Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Mirosław Ziaja (spr.)

Sędziowie

SSA Marek Charuza

SSA Andrzej Ziębiński

Protokolant

Agnieszka Bargieł

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 128/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 11 grudnia 2019 r. sygn. akt XVI 220/18

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

M. S.

Przeciętne, niczym nie wyróżniające się zachowanie oskarżonego
w warunkach penitencjarnych

opinia
z zakładu karnego

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty obrońcy

3.1.

1. obraza przepisów postępowania przez naruszenie art. 5§2 kpk
i art. 7 kpk w wyniku nieuzasadnionej odmowy dania wiary zeznaniom pokrzywdzonej złożonych w toku postępowania sądowego, w których odwołała część zeznań złożonych,
w postępowaniu przygotowawczym, dotyczących znamion czynu
z art. 207§1 kk, składając zeznania korzystne dla oskarżonego,
a nadto w wyniku naruszającej zasady logiki oceny materiału dowodowego prowadzącej do niezasadnego przypisania oskarżonemu znamion zamiaru dalej idącego niż spowodowane przez niego skutku z art. 157§1 kk w postaci usiłowania przestępstwa z art. 156§1 pkt 2 kk, choć sąd ustalił, że oskarżony zadawał ciosy z umiarkowaną siłą i dobrowolnie odstąpił od kontynuowania ataku na pokrzywdzoną zawiadamiając służby ratownicze, a obrażenia ciała nie zostały złagodzone jej zachowaniem.

2. obraza prawa materialnego przez:

- niewłaściwe zastosowanie art. 207§1 kk w wyniku niezasadnego uznania, że zachowane oskarżonego wyczerpało znamiona art. 207§1 kk;

- niezasadne niezastosowanie art. 15§1 kk w stosunku
do ustalonego przez sąd usiłowania przestępstwa
z art. 156§1 pkt 2 kk mimo dobrowolnego odstąpienia przez sprawcę od kontynuowania ataku na pokrzywdzoną
i powiadomienia przez niego służb ratunkowych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy nie zasługiwała na uwzględnienie, natomiast podzielić należało apelację prokuratora w części, w której podnosił on zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który miał polegać na niezasadnym przyjęciu, iż oskarżony zadając Ż. L. trzy ciosy nożem w okolice klatki piersiowej po stronie lewej i dołu pachowego nie działał
w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia pokrzywdzonej, co miałoby wynikać
w szczególności z lokalizacji zadanych ciosów, wyboru przez oskarżonego śmiercionośnego przedmiotu (długiego noża kuchennego) spośród wszystkich przedmiotów leżących na stole oraz artykułowania przez niego bezpośrednio przed atakiem groźby pozbawienia życia ofiary, który to skutek nie nastąpił z powodu udzielenia pokrzywdzonej pomocy medycznej.

W tym miejscu jedynie syntetycznie wskazać należy, iż sąd odwoławczy, mimo aprobaty dla stanowiska wyrażonego przez oskarżyciela wyżej, za bezzasadny uznał zarzut błędu
w ustaleniach faktycznych odnoszący się do czynu z art. 190§1 kk, od którego oskarżony został uniewinniony, związanego z groźbą pozbawienia życia syna K. S., aczkolwiek nie z powodów związanych z argumentacją zaoferowaną przez Sąd Okręgowy, a wobec przyjęcia braku wszystkich znamion omawianego występku
w konkretnym wypadku. Brak jest tu bowiem podstaw do kontestowania w tym fragmencie zeznań złożonych przez Ż. L. w śledztwie, jak uczynił to sąd meriti, a co trafnie wytknął prokurator, skoro ta stwierdziła, że tempore criminis oskarżony wobec niej groził pozbawieniem życia jej oraz ich wspólnego syna. Niewątpliwie taka groźba wyrażona wobec pokrzywdzonej stanowiła jeden z elementów występku znęcania się psychicznego, natomiast wobec faktu, że nie była wyartykułowana wobec dziecka i nie dotarła w żaden sposób do K. S., nie sposób uznać, aby wzbudziła w nim uzasadnioną obawę spełnienia warunkującą przypisanie odpowiedzialności z art. 190§1kk, co w istocie uniewinnienie od czynu zarzucanego w pkt II aktu oskarżenia czyniło zasadnym. Na marginesie zauważyć należy, że zarzut apelacji oskarżyciela, skądinąd poprawy, nie koresponduje z opisem zarzutu aktu oskarżenia, a wniosek prokuratora domagającego się skazania oskarżonego z art. 190§1 kk jest sprzeczny z regułą ne peius wyrażoną w art. 454§1 kpk.

Wskazana groźba wyrażona wobec pokrzywdzonej znalazła natomiast swoje odzwierciedlenie w opisie występku znęcania wyartykułowanego w wyroku sądu odwoławczego, który w tym wypadku zachowaniu oskarżonego nadał odmienną ocenę prawną aniżeli wynikało to z zaskarżonego wyroku, nie znajdując podstaw do fragmentaryzacji czynu oskarżonego i przypisywania mu dwu odrębnych przestępstw znęcania fizycznego
i psychicznego oraz usiłowania zabójstwa wraz ze skutkiem z art. 157§1 kk. W ocenie sądu ad quem zachowanie oskarżonego mające miejsce 10.10.2018 r. stanowiło kumulację trwającego od początku 2017 r. (przyjętej daty nie kwestionowano na niekorzyść) znęcania się nad pokrzywdzonąŻ. L., co pozwoliło na przyjęcie, jednego czynu kumulatywnie realizującego znamiona różnych przepisów, a to art. 207§1 kk i art. 13§1 kk
w zw. z art. 148§1 kk w zw. z art. 157§1 kk oraz art. 11§2 kk.

Sąd Apelacyjny, mając w polu widzenia postawę pokrzywdzonej z postępowania rozpoznawczego, świadczącą – jak uczy doświadczenie zawodowe – o jej woli
w minimalizowaniu reakcji karnej wobec oskarżonego, co miało też wpływ na wymiar kary – nie znalazł również podstaw do orzeczenia postulowanego przez prokuratora środka karnego zakazu kontaktowania się i zbliżania do pokrzywdzonej Ż. L. tym bardziej, że oskarżony w toku rozprawy odwoławczej twierdził, że utrzymuje z nią oraz
z dzieckiem kontakt telefoniczny, a nadto też wobec długotrwałego pozbawienia wolności oskarżonego.

Wracając natomiast do rozważań odnoszących się do apelacji obrońcy stwierdzić ponownie należy, że żadną miarą nie zasługuje ona na uwzględnienie.

Wbrew depozycjom obrońcy zawartym w apelacji stwierdzić należy, że analiza całokształtu ujawnionego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności zeznań świadków,
a przede wszystkim zeznań pokrzywdzonej Ż. L., oraz ujawnionych opinii sądowo-lekarskich, wspartych innymi dowodami, które w swych rozważaniach arbitralnie pomija skarżący obrońca, brak jest podstaw do twierdzenia, iż sąd meriti naruszył elementarne zasady postępowania dowodowego, a to art. 5§2 kpk i art. 7 kpk (które nota bene nie powinny być wyrażone łącznie) w stopniu mogącym rzutować na prawidłowość dokonanych ustaleń faktycznych, głównie w zakresie strony przedmiotowej przypisanych oskarżonemu czynów zabronionych.

Podkreślenie wymaga też, że zaskarżony wyrok nie został obarczony obrazą prawa materialnego, a to art. 207§1 kk, czy też art. 15§1 kk. Nic bowiem nie wskazuje, by Sąd Okręgowy dokonał błędnej wykładni występku znęcania się w rozumieniu art. 207§1 kk, czy też okoliczności stanowiących o bezkarności usiłowania o jakich mowa w art. 15§1 kk,
w ostatnim, wypadku nie znajdując podstaw do jego zastosowania.

Gdyby zarzut ten traktować formalnie należałoby przyjąć, że obrona podziela w tym wypadku ustalenia faktyczne oparte znacząco na zeznaniach pokrzywdzonej ze śledztwa,
a wsparte innymi dowodami m.in. informacjami o licznych interwencjach Policji wnioskowanych przez pokrzywdzoną związanych z negatywnym zachowaniem oskarżonego
w domu w stanie nietrzeźwości, czy też zeznaniach A. M. oraz A. T., A. N., P. N., A. B., S. M.
i K. W., które ewidentnie wskazują na okoliczności pozwalające w długotrwałym zachowaniu oskarżonego upatrywać elementów objętych znamieniem „znęcania się fizycznego i psychicznego”, czy przyjąć brak okoliczności z art. 15§1 kk związanych nie tylko
z dobrowolnym odstąpieniem od skutku w postaci śmierci pokrzywdzonej, bądź dobrowolnymi staraniami z jego strony, aby skutkowi takiemu zapobiec.

W tym kontekście wydaje się, że intencją obrony bardziej było kontestowanie okoliczności (błąd w ustaleniach faktycznych), które miały świadczyć o braku podstaw do uznania zachowania oskarżonego, jako znęcanie się nad konkubinąŻ. L., czy też błędne niedostrzeżenie przez sąd a quo przesłanek (a tym samym brak należytych ustaleń faktycznych), uzasadniających w oparciu o przepis art. 15§1 kk odstąpienie od przyjęcia pożądanego przez obronę zamiaru działania oskarżonego w dniu 10.10.2018 r. uzasadniającego jedynie przyjęcie odpowiedzialności za skutek z art. 157§1 kk (oskarżony
i obrońca nie kwestionowali tu faktu trzykrotnego ugodzenia pokrzywdzonej przez
M. S. nożem kuchennym, siły i miejsca zadania ciosów oraz spowodowania opisanych w wyroku obrażeń naruszających czynności narządów ciała na okres powyżej
7 dni, jak też zachowania poprzedzającego ten czyn, związanego z działaniem w stanie nietrzeźwości, a więc ustaleń zasadniczo dotyczących strony przedmiotowej), a nie zamiaru dalej idącego, jak uczynił to Sąd Okręgowy spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała,
a tym bardziej zamiaru zabójstwa pokrzywdzonej, jak przyjęto to w wyroku odwoławczym.

Przyjąć zatem należy, że w części niekontrowersyjnej dla stron, brak jest podstaw do szerszej analizy problemu, a wystarczające jest tu odwołanie się do trafnych ustaleń faktycznych związanych ze stroną przedmiotową, zawartych w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku.

To, że sąd ad quem odmiennie ocenił zamiar działania oskarżonego w dniu 10.10.2018 r. krytycznym miejscu i czasie, aniżeli uczynił to Sąd Okręgowy, jak też odmiennie wyraził ocenę prawną zachowania oskarżonego (o czym poniżej) nie oznacza, aby zaaprobował
zarzuty apelacji obrońcy wyrażone przez pryzmat przyjętej linii obronny, opartej
wybiórczo na wyjaśnieniach oskarżonego, czy też zeznaniach pokrzywdzonej
z rozprawy głównej, zmieniającej jej obciążające oskarżonego depozycje ze śledztwa.

Sąd I instancji w sposób chroniony zasadą wynikającą z przepisu art. 7 kpk dokonał oceny wszystkich dowodów, w tym też logicznie i zgodnie z doświadczeniem życiowym dając wiarę zeznaniom Ż. L. złożonych w śledztwie bezpośrednio po inkryminowanym zdarzeniu, które wsparł innymi dowodami, wymienionymi wyżej, starannie problem ten rozważając, co nie budzi zastrzeżeń sądu odwoławczego z jednej strony,
a z drugiej pozwala stanowisko obrońcy uznać jedynie za głos polemiczny.

Pogląd ten jest o tyle nadto zasadny, iż sąd meriti miał bezpośredni kontakt
z wszystkimi dowodami ujawnionymi w sprawie, co niewątpliwie ułatwiało i obiektywizowało przyjętą ich ocenę.

Podkreślenia wymaga też, że w sytuacji rozbieżności w materiale dowodowym, zasada in dubio pro reo nie materializuje się w obowiązku przyjęcia przez sąd najkorzystniejszej dla oskarżonego wersji w każdej procesowej sytuacji, a jedynie wówczas, gdy określonych wątpliwości dowodowych sąd nie jest w stanie usunąć poprzez racjonalną ich ocenę, a taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie, o czym przekonuje lektura pisemnych motywów zaskarżonego wyroku w części kontestowanej przez obronę.

Jeśli zatem przyjąć, że w omawianym fragmencie sąd meriti nie powziął wątpliwości
o jakich mowa w art. 5§2 kpk, a wątpliwości takie prezentuje wyłącznie uczestnik postępowania, brak jest podstaw do uznania naruszenia wspomnianego przepisu, zgodnie
z zarzutem apelacji.

Tym samym brak jest podstaw do uznania za zasadne zarzutu naruszenia przepisów postępowania w sposób mogący mieć wpływ na teść zaskarżonego wyroku.

Nie budzi wątpliwości sądu odwoławczego w oparciu o zeznania Ż. L.,
w części w jakiej logicznie to oceniając Sąd Okręgowy dał im wiarę, wspartych zeznaniami A. i S. M., A. T., A. i P. N., K. W., czy A. B., a także informacji Policji dotyczących przeprowadzonych interwencji, czy też wdrożenia w życie procedury „Niebieskiej Karty”, że w okresie ustalonym przez sąd meriti oskarżony będąc pobudzony środkami psychoaktywnymi wszczynał awantury domowe w trakcie których popychał i szarpał pokrzywdzoną naruszając w ten sposób jej nietykalność cielesną, groził pozbawieniem życia jej oraz ich wspólnego syna K., zachowywał się agresywnie, demolował mieszkanie niszcząc i uszkadzając sprzęt AGD, używał wobec pokrzywdzonej obraźliwych określeń „ty k…., szmato, dziwko” stanowiących zwroty obelżywe, co skutkowało tym, że Ż. L. zmuszona była uciekać
z mieszkania i szukać schronienia u sąsiadki A. M..

Zeznania pokrzywdzonej ze śledztwa znalazły pośrednio potwierdzenie w zeznaniach jej matki oraz sąsiadów, którym skarżyła się i opisywała zachowanie oskarżonego, a także
w interwencjach Policji przeprowadzonych na jej wniosek, czy wywiadzie z jej udziałem inicjującym procedurę tzw. Niebieskiej Karty.

Trafnie Sąd Okręgowy okoliczności powyższe uwypuklił podnosząc od strony prawnej, iż sumarycznie odpowiadają one pojęciu znęcania się fizycznego i psychicznego
o jakim mowa w przepisie art. 207§1 kk i to niezależenie od faktu, że w takcie awantur pokrzywdzona także wulgarnie wyrażała dezaprobatę wobec zachowania oskarżonego związanego z nadużywaniem alkoholu, co żadną miarą nie sposób łączyć w konkretnym wypadku z wzajemnością wyrządzonych krzywd.

Niezrozumiałe też z punktu widzenia zasad etyki i równości członków rodziny jest stanowisko wyrażone przez obrońcę, usprawiedliwiające zachowanie oskarżonego potrzebą odreagowania „niezdolności pokrzywdzonej do właściwego obsłużenia go”.

W doktrynie i orzecznictwo akcentuje się, że przez znęcanie należy rozumieć zadawanie osobie pokrzywdzonej cierpień fizycznych i psychicznych, w którym to zachowaniu zawiera się określona intensywność i częstotliwość działań sprawcy, dręczących osobę najbliższą. Pod pojęciem tym zasadniczo kryją się różnorodne działania udręczające ofiarę tak fizyczne (bicie, naruszanie nietykalności cielesnej, zadawanie bólu), jaki psychiczne związane z zadawaniem cierpień moralnych (znieważenie, zmuszanie do określonych zachowań, groźby, niszczenie mienia, zakłócanie spokoju i miru domowego), mające zasadniczo charakter trwały objęty jednorodnym zamiarem sprawcy wyrządzenia dolegliwości i krzywdy pokrzywdzonemu.

Jeżeli zatem mieć powyższe w polu widzenia to niewątpliwie opisane wyżej zachowanie oskarżonego w pełni realizuje znamiona występku o jakim mowa w przepisie art. 207§1 kk, tym bardziej, że jak sam przyznał w wyjaśnieniach, pod wpływem alkoholu zachowuje się on nieracjonalnie (co nie stanowi jednak o potrzebie przyjęcia okoliczności
o jakich mowa w art. 31§1 lub 2 kk).

O ile zatem wbrew twierdzeniom obrony można się w opisanych wyżej okolicznościach zgodzić z Sądem Okręgowym, o tyle niezrozumiałe jest wyłączenie w tym wypadku spod pojęcia znęcania części zachowania oskarżonego jakie miało miejsce 10.10.2018 r., związanego z zadaniem pokrzywdzonej trzech ciosów nożem w obrębie klatki piersiowej
i spowodowanie konkretnych obrażeń naruszających czynności narządów jej ciała na
okres powyżej 7 dni, co skutkowało bezpodstawnym fragmentaryzowaniem zachowań podlegających odpowiedzialności karnej (podobnie wyrażone wobec pokrzywdzonej groźby zabójstwa ich wspólnego syna).

Dlatego też Sąd Apelacyjny uznał za pożądane przyjęcie, iż czyny przypisane oskarżonemu w pkt. 1 i 3 zaskarżonego wyroku stanowią jedno przestępstwo (jeden czyn
w znaczeniu prawnym realizujący znamiona różnych przepisów ustawy karnej) określone
w przepisie art. 207§1 kk i art.13§1 kk w zw. z art. 148§1 kk w zw. z art. 157§1 kk i art. 11§2 kk, opisane w pkt 1 wyroku odwoławczego, co stanowiło też w oparciu o przepis art. 11§3 kk, o potrzebie orzeczenia wobec oskarżonego jednej kary na podstawie art. 14§1 kk w zw. z art. 148§1 kk, a tym samym uchylenia zawartego w pkt 4 orzeczenia o karze łącznej.

Jak podkreślono to wyżej, zachowanie oskarżonego zarzucane mu w pkt I części wstępnej zaskarżonego wyroku, w efekcie stanowiło kumulację i finalizację znęcania się fizycznego oskarżonego nad konkubiną Ż. L., co winno być objęte jednocześnie wspólną odpowiedzialnością z art. 207§1 kk.

Powyższej wyrażony pogląd wskazuje też na brak aprobaty sądu ad quem dla zarzutu apelacji obrońcy obrazy prawa materialnego, a to art. 207§1 kk, jaki i art. 15§1 kk, także
w zakresie błędu w ustaleniach faktycznych co do okoliczności objętych wspomnianymi przepisami prawa, a nadto również do stanowiska wyrażonego przez sąd meriti
w zaskarżonym wyroku i związanych z tym ustaleń strony podmiotowej, ograniczających zamiar działania oskarżonego w krytycznym miejscu i czasie, do spowodowania jedynie
u pokrzywdzonej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, mimo poprawnych ustaleń w części dotyczącej strony przedmiotowej.

Sąd Okręgowy podniósł, że o braku możliwości przypisania oskarżonemu zamiaru zabójstwa pokrzywdzonej tempore criminis przemawiają nie tylko stwierdzone u niej obrażenia o charakterze powierzchniowym, nie zagrażające jej życiu, ale też opuszczenie przez oskarżonego pomieszczenia po zadaniu ciosów nożem i nie kontynuowania ataku co wskazuje, że „chciał zrobić pokrzywdzonej krzywdę i to poważną, ale nie chciał pozbawić jej życia”.

Powyższe twierdzenie „nie chciał pozbawić je życia”, wyrażone w pisemnych motywach kilkukrotnie, jak też powielone przez obronę pozwala przyjąć, że Sąd Okręgowy ocenił zachowanie oskarżonego jedynie w aspekcie zamiaru bezpośredniego, zupełnie pomijając
w swych ustaleniach to, że zbrodni o jakiej mowa w art. 148§1 kk można dopuścić się też
z zamiarem ewentualnym, na co trafnie zwrócił uwagę prokurator we wniesionej przez siebie apelacji.

Najogólniej rzecz ujmując zamiar ewentualny pozbawienia życia człowieka, przy świadomości oskarżonego możliwości (a nie pewności) spowodowania takiego skutku, łączyć należy z wysokim prawdopodobieństwem spowodowania swoim zachowaniem śmierci ofiary
i zaniechaniem podjęcia działań minimalizujących powstanie takiego skutku, wyrażające się
w swoistej obojętności woli sprawcy, co uzasadnia formułę godzenia się na skutek opisany wyżej.

Niewątpliwie oskarżony bezpośrednio przed tym zdarzeniem groził pokrzywdzonej pozbawieniem życia, której to okoliczności nie sposób bagatelizować. Działał on w stanie głębokiego upojenia alkoholowego, skoro ok. 4 godziny po zajściu stwierdzono u niego,
w wydychanym powietrzu, 1,05 mg/l alkoholu (k. 6).

Stan w jakim się oskarżony znajdował, zwiększa zuchwalstwo działania, wyolbrzymia pobudki i zmniejsza obawę przed groźbą odpowiedzialności, a nadto nie sposób przyjąć, jak uczynił to Sąd Okręgowy, że świadomie oskarżony miarkował ciosy nożem, aczkolwiek niewątpliwie nie była to siła znaczna, choć też nie minimalna, jeśli uwzględnić wnioski biegłych o powierzchowności stwierdzonych ran, które nie wiązały się też z nieznacznym naruszeniem czynności narządów ciała, a przekraczającym przecież okres 7 dni.

Wprawdzie obrażenia stwierdzone u pokrzywdzonej nie narażały ją realnie na niebezpieczeństwo utraty życia, gdyż nie doszło to uszkodzenia ważnych życiowo narządów, jednak powyższe samo w sobie nie wyklucza możliwości przypisania działaniu oskarżonego zamiaru ewentualnego pozbawienia życia konkubiny, skoro posługiwał się długim (jak to określiła świadek A. M. widząca narzędzie w ręku oskarżonego, gdy opuszczał lokal mieszkalny) nożem kuchennym, którym godził w klatkę piersiową pokrzywdzonej po stronie lewej w różne jej miejsca od okolicy pachowej, gdzie m.in., zlokalizowana jest tętnica pachowa, której uszkodzenie łączyć trzeba z obfitym krwawieniem, do okolicy lędźwiowo-krzyżowej, stwarzając tym samym zagrożenie i powodując narażenie jej na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, z powodu możliwości uszkodzenia newralgicznych dla życia organów.

Brak stwierdzonych u pokrzywdzonej obrażeń o charakterze obronnym, nie znaczy by ta nie podejmowała obrony zachowując się bezwolnie, o czym świadczy głośne wzywanie przez nią pomocy, które spowodowało wyjście sąsiadów na klatkę schodową i w istocie ucieczkę oskarżonego z miejsca zdarzenia w przeświadczeniu, że pozbawił życia pokrzywdzoną, pozostawiając ją ranną i krwawiącą na miejscu zajścia, bez jakiejkolwiek próby
udzielenia pomocy (tamowaniem krwawienia zajął się dopiero szwagier
A. M.).

W istocie rzeczy, to nie oskarżony zawiadomił służby medyczne wzywając pomocy dla uratowania życia Ż. L., a uczyniła to w głównej mierze A. M. oraz inni sąsiedzi obecni na klatce schodowej, który telefoniczny wnioskowali też o interwencję funkcjonariuszy Policji, którzy pierwsi przybywszy na miejsce zdarzenia, ponaglili też przyjazd karetki Pogotowia Ratunkowego.

Jeżeli zatem w powyższych okolicznościach uznać, też tempore criminis oskarżony grożąc pokrzywdzonej pozbawieniem życia i używając wziętego z mieszkania długiego noża kuchennego, a więc narzędzia śmiercionośnego, mając jako osoba dorosła
i poczytalna możliwość spowodowania nim śmierci człowieka, zadał nim pokrzywdzonej,
w stanie znacznego upojenia alkoholowego trzy ciosy nożem w lewą część klatki piersiowej
w okolicy pachowej i lędźwiowej, a więc miejsce, gdzie znajdują się newralgiczne dla życia człowieka narządy ciała, stwarzając możliwość ich uszkodzenia, a następnie pozostawił na miejscu zdarzenia ranną i krwawiącą pokrzywdzoną nie udzielając jej pomocy, wykazując obojętność dla skutku w postaci śmierci ofiary, co uzasadniało twierdzenie, że
w tym momencie na skutek ten godził się, to niezależnie od tego, iż siła ciosów nie była znaczna, a stwierdzone obrażenia Ż. L. określone jako powierzchowne, choć też nie minimalne, należało uznać takie działania jako realizujące w zamiarze wynikowym,
w ramach znęcania się, znamiona usiłowania pozbawienia życia Ż. L., które nie nastąpiło w wyniku nie tylko jej aktywności, ale też udzielenia jej profesjonalnej pomocy medycznej, co skutkowało zmianą w tej części zaskarżonego wyroku zgodnie
z intencją prokuratora.

Wprawdzie Sąd Okręgowy w motywach zaskarżonego wyroku problem bezkarności usiłowania o jakim mowa w przepisie art. 15§1 kk pozostawił poza sferą rozważań, jednak
w ocenie sądu odwoławczego brak jest podstaw, aby podzielić tu zapatrywania wyrażone przez obrońcę w apelacji, że zaskarżony wyrok bądź to obarczony jest obrazą wspomnianego wyżej przepisu prawa materialnego, bądź też nie zawiera pełnych ustaleń faktycznych, pozwalających na jego zastosowanie.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się w zachowaniu oskarżonego elementów czynnego żalu związanego zarówno z dobrowolnym odstąpieniem od dokonania, jak i dobrowolnym zapobieżeniem skutkowi.

W głównej mierze należy mieć tu w polu widzenia zeznania taksówkarza E. K. (k.34-35), któremu po zdarzeniu oskarżony oświadczył, że nie zapłaci za kurs „bo dziś już kogoś zabił i jego też może”, co świadczy, że wyrażał się on o tym w trybie dokonanym, w przeświadczeniu, że zrealizował on skutek w postaci śmierci Ż. L. Podobnie oskarżony zachowywał się obecności Z. K. (k. 63), któremu powiedział płacząc, że „zabił Ż.”, a na numer interwencyjny 112 zadzwonił, by „pogotowie sprawdziło co się stało” mówiąc „ratujcie ją”, co miało już miejsce po interwencji służb medycznych.

Jak wynika z zeznań A. M. (k. 27-29) zobaczyła ona leżącą na podłodze
i zakrwawioną Ż. L., przy czym przy drzwiach wyjściowych na klatkę schodową „stał M. z dużym szarym nożem kuchennym w ręku”, który następnie wybiegł na zewnątrz w sytuacji, gdy pokrzywdzona wzywała pomocy.

Nie sposób zatem przyjąć, że oskarżony w krytycznym miejscu i czasie dobrowolnie odstąpił od dokonania zabójstwa, a więc, że uświadamiając sobie możliwość kontynuowania zachowania bezpośrednio zmierzającego do dokonania, nie miał już zamiaru popełnienia czynu zabronionego z własnej woli, a nie zmuszony do tego okolicznościami zewnętrznymi od niego odstąpił.

Z jednej bowiem strony miał on przeświadczenie dokonania zabójstwa konkubiny, skoro później posługiwał się wobec osób trzecich pojęciem „zabiłem”, wyrażającym tryb dokonany,
a z drugiej niewątpliwie krzyk pokrzywdzonej i wzywanie przez nią pomocy oraz związane
z tym wyjście A. M. na klatkę schodową, stanowiły czynnik zewnętrzny determinujący odstąpienie od czynu, nie związany z dezaprobatą napastnika dla ewentualnej śmierci ofiary.

Z kolei dobrowolność zapobieżenia skutkowi ma miejsce, gdy sprawca zdaje sobie sprawcę z możliwości dopuszczenia się powstania skutku, lecz obecnie chce, aby skutek nie nastąpił.

Nie sposób zatem w sytuacji przeświadczenia oskarżonego o skuteczności pozbawienia życia pokrzywdzonej mówić, że kierując się czynnym żalem, chce „zapobiec temu” skutkowi, porzucając zamiar zabójstwa, które w jego przeświadczeniu już zaistniało, co przeczy woli niedopuszczenia do wystąpienia skutku przestępczego, w tym wypadku śmierci ofiary.

W tym kontekście wykonanie telefonu na numer alarmowy 112 łączyć bardziej należy
z chęcią demonstracji ratowania życia pokrzywdzonej i ustalenia przebiegu wypadków po inkryminowanym zdarzeniu, aniżeli wolę niedopuszczenia do śmierci konkubiny.

Dlatego też sąd ad quem nie podzielił zapatrywania wyrażonego w apelacji przez obrońcę i przypisania oskarżonemu jedynie odpowiedzialności za przestępstwo określone
w art. 157§1 kk, wobec braku podstaw do przyjęcia okoliczności wyrażonych w przepisie art. 15§1 kk.

Sąd Apelacyjny kształtując orzeczoną wobec oskarżonego karę na poziomie najniższym ustawowo miał w polu widzenia to, że przypisana oskarżonemu zbrodnia zakończyła się
w fazie usiłowania, a stwierdzone u pokrzywdzonej obrażenia ciała miały ograniczony charakter. Jednocześnie też postawa procesowa pokrzywdzonej w toku rozprawy – jak uczy doświadczenie zawodowe – świadczy o chęci zminimalizowania odpowiedzialności, a zatem
i kary orzeczonej wobec oskarżonego.

Z drugiej jednak strony oskarżony dopuścił się przestępstwa trwałego, realizującego znamiona różnych przepisów ustawy karnej, był on uprzednio kilkukrotnie karany za przestępstwa naruszające różne dobra chronione prawem, co nie przyniosło pożądanego skutku resocjalizacyjnego, a jak wynika z wywiadu środowiskowego, już jako nieletni sprawiał on kłopoty wychowawcze, a nadto tempore criminis był on nietrzeźwy.

Powyższe pozwala przyjąć, że jest on sprawcą zdemoralizowanym wymagającym dla readaptacji społecznej dłuższego oddziaływania penitencjarnego, co wykluczało dobrodziejstwo skorzystania z nadzwyczajnego złagodzenia kary, tym bardziej, że posiada on przeciętną opinię z zakładu karnego, karę odbywa w systemie zwykłym i nie jest zainteresowany przystąpieniem do systemu programowego oddziaływania.

Wobec długotrwałości kary oraz faktu utrzymywania kontaktów telefonicznych
z synem i jego matką, Sąd Apelacyjny nie podzielił wniosku prokuratora o orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego zakazu kontaktowania i zbliżania się do pokrzywdzonej,

Mając w polu widzenia powyższe orzeczono, jak w części dyspozytywnej.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku przez:

- zmianę kwalifikacji prawnej w pkt 1 przez wyłączenie z niej art. 13§1 kk w zw. z art. 156§1 pkt 2 kk oraz obniżenie orzeczonej kary do 3 lat pozbawienia wolności

- uniewinnienie od zarzutu popełnienia czynu z art. 207§1 kk opisanego w pkt. III (pkt 3 zaskarżonego wyroku) i uchylenie orzeczenia o karze łącznej zawartego w pkt 4.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodów wskazanych w pkt 3.1, przy braku aprobaty dla apelacji obrońcy
oskarżonego i częściowym uwzględnieniu apelacji prokuratora, co skutkowało orzeczeniem reformatoryjnym.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zakres odpowiedzialności, kwalifikacja karna oraz kara

Zwięźle o powodach zmiany

częściowo uwzględnienie apelacji prokuratora (szerzej w pkt 3.1)

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3, 4

zasądzenie kosztów poniesionych przez obrońcę z urzędu oraz pełnomocnika małoletniego K. S. będącego jego ustanowionym kuratorem w postępowaniu odwoławczym.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

5

na podstawie art. 624§1 kpk wobec długotrwałości orzeczonej kary pozbawienia wolności i braku stałych przychodów oskarżonego.

7.  PODPIS

SSA Marek Charuza SSA Mirosław Ziaja SSA Andrzej Ziębiński

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana