umowa narusza zasady współżycia społecznego;

r.  Strona powodowa została wprowadzona w błąd co do treści umowy;

s.  Banki (...) lub mogły przewidzieć wzrost waluty (...) oraz skalę tego wzrostu w dacie Umowy oraz aby wywierały jakąkolwiek presję na zawieranie tego rodzajów Umów przez konsumentów;

t.  Banki (...) na wzroście kursu (...) w stosunku do PLN, czy też były beneficjentem tego wzrostu;

u.  Stronie powodowej przysługuje interes prawny w powództwie o ustalenie, względnie, że takie powództwo jest zasadne merytorycznie;

Pozwany podniósł, iż brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności łączącej strony umowy kredytu hipotecznego.

W ocenie pozwanego nie można przyjąć, iż kwota kredytu, którą bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy nie została w umowie określona w kwocie nominalnej. Przedmiotowy kredyt ma bowiem charakter kredytu denominowanego w walucie obcej, gdzie kwota kredytu została wyrażona w (...) ab initio. W takiej konstrukcji waluta obca nie jest miernikiem waloryzacji, lecz wyraża wartość zobowiązania pieniężnego. Finalne wypłacenie kredytobiorcom złotówek po ich przewalutowaniu z (...) stanowi w ocenie pozwanego wyłącznie dopuszczalną rozbieżność między walutą zobowiązania i walutą wykonania świadczenia, co w żadnej mierze nie pozostaje w sprzeczności z naturą zobowiązania.

Zdaniem pozwanego, powodowie byli świadomi ryzyka kursowego istniejącego zarówno na etapie wypłaty, jak i spłaty kredytu oraz jego wpływu na zaciągnięte zobowiązanie. W ocenie pozwanego, nawet gdyby przyjąć, iż kwestionowane postanowienia umowne są niedozwolone, to ich wyeliminowanie z umowy nie rodzi nieważności całego zobowiązania, gdyż istnieje możliwość dalszego wykonywania umowy bezpośrednio w walucie (...). Warunki umowy, a tym kwestionowane przez powodów postanowienia, w ocenie pozwanego, zostały z nimi indywidualnie uzgodnione. W dacie zawarcia umowy mieli oni bezsprzecznie świadomość możliwości wyboru zarówno rodzaju kredytu (złotówkowy, walutowy – i to w różnych walutach), poszczególnych parametrów kredytu oraz możliwości dokonania ich zamiany. Powodowie mogli też decydować w jaki sposób – z rachunku walutowego, technicznego walutowego czy też z rachunku złotowego – chcą spłacać zobowiązania wynikające z umowy. Dokonując wyboru waluty kredytu (...) powodowie mieli w pełni świadomość ryzyka kursowego, w tym faktu, iż w przypadku wzrostu kursu waluty podwyższeniu ulega zarówno rata spłaty, jak i kwota zadłużenia wyrażona w walucie polskiej

W ocenie pozwanego stosowanie sankcji nieważności umowy o kredyt denominowany ze względu na zapisy umowne dopuszczające możliwość przeliczeń świadczeń Banku i kredytobiorców po kursie określonym w tabeli Banku, narusza zasadę proporcjonalności oraz zasadę pewności prawa. Roszczenia powodów zdaniem pozwanego nie zasługują na ochronę sądową, gdyż kredytobiorca indywidualnie uzgodnił z bankiem treść umowy kredytu, w szczególności zasady wypłaty i spłaty kredytu. Umowa kredytu nie jest sprzeczna z jakimikolwiek przepisami prawa polskiego ani wspólnotowego, czy też zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, a w efekcie nie jest nieważna ani bezskuteczna.

(k.89-130)

Ostatecznie na rozprawie w dniu 10 września 2021 roku pełnomocnicy stron poparli swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

(k.198, 198 v.,)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 grudnia 2007 r. powodowie jako konsumenci zawarli z (...) Bank S.A. (...) Oddział w Ł. z siedzibą w K. (umowa została sporządzona 11 grudnia 2007 r.), adhezyjną umową o kredyt hipoteczny nr (...), na mocy której pozwany zobowiązał się: oddać do dyspozycji strony powodowej środki pieniężne w walucie polskiej w kwocie 463.104,37 PLN celem pokrycia części kosztów budowy domu mieszkalnego, pokrycie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu oraz sfinansowanie składek i kosztów około kredytowych związanych z zawieraną umową.

Strona powodowa zobowiązała się do wykorzystania udzielonego kredytu na umówiony cel, zwrotu nieoznaczonej w Umowie kwoty środków pieniężnych w (...) (walucie szwajcarskiej) wraz z odsetkami.

Pozwany zobowiązał się / przyznał sobie prawo do ustalenia wysokości długu kredytowego w (...) podlegającego zwrotowi i oprocentowaniu:

- w dniu, w którym dokona wypłaty środków w PLN,

- po kursie przeliczeniowym, jaki ustali w dn. wypłaty środków w PLN

Umowa została zawarta na piśmie w oparciu o wzorzec umowy pozwanego i określała, w szczególności:

- kwotę i walutę kredytu: 463.104,37 PLN (§ 1 ust. 1 Umowy)

- cel kredytu, którego realizacja mogła nastąpić wyłącznie poprzez wykorzystanie środków pieniężnych w kwocie i walucie zgodnej z udzielonym kredytem - czyli w PLN (§ 2 ust. 1 Umowy)

- terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych (§ 5 i 9 Umowy);

- zasady i termin spłaty, w tym:

- termin wymagalności raty (§ 10 ust. 1 Umowy + zaświadczenie) - ostatni dzień miesiąca

- okres kredytowania (§ 1 ust. 2 Umowy) -360 miesięcznych rat

- rodzaj rat kredytowych (§ 1 ust. 2 Umowy) - raty równe kapitałowo- odsetkowe, bez precyzyjnego sposobu ustalania wysokości rat kredytowych, w tym podziału na część kapitałową i odsetkową (brak wzoru)

- klauzule przeliczeniowe (§ 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3, § 20 ust 3b) w zw. z § 6 ust. 1 Umowy) - wskazujące jakie kursy walutowe będzie stosował pozwany na potrzeby określenia:

- wysokości długu kredytowego strony powodowej w (...)

- wysokości raty kredytowej strony powodowej w PLN

- wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany (§ 1 ust. 3, § 13 Umowy) - oprocentowanie to suma:

- stałej marży banku 1,75 %

- zmiennego wskaźnika (waloryzatora) - aktualnego indeksu LIBOR 3M; Strona powodowa podkreśla, iż odsetki, których wysokość jest wyznaczana w oparciu o zmienne oprocentowanie o powyższej konstrukcji, pełnią jednocześnie dwie funkcję tj.: (1) wynagrodzenia banku i (2) waloryzatora świadczeń pieniężnych.

- sposób zabezpieczenia spłaty kredytu (§ 3 ust. 1 Umowy) - hipoteka kaucyjna w złotych polskich, cesja na rzecz banku z tytułu umowy ubezpieczenia, weksel in blanco, ubezpieczenie od ryzyka utraty wartości nieruchomości, ubezpieczenie kredytu, ubezpieczenie spłaty kredytu.

W umowie i regulaminie zawarto następujące zapisy:

§ 9 ust. 2 umowy:

W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy, kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do (...) według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów - obowiązującego w dniu uruchomienia środków.

§ 10 ust. 3 Umowy:

Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość: wymaganej spłaty wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „ Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do (...) obowiązującego w dniu spłaty.

§ 19 ust. 5 Regulaminu:

W przypadku kredytu indeksowanego w walucie obcej, kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz obowiązującym w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia wpływu środków.

§ 14 ust. 3 Umowy:

Jeżeli kredytobiorca, mimo upływu okresu wypowiedzenia, nie ureguluje należności, Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia, dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów./.../

§ 20 ust. 3b) Umowy + § 30 ust. 3 pkt 1 Regulaminu:

Przewalutowanie następuje według kursów, z zastrzeżeniem ust. 5:

b) sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...) w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN.

§ 21 ust. 5 Regulaminu:

W przypadku kredytu indeksowanego do obcej waluty prowizja za wcześniejszą spłatę, przeliczona jest według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji wcześniejszej spłaty.

W zw. z § 6 ust. 1 Umowy + § 2 Regulaminu:

Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów - sporządzaną przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym, w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, tabela sporządzana jest o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy.

oraz poza wymienioną wyżej klauzulą spreadu walutowego:

§ 13 ust. 1 i 2 Umowy:

1. Oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu (...).

2. Indeks (...) dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę.

+ § 14 i 14a Regulaminu

wskazujący, że kredyt indeksowany do waluty obcej to kredyt oprocentowany według stopy procentowej opartej o stopę referencyjną dotyczącą innej waluty niż złote, którego wypłata i spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych według tabeli banku.

( dowód: kopia umowy kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do (...) k. 49-54, Regulamin Kredytu Hipotecznego Dom k.57-62 v.,)

Pozwany Bank wystawił w dniu 24 marca 2020 r. zaświadczenie, z którego wynika, że kredyt wypłacony został w łącznej kwocie 463.104,37 PLN.

Strona powodowa wezwała pozwany Bank do zwrotu kwoty wpłat jakich dokonała na poczet spłaty kredytu, w związku z faktem, iż nie istnieje stosunek prawny między stronami (umowa kredytu jest nieważna w całości ex tunc), a co najmniej bezskuteczna (w zakresie klauzul abuzywnych) co również ostatecznie prowadzi do jej nieważności (ponieważ umowa po eliminacji klauzul abuzywnych nie nadaje się do wykonywania).

Z wydanego zaświadczenia wynika, że strona powodowa spłaciła już: 270.081,80 zł i 37.450,85 CHF (tj. do kwietnia 2020 r. wg. zaświadczenia z Banku) zaś kredyt wypłacony został w łącznej kwocie 463.104,37 PLN.

( dowód: zaświadczenie o zadłużeniu k.65, 66, wezwanie do zapłaty z dnia 20 sierpnia 2020 roku k.71, 71 v., )

W odpowiedzi na wezwanie pozwany Bank w piśmie z dnia 21 września 2020 roku poinformował, że na dzień zawarcia umowy istniała podstawa prawna do waloryzowania (indeksacji) wynikających z niej świadczeń do waluty frank szwajcarski zaś powodowie mieli możliwość zapoznania się z treścią umowy kredytu i zaakceptowali podpisem jej treść.

( dowód: pismo pozwanego z dnia 21 września 2020 roku k.72, 72 v., 73)

Powód był zainteresowany kredytem złotówkowym z przeznaczeniem na budowę domu.

Nie miał świadomości, że wzrost kursu (...) spowoduje nie tylko wzrost raty odsetkowej, ale także kapitałowej. Przedstawiciele banku zapewniali, że frank szwajcarski jest stabilną walutą, że wahania kursu mogą być minimalne. Umowa kredytowa została także podpisana przez żonę powoda – M. W. (1).

(dowód: nagranie audio-video z dnia 21 maja 2021 roku zeznania powoda P. W. 00:04:47- 00:23:19 k.170 v., 171)

Przy zawieraniu umów kredytowych pracownicy pozwanego banku posługiwali się przygotowywanymi przez centralę standardowymi formularzami.

Klient otrzymywał w pierwszej kolejności informację o kredycie złotówkowym, a następnie o kredycie w innej walucie. W czasie, gdy zawierana była przedmiotowa umowa kredytowa, była ogromna różnica między kredytem w PLN a w (...), zarówno w zakresie wysokości raty, czy poziomu odsetek. Znacznie korzystniejszy, w tym także w zakresie ustalania zdolności kredytowej, był kredyt w (...). Mało który klient brał pod uwagę możliwość drastycznego wzrostu kursu waluty.

Kredytobiorca nie miał możliwości negocjowania kursu franka szwajcarskiego.

Przed podpisaniem umowy klient miał możliwość zapoznania się z projektem umowy.

(dowód: nagranie audio-video z dnia 21 lipca 2021 roku zeznania świadka R. D. 00:04:26-00:11:29 k.188 v.,189)

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd oparł się przede wszystkim na przedłożonych przez stronę powodową dokumentach, tj. umowy kredowej oraz stanowiących jej integralną część załącznikach oraz zeznaniach powoda P. W., które Sąd uznał za w pełni wiarygodne.

Sąd pominął natomiast zeznania świadka J. B., który nie stawił się na termin rozprawy i z pewnością podobnie jak świadek R. D. zaprezentowałby teoretyczną wiedzę odnośnie tego, jak powinna wyglądać procedura zawierania kredytów denominowanych.

Świadek R. D. nie brał udziału przy zawieraniu umowy kredowej przez powodów i nie zna treści tej umowy, nie posiada wiedzy jakie obowiązki leżały po stronie osoby reprezentującej bank w spotkaniach z klientami w zakresie kredytów indeksowanych, nie zna przebiegi takich rozmów. Przedstawił jedynie teoretyczną wiedzę odnośnie tego, jak powinna wyglądać procedura zawierania kredytów denominowanych. Dlatego też jego zeznania nie rzutowały na ostateczne rozstrzygnięcie Sądu.

Sąd pominął wnioski dowodowe stron postepowania w pozostałym zakresie w tym wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, uznając iż dowód ten jest nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Strony łączyła adhezyjna umowa o kredyt hipoteczny nr (...), (umowa została sporządzona 11 grudnia 2007 r., podpisana 18 grudnia 2007 r.), na mocy której pozwany zobowiązał się: oddać do dyspozycji strony powodowej środki pieniężne w walucie polskiej w kwocie 463.104,37 PLN celem pokrycia części kosztów budowy domu mieszkalnego, pokrycie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu oraz sfinansowanie składek i kosztów około kredytowych związanych z zawieraną umową.

Strona powodowa zobowiązała się do wykorzystania udzielonego kredytu na umówiony cel, zwrotu nieoznaczonej w Umowie kwoty środków pieniężnych w (...) (walucie szwajcarskiej) wraz z odsetkami.

Pozwany zobowiązał się / przyznał sobie prawo do ustalenia wysokości długu kredytowego w (...) podlegającego zwrotowi i oprocentowaniu:

- w dniu, w którym dokona wypłaty środków w PLN,

- po kursie przeliczeniowym, jaki ustali w dn. wypłaty środków w PLN.

Kredyt udzielony powodom miał charakter kredytu denominowanego.

Sąd podziela podniesiony przez powodów zarzut sprzeczności kredytu indeksowanego z właściwością (naturą) stosunku prawnego i zasadami współżycia społecznego. W przedmiotowej umowie połączono stosunek prawny wynikający z art. 69 Prawa bankowego – regulacja umowy kredytu z klauzulą waloryzacyjną określoną w art. 358 1 § 2 k.c. Sprzeczne z właściwością- naturą stosunku zobowiązaniowego są zasady ustalania zobowiązania kredytobiorcy oraz zasady ustalania jego świadczenia. Zasadnie wskazują powodowie, iż wprowadzenie indeksacji do umowy kredytowej doprowadziło do umieszczenia w umowie elementów niedoregulowanych, nieweryfikowanych, co musi prowadzić do uznania tak skonstruowanej umowy za nieważną. W przedmiotowej umowie kredytowej, co podkreśla zasadnie strona powodowa, kwota kredytu dla pozwanego stanowi inną wartość i jest określona inną walutą niż kwota kredytu dla konsumenta. Kwota kredytu dla pozwanego jest określona nominalnie i znana w momencie podpisywania umowy. Kwota kredytu - zobowiązanie konsumenta została jedynie pośrednio uregulowana w umowie (poprzez odwołanie do kursu kupna (...) z tabeli kursowej banku), nie jest znana w momencie podpisania umowy oraz nie wyznacza realnego maksymalnego pułapu wysokości zobowiązania kredytobiorcy w zakresie kwoty kapitału. Ostateczna wartość majątkowa zobowiązania kredytobiorcy jest określona dopiero w chwili spłaty kredytu. W rzeczywistości zatem konsument nie zna wysokości swojego zobowiązania nie tylko w momencie podpisania umowy, ale także w momencie wypłaty transz kredytu i określenia kwoty zadłużenia w (...). Podanie kwoty zadłużenia w (...) nie oznacza bowiem, że konsument wiedział do czego jest zobowiązany. Mógł bowiem wykonywać to zobowiązanie jedynie przez zapłatę w PLN, która jest zmienna w czasie w zależności od kursu (...), ale też zależna od wyznaczonego przez bank kursu w Tabeli kursowej. Wobec powyższego zasadne jest twierdzenie powoda, iż przedmiotowa umowa nie określa zobowiązania kredytobiorcy, rzeczywistej kwoty kredytu, waluty kredytu i zasad spłaty kredytu. Powoduje to, iż umowa o kredyt indeksowany prowadzi do obejścia przepisów prawa bakowego, w szczególności art. 69 Prawa bankowego. Sankcja za zawarcie umowy nieokreślającej wymaganego przez ustawodawcę minimum jest nieważność umowy. Indeksacja stanowiąca bowiem główny przedmiot umowy, jest sprzecza, jak zasadnie wskazuje strona powodowa, z zasadą nominalizmu świadczeń pieniężnych oraz art. 69 prawa bankowego. Wprowadza nieograniczone, jednostronne ryzyko walutowe po stronie konsumenta bez mechanizmów zabezpieczających w umowie, stosuje dwa różne kursy w obrębie jednej umowy.

Kolejnym argumentem uzasadniającym uznanie przedmiotowej umowy za nieważną jest zamieszczenie w jej treści postanowień zawierających niedozwolone klauzule umowne.

Kluczowe, kwestionowane przez powodów jako niedozwolone klauzule umowne, zapisy powyższej umowy zostały zawarte w :

§ 9 ust. 2 umowy:

W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy, kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do (...) według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów - obowiązującego w dniu uruchomienia środków.

§ 10 ust. 3 umowy:

Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość: wymaganej spłaty wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „ Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do (...) obowiązującego w dniu spłaty.

§ 19 ust. 5 Regulaminu:

W przypadku kredytu indeksowanego w walucie obcej, kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz obowiązującym w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia wpływu środków.

§ 14 ust. 3 umowy:

Jeżeli kredytobiorca, mimo upływu okresu wypowiedzenia, nie ureguluje należności, Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia, dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów./.../

§ 20 ust. 3b) Umowy + § 30 ust. 3 pkt 1 Regulaminu:

Przewalutowanie następuje według kursów, z zastrzeżeniem ust. 5:

b) sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...) w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN.

§ 21 ust. 5 Regulaminu:

W przypadku kredytu indeksowanego do obcej waluty prowizja za wcześniejszą spłatę, przeliczona jest według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji wcześniejszej spłaty.

W zw. z § 6 ust. 1 Umowy + § 2 Regulaminu:

Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów - sporządzaną przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym, w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, tabela sporządzana jest o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy.

oraz poza wymienioną wyżej klauzulą spreadu walutowego:

§ 13 ust. 1 i 2 umowy:

1. Oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu (...).

2. Indeks (...) dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę.

+ § 14 i 14a Regulaminu

wskazujący, że kredyt indeksowany do waluty obcej to kredyt oprocentowany według stopy procentowej opartej o stopę referencyjną dotyczącą innej waluty niż złote, którego wypłata i spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych według tabeli banku.

Ocena zasadności powództwa w niniejszej sprawie wymaga oceny powyższych zapisów umowy zawierających klauzule przeliczeniowe w kontekście normy z art. 385 1 § 1 k.c.

Zgodnie z powyższym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenie stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie z zapisem § 2 powyższego przepisu jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Powyższa regulacja prawna winna być przy tym interpretowana w sposób zgodny z prawem wspólnotowym, tj. przede wszystkim z Dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE L 1993/95/29). Z art. 3 i 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, a także z pkt 1 lit j i l oraz pkt 2 lit. b i d załącznika do tej dyrektywy wynika, że „do celów przestrzegania wymogu przejrzystości zasadnicze znaczenie ma kwestia, czy umowa wskazuje w sposób przejrzysty powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty obcej, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak aby konsument mógł przewidzieć, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne”. Zwrot „w innych warunkach” oznacza, że w momencie zawarcia umowy, konsument powinien móc przewidzieć to, co będzie w momencie spłaty poszczególnych rat miesięcznych. Ocena świadomości konsumenta przy zawieraniu umowy jest możliwa jedynie w ramach kontroli incydentalnej, a wszelkie wątpliwości co do spełnienia przez bank wymogu przejrzystości powinny być interpretowane na korzyść konsumenta.

W świetle powyższych regulacji, aby określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za „niedozwolone postanowienie umowne" (abuzywne, czy też nieuczciwe w rozumieniu dyrektywy 93/13), spełnione muszą zostać następujące warunki: 1) zawarcie umowy z konsumentem, 2) brak indywidualnego uzgodnienia postanowienia umownego, 3) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, 4) postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy „głównych świadczeń stron".

Dokonując analizy łączącej strony umowy kredytowej w ocenie Sądu należy przyjąć że z uwagi na to, iż w wykonaniu opisanej wyżej umowy nie doszło do transferu wartości dewizowych, umowy łączącej strony nie można określić, jako umowy o kredyt walutowy. Kredyt udzielony powodom był kredytem indeksowanym, przy czym cała kwota została wypłacona w walucie polskiej, tj. 463.104,37 PLN. Pozwany przekazał powodom wskazaną kwotę PLN, stanowiącą równowartość określonej ilości franków szwajcarskich. Wartość ta była ustalona w odniesieniu do ceny franka szwajcarskiego obowiązującej w banku w dniu wypłaty kredytu. Powodowie mieli natomiast spłacać kredyt w złotówkach, według ceny sprzedaży franka szwajcarskiego, obowiązującej w banku w dniu wpłacenia konkretnej raty. Wartość kredytu wyrażona została w (...), natomiast wypłata kwoty kredytu nastąpiła w PLN. Włączenie do postanowień umowy kredytu klauzul waloryzacyjnych skutkowało tym, że wysokość zobowiązania powodów (wyrażonego w walucie polskiej) została zmodyfikowana innym miernikiem wartości, przełamując zasady takie, jak nominalizm i określoność świadczenia. Uruchomienie kredytu nastąpiło w złotych polskich według kursu kupna, natomiast spłata kredytu ustalana była w oparciu o kurs sprzedaży. Zdaniem Sądu, takie zastrzeżenie zawarte w umowie stanowi nadto rodzaj ukrytej prowizji banku. Kredytobiorca zaciągając i spłacając kredyt, nawet tego samego dnia i przy niezmienionym kursie waluty, zobowiązany byłby bowiem do spłaty wyższej kwoty, aniżeli pożyczyłby. Przyjęte w umowie stron klauzule przeliczeniowe nie wskazywały przy tym obiektywnych czynników ustalania kursu walutowego.

Bezspornym jest przy tym okoliczność, że powodowie zawierając umowę kredytową był konsumentem według art. 22 1 k.c. Z okoliczności zawarcia umowy wynika, iż postanowienia umowy zawierające mechanizm przeliczeniowy nie zostały indywidualnie uzgodnione z kredytobiorcą. Umowę zawarto jako ramową, z wykorzystaniem wzorca banku. Sporne klauzule nie były przedmiotem negocjacji. Tymczasem kształtują prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, rozumiane, jako nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków. Zachowania stron stosunku prawnego, także w fazie poprzedzającej zawarcie umowy, powinny zaś uwzględniać takie wartości, jak: uczciwość, zaufanie, lojalność, rzetelność. Im powinny odpowiadać postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta. Cytowane wyżej klauzule nie pozwalają na realizację takich wartości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 lipca 2017r., I ACa 143/17).

Sąd podziela przy tym w pełni argumentację zawartą w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2019r. w sprawie II CSK 19/18, gdzie Sąd Najwyższy wskazał, iż: „przyjmuje się, że postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy, słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby takie postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych. Natomiast w celu ustalenia, czy klauzula rażąco narusza interesy konsumenta, należy wziąć przede wszystkim pod uwagę, czy pogarsza ona jego położenie prawne w stosunku do tego, które, w braku odmiennej umowy, wynikałoby z przepisów prawa, w tym dyspozytywnych (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20czerwca 2018 r., III CZP29/17, OSNC 2019, nr 1, poz. 2). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję, na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków wynikających z umowy, skutkujące niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelne traktowanie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC -ZD 2017 , nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada 2015 r., I CSK 945/14, nie publ., z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, nie publ., z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 660/12, nie publ.). Sporna umowa kredytu została zawarta przed zmianą ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Prawo bankowe (jedn. tekst: Dz. U. z 2018 r., poz. 2187 ) dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz. U. Nr 165, poz.984), którą wprowadzono uregulowania, iż umowa o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo -odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu (art. 69 ust. 2 pkt 4a pr. bank.) oraz, że w przypadku takich umów kredytu, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie (art. 69 ust. 3 pr. bank.).

W kredycie denominowanym kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej, a zostaje wypłacona w walucie krajowej według klauzuli umownej opartej na kursie kupna waluty obcej obowiązującym w dniu uruchomienia kredytu, zaś w przypadku kredytu indeksowanego, kwota kredytu jest podana w walucie krajowej, ale zostaje przeliczona na walutę obcą według klauzuli umownej opartej również na kursie kupna tej waluty obowiązującym w dniu uruchomienia kredytu. W obu rodzajach kredytu kredytobiorca jest zobowiązany spłacać raty w walucie krajowej na podstawie klauzuli przeliczeniowej zgodnie z bieżącym kursem sprzedaży waluty obcej określonym przez bank-kredytodawcę. W orzecznictwie Sądu Najwyższego w odniesieniu do kredytów zawieranych przed tą nowelizacją prawa bankowego zostało już wyjaśnione, że dopuszczalne jest zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata i spłata kredytu będzie dokonywana w walucie krajowej, z tym że tego rodzaju zastrzeżenie dotyczy wyłącznie sposobu wykonania zobowiązania, a zatem nie powoduje zmiany waluty wierzytelności (por. wyrok zdnia 25 marca 2011 r., IV CSK 377/10, nie publ. oraz z dnia 29 kwietnia 2015 r., VCSK 445/14, nie publ.). Jednak mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, który pozostawia bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. (por. wyrok z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, nie publ.). Do celów przestrzegania przez przedsiębiorcę w stosunku do konsumenta wymagania przejrzystości zasadnicze znaczenie ma to, czy umowa wskazuje w sposób jednoznaczny powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty, tak by konsument mógł przewidzieć, na podstawie transparentnych i zrozumiałych kryteriów, wynikające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne (zob. uzasadnienie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 30 kwietnia 2014 r., nr C -26/13, sprawa Árpad Kásler, Hajnalka Káslernè Rábai przeciwko OTP Jelzálogbank Zrt). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy indeksacja prowadząca do zmiany wysokości świadczenia zobowiązanego stanowi w istocie wariant waloryzacji sądowej, mają zatem zastosowania do niej przesłanki określone w art. 358 1§ 3 k.c. nakazujące rozważenie interesów stron i zasad współżycia społecznego w określaniu zmiany wysokości umownego świadczenia (por. uzasadnienie wyroku z dnia 1 marca 2017r., IV CSK 285/16, nie publ.).”

W ocenie Sądu nie można uznać za zgodnego z wymogami dobrej wiary postanowienia umowy stanowiącego podstawę do obciążenia ryzykiem kursowym kredytobiorcę, jeżeli taki kredytobiorca poprzez treść projektu umowy: nie został uświadomiony, że ze skorzystaniem z kredytu wiąże się nieograniczone i nieprzewidywalne ryzyko kursowe, które może doprowadzić do sytuacji, gdy spłata kredytu będzie przerastać możliwości ekonomiczne kredytobiorcy; nie zapoznał się z symulacją obrazującą wzrost kosztów obsługi spłaty kredytu i samego zadłużenia kredytowego w sytuacji silnej deprecjacji złotówki i wzrostu oprocentowania, aby mógł sobie uświadomić – w oparciu o konkretne liczby i kwoty – jakie grozić mu będzie zadłużenie oraz koszty obsługi spłaty kredytu w przypadku „zmaterializowania się” ryzyka kursowego.

Treść łączącej strony umowy nie spełnia powyższych wymogów.

Rażące naruszenie interesów konsumenta wynika natomiast przede wszystkim z nierównomiernego rozłożenia ryzyka kursowego, przejawiającego się w przerzuceniu praktycznie całego ryzyka na powodów jako kredytobiorców, co było generowane przez klauzule wyliczające należności. Na skutek tych postanowień wymagalne należności powodów zostały uzależnione od bieżącego kursu (...). Powodowie zostali wystawieni na nieograniczone ryzyko kursowe, podczas, gdy ryzyko kursowe Banku, gdyby nawet nie zabezpieczył się przed nim, co najwyżej teoretycznie ograniczało się do spadku kursu (...)/PLN do poziomu zerowego.

W świetle przedstawionej powyżej argumentacji należy wskazać, iż o niedozwolonym charakterze Klauzul Przeliczeniowych świadczy nie tylko arbitralne prawo Banku do ustalania przez siebie kursów (...)/PLN, ale przede wszystkim przerzucenie na powodów ryzyka kursowego, o którego potencjalnych negatywnych skutkach i ich skali oraz prawdopodobieństwie wystąpienia, powodowie nie zostali uświadomieni przez Bank.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż opisane powyżej zapis umowy i Regulaminu określające klauzule przeliczeniowe są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. Wobec powyższego należy rozważyć, jaki skutek dla ważności umowy ma wyeliminowanie powyższych klauzul przeliczeniowych, czy łącząca strony umowa kredytowa pozbawiona klauzul waloryzacyjnych może nadal skutecznie funkcjonować w obrocie. Odwołując się do orzecznictwa (...), w tym wyroku z dnia 3 października 2019r. w sprawie C-260/18 (K. D. i J. D. przeciwko Raiffeisen Bank, pkt 59-61) należy wskazać, iż zgodnie z dotychczasową linią orzecznictwa, uzupełnienie umowy o postanowienia wywodzone z ogólnych reguł prawa cywilnego jest niedopuszczalne. Wypełnienie luki powstałej po eliminacji nieuczciwych postanowień umownych jest możliwe tylko i wyłącznie, gdy zostaną spełnione kumulatywnie następujące warunki : brak uzupełnienia umowy prowadzi do upadku całej umowy, upadek umowy byłby niekorzystny dla konsumenta, istnieją przepisy dyspozytywne, które określają, jaki sposób ustawodawca uznał za modelowe ukształtowanie praw i obowiązków stron danego stosunku prawnego, a uregulowanie takie korzysta z domniemania uczciwości. W ocenie Sądu przedmiotowa umowa kredytowa pozbawiona mechanizmu indeksacji jest umową, która nie może nadal skutecznie funkcjonować w obrocie. Podzielając argumentację zawartą w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019r. (V CSK 382/18), należy wskazać, iż zastrzeżone w umowie kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej klauzule kształtujące mechanizm indeksacji, określają główne świadczenie kredytobiorcy.

Indeksacja jest elementem przedmiotowo istotnym dla tego rodzaju umów.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, zaś kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W ocenie Sądu zasadnym jest przyjęcie, że opisane wyżej klauzule waloryzacyjne (odniesienie do innej waluty) i tzw. spready (różne kursy tej waluty) „określają główne świadczenia stron” umowy kredytu bankowego (indeksowanego) w rozumieniu art. 385 1§ 1 k.c. Odnoszą się one bowiem bezpośrednio elementów przedmiotowo istotnych umowy kredytu bankowego. Odwołując się do argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu przywołanego powyżej orzeczenia Sądu Najwyższego o zaniknięciu ryzyka kursowego można mówić, gdy na skutek eliminacji niedozwolonych klauzul kształtujących mechanizm indeksacji, dojdzie do przekształcenia kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej w zwykły (tzn. nieindeksowany) kredyt złotowy, oprocentowany wg stawki powiązanej ze stawką LIBOR. Jednakże taka daleko idące przekształcenie umowy prowadzi do powstania umowy o odmiennej istocie i charakterze. Oznacza to, że po wyeliminowaniu klauzul indeksacyjnych, utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością.

Stwierdzenie abuzywności postanowień umownych powoduje zatem, w ocenie Sądu, że przedmiotowa umowa jest nieważna ex tunc i ex lege. Eliminacja ze stosunku prawnego postanowień uznanych za abuzywne prowadzi bowiem do zniweczenia całego stosunku prawnego.

Powodowie mają interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności łączącej ich z pozwanym umowy kredytowej, niezależnie od zasadności zgłoszonego żądania zasądzenia zwrotu nienależnego świadczenia.

Powodowie mają przy tym świadomość skutków prawnych i finansowych stwierdzenia nieważności umowy. Strony łączy bowiem stosunek prawny o charakterze długoterminowym, który nie został jeszcze, zgodnie z jego treścią wykonany. Stwierdzenie nieważności umowy przesądza w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania świadczeń na rzecz banku w przyszłości, daje zatem podstawę do zaprzestania spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie Sądu usuwa więc wątpliwości co do istnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia Banku wynikające z umowy. Stwierdzenie nieważności umowy ma zatem istotny wpływ na zakres dalszej odpowiedzialności powodów jako kredytobiorcy, co przesądza o istnieniu interesu prawnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. orzekł jak w punkcie drugim wyroku.

Uznanie Klauzul Przeliczeniowych za postanowienia niedozwolone skutkuje uznaniem łączącej strony umowy za nieważną i koniecznością rozliczenia świadczeń wzajemnie spełnionych przez strony. Skutkiem uznania spornej umowy za nieważną jest obowiązek zwrotu przez obie strony tego, co sobie nawzajem świadczyły wobec odpadnięcia podstawy prawnej świadczenia – art. 410 k.c.

Powództwo obejmuje żądanie zwrotu nienależnych świadczeń w postaci kolejno wpłacanych przez powodów rat kredytu , a mianowicie kwoty 228.102,83 zł i 37.450,85 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty (kwota wymagalna 30 sierpnia 2020 r.) - (kwota dotyczy okresu od stycznia 2010 r. do kwietnia 2020 r.).

Wobec stwierdzenia nieważności umowy powyższe żądanie należało uznać za w pełni zasadne.

O odsetkach od zasądzonego świadczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481§ 1 k.c., zasądzając odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2020r., tj. od dnia następnego od daty wymagalności kwoty – kwota wymagalna 30 sierpnia 2020 roku, ta data została wskazana w wezwaniu do zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę poniesionych przez nich kosztów procesu w łącznej wysokości 11.834,00 zł, w tym: 1.000 zł z tytułu opłaty sądowej od pozwu oraz 10.834,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

SSO Renata Lech

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować zwrot akt w kontrolce terminowości sporządzania uzasadnień;

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.

Dnia 20 października 2021r.

SSO Renata Lech