Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 276/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Daria Stanek (spr.)

Sędziowie:

SA Bożena Grubba

SO del. Małgorzata Paździerska

Protokolant:

sekr. sądowy Katarzyna Kręska

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018 r. w Gdańsku

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 grudnia 2017 r., sygn. akt IV U 1342/17

oddala apelację.

SSA Bożena Grubba SSA Daria Stanek SSO del. Małgorzata Paździerska

Sygn. akt III AUa 276/18

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. M. odwołał się od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 2 października 2017 r. odmawiającej prawa do emerytury.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że nie uwzględnił ubezpieczonemu do okresów pracy w szczególnych warunkach okresów pobierania zasiłków chorobowych w okresach przypadających po 15 listopada 1991 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z dnia 29 grudnia 2017 r. zmienił zaskarżona decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo
do emerytury od 25 września 2017 r., sygn. akt IV U 1342/17.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony, urodzony (...), w dniu (...) r. wystąpił
do pozwanego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. Na dzień złożenia wniosku miał ukończone 60 lat. Nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego. Na dzień 1.01.1999 r. posiada okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat.

W okresie od 14 grudnia 1978 r. do 31 sierpnia 1980 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w M.. W okresie tym wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako ładowacz przy zrywce i wywózce drewna.

W okresie od 3 listopada 1980 r. do 31 maja 2003 r. ubezpieczony był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy w (...), w tym w okresie od 1 kwietnia
1981 r. do 30 września 1994 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako kierowca ciągnika kołowego.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd I instancji przytoczył, że zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu
31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl art. 184 ust. 1 ww. ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z art. 184 ust. 2 ww. ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym,
za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43) pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet
i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo
do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z powyższego wynika, iż skarżący nabyłby prawo do wcześniejszej emerytury
w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat;

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 01.01.1999 r.;

- legitymowania się 15-letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 01.01.1999 r.;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Poza sporem w sprawie było, iż skarżący w dniu wydania zaskarżonej decyzji miał ukończony wiek 60 lat, na dzień 01.01.1999 r. legitymował się ponad 25-letnim okresem ubezpieczenia, nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Spornym pozostawało, czy skarżący na dzień 01.01.1999 r. legitymuje się 15-letnim okresem pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach.

Pozwany uznał za udowodniony przez skarżącego okres wykonywania pracy
w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 2 miesięcy i 15 dni. Pozwany do okresów pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresów pobierania zasiłków chorobowych, w trakcie zatrudnienia w (...), tj. m.in. okresów od 06.07.1992 r.
do 15.10.1992 r., od 12.12.1992 r. do 05.09.1993 r.

Sąd Okręgowy wskazał zatem, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się
do rozstrzygnięcia, czy okresy pobierania zasiłków chorobowych przez ubezpieczonego winny być wliczone ubezpieczonemu do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, czy też nie. Zaliczenie bowiem tych okresów powodowałoby, że ubezpieczony będzie legitymował się wymaganym 15-letnim okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu I instancji trafnie ubezpieczony zarzucił pozwanemu naruszenie art. 31 ust.1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Stosownie do tego przepisu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu
14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Sąd Najwyższy, uznał art. 184 ustawy o emeryturach i rentach za samoistną podstawę prawa do emerytury w oderwaniu od chwili osiągnięcia wieku emerytalnego (por. uchwałę
z dnia 8 lutego 2007 r., II UZP 14/06, OSNP 2007 nr 13-14, poz. 199, wyrok dnia 18 lipca 2007 r., I UK 62/07, OSNP 2008 nr 17-18, poz. 269). Nadto, zwrócił uwagę na zastosowanie art. 184 do tych ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego, oraz zastosowanie art. 32 do tych ubezpieczonych, którzy chociażby jeden z tych okresów osiągnęli po wejściu w życie ustawy, nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r. W wyroku z dnia 8 lutego 2007 r. Sąd Najwyższy jasno wskazał,
że ubezpieczeni, do których ma zastosowanie art. 184 ustawy, mogą realizować prawo
do emerytury na "starych" zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego, nawet jeżeli ten wiek osiągną po dniu 31 grudnia 2007 r. Dostrzegł, że pogląd o ustanowieniu w art. 184 ustawy odrębnej kategorii ubezpieczonych znajduje potwierdzenie w art. 24, w którym ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnieni w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, zostali wyłączeni z regulacji emerytur pomostowych.

W art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS chodzi o pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów sprzed 1 stycznia 1999 r., ponieważ to na ten dzień ubezpieczony powinien posiadać okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, wymagany w przepisach dotychczasowych.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 12/11, stwierdził,
że: zastosowanie art. 32 ust. 1a pkt 1 u.e.r.f.u.s. do osób, które przed dniem 1 lipca 2004 r. nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury (przewidzianych
w art. 184 ustawy) nie narusza konstytucyjnych zasad równości i sprawiedliwości społecznej. Wymaganie od osób, które spełniły w dniu 1 stycznia 1999 r. warunki dotyczące stażu ubezpieczenia dodatkowo warunku osiągnięcia przed dniem 1 lipca 2004 r. przewidzianego
w art. 32 i 46 ustawy wieku należy uznać za zbyt daleko idące, pomijające ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia. Wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 u.e.r.f.u.s. okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r.

W uzasadnieniu cytowanego wyroku Sąd Najwyższy podniósł, że: ”Przyjęte w art. 32 ust. 1a ustawy różnicowanie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach nawiązuje do daty wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytury i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 107, poz. 450 ze zm.), w której poprzednia definicja okresu pracy w szczególnych warunkach pozostała niezmieniona. Okres tej pracy obejmował zarówno okresy składkowe, jak i okresy nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie
z umową o pracę. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada
2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004 nr 5, poz. 87), stwierdzając, że do okresu pracy
w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent.

Sąd I instancji wskazał, że w konsekwencji utrwalił się w judykaturze pogląd,
iż w art. 32 ust. 1a ustawodawca wprowadził istotną zmianę w stanie prawnym, w którym niemożliwe było w drodze wykładni ustalenie zasady pomijania w okresie ubezpieczenia okresów niezdolności do pracy z powodu choroby, oraz że art. 32 ust. 1 ustawy nie ma zastosowania do oceny nabycia prawa do emerytury przed dniem 1 lipca 2004 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04, OSNP 2005 nr 22, poz. 361 oraz
II UK 215/04, OSNP 2005 nr 22, poz. 360 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, niepublikowany).

W tej sytuacji pogląd, że zastosowanie art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej
do osób, które przed dniem 1 lipca 2004 r. nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury nie narusza konstytucyjnych zasad równości i sprawiedliwości społecznej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 328 i z dnia 21 maja 2009 r., II UK 370/08, niepublikowany), można uznać za trafny tylko jako rozumiany w ten sposób, że chodzi o "wszystkie warunki" przewidziane w art. 184 ustawy. Wymaganie od osób, które spełniły w dniu 1 stycznia 1999 r. warunki dotyczące stażu ubezpieczenia dodatkowo warunku osiągnięcia przed dniem 1 lipca 2004 r. przewidzianego w art. 32 i 46 ustawy wieku należy uznać za zbyt daleko idące, pomijające ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia,
co trafnie wykazano w piśmiennictwie (por. glosę K. Stopki do orzeczenia z dnia 17 września 2007 r., OSP 2009 nr 10, poz. 111).

Sytuacja osób wymienionych w art. 184, opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega właśnie na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. (…).Uwzględniając, że ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz także zyskiwać wzmocnienie w prawie, należy stwierdzić, że funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy o emeryturach i rentach wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa
do emerytury z tytułu wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach przed dniem
1 stycznia 1999 r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym; przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia
1999 r.)”.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy uznał, że do okresu pracy ubezpieczonego
w szczególnych warunkach winien być zaliczony okresy niezdolności do pracy w latach 1992-1994, za które ubezpieczony otrzymywał zasiłek chorobowy.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 477 14 § 2 k.p.c. i cytowanych wyżej przepisów, zmieniono zaskarżoną decyzję i orzeczono, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego, w szczególności z art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS w związku z § 2 ust. 1 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub szczególnym charakterze poprzez przyjęcie, że wnioskodawca spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury, w sytuacji, gdy nie udowodnił 5-letniego okresu w warunkach szczególnych oraz sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, ze wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych
przez okres ponad 15 lat.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca spełnił kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury w wieku obniżonym, przewidzianej
w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z art. 32 tej ustawy,
w szczególności przesłankę legitymowania się 15 latami pracy w szczególny warunkach
lub w szczególnym charakterze, co uzależnione było od rozstrzygnięcia, czy okresy pobierania zasiłków chorobowych przypadające po dniu 15 listopada 1991 r. podlegają wliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c.,
nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.
W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne
i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS
z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Przypomnieć można, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy organ rentowy decyzją z 2 października 2017 r. odmówił A. M. prawa do wcześniejszej emerytury. Podstawą takiego rozstrzygnięcia było niespełnienie przez ubezpieczonego wymaganej przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy kwestionował zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów niewykonywania
przez ubezpieczonego pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa – a mianowicie okresów od 06.07.1992 r. do 15.10.1992 r., od 12.12.1992 r. do 05.09.1993 r. przypadających w trakcie zatrudnienia w (...).

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 184
w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 ust. 1 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze - jest nieuzasadniony. Sąd Apelacyjny w całości przychyla się do stanowiska Sądu I instancji, zgodnie z którym wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu
po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS obowiązujących po 1 lipca 2004 r.

Zdaniem Sądu odwoławczego, stanowisko organu rentowego zaprezentowane
w apelacji oparte jest na błędnym rozumieniu wzajemnego powiązania art. 184 i art. 32 ust. 1a cytowanej ustawy.

Przypomnieć można, że z dniem 1 lipca 2004 r. do art. 32 ustawy o emeryturach
i rentach został dodany ust. 1a pkt 1, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się: okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa. Przepis ten wprowadza istotną zmianę w dotychczasowym stanie prawnym, określając szczegółowo okresy, które nie są do niego wliczane (na przykład okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą). Takiego rozróżnienia nie można było w żaden sposób wywieść w drodze wykładni dotychczasowych przepisów.

Jak trafnie wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 25 czerwca 2015 r.
(III AUa 1345/14, LEX nr 1771008), przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach stanowi samoistną podstawę nabycia prawa do emerytury w oderwaniu od chwili osiągnięcia wieku emerytalnego. Ma on zastosowanie wobec ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy (25 lat mężczyźni), w tym wymagany okres pracy
w szczególnych warunkach (15 lat), lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego, co oznacza,
że ci ubezpieczeni mogą realizować prawo do emerytury na poprzednich zasadach,
po osiągnięciu (nawet po dniu 31 grudnia 2008 r.) wieku emerytalnego. Z kolei art. 32
cyt. ustawy ma zastosowanie w stosunku do tych ubezpieczonych, którzy choćby jeden z tych okresów osiągnęli po dniu 1 stycznia 1999 r., a przed dniem 31 grudnia 2008 r. Przyjęte natomiast w art. 32 ust. 1a omawianej ustawy różnicowanie okresów wykonywania pracy
w szczególnych warunkach nawiązuje do daty wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 107, poz. 450 ze zm.), w której poprzednia definicja okresu pracy w szczególnych warunkach pozostała niezmieniona. Okres tej pracy obejmował bowiem okresy składkowe i nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę (zob. pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale
z 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03, LEX nr 81642). W świetle jednak art. 184 ustawy okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy, przypadające po dniu
14 listopada 1991 r., wlicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach.

W wyrokach z dnia 5 maja 2005 r., II UK 215/04 (OSNP 2005 nr 22, poz. 360), z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04 (OSNP 2005 nr 22, poz. 361) i z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05 (LexPolonica nr 402889), Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach zmienia definicję pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. Wprowadza on istotną zmianę w obowiązującym stanie prawnym, określając szczegółowo okresy niewykonywania pracy, które nie są wliczane do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którego to rozróżnienia nie zawierały przepisy dotychczasowe. Z tego względu określona w art. 32 ust. 1a ustawy
o emeryturach i rentach normatywna zmiana nie może wpływać na interpretację wcześniejszego pojmowania okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w odniesieniu do stanów powstałych przed tą zmianą. Oznacza to niemożność odniesienia wskazanej normy do emerytur, do których prawo powstało przed jej wejściem
w życie.

Należy zwrócić uwagę, że wykładnia cytowanych przepisów prawa w zakresie zaliczania okresów pobierania zasiłków chorobowych do okresów pracy wykonywanej
w warunkach szczególnych po dniu 14 listopada 1991 r. i do dnia 31 grudnia 1998 r. jest już jednolita, utrwalona i nie budzi wątpliwości sądów. Sąd Najwyższy m.in. w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004/5/87) stwierdził, że do okresu pracy
w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm. (por. także wyroki SN: z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 204/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 106; z dnia 8 lipca 2008 r., I UK 400/07, LEX nr 590316;
z dnia 6 listopada 2008 r., I UK 105/08, OSNP 2010 nr 9-10, poz. 125; z dnia 5 lutego
2009 r., II UK 185/08, LEX nr 725047; z dnia 21 kwietnia 2009 r., I UK 313/08, niepublikowany, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 sierpnia 2015 r., III AUa 442/15, LEX nr 1794366 czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 sierpnia
2015 r., III AUa 417/15, LEX nr 1771489). Potwierdzeniem tego stanowiska jest również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r. (II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260). Nie ma zatem wątpliwości, że argumentacji pozwanego organu nie zasługuje
na uwzględnienie, a okresy pobierania przez wnioskodawcę zasiłków chorobowych podlegają wliczeniu do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw do odstąpienia od tej linii orzeczniczej.

Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał – podzielając ugruntowane w tej materii stanowisko judykatury – że przepisy znajdujące zastosowanie w niniejszej sprawie nie pozwalają na odliczenie od stażu pracy w warunkach szczególnych okresów niewykonywania przez A. M. pracy, za które otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. zasiłki chorobowe. Co prawda przepis art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS obowiązuje od dnia 1 lipca 2004 r. i odnosi skutek również względem stanów prawnych
i faktycznych istniejących przed dniem jego wejścia w życie, jednakże osiągnięcie do dnia
1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy (m.in. 15 lat pracy w warunkach szczególnych) wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r. Zatem w sytuacji wnioskodawcy, który uzyskał wymagany na podstawie obowiązujących do dnia 1 stycznia 1999 r. przepisów okres zatrudnienia w szczególnych warunkach przed wskazaną wyżej datą należy przyjąć,
że przedmiotowy przepis nie znajduje zastosowania przy ustalaniu jego okresu pracy
w warunkach szczególnych, co wyklucza możliwość odliczenia od tego okresu - okresu pobierania zasiłku chorobowego.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczyć zatem należało wnioskodawcy okresy niewykonywania przez ubezpieczonego pracy w trakcie zatrudnienia w (...) za które otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. zasiłek chorobowy, tj. okresy
od 06.07.1992 r. do 15.10.1992 r. (3 miesiące i 10 dni) oraz od 12.12.1992 r. do 05.09.1993 r. (8 miesięcy i 25 dni). Suma tych okresów oraz okresu uwzględnionego przez pozwany organ jako okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych (14 lat, 2 miesiące i 15 dni) wynosi
15 lat, 2 miesiące i 20 dni.

Ubezpieczony wykazał zatem wymagany 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, przy niekwestionowanej przez pozwanego okoliczności wykazania pozostałych przesłanek potrzebnych do przyznania mu emerytury w wieku obniżonym z tytułu pracy
w szczególnych warunkach. Wywiedziona przez organ rentowy apelacja, a także zaprezentowane w niej zarzuty, w żadnej mierze nie podważyły prawidłowości dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń, oceny mocy dowodowej i wiarygodności zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także prawidłowo przeprowadzonej subsumcji prawnej.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego na podstawie
art. 385 k.p.c. jako bezzasadną, jak w sentencji wyroku.

SSA Bożena Grubba SSA Daria Stanek SSO del. Małgorzata Paździerska