Pełny tekst orzeczenia

Warszawa, dnia 7 grudnia 2021 r.

Sygn. akt VI Ka 530/20

1

2WYROK

2.1W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

3Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Matusik

protokolant: protokolant sądowy - stażysta Adrianna Sadowska

4przy udziale prokuratora Wojciecha Groszyka oraz oskarżyciela publicznego - przedstawiciela Naczelnika (...) Urzędu Celno-Skarbowego w W. mł. aspirant T. K.

po rozpoznaniu dnia 7 grudnia 2021 r.

5sprawy K. M., syna G. i B., ur. (...) w B.

6oskarżonego o przestępstwa z art. 107 § l kks

7na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

8od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

9z dnia 7 listopada 2019 r. sygn. akt IV K 200/17

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

II.  zwalnia oskarżonego w całości od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i przejmuje je na rzecz Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 530/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z 7 listopada 2019 r. sygn. IV K 200/17

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

K. M.

Dochody oskarżonego

Informacja e-puap

663

2.

K. M.

Wcześniejsza, wielokrotna karalność K. M.

Karta karna

665-695

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.

Informacja e-puap

Dokument urzędowy, sporządzony w prawidłowy sposób przez uprawnione do tego osoby, więc brak jest racjonalnych argumentów powodujących kwestionowanie jego wiarygodności, co nie było również podnoszone przez strony postępowania.

2.1.1.2.

Karta karna

Dokument urzędowy, sporządzony w prawidłowy sposób przez uprawnione do tego osoby, więc brak jest racjonalnych argumentów powodujących kwestionowanie jego wiarygodności, co nie było również podnoszone przez strony postępowania.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Naruszenia art. 10 § 4 k.k.s. przez jego niezastosowanie, podczas gdy okoliczności prawnie rozpatrywanej sprawy determinują wniosek, że oskarżony dopuścił się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten uznać należy za chybiony.

Skarżący podnosząc naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 10 § 4 k.k.s. wskazuje, że w okresie zarzucanych oskarżonemu czynów istniały liczne kontrowersje dotyczące notyfikacji przepisów ustawy o grach hazardowych Komisji Europejskiej. Z tych względów posiadacze automatów do gier hazardowych, jak ma to miejsce w przypadku K. M., nie mieli świadomości, że urządzanie lub prowadzenie gier hazardowych na tego typu urządzeniach wymaga odpowiedniego zezwolenia lub koncesji, a w konsekwencji jest penalizowane art. 107 § 1 k.k.s.

Ze stanowiskiem skarżącego nie sposób się jednak zgodzić. Na moment popełnienia przez oskarżonego przestępstwa z art. 107 § 1 k.k.s. kwestia możliwości stosowania ustawy o grach hazardowych została rozstrzygnięta. Przed 3 września 2015 roku, kiedy weszły w życie przepisy ustawy zmieniającej ustawę o grach hazardowych, istotnie występowały różnice w wykładni przepisów tej ustawy w judykaturze i w doktrynie, co mogło powodować niepewność odnośnie do obowiązywania tej regulacji prawnej, zwłaszcza u podmiotów nieposiadających specjalistycznej wiedzy prawniczej. Jednakże po wejściu w życie powyższej zmiany, prawidłowość stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych przestała budzić wątpliwości. Należy podkreślić, że urządzanie gier hazardowych bez koncesji na kasyno gry i poza kasynem gier nie było zachowaniem „nowym” na gruncie systemu prawnego, wręcz przeciwnie, ustawodawca także uprzednio wyraźnie penalizował pod groźbą kary tego typu zachowanie. Prowadzi to do wniosku, że oskarżony nie tylko winien zakładać, że popełniany przez niego czyn może stanowić przestępstwo, ale zdawał sobie z tego sprawę, bowiem zajmował się tego typu działalnością w sposób zorganizowany i długotrwały, a przy tym wbrew zmienionym przepisom, które w chwili popełnienia przez K. M. czynu zabronionego nie mogły już budzić żadnych wątpliwości, nadal działalność tę kontynuował. Tego rodzaju wyrachowane postępowanie nie może być postrzegane jako działanie w błędzie co do karalności poczynań, ewidentnie sprzecznych z ustawą o grach hazardowych.

Nieświadomość jest stanem braku wiedzy na dany temat i należy ją odróżnić od wątpliwości, które mogły wskazywać oskarżonemu, że prowadzona przez niego działalność jest niezgodna z obowiązującym prawem. Zgodnie z art. 2 ust 6 ustawy o grach hazardowych „minister właściwy do spraw finansów publicznych rozstrzyga, na wniosek lub z urzędu, w drodze decyzji czy gry lub zakłady posiadające cechy wymienione w ust. 1-5a są grami losowymi, zakładami wzajemnymi, grami w karty albo grami na automacie w rozumieniu ustawy”. Brak zwrócenia się o wyjaśnienia takich wątpliwości w trybie przewidzianym w art. 2 ust. 6 ustawy o grach hazardowych pozwala na przyjęcie, że oskarżony co najmniej przewidywał możliwość popełnienia czynu zabronionego i godził się na jego popełnienie, co wbrew stanowisku obrońcy, pozwala na przypisanie K. M. strony podmiotowej przestępstwa z art. 107 § 1 k.k.s.

Odnosząc się z kolei do art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych należy zauważyć, że wprawdzie zgodnie z przywołanym przepisem, ustawodawca ustanowił okres przejściowy do dnia 1 lipca 2016 roku, co oznacza, że w okresie od 3 września 2015 roku do 1 lipca 2016 roku organizowanie gier na automatach poza kasynem nie jest penalizowane, jednakże przepis tego artykułu dotyczy jedynie podmiotów prowadzących działalność w zakresie, o którym mowa w art. 6 ust. 1-3 lub art. 7 ust. 2 ustawy o grach hazardowych, które w dniu wejścia w życie ustawy prowadziły legalnie działalność z zakresu gier hazardowych, na podstawie uzyskanej koncesji lub udzielonego zezwolenia. Natomiast jak wynika z akt sprawy oskarżony nigdy takiej działalności nie prowadził, nie otrzymał koncesji lub zezwolenia, a także nie starał się o nie.

Z tych względów nie sposób przychylić się do stanowiska obrońcy oskarżonego, że zarzucony K. M. czyn zabroniony został przez niego popełniony w warunkach art. 10 § 4 k.k.s. Podzielić należy zapatrywanie wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z 9 września 2020 r., IV KK 705/19 (niepubl.), że samo obowiązywanie art. 107 § 1 k.k.s. nie budziło nigdy wątpliwości, a zatem każda osoba prowadząca działalność w zakresie urządzania gier na automatach musiała sobie zdawać sprawę, że niezależnie od wątpliwości co do technicznego charakteru art. 6 i art. 14 ustawy o grach hazardowych podjęcie takiej reglamentowanej działalności gospodarczej bez koncesji i poza kasynem gry może stanowić przestępstwo skarbowe. Jeżeli nawet oskarżony miał wątpliwości co do skuteczności wspomnianych przepisów w kontekście wypełniania znamienia blankietowego czynu zabronionego określonego w art. 107 § 1 k.k.s., to fakt ten tylko potwierdzał świadomość podejmowania ryzyka poniesienia odpowiedzialności karno-skarbowej w wypadku przyjęcia i utrwalenia się niekorzystnej dla oskarżonego linii orzeczniczej. O żadnej nieświadomości karalności nie mogło być zatem mowy.

Należy zauważyć, że art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych dotyczy strony podmiotowej działalności w zakresie urządzania gier hazardowych, gdyż przewiduje, że może ją prowadzić wyłącznie podmiot posiadający koncesję na prowadzenie kasyna, zaś art. 14 ust. 1 ustawy reguluje aspekt przedmiotowy urządzania i prowadzenia gier na automatach, bowiem wskazuje miejsce użytkowania tych automatów. Pierwszy z tych przepisów nie przesądza przy tym, że posiadacz koncesji może urządzać i prowadzić gry na automatach wyłącznie w kasynach gry, a takie zastrzeżenie zawiera art. 14 ust. 1 ustawy. Jedynie art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych podlegał notyfikacji Komisji Europejskiej. Istotnie art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych – w jego pierwotnym brzmieniu – nie został notyfikowany Komisji Europejskiej, lecz konwalidacja powyższego uchybienia nastąpiła w związku z jego nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych (Dz. U. poz. 1201), która to zmiana weszła w życie z dniem 3 września 2015 r., a więc przed datą zarzucanego oskarżonego czynu.

Ponadto Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 października 2018 r., sygn. II KK 379/18 (niepubl.) stwierdził, że „notyfikacja przepisu art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych oraz brak technicznego charakteru przepisu art. 6 ust. 1 tej ustawy oznacza, że mogą one stanowić uzupełnienie normy blankietowej zawartej w art. 107 § 1 k.k.s.” Art. 6 ust. 1 ustawy, uzależniający prowadzenie działalności w zakresie rodzaju gier w nim wskazanych od uzyskania koncesji na prowadzenie kasyna gry, nie stanowi przepisu technicznego i może tym samym stanowić, i to samodzielnie, uzupełnienie normy blankietowej zawartej w art. 107 § 1 k.k.s.

W orzecznictwie nie istnieją wątpliwości co do faktu, że także pozostałe przepisy ustawy o grach hazardowych tj. art. 2 ust. 3 i 5, art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a nie są przepisami o charakterze technicznym, wobec czego nie muszą być notyfikowane Komisji Europejskiej, z uwagi na to że normy art. 2 ust. 3 i 5 oraz art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o grach hazardowych mają charakter definicji legalnej, ich postać, aksjologia i potencjalne skutki stosowania zdecydowanie wykluczają, aby nadać im walor norm technicznych w rozumieniu dyrektywy 98/34 Parlamentu Europejskiego i Rady (zob. uchw. SN (7 sędziów) z 19.01.2017 r., I KZP 17/16, OSNKW 2017 Nr 2, poz. 7). Podobne stanowisko zajął TSUE w wyroku z dnia 13 października 2016 r. w sprawie o sygn. C - 303/15, w którym stwierdzono, że przepis art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowcyh nakładający obowiązek uzyskania koncesji, a w którym ustawodawca także odwołuje się jednocześnie zarówno do pojęcia „gier na automatach”, jak i „kasyna gry” nie ma charakteru technicznego, to tym bardziej przepisy zawierające wyłącznie definicje legalne tychże określeń, takie jak art. 2 ust. 3 i 5, art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a nie należą do kategorii „przepisów technicznych” w rozumieniu wspomnianej dyrektywy (obecnie dyrektywy 2015/1525 z dnia 9 września 2015 r.), podlegających obowiązkowi zgłoszenia Komisji Europejskiej, którego naruszenie uniemożliwia stosowanie takiego przepisu.

Należy przy tym podkreślić, że istota błędu co do karalności (art. 10 § 4 k.k.s.) sprowadza się do mylnego przekonania o istniejącym stanie prawnym, a zatem sprawca musi mieć pewność, że jego działanie jest legalne. W sytuacji, gdy K. M. miał jedynie wątpliwości co do legalności prowadzonej działalności, co jak wskazuje obrońca, przejawiało się w działaniu w „chaosie prawnym”, świadczy jedynie o tym, że oskarżony pewności właśnie takiej nie miał. Tym samym brak jest w sprawie spełnienia elementarnych warunków zastosowania art. 10 § 4 k.k.s. (por. wyr. SN z 5.12.2018 r., V KK 516/17, OSNKW 2019 Nr 2, poz. 11).

Nie bez znaczenia jest również, że w chwili popełnienia przez oskarżonego czynu zabronionego nie istniała wypracowana, stabilna linia orzecznicza co do legalności podejmowanych przez niego działań. Jak trafnie wskazuje się w ugruntowanym orzecznictwie, o ile może się zdarzyć, że na skutek zmiany dotychczas stabilnej i jednolitej linii orzeczniczej, określone zachowanie zostanie zakwalifikowane jako czyn karalny w rozumieniu prawa karnego skarbowego i wówczas sprawca takiego zachowania, który był przeświadczony na podstawie poprzednio wydawanych orzeczeń, że nie popełnia przestępstwa, może w sposób zasadny powołać się na konstrukcję błędu co do prawa, to nie sposób takiej konstrukcji przyjąć jako prawidłowej wtedy, gdy takiej stabilnej i jednolitej linii orzeczniczej nie ma. Również zatem z tych względów nie może być mowy o zastosowaniu w rozpatrywanej sprawie art. 10 § 4 k.k.s.

Z tych wglądów zarzut skarżącego okazał się niezasadny.

Wniosek

O zmianę zaskarżanego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że sąd ad quem nie podzielił zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 10 § 4 k.k.s. brak było podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącego o dokonania zmiany zaskarżonego orzeczenia przez uniewinnienie K. M. od zarzucanych mu czynów ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Lp.

Zarzut

2.

Obrazy przepisów postępowania mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku przez:

-

Naruszenie art. 11 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. polegające na niezastosowaniu tego przepisu i nieumorzenie postępowania, podczas gdy zostały spełnione przesłanki uzasadniające umorzenie absorpcyjne, a orzeczenie wobec oskarżonego kary jest oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kar dotychczas prawomocnie orzeczonych wobec K. M. za przestępstwa z art. 107 § 1 k.k.s., a ponadto za umorzeniem przemawiają interesy fiskalne Skarbu Państwa;

-

naruszenie art. 7 k.p.k. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonaniu ich dowolnej oceny z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, polegające na uznaniu wyjaśnień oskarżonego za niewiarygodne w zakresie, w którym wskazuje on, że działał on w braku świadomości co do nielegalności prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, w sytuacji gdy jego wyjaśnienia są konsekwentne, spójne i wiarygodne, a zatem w całości powinny zostać uwzględnione;

co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych będących podstawą zaskarżonego wyroku, przez przyjęcie, że oskarżony miał świadomość braku legalności prowadzonej przez siebie działalności, a co za tym idzie, uznaniu oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Oba zarzuty okazały się niezasadne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zdaniem skarżącego w sprawie zmaterializowały się warunki absorpcyjnego umorzenia postępowania, bowiem oskarżony był wielokrotnie karany z art. 107 § 1 k.k.s. a rodzaj i charakter prawomocnie orzeczonych kar skutkują przyjęciem, że w rozpatrywanej sprawie ponowne karane jawi się jako niecelowe. Z poglądem tym jednak nie sposób się zgodzić.

Zgodnie z art. 11 § 1 k.p.k. postępowanie w sprawie o występek, zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia. W sprawie prima facie uznać należy, że spełnione zostały warunki formalne zastosowania instytucji umorzenia absorpcyjnego, bowiem czyn z art. 107 § 1 k.k.s. zagrożony jest karą grzywny do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności do lat 3, albo obiema tymi karami łącznie. Umorzenie absorpcyjne stanowi przejaw oportunizmu w procedurze karnej, odstępując od zasady legalizmu sąd, w tym także sąd odwoławczy, może zakończyć postępowanie jedynie wobec stwierdzenia braku celowości ukarania sprawcy za przypisane przestępstwo. Niemniej warunkiem takiej oceny i skorzystania z wyrażonej w art. 11 § 1 k.p.k. kompetencji fakultatywnej, jest ustalenie, że brak jest możliwości osiągnięcia jakiegokolwiek celu kary za przypisane przestępstwo ze względu na znaczącą dysproporcję pomiędzy rodzajem i wysokością kary już orzeczonej prawomocnie za inne przestępstwo a karą, która zostałaby orzeczona w postępowaniu podlegającym umorzeniu (por. wyr. SN z 9.09.2021 r., I KK 139/20, niepubl.; post. SN z 12.01.2021 r., II KK 372/20, OSNK 2021 Nr 6, poz. 24). W literaturze wskazuje się niekiedy, że sąd oceniając zasadność skorzystania z art. 11 § 1 k.p.k. powinien odwołać do zasad łączenia kar i środków karnych, a zatem zawsze, gdy organ procesowy w wyniku porównania kar już wymierzonych z karą prognozowaną uzyska stwierdzenie, że oczekiwana kara zostanie pochłonięta (zastosowanie znajdzie zasada absorpcji) lub tylko nieznacznie będzie przewyższała już istniejącą karę, wówczas należy uznać, że spełniona jest przesłanka niecelowości (Z. Gostyński, Umorzenie postępowania na podstawie art. 11 nowego kodeksu postępowania karnego – odstępstwo od zasady legalizmu, Prokuratura i Prawo 1997r. Nr 12, s. 33).

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że Sąd Okręgowy nie odnalazł pozostałych przesłanek zastosowania art. 11 § 1 k.p.k. Jak wynika z karty karnej oskarżonego od czasu wydania wyroku łącznego przez Sąd Rejonowy w Olsztynie z 18 czerwca 2020 r. sygn. II K 58/20 do czasu wyrokowania w sprawie przez Sąd Rejonowy, wobec K. M. orzekano kary grzywny. Tym samym wśród skazań oskarżonego brak jest jednej, dominującej kary, więc w sprawie nie może być mowy o drastycznej dysproporcji między surową co do rodzaju i wymiaru karą już prawomocnie orzeczoną a karą, która przypuszczalnie byłaby orzeczona. W rozpatrywanej sprawie kara wymierzone oskarżonemu nie razi swoją dysproporcją w stosunku pozostałych kar orzeczonych względem K. M.. W ocenie Sądu odwoławczego przy ustalaniu oczywistej niecelowości postępowania należy mieć także na uwadze takie okoliczności, jak procesowe i społeczne koszty postępowania, jego znaczenie dla wymiaru sprawiedliwości, a zwłaszcza to, czy umorzenie postępowania nie będzie naruszać społecznego poczucia sprawiedliwości. Skala prowadzonej przez oskarżonego działalności uzasadnia natomiast wniosek, że umorzenie postępowania na podstawie art. 11 § 1 k.p.k. naruszałoby społeczne poczucie sprawiedliwości.

Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut naruszenia przez sąd meriti art. 7 k.p.k., przy dokonywaniu oceny wyjaśnień oskarżonego.

Jak wynika z art. 7 k.p.k. organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Ocena dowodów zgromadzonych w toku postępowania pozostaje pod ochroną wspomnianego przepisu, o ile została poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.), i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.), stanowi wyraz rozważenia wszystkich tych okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.), jest wyczerpująca i logiczne - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przy tym stanowisko sądu zostało argumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.) (zob. wyr. SN z 16.12.1974 r., Rw 618/74, OSNKW 1975, z. 3-4, poz. 47; SN V KK 375/02, OSN Prok. i Pr. 2004 Nr 1, poz. 6, wyr. SN z 22.2.1996 r., II KRN 199/95, OSN PiPr 1996, Nr 10, poz. 10; wyr. SA w Poznaniu z 24.6.2021 r., II AKa 27/21, niepubl.).

Istota kontroli odwoławczej dokonywanej przez sąd ad quem w przypadku zarzutów skargi dotyczących dokonanej przez a quo oceny dowodów, sprowadza się do skonfrontowania krytycznej ze swej istoty argumentacji strony skarżącej orzeczenie, z wywodami przedstawionymi przez sąd meriti w części motywacyjnej wyroku, zawierającej podstawy rozstrzygnięcia. Konsekwencją tego poglądu jest wniosek, zgodnie z którym skarżący, który zmierza do podważenia zasadności rozstrzygnięcia poprzez zanegowanie oceny dowodów stanowiących jego podstawę, nie może ograniczyć się do prostej jej negacji i arbitralnego stwierdzenia, że walorem wiarygodności winny być obdarzone wyłącznie dowody korzystne dla oskarżonego, w tym wyjaśnienia jego samego. Ta metoda kwestionowania trafności skarżonego orzeczenia nie może być uznana za skuteczną (por. wyr. SA w Warszawie z 5.07.2017 r., II AKa 121/17, niepubl.). Sąd odwoławczy jedynie wówczas może zaakceptować ocenę dowodów zaproponowaną przez skarżącego w wywiedzionym środku odwoławczym, jeżeli strona w sposób niebudzący wątpliwości wykaże, że analizując i oceniając materiał dowodowy, sąd naruszył reguły poprawnego rozumowania, nie uwzględnił zasad doświadczenia życiowego lub wskazań wiedzy specjalistycznej, jeśli takowa dla oceny okoliczności sprawy była niezbędna. Samo przedstawienie oceny odmiennej nie może być wystarczające dla skutecznego wykazania obrazy przez sąd meriti art. 7 k.p.k. (por. SA w Warszawie z 6.11.2017 r., II AKa 270/17, niepubl.).

Odnosząc powyższe do rozpatrywanej sprawy uznać należy, że Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszeni art. 7 k.p.k. przy dokonywaniu oceny wyjaśnień oskarżonego. Rację ma skarżący, że wyjaśnienia oskarżonego co do braku świadomości nielegalności działalności, którą się trudnił, są konsekwentne, nie mogą zostać jednak uznane jako wiarygodne, a tym samym nie mogą prowadzić do zastosowania w sprawie art. 10 § 4 k.k.s. ze względów wspomnianych w sekcji 3.1. uzasadnienia. K. M. długotrwale zajmował się organizowaniem gier na tzw. automatach. Musiał mieć on zatem świadomość, że taka działalność, zbliżona do działalności kasyna, znajduje się pod reglamentacją państwa, co nie budziło również wątpliwości w poprzednim stanie prawnym. Oznacza to zatem, że o ile wyjaśnienia oskarżonego są konsekwentne, to stanowią jedynie realizacje jego linii obrony, a jako takie nie mogą zostać uznane za wiarygodne. Niezależnie jednak od tego, naruszenie art. 7 k.p.k. ma charakter względnej przyczyny odwoławczej, a zatem uchybienie temu przepisowi przez sąd meriti musi mieć wpływ na treść wydanego wyroku. Z sytuacją taką nie mamy jednak do czynienia na kanwie rozpatrywanej sprawy. Nawet gdyby bowiem uznać, że oskarżony nie wiedział, że jego zachowanie polegające na organizowaniu gier na automatach jest penalizowane, to nie uzasadnia to automatycznie zastosowania art. 10 § 4 k.k.s. W celu przyjęcia błędu co do karalności konieczne jest spełnienie nie tylko kryteriów subiektywnych, ale również obiektywnych, bowiem tylko wówczas może być mowa o okoliczności wyłączającej winę, jeśli przekonanie sprawcy co do braku karalności było usprawiedliwione. Skoro zatem oskarżony trudniąc się działalnością prima facie jawiącą się jako reglamentowana, nie dochował staranności w ustaleniu stanu prawnego regulującego podejmowane przez niego działania, to sam działał na swoją szkodę, w myśl zasady ignorantia iuris nocet, a zatem godził się co najmniej na popełnienia zarzucanego mu czynu.

Tym samym Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że nawet ewentualne uwzględnienie wyjaśnień oskarżonego nie ma wpływu na treść zaskarżonego wyroku, co w konsekwencji przesądziło o uznaniu zarzutu za chybiony.

Wniosek

O zmianę zaskarżanego orzeczenia i umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że sąd ad quem nie podzielił zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego w analizowanym zakresie, brak było podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącego o dokonanie zmiany zaskarżonego orzeczenia przez umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Lp.

Zarzut

3.

Zarzut ewentualny: rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w wymiarze 5 miesięcy, polegający na:

-

pominięciu istotnych okoliczności łagodzących aktualnych po stronnie oskarżonego, takich jak motywacja sprawcy działającego w chaosie prawnym, prowadzenie działalności zgodnie z przepisami podatkowymi, tj. zarejestrowanie działalności i odprowadzenia podatków, posiadanie rodziny na utrzymaniu oraz brak dochodów na obecnym etapie rozwoju przedsiębiorstwa;

-

uznaniu, że oskarżony w chwili popełnienia przestępstwa był skazany prawomocnymi wyrokami za przestępstwa podobne, podczas gdy upłynął krótki okres od wyroków skazujących, w tym Sąd Najwyższy wstrzymał wykonanie wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z 18 czerwca 2015 r. sygn. IX Ka 249/15 oraz zmienionego nim wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie z 10 lutego 2015 r. sygn. VII K 404/14 do czasu rozpoznania kasacji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten nie jest zasadny.

Jak wynika z art. 12 § 2 k.k.s. sąd wymierza karę, środek karny lub inny środek według swego uznania, w granicach przewidzianych przez kodeks bacząc, aby ich dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które mają one osiągnąć w stosunku do sprawcy, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wymierzając karę, środek karny lub inny środek, sąd uwzględnia w szczególności rodzaj i rozmiar ujemnych następstw czynu zabronionego, rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na sprawcy obowiązku finansowego, jego motywację i sposób zachowania się, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem czynu zabronionego i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza gdy czynił starania o zapobieżenie uszczupleniu należności publicznoprawnej lub o jej późniejsze wyrównanie, co wynika z art. 13 § 1 k.k.s.

Wyrażone w powołanych przepisach dyrektywy wymiaru kary nie są równorzędne, o ich roli w poszczególnych przypadkach wymiaru kary decydują jedynie okoliczności sprawy, wówczas niejako konkurują ze sobą przy ocenie ich ważności w realiach danej sprawy. W zależności od okoliczności względy szczególnoprewencyjne mogą być wzięte w mniejszym lub większym stopniu pod uwagę, nigdy jednak na tyle, by przeważyły nad wskazaniami płynącymi z dyrektywy winy i społecznej szkodliwości czynu. Zarzut niewspółmierności kary polega przy tym na zasadniczej, „bijącej w oczy” różnicy między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą. Zarzut rażącej niewspółmierności kary jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnosić tylko wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy. Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że występuje wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo.

Odnosząc powyższe do kary wymierzonej oskarżonemu przez sąd a quo w postaci 5 miesięcy pozbawienia wolności uznać należy, że kara ta nie jest rażąco niewspółmierna. Sąd Rejonowy prawidłowo wyeksponował okoliczności przemawiające za orzeczeniem kary w takiej wysokości i rodzaju. Tym samym sąd meriti dokonał prawidłowej gradacji okoliczności uwzględnianych z punktu widzenia dyrektyw wymiaru kary w odniesieniu do czynu popełnionego przez K. M.. Z pewnością po stronie oskarżonego nie dominują okoliczności łagodzące, takie jak konieczność utrzymania rodziny. Zarzut ten o tyle jest niekonsekwentny, że skarżący z jednej strony wskazuje na konieczność utrzymywania rodziny przez oskarżonego, a z drugiej zaś sam twierdzi, że przedsiębiorstwo (...) nie przynosi zysków. A zatem w wyniku orzeczenia kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego nie dojdzie do pogorszenia sytuacji materialnej jego rodziny, gdyż nie miał możliwości utrzymywania jej dotychczas. Słusznie zatem Sąd Rejonowy nie brał tej okoliczności pod uwagę jako łagodzącej.

Oceniając natomiast okoliczności podmiotowo istotne przy ustalaniu stopnia szkodliwości społecznej czynu z pewnością nie można brać pod uwagę motywacji sprawcy, polegającej na działaniu w stanie „chaosu prawnego”. Sytuacja prawna nie jest bowiem motywacją sprawcy, lecz okolicznością, w której dopuszcza się on czynu zabronionego. W rozpatrywanej sprawie fakt działania oskarżonego w związku z nieuzasadnionymi wątpliwościami co do penalizacji jego zachowania działa jedynie na niekorzyść K. M., bowiem licząc na wykorzystanie luki prawnej, chciał on w krótkim czasie wzbogacić się, co trafnie zostało dostrzeżone przez sąd meriti, który prawidłowo ustalił, że oskarżony działał z chęci zysku. Na złagodzenie kary nie mają wpływu również dotychczasowe skazania, a wręcz przeciwnie, pozwalają one postawić negatywną prognozę kryminologiczną względem oskarżonego, co uzasadnia jedynie zaostrzenie wymiaru kary. Tym samym bez znaczenia jest, że w toku postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy zawiesił wykonanie kary orzeczonej zaskarżonym kasacyjnie wyrokiem. Sam fakt zawieszenia kary, nie ma wpływu na tok tego postępowania, a przy tym oskarżony był dotychczas karalny ponad 100 razy, więc zawieszenie wykonania jednej kary, co może nawet uzasadniać przypuszczenie o dokonaniu przez Sąd Najwyższy kontroli kasacyjnej wyroku, nie wpływa na wymiar kary w tym postępowaniu.

Z tych powodów również ten zarzut nie mógł zostać uwzględniony.

Wniosek

O złagodzenie orzeczonej wobec oskarżonego kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na niepodzielenie przez sąd odwoławczy zarzutu rażącej niewspółmierności kary orzeczonej wobec oskarżonego wyrokiem Sądu Rejonowego brak było podstaw w uwzględnienia wniosku i złagodzenia kary pozbawienia wolności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z 7 listopada 2019 r. sygn. IV K 200/17 w całości

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd odwoławczy zgodnie z art. 433 § 1 k.p.k. rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia, a jeżeli w środku odwoławczym zostały wskazane zarzuty stawiane rozstrzygnięciu - również w granicach podniesionych zarzutów. Z uwagi na to, że zarzuty sformułowane przez skarżącego nie okazały się trafne, natomiast materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania jest kompletny i pozwalał na dokonanie jego merytorycznej oceny, w sprawie należało utrzymać zaskarżone orzeczenie w mocy. Sąd nie stwierdził również okoliczności wskazanych w art. 439 § 1 k.p.k. lub w art. 437 § 2 in fine k.p.k., skutkujących uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1-----------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

---------------------------------------------------------------------------------------------

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

----------------------------------

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

--------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-------------------------------------------------------------------------------------------------

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

----------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w całości. Sąd miał w tym zakresie na względzie sytuację majątkową i rodzinną oskarżonego i to, że w związku z tym ponoszenie przez niego kosztów postępowania odwoławczego byłoby zbyt wielkim obciążaniem.

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego K. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie do winy oskarżonego

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana