Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia 2021 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

odwołania: I. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 13 lutego 2020 r., znak: (...)

w sprawie: I. C.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do świadczenia uzupełniającego od dnia 9 października 2019 r. do dnia 31 marca 2022 r. ,

2)  stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 1216/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówiono ubezpieczonemu I. C. prawa do świadczenia uzupełniającego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, która stwierdziła, że odwołujący nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony domagając się zmiany decyzji poprzez przyznanie świadczenia uzupełniającego.
W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony opisał swoje schorzenia i wskazał
z jakimi trudnościami zmaga się na co dzień.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje.

U ubezpieczonego rozpoznano nadciśnienie tętnicze ESC II, miażdżycę uogólnioną, otyłość i obturacyjny bezdech senny. Pod względem schorzeń układu krążenia i schorzeń internistycznych ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Dowód: opinia biegłego kardiologa k. 44-45.

U ubezpieczonego rozpoznano także zespół psychoorganiczny, zaburzenia depresyjne i zespół móżdżkowy. Ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy i niezdolny do samodzielnej egzystencji okresowo do 31 marca 2022 roku od dnia złożenia wniosku. U ubezpieczonego występuje deficyt funkcji poznawczych, które są podstawą prawidłowej orientacji
w środowisku i adaptacji do zmieniających się warunków otoczenia. Ubezpieczony przejawia trudności w zadbaniu o siebie, wymaga mobilizacji do jedzenia i ubierania. W zakresie czynności i zachowań, które są ogólnie przyjęte jako podstawowe aktywności życia codziennego (robienie zakupów, załatwianie spraw w urzędzie, zaspokajanie potrzeb zdrowotnych)
u ubezpieczonego występuje wykonanie zależne. Ubezpieczony przejawia trudności w zakresie przemieszczania się, ruchów ciała, dźwigania, sięgania po przedmiot, osiągnięcia lub utrzymania postawy, tolerancji wysiłku. Ubezpieczony ma okresowo trudności w ocenie skutków swojego działania, może podejmować aktywności pozbawione planu, kontroli, a nawet zagrażające jego bezpieczeństwu. Problemu natury psychicznej wymagają dalszej diagnostyki, ale już teraz stanowią istotną przyczynę ograniczeń
w zakresie codziennego funkcjonowania.

Możliwości w zakresie funkcjonowania ubezpieczonego w środowisku uwzględnione zostały w orzeczeniu z dnia 30 października 2004 roku wydanym przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności
w B.. Ubezpieczony został zaliczony do osób do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym na stałe. Podjęcie takiej decyzji orzeczniczej wskazuje na ograniczone możliwości funkcjonowania ubezpieczonego w środowisku, ze względu na występujące u niego deficyty
i zmniejszone zdolności przystosowawcze.

Ubezpieczony wymaga całodobowej opieki, która obejmuje nadzór lub bezpośrednią pomoc. Ubezpieczony wymaga długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Dowód: opinia zespołu biegłych k. 62-64, opinia uzupełniająca k. 89-90.

Sąd zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie opinii biegłego kardiologa i zespołu biegłych – psychologa, psychiatry i neurologa. Sąd Okręgowy w całości podzielił wnioski zawarte w opiniach biegłych, ponieważ były uzasadnione, spójne i logiczne. Podstawą do wydania opinii
i wysnucia wniosków były w szczególności: przeprowadzone badanie przedmiotowe oraz dokumentacja w aktach sprawy, w tym dokumentacja medyczna, a także wywiad od ubezpieczonego. Biegli są doświadczonymi specjalistami z dziedzin medycyny adekwatnych do schorzeń ubezpieczonego. Wobec tego rzetelność opinii nie budzi żadnych wątpliwości.

Organ rentowy wniósł zastrzeżenia do opinii wskazując, że ubezpieczony ma orzeczoną częściową niezdolność do pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego. Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła niezdolności do samodzielnej egzystencji. W opinii brak testów oceniających stopień zaawansowania zespołu psychoorganicznego, brak testu MMSE oceniającego stopień zaburzeń funkcji poznawczych. Opinia wymaga uzupełnienia lub wydania dowodu z opinii przez innego biegłego sądowego psychologa
i psychiatrę. Podczas badania przez Komisję Lekarską ZUS w składzie ze specjalistą neurologiem nie stwierdzono cech zespołu móżdżkowego. Z opinii biegłego neurologa nie wynika, czy leczący ubezpieczonego specjalista neurolog również rozpoznaje zespół móżdżkowy, wymaga to wyjaśnienia. Biegli sądowi w swych rozpoznaniach podają, że stwierdzają miokardiopatię wtórną w niewydolności serca”, chociaż takiego schorzenia nie stwierdził biegły kardiolog – wymaga to również wyjaśnienia, na jakiej podstawie biegli stawiają takie rozpoznanie. Sąd zwrócił się do biegłych o uzupełnienie opinii poprzez ustosunkowanie się do powyższych zastrzeżeń. Biegli w opinii uzupełniającej wskazali jakiego rozpoznania dokonała Komisja Lekarska ZUS i stwierdzili, że w każdym przypadku upośledzenie sprawności organizmu wywołuje indywidualną interakcję zaburzeń chorobowych z kompensacją lub też dekompensacją sił danej osoby w obszarze biologicznym, psychicznym, osobistym i społecznym. Trudności w ocenie niezdolności do samodzielnej egzystencji w postępowaniu diagnostyczno-orzeczniczym wynikają przede wszystkim ze zróżnicowanych definicji tego pojęcia. Biegli sądowi ustalili, że ubezpieczony okresowo ma trudności w ocenie skutków swojego działania, może podejmować aktywności pozbawione planu, kontroli, a nawet zagrażające jego bezpieczeństwu. Z powodu występujących u ubezpieczonego objawów chorobowych konieczna jest pomoc osób drugich w zakresie sprawowania opieki związanej z podawaniem leków i zaspokajania potrzeb zdrowotnych i rehabilitacyjnych. Ubezpieczony przejawia trudności w zakresie przemieszczania się, ruchów ciała, dźwigania, sięgania po przedmiot, osiągnięcia lub utrzymania postawy, tolerancji wysiłku. Uwzględniając zakres zadań opiekuna oraz czas, w którym dana osoba potrzebować będzie opieki biegli zaproponowali przyjęcie, że ubezpieczony wymaga długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Ubezpieczony wymaga całodobowej opieki, która obejmuje nadzór lub bezpośrednią pomoc. Organ rentowy ponownie wniósł zastrzeżenia wskazując, że biegli nie odnieśli się do zgłoszonych zastrzeżeń, przy stawianym przez biegłych rozpoznaniu brak oceny stopnia jego nasilenia, brak oceny stopnia zaburzeń funkcji poznawczych. Biegły sądowy neurolog nie wypowiedział się, czy również leczący neurolog rozpoznaje zespół móżdżkowy, którego nie stwierdziła Komisja Lekarska. Biegli sądowi rozpoznają schorzenia, które nie były stwierdzane przez Komisję Lekarską podczas badania – są to nowe okoliczności w sprawie. W ocenie Sądu zastrzeżenia organu rentowego nie podważyły wniosków opinii biegłych i zmierzały jedynie do niepotrzebnego przedłużania postępowania w sprawie. W pierwszej kolejności Sąd wskazuje, że przeprowadzenie testów wskazanych przez organ rentowy nie jest obowiązkowe, biegli w oparciu o przeprowadzone badanie
i wywiad sformułowali uzasadniony wniosek o niezdolności do samodzielnej egzystencji i na potrzeby niniejszego postępowania opinia w takim kształcie jest wystarczająca. Odnośnie stwierdzenia cech zespołu móżdżkowego – biegli
w oparciu o przeprowadzony wywiad, badanie przedmiotowe oraz dokumentację dokonali rozpoznania, podkreślenia wymaga, że stwierdzony przez biegłych zespół móżdżkowy nie jest samoistną przyczyną niezdolności do samodzielnej egzystencji, a jest jedynie elementem rozpoznania istniejących u ubezpieczonego schorzeń. Miokardiopatia wtórna z niewydolnością serca kl. II NYHA została rozpoznana także przez Komisję Lekarską (poza tym, jak stwierdzono, z przyczyn kardiologicznych ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, więc to rozpoznanie ma drugorzędne znaczenie dla tej sprawy). Zespół psychoorganiczny otępienny został stwierdzony przez Lekarza Orzecznika ZUS w opinii lekarskiej z dnia 10 grudnia 2019 roku – nie jest to zatem żadna nowa okoliczność, jak twierdzi organ rentowy.

Odwołanie ubezpieczonego podlegało uwzględnieniu. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem
o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej "osobami uprawnionymi". W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie, dotyczących postępowania w sprawie świadczenia uzupełniającego, wypłaty tego świadczenia oraz wydawania orzeczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem art. 136 tej ustawy (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji).

Zgodnie z art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem, że niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu (art. 13 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego ustalono, że ubezpieczony jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Biegli
w sposób kategoryczny stwierdzili, że ubezpieczony wymaga długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Sąd podzielił wnioski biegłych. Ubezpieczony przejawia trudności w zadbaniu o siebie, wymaga mobilizacji do jedzenia i ubierania. W zakresie czynności i zachowań, które są ogólnie przyjęte jako podstawowe aktywności życia codziennego (robienie zakupów, załatwianie spraw w urzędzie, zaspokajanie potrzeb zdrowotnych) u ubezpieczonego występuje wykonanie zależne. Ubezpieczony przejawia trudności w zakresie przemieszczania się, ruchów ciała, dźwigania, sięgania po przedmiot, osiągnięcia lub utrzymania postawy, tolerancji wysiłku. Ubezpieczony ma okresowo trudności w ocenie skutków swojego działania, może podejmować aktywności pozbawione planu, kontroli, a nawet zagrażające jego bezpieczeństwu. W konsekwencji należało stwierdzić, że ubezpieczony spełnił przesłanki niezbędne do uzyskania prawa do świadczenia uzupełniającego.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2. wyroku zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd orzekł
z urzędu o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu, wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, gdyż biegli do oceny stanu zdrowia mieli za podstawę te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczony uzyskał prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie były dowody, do których organ rentowy nie mógłby się wcześniej ustosunkować a jedynie sama odmienna, niż przyjęli to biegli sądowi, ocena stanu zdrowia ubezpieczonego dokonana przez organ w trakcie postępowania orzeczniczego. Powyższe powoduje po stronie organu rentowego obowiązek wypłaty odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

Wydając niniejszy wyrok Sąd uznał, iż zostały zachowane warunki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, określone w art. 148 ¹ § 1 i § 3 K.p.c. W szczególności strony w swoich pierwszych pismach procesowych nie złożyły wniosku o przeprowadzenie rozprawy, a całokształt przytoczonych przez nie twierdzeń wskazywał, iż przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

Sędzia Ewa Milczarek