Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 154/21

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 listopada 2021 roku

Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Julita Preis

Protokolant: -------------------------

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 08 listopada 2021 roku w C.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko A. C.

o zapłatę

orzeka:

I.  Zasądza od pozwanej A. C. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 13.241,80 zł (trzynaście tysięcy dwieście czterdzieści jeden złotych osiemdziesiąt groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty .

II.  Oddala powództwo w pozostałej części.

III.  Zasadza od pozwanej na rzecz powoda z tytułu kosztów procesu kwotę 1791,14 zł ( jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt jeden złotych czternaście groszy ) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

IV.  Nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności co do punktu I i III .

Sędzia Julita Preis

I C 154/21

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 28 grudnia 2020 r. powód – (...) S. A. z siedzibą w B. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzeniem nim od pozwanej A. C. kwoty 42 422,77 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 25 listopada 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwana zobowiązała się poprzez podpisanie weksla w dniu 14 czerwca 2019 r. do zapłaty dnia 24 listopada 2020 r. wskazanej na nim kwoty w wysokości 42 422,77 zł. Podniósł, iż dnia 25 października 2020 r. wezwał pozwaną do wykupu weksla, jednak pozwana do dnia wniesienia pozwu nie dokonała żadnej wpłaty. Wskazał, że weksel został wystawiony przez pozwaną na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez powoda na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 14 czerwca 2019 r., a na dochodzoną pozwem należność składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 2 k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Pozwana podpisując własnoręcznie kalendarz spłat rat znała wysokość swojego zobowiązania i termin jego zapłaty. Granice wypełnienia weksla określała deklaracja wekslowa, którą pozwana podpisała. Powód wskazał, iż roszczenie stało się wymagalne w dniu 25 listopada 2020 r. (k. 1 akt).

Dnia 13 marca 2021 r. Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i skierował sprawę do rozpoznania w postępowaniu upominawczym (k. 12 akt). Następnie dnia 15 kwietnia 2021 r. Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i skierował sprawę do rozpoznania w trybie postępowania zwykłego . Sprawa została zatem zakreślona w rep. Nc i wpisana do rep. C pod niniejszą sygnaturą (k. 42 akt).

W piśmie procesowym z dnia 30 marca 2021 r., uzupełnionym dnia 11 maja 2021 r. , w odpowiedzi na zobowiązanie z dnia 15 marca 2021 r. pełnomocnik powoda wskazała, iż umowa pożyczki zawarta między powodem a pozwaną nie zawiera zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia ani kosztów windykacji. Pozwana w pełni zaakceptowała warunki umowy i rozpoczęła spłatę zgodnie z harmonogramem. Koszty pozaodsetkowe mieszczą się w limicie ustawy o kredycie konsumenckim. Nadto w umowie precyzyjnie wskazano informację o całkowitej kwocie pożyczki oraz całkowitej kwocie do zapłaty, a także elementy składowe całkowitego kosztu kredytu. Pełnomocnik powoda podniosła także , iż pożyczka udzielona pozwanej została oprocentowana według stałej stopy procentowej i powód z tego tytułu naliczył odsetki umowne w kwocie 8665,00 zł, które zostały doliczone do całkowitego kosztu pożyczki. Wskazała, iż wszystkie wpłaty strony pozwanej zostały zarachowane na poczet należności zgodnie z zapisami umowy pożyczki tj. w pierwszej kolejności na spłatę kwoty z tytułu pożyczki, a także zgodnie z kalendarzem spłat. Niniejszym pozwem dochodzi roszczeń na podstawie weksla , wobec czego nie ma obowiązku załączać żadnych innych dokumentów. Dalej wyjaśniła, iż umowa pożyczki zawarta między powodem i pozwanym stanowi umowę o kredyt konsumencki i powód stosuje się do określonych w ustawie o kredycie konsumenckim limitów maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Naliczone w umowie koszty pozaodsetkowe nie są dochodem, a jedynie przychodem powoda i na ich wysokość wpływają zarówno koszty stałe takie jak koszty opodatkowania podatkiem CIT kosztów pozaodsetkowych, koszt wynagrodzenia pośrednika finansowego oraz koszty pozyskania kapitału, jak również ryzyko związane z jej udzieleniem. W dalszej części pisma procesowego pełnomocnik powoda szeroko uzasadniała swoje stanowisko co do każdej opłaty składającej się na żądanie pozwu. Dodała, że prowizja za udzielenie pożyczki stanowi część składową świadczenia głównego , co do obowiązku spłaty, którego Pożyczkobiorca zobowiązała się umową . Wynagrodzenie umowne to świadczenie główne strony , które zostało sformułowane w sposób jasny ,a więc nie może zostać uznane za niedozwoloną klauzulę umowną . Na wynagrodzenie prowizyjne powoda składa się m.in. zapłacona przez powoda kwota podatku dochodowego od osób pranych CIT, który został opłacony od kwoty 25 000,00 zł pozaodsetkowych kosztów pożyczki , w niniejszej sprawie stawka procentowa podatku CIT wynosiła 19 % co daje kwotę 4750 ,00 zapłaconego przez powoda podatku dochodowego, kwota 625,00 zł prowizji pośrednika finansowego oraz 8,9% kwoty kapitału pożyczki, która stanowi oprocentowanie stopy zwrotu. Opłata przygotowawcza naliczona została jako koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym zgromadzeniem koniecznych dokumentów, dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej, dostarczeniem i podpisaniem umowy u klienta, opłata ta pokrywa koszty osobowe, administracyjne, marketingowe oraz koszty ryzyka prowadzenia tego rodzaju działalności. Została skalkulowana tak , by odpowiadać rzeczywiście poniesionym przez Pożyczkodawcę kosztom wykonania ww. czynności . Co do kwestii opłaty za tzw. Twój Pakiet powód wskazał, iż skorzystanie z tej usługi powoda było fakultatywne i następowało na podstawie zgody wyrażonej we wniosku w momencie wnioskowania o udzielenie pożyczki. Podsumowując zwrócił uwagę, iż wszelkie koszty pozaodsetkowe zawarte w przedmiotowej umowie są zgodne z obowiązującym prawem, a ich naliczania nie można uznać za błędną lub niezgodną z prawem praktykę (k. 49 – 55 akt).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 13 czerwca 2019 r. pozwana A. C. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w B. umowę pożyczki nr (...) , na mocy której otrzymała kwotę 25.000,00 zł, którą zobowiązała się zwrócić w 48 miesięcznych ratach po 1268,00 zł każda, wraz z opłatą przygotowawczą w kwocie 129,00 zł, wynagrodzeniem prowizyjnym w wysokości 22.271,00 zł, opłatą za (...) w kwocie 2.600,00 zł oraz odsetkami umownymi w łącznej wysokości 10.864,00 zł. Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy oprocentowania w wysokości 9, 94% w skali roku .Całkowita kwota do spłaty wynosiła 60.864,00 zł. Ostatecznie powód naliczył pozwanej odsetki umowne w kwocie 8.665,00 zł. W ramach pakietu (...) miały pożyczkobiorcy przysługiwać następujące dodatkowe uprawnienia: odroczenie i obniżenie rat – pożyczkobiorca miał prawo do jednorazowego w całym okresie kredytowania, według swojego wyboru, skorzystania z bezpłatnego odroczenia, maksymalnie dwóch (2) kolejnych terminów płatności rat ((...)”) albo bezpłatnego obniżenia o 50% maksymalnie czterech (4) kolejnych rat (...)”) z ustaleniem, że odroczone raty lub części obniżonych rat zostaną spłacone w dodatkowym okresie kredytowania. Nadto w ramach (...) maksymalny termin postawienia pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy został skrócony z 14 do 10 dni roboczych. Pożyczkobiorcy miał także przysługiwać pakiet powiadomień SMS, wysyłanych na numer telefonu pożyczkobiorcy wskazany we wniosku, obejmujący powiadomienia o: przelewie pożyczki na konto pożyczkobiorcy – w chwili wypłaty pożyczki, o terminie płatności raty – na 5 dni przed terminem płatności raty wynikającym z harmonogramu spłat oraz o zaksięgowaniu płatności raty na koncie pożyczkodawcy. Nieskorzystanie przez pożyczkobiorcę z części lub wszystkich dodatkowych uprawnień w ramach (...) w całym okresie kredytowania nie miało wpływu na cenę (...), która była pobierana zgodnie z umową (pkt 15 umowy).

Spłatę zobowiązań pożyczkobiorcy z tytułu umowy pożyczki zabezpieczał weksel in blanco nie na zlecenie wraz z deklaracją wekslową (pkt 3.1 ppkt a) umowy). W pkt 8.1 ppkt a) umowy wskazano, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania oraz jest zobowiązany do zachowania 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy. Pkt 8.2 umowy zawierał upoważnienie pożyczkodawcy do wypełnienia weksla in blanco na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania .

Dodatkowo powód zastrzegł sobie możliwość naliczenia odsetek za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w spłacie poszczególnych rat pożyczki lub ich części, w wysokości rocznej stopy oprocentowania równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie od zadłużenia przeterminowanego (pkt 4.1 umowy).

/ dowody: umowa pożyczki nr (...) z dnia 13 czerwca 2019 r.– k. 56 – 63 akt, deklaracja wekslowa – k. 2 akt, harmonogram spłat – k. 64 akt , wniosek o udzielenie pożyczki - k. 73 – 76 /

Powód wypełnił weksel in blanco na sumę 42.422,77 zł i opatrzył terminem płatności na dzień 24 listopada 2020 r.

/ dowód: weksel – k. 9 akt/

Pismem z dnia 23 września 2020 r. powód skierował do pozwanej A. C. wezwanie do dobrowolnej zapłaty dwóch zaległych rat , wymagalnych w dniach : 23.08.2020r. i 23.09.2020 r. tj. kwoty 2324,35 zł – w terminie 7 dni od otrzymania pisma m z zastrzeżeniem , że w przypadku braku wpłaty umowa pożyczki nr (...) zostanie wypowiedziana . Pismo zostało doręczone A. C. dnia 28 września 2020 r. Następnie w związku z niespłacaniem zobowiązań z tytułu zaciągniętej pożyczki przez pozwaną zgodnie z harmonogramem spłat, powód pismem z dnia 25 października 2020 r. , nadanym 26 października 2020 r. , wypowiedział pozwanej umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia jednocześnie wzywając do wykupu wypełnionego weksla in blanco. W treści pisma wskazał, iż na dłużną kwotę składa się kwota niespłaconej pożyczki w wysokości 42320,35 zł oraz 102,42 zł tytułem umownych odsetek z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki. A. C. odebrała wypowiedzenia dnia 16 listopada 2021 r.

/dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 23.09.2020 r. – k. 69 , wydruk śledzenia przesyłki poleconej ze strony Poczty Polskiej – k. 70 akt , wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla - k. 2 i 71 akt, wydruk śledzenia przesyłki poleconej ze strony Poczty Polskiej – k. 72 akt , wykaz odsetek dziennych – k. 67 akt/

Pozwana na poczet zobowiązań z tytułu zawartej z powodem umowy nr (...) spłaciła łącznie kwotę 16.344, 65 zł.

/ dowód : karta klienta – k. 66 akt, historia spłat – k. 65 akt/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty przedłożone przez stronę powodową, którym dał w całości wiarę. Zgodnie z treścią z art. 243 2 k.p.c. dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia.

Powód dochodził roszczenia na podstawie weksla z dnia 14 czerwca 2019 r. wystawionego przez pozwaną A. C. , w związku z zawartą przez strony umową pożyczki nr (...) , który został wypełniony w oparciu o deklarację wekslową, stanowiącą załącznik przedmiotowej umowy.

W związku z faktem, że pozwana w wyznaczonym terminie nie złożyła odpowiedzi na pozew, nie ujawniły się w sprawie żadne kwestie sporne i na podstawie przepisu art. 339 § 1 k.p.c. Sąd wydał wyrok zaoczny. Mając na uwadze § 2 art. 339 k.p.c., Sąd przyjął za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie i piśmie procesowym doręczonym pozwanej przed posiedzeniem, bowiem nie wzbudziły one żadnych wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy. Należy przy tym zaznaczyć, że przyjęcie twierdzeń pozwu za prawdziwe, po myśli art. 339 § 2 k.p.c., nie zwalnia Sądu od merytorycznej oceny zasadności dochodzonych pozwem roszczeń. Na Sądzie rozpoznającym sprawę, w której zaistniały przesłanki do wydania wyroku zaocznego, zawsze spoczywa obowiązek rozważenia, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania. W tym zakresie bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 1999 r., sygn. akt (...), LEX nr (...); w wyroku z dnia 7 czerwca 1972 r., (...), nie publ.).

Sąd zważył, iż niewątpliwym w przedmiotowej sprawie był fakt, iż powód zawarł z pozwaną umowę pożyczki. Na mocy postanowień umowy pozwana otrzymała do dyspozycji kwotę 25.000,00 zł. Równocześnie zobowiązana została do spłacenia powodowi kwoty 60.864,00 zł, zawierającej oprócz pożyczonego kapitału, opłatę przygotowawczą (129,00 zł), wynagrodzenie prowizyjne (22.271,00 zł), opłatę za pakiet dodatkowy (2.600,00 zł), a także oprocentowanie umowne ( 10.864,00 zł). Ostatecznie powód naliczył pozwanej odsetki umowne w kwocie 8.665,00 zł

W niniejszej sprawie podstawą żądania pozwu był wystawiony przez pozwaną weksel in blanco, wypełniony przez powoda - pożyczkodawcę w oparciu o złożoną przez pozwaną deklaracją wekslową , po wypowiedzeniu umowy pożyczki nr (...) na skutek zaprzestania spłat rat przewidzianych w harmonogramie. Wekslem in blanco jest dokument zawierający co najmniej podpis wystawcy bądź akceptanta złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, któremu świadomie brak niektórych istotnych elementów. Jednocześnie co do tego dokumentu istnieje porozumienie między wystawcą, a osobą której wystawca wręczył weksel, dotyczące warunków późniejszego uzupełnienia brakujących elementów, mogących po uzupełnieniu stać się wekslem zupełnym. Co do zasady jedną z głównych cech weksla jest jego abstrakcyjność, co nie wyklucza zasadności badania roszczenia wynikającego ze stosunku podstawowego, zwłaszcza po złożeniu przez pozwanego zarzutów. Abstrakcyjność weksla doznaje osłabienia w przypadku weksla niezupełnego w chwili wystawienia - weksla in blanco, wystawionego w celu zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego. To osłabienie wyraża się w możliwości analizowania stanów faktycznych wynikających ze stosunku podstawowego, w szczególności tego czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności ze stosunku podstawowego. Możliwość wysuwania przez wystawcę zarzutów ze stosunku podstawowego w takiej sytuacji wynika z art. 10 prawa wekslowego (por. A. Szpunar Komentarz do prawa wekslowego). W następstwie wypełnienia weksla in blanco zgodnie z porozumieniem co do jego uzupełnienia powstaje zobowiązanie wekslowe osoby podpisanej na wekslu in blanco (wręczającej ten weksel) o treści określonej w tekście powstałym na skutek wypełnienia. Odbiorca weksla in blanco uzyskuje zatem z mocy porozumienia co do jego uzupełnienia uprawnienie do spowodowania powstania - przez swe, podejmowane we własnym imieniu działanie - zobowiązania wekslowego osoby, która złożyła podpis na wekslu in blanco. Działanie to ma charakter jednostronnej czynności prawnej. Wynikająca z porozumienia osoby wręczającej weksel in blanco i jego odbiorcy ścisła więź pomiędzy zobowiązaniem wekslowym a zobowiązaniem, z którego wynika podlegająca zabezpieczeniu wierzytelność, przejawia się w tym, że wierzyciel nie może z mocy weksla uzyskać w zasadzie więcej praw niż przysługuje mu w ramach stosunku, z którego wynika podlegająca zabezpieczeniu wierzytelność, a spełnienie jednego z tych zobowiązań powoduje wygaśnięcie także drugiego. Dłużnik wekslowy ma możliwość podnoszenia zarzutu wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie oznacza to, że w razie wypełnienia weksla niezgodnie z zawartym porozumieniem osoba, która wręczyła weksel in blanco nie jest w ogóle zobowiązana wekslowo. Przyjąć należy, że w takiej sytuacji odpowiedzialność wekslowa dłużnika istnieje w takich granicach, w jakich odpowiadałby w razie prawidłowego wypełnienia weksla ( wyrok SN z dnia 09 grudnia 2004 r. wydany w sprawie (...), LEX nr (...)) . Należy nadmienić, że przypadku weksla zabezpieczającego umowę kredytu konsumenckiego, a więc i pożyczki zawartej z konsumentem najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje na konieczność podejmowania przez sąd z urzędu inicjatywy celem zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy stanowiącej podstawę do wystawienia weksla in blanco (wyrok (...) z dnia 13 września 2018 r. (...)) .

Mając powyższe na uwadze Sąd miał obowiązek dokonać oceny czy w samej umowie pożyczki nr (...) , która była podstawą wypełnienia weksla i zobowiązań pozwanej nie występowały niedozwolone klauzule umowne.

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego powoda z pozwaną. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Do zwyczajowych postanowień takich umów należy ponadto umieszczenie odpowiedniego oprocentowania kwoty pożyczki. Natomiast do obowiązków dłużnika wynikających z dyspozycji art. 720 k.c. ustawa nie zalicza konieczności uiszczenia opłat dodatkowych. Obowiązek taki może być oczywiście wprowadzony do treści umowy, co wynika z zasady swobody umów. Sąd zważył zatem, że obowiązująca w prawie cywilnym zasada swobody umów zawarta w art. 353 § 1 k.c. pozwala stronom każdej umowy dowolnie kształtować jej treść. Dodać należy, że w niniejszej sprawie do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1. Art. 29 i 30 ww. aktu prawnego regulują zawarcie i treść dokumentu umowy, w tym wskazują jakie dane powinna ona zawierać. Powód przedłożył umowę łącząca strony i Sąd uznał, że co do zasady jest ona zgodna z treścią powyższych przepisów.

Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ( 1) § 1 k.c. zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi tu więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r., sygn. akt (...), LEX nr (...)). Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi zaś w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy. Rażącym naruszenie interesów konsumenta jest nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków na jego niekorzyść.

Nie powinno budzić także wątpliwości, że analizowane postanowienia umowy nr (...) nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną, zważyć bowiem należy, że w istocie do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanej wzorca umowy. Powód nie udowodnił, że analizowane postanowienia umowne są wynikiem ich indywidualnego uzgodnienia.

Oceniając postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwaną Sąd zważył, że co do zasady na uwzględnienie zasługiwało roszczenie powoda o zwrot pożyczonej kwoty w wysokości 25.000,00 zł - która została przekazana do jej dyspozycji.

Powód w umowie zastrzegł także koszty pożyczki w postaci opłaty przygotowawczej, prowizji i opłaty z tytułu przyznania (...), które łącznie wynosiły 25.000,00 zł. Ustalone w przedmiotowej umowie pożyczki opłata przygotowawcza, wynagrodzenie prowizyjne i opłata za (...) nie stanowią świadczenia głównego umowy pożyczki, o którym mowa w art. 385 ( 1) § 1 k.c. Istotne dla tej umowy elementy wynikają wprost z art. 720 k.c.: po stronie pożyczkodawcy jest to udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków. Należy nadmienić , że stanowisko Sądu w tym zakresie znajduje potwierdzenie także w ostatnich orzeczeniach Sądu Najwyższego , a mianowicie w uchwale z dnia 26 października 2021 r. wydanej w sprawie III (...) i w uchwale z dnia 27 października 2021 r. wydanej w sprawie (...) , opublikowanych na stronie internetowej Sądu Najwyższego w zakładce – Najnowsze orzeczenia Izba Cywilna .

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 czerwca 2010 r. wydanego w sprawie o sygn. akt (...) (LEX nr 885035) stwierdził, że co do zasady dopuszczalne jest zastrzeganie opłaty przygotowawczej, w szczególności, gdy ma ona na celu rekompensatę kosztów poniesionych przez kontrahenta. Opłata przygotowawcza zastrzeżona w umowie wynosiła 129,00 zł, a zatem nie była rażąco wygórowana. Powód w ocenie Sądu mógł domagać się wskazanej powyżej opłaty.

Natomiast Sąd dokonał innej oceny co do zapisów umowy dotyczących wynagrodzenia prowizyjnego za udzielenie pożyczki (22.271,00 zł) oraz opłaty za tzw. (...) (2.600,00 zł)

Wynagrodzenie prowizyjne określone na poziomie 22.271,00 zł przy kwocie pożyczki w wysokości 25.000,00 zł, a więc stanowiącej ok. 89 % udzielonej kwoty kapitału, należało uznać za rażąco wygórowane i tym samym za nieobciążające strony pozwanej. Zasadność obciążenia pożyczkobiorcy opłatą prowizyjną ukształtowaną na tak wysokim poziomie w relacji do kwoty pożyczki powinna być każdorazowo podyktowana ściśle określonymi względami związanymi z procesem zawarcia konkretnej umowy pożyczki. Obowiązek dowodowy wykazania, że istniały uzasadnione podstawy do ustalenia prowizji za udzielenie pożyczki na takim poziomie spoczywał na stronie powodowej i w ocenie Sądu powód go nie zrealizował. Powód wskazał jedynie w piśmie z dnia 13 maja 2021 r. na obowiązek uiszczenia podatku CIT, którego wysokość wynika z wysokości ustalonych przez powoda w umowie pozaodsetkowych kosztów (19%), na uiszczanie wynagrodzenia za pośrednictwo w zawarciu umowy, które jest także uzależnione od całkowitej kwoty do spłaty przewidzianej w umowie oraz na koszty pozyskania kapitału na pożyczki. Prowizja nie służyła w przedmiotowej umowie pokryciu kosztów pożyczkodawcy związanych z przygotowaniem umowy pożyczki, zbadaniem zdolności kredytowej pożyczkobiorcy itp., bowiem temu służyła opłata przygotowawcza, która została przez Sąd uwzględniona w wyroku w części zasądzającej świadczenie. Powód w żaden sposób nie wykazał, jak wyliczył kwotę prowizji. Oczywistym jest też, że administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie powoduje powstawanie kosztów pracy. Pożyczkodawca mógł w tych kosztach partycypować, ale w rozsądnych granicach, co w niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, ograniczać powinno się do pobrania właśnie opłaty przygotowawczej. Powód prowadząc działalność gospodarczą w postaci udzielania pożyczek nie może przerzucać na pożyczkobiorców całego ryzyka gospodarczego z tym związanego, czy całego kosztu prowadzenia swojej działalności. W świetle zasad doświadczenia życiowego i reguł obrotu gospodarczego nie sposób przyjąć, że rzetelnie prowadzona działalność gospodarcza generuje koszty związane z szeroko pojętą obsługą pożyczki na tak wysokim poziomie, jak to określił w umowie powód. Tym samym takie określenie zobowiązań stron, w którym pożyczkodawca poza odsetkami winien jest zapłacić prowizję niewiele niższą od udostępnionego mu kapitału pożyczki, świadczy o rażącym braku ekwiwalentności wzajemnych świadczeń stron, co jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.

Podobnie należało ocenić sytuację w zakresie opłaty za tzw. (...). Analiza postanowień umowy w tym zakresie pozwala jednoznacznie stwierdzić, że ustalone wynagrodzenie było niewspółmiernie wysokie do korzyści płynącej z uprawnienia „odroczenia rat” lub „obniżenia rat”, czy też z przyspieszenia wypłaty kwoty pożyczki o 4 dni, bądź otrzymywania powiadomień SMS, bo także takie uprawnienia zawierał (...). Pożyczkobiorca przy skorzystaniu z tych możliwości i tak był zobowiązany do spłaty całego zadłużenia. Należy wskazać, iż nieskorzystanie przez pożyczkobiorcę z części lub wszystkich dodatkowych uprawnień w ramach przedmiotowego pakietu w całym okresie kredytowania nie miało wpływu na jego cenę, która była pobierana zgodnie z umową. Powyższe w ocenie Sądu jednoznacznie wskazywało na brak ekwiwalentności tego świadczenia. Nadto wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy (...), wiążące się z poniesieniem przez konsumenta opłaty w wysokości 2.600,00 zł, stanowiącej aż ok. 10 % udzielonej pożyczkobiorcy kwoty pożyczki, za szereg zwykle bezpłatnych i często niepotrzebnych mu korzyści, jest w ocenie Sądu sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Tym samym także postanowienie umowne kształtujące wysokość opłaty za (...) na wskazanym poziomie stanowiło, w ocenie Sądu, klauzulę niedozwoloną i nie może być wiążące dla pozwanej.

Należy wskazać, iż nawet fakt, iż wysokość prowizji oraz dodatkowych opłat nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r., nie powodowało niemożliwości badania przez Sąd tych klauzuli pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości prowizji, czy innych opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (vide wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r., sygn. akt (...), LEX nr (...); wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn. akt (...); uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2020 r. wydanego w sprawie(...), LEX nr (...); uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2020 r. wydanego w sprawie (...), LEX nr 3067026, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2021 r. wydana w sprawie III (...) , opublikowana na stronie internetowej Sądu Najwyższego w zakładce – Najnowsze orzeczenia Izba Cywilna ).

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż z tytułu umowy pożyczki nr (...) pozwana zobowiązana była zwrócić powodowi pożyczoną kwotę – 25.000,00 zł wraz z opłatą przygotowawczą – 129,00 zł. Łącznie zatem kwotę 25.129,00 zł. Powód mógł też zgodnie z art. 359 § 1 k.c. domagać się odsetek umownych, które nie przekraczały wysokości odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2 1 k.c., ale ponieważ ustalone w umowie odsetki zostały obliczone od kwoty 50.000,00 zł (pkt 1.1 i 1.2 umowy nr (...) ), która obejmowała także nienależne zdaniem Sądu wynagrodzenie prowizyjne i opłatę za (...), ich wysokość podlegała przeliczeniu i częściowemu oddaleniu. W ocenie Sądu należna kwota odsetek winna stanowić procentowy stosunek kwoty uznanej przez Sąd za zasadną do zapłaty z tytułu umowy pożyczki nr (...) tj. 25.129,00 zł . Kwota do zapłaty uznana przez Sąd stanowi 50,26% kwoty łącznej do zapłaty wskazanej w umowie jako kwota pożyczki tj. kwoty 50.000,00 zł , stąd też w ocenie Sądu, należna do zapłaty z tytułu odsetek umownych jest kwota w wysokości 4.355,03 zł (kwota odsetek umownych wskazanych przez powoda w piśmie z dnia 30.03.2021 r. tj. 8.655,00 zł x 50,26%). Łącznie pozwana winna zatem zapłacić na rzecz powoda kwotę 29.484,03 zł ( 25.129,00 zł + 4355,03 zł) wraz z odsetkami od zadłużenia przeterminowanego w łącznej wysokości 102,42 zł ( 29.484,03 zł +102,42 = 29. 586,45 zł). Niewątpliwie pozwana doprowadziła do powstania zadłużenia przeterminowanego poprzez brak spłaty rat pożyczki zgodnie z umową. Uwzględniając jednak dokonane przez pozwaną wpłaty na poczet umowy przed wniesieniem pozwu w łącznej wysokości 16.344,65 zł do zapłaty przez pozwaną pozostawała kwota w wysokości 13.241,80 zł ( 29.586,45 zł – 16.344,65 zł), którą Sąd zasądził w pkt I sentencji wyroku.

Powód domagał się zasądzenia odsetek umownych za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 25 listopada 2020 r. do dnia zapłaty. W ocenie Sądu tak sformułowane żądanie odsetek za opóźnienie od dnia następnego po upływie terminu płatności określonego na wekslu nie jest zasadne. Pozwana odebrała wypowiedzenie umowy pożyczki nr (...) dnia 16 listopada 2020r. , mając zatem na uwadze deklarację wekslową złożoną przez pozwaną i uregulowania pkt 8.1 ppkt a) umowy pożyczki, zgodnie z którym pożyczkodawca jest zobowiązany do zachowania 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy , przedmiotowa umowa pożyczki została wypowiedziana ze skutkiem na dzień 16 grudnia 2020 r. , zatem powód na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. mógł domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie już od dnia następnego po wygaśnięciu umowy, a więc tym bardziej od dnia 17 grudnia 2020 r. W tym miejscu wskazać należy, iż z uwagi na treść bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy Prawo wekslowe, nie mogło podlegać uwzględnieniu żądanie powoda w zakresie odsetek za opóźnienie w wysokości przewyższającej odsetki ustawowe za opóźnienie i jako niedopuszczalne podlegało oddaleniu. Zgodnie bowiem z art. 48 pkt 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 160 t.j.) posiadacz wekslu może żądać nieprzyjętej lub niezapłaconej sumy wekslowej wraz z odsetkami, jeżeli je zastrzeżono. Odsetki te mogą być jednak zastrzeżone jedynie w wekslu płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, a klauzula oprocentowania sumy wekslowej winna stanowić część składową weksla. Umieszczenie jej na wekslu płatnym w oznaczonym dniu uważa się za nienapisane (art. 5 Prawa wekslowego). Należy także wskazać, iż zgodnie z poglądem wyrażanym w judykaturze obowiązek zapłaty odsetek od sumy wekslowej niewyrażony na wekslu nie wiąże dłużników wekslowych, nawet jeżeli wynika on z umowy handlowej, która był przyczyną wystawienia weksla (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1929 r.,(...), (...). W myśl natomiast art. 48 pkt 2 powyższej ustawy posiadacz wekslu może żądać od zobowiązanego zwrotnie odsetek w wysokości sześć od sta, a przy wekslach wystawionych i płatnych w Polsce, odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności. Mając zatem na uwadze, iż na wekslu przedłożonym w niniejszej sprawie nie zamieszczono klauzuli oprocentowania sumy wekslowej w żądanej w pozwie wysokości oraz że weksel był płatny w oznaczonym dniu żądanie zasądzenia odsetek jest uzasadnione, jednak jedynie w zakresie odsetek w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Mając na uwadze powyższe Sąd w pkt I orzeczenia zasądził zatem od pozwanej na rzecz powoda kwotę 13.241,80 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie jako niezasadne Sąd powództwo oddalił (pkt II sentencji wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt III sentencji wyroku na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. przewidującego, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na fakt, iż powód żądał kwoty 42422,77 zł, a zasądzono na jego rzecz kwotę 13.241,80 zł należało uznać, iż wygrał sprawę w 31,21%. Na koszty procesu poniesione przez stronę powodową, które wyniosły 5739,00 zł złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 2122,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego – 17,00 zł oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 t.j.) w wysokości 3.600,00 zł. W związku z tym, iż jak wskazano powyżej powód wygrał proces w 31,21%, w takim zakresie należał się mu zwrot poniesionych kosztów procesu, co dało kwotę 1.791,14 zł, którą Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, zgodnie z art. 98 § 1 1 k.p.c. i z żądaniem pozwu.

W pkt IV sentencji wyroku, Sąd na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. wyrokowi w części zasądzającej nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia Julita Preis