Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 116/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może
ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343,
art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie
o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji
zawartych w częściach 3–8 formularza.

1. USTALENIE FAKTÓW

1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie
przypisano)

M. F.

tożsamy z aktem oskarżenia

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

1. M. F. prowadził działalność gospodarczą pod firmą Firma Handlowo-Usługowa ‘’ (...) M. F., zajmującą się m.in. transportem towarów. Od października 2018 roku M. F. zaczął kupować olej napędowy od (...) sp. z o.o. M. F. nie regulował zobowiązań wobec (...) sp. z o.o. w wyznaczonych terminach. Wobec tego (...) sp. z o.o. zawarł z M. F. w dniu 25 stycznia 2019 roku umowę, której przedmiotem była sprzedaż przez (...) sp. z o.o. paliw płynnych, za które M. F. zobowiązał się płacić w terminie 21 dni określonych w fakturach VAT. Pomimo zawartej umowy M. F. nadal nie płacił za paliwo w wyznaczonych przez (...) sp. z o.o. terminach.

-wyjaśnienia oskarżonego M. F. w części

-zeznania świadka P. S.

-wydruk z KRS

-wydruk z (...)

-umowa z dnia 25.01.2019 r.

-analiza zapłat

00:07:50-00:30:32 na k. 250v-252

k. 114-115, 00:32:19-00:47:52 na k. 252-253v

k. 104-109

k. 110

k. 120-123

k. 24-26

2. (...) sp. z o.o. sprzedała M. F. między innymi olej napędowy za kwotę:

- 26.436,80 zł, na co wystawiła w dniu 19 kwietnia 2019 roku fakturę VAT (...) płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 10 maja 2019 roku,

- 40.160 zł, na co wystawiła w dniu 26 kwietnia 2019 roku fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 17 maja 2019 roku.

- 39.600 zł, na co wystawiła w dniu 10 maja 2019 roku fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 31 maja 2019 roku.

3. W dniu 17 maja 2019 roku przesłał do (...) sp. z o.o. e-mailem potwierdzenia wykonania przelewów na kwoty 3.436,80 zł, 4.000 zł, 4.000 zł, 6.000 zł, 3.000 zł, 6.000 zł– za należność wynikającą z faktury VAT (...). Było to warunkiem dostarczenia mu przez (...) sp. z o.o. kolejnego zamówienia na olej napędowy. M. F. zlecił wykonanie przelewu w/w kwot, chociaż nie posiadał na rachunku bankowym wystarczających środków pieniężnych na jego dokonanie. Należność wynikającą z faktury VAT (...) uregulował dopiero w dniu 22 maja 2019 roku.

- faktura VAT (...) wraz z dokumentem WZ

- analiza zapłat

- wiadomość e-mail z dnia 17.05.2020 r.

- potwierdzenia

wykonania przelewów-

k. 11-12

k. 13-14

k. 15-16

k. 24-26

k. 64

k. 65-70

4. (...) sp. z o.o. sprzedała M. F. olej napędowy za kwotę:

- 35.140 zł, na co wystawiła w dniu 20 maja fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 10 czerwca 2019 roku.

5. W dniu 24 maja 2019 roku M. F. przesłał e-mailem potwierdzenia wykonania przelewów na kwoty 5.000 zł, 4160 zł, 4.000 zł, 2.000 zł, 4.000 zł. 6.000 zł, 5.000 zł, 2.000 zł, 4.000 zł, 4.000 za należność wynikającą z faktury VAT (...). M. F. ponownie zlecił wykonanie przelewu w/w kwot, chociaż nie posiadał na rachunku bankowym wystarczających środków pieniężnych. Żadna z tych kwot nie wpłynęła na rachunek bankowy (...) sp. z o.o.

- faktura VAT (...) wraz z dokumentem WZ

-analiza zapłat

- wiadomość e-mail z dnia 24.05.2019 r.

- potwierdzenia wykonania przelewów

k. 17-18

k. 24-26

k. 71

k. 72-81

6. (...) sp. z o.o. sprzedała M. F. olej napędowy za kwotę:

- 29.400 zł, na co wystawiła w dniu 24 maja 2019 roku fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 14 czerwca 2019 roku.

- faktura VAT (...)

wraz z dokumentem WZ

k. 19-20

7. W dniu 30 maja 2019 roku M. F. ponownie przesłał e-mailem potwierdzenia wykonania przelewów na kwoty 4.000 zł, 4.000 zł, 4.000 zł 5.000 zł, 5.000 zł, 4.160 zł, 6.000 zł, 4.000 zł, 2.000 zł, 2.000 zł za należność wynikającą z faktury VAT (...), bowiem poprzednie przelewy z uwagi brak środków pieniężnych nie zostały zrealizowane. Jednocześnie złożył zamówienie na 6500 l oleju napędowego. M. F. raz jeszcze zlecił wykonanie przelewu w/w kwot, chociaż w dalszym ciągu nie posiadał na rachunku bankowym wystarczających środków pieniężnych. Żadna z tych kwot nie wpłynęła na rachunek bankowy (...) sp. z o.o.

- analiza zapłat

- wiadomość e-mail z dnia 30.05.2019 r.

- potwierdzenia wykonania przelewów

k. 24-26

k. 82

k. 83-92

8. W dniu 31 maja 2019 roku M. F. przesłał e-mailem potwierdzenia wykonania przelewów na kwoty 4.600 zł, 5.000 zł, 3.000 zł, 4.000 zł, 5.000 zł, 4.000 zł, 2.000 zł, 4.000 zł za należność wynikającą z faktury VAT (...). M. F. raz jeszcze zlecił wykonanie przelewu w/w kwot, chociaż nie posiadał na rachunku bankowym wystarczających środków pieniężnych. Żadna z tych kwot nie wpłynęła na rachunek bankowy (...) sp. z o.o.

- analiza zapłat

- wiadomość e-mail z dnia 31.05.2019 r.

- potwierdzenia wykonania przelewów

k. 24-26

k. 93

k. 94-103

9. W momencie dokonywania zakupu oleju napędowego od (...) sp. z o.o., M. F. znajdował się w trudnej sytuacji finansowej. Posiadał on inne zobowiązania, których nie był w stanie regulować. Od stycznia 2019 roku posiadał wymagalne zobowiązania między innymi wobec:

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego, (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, D. sp. j., K. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Usługi (...), K.+ (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. S.K.A. i in.

wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

k. 249

10. Wobec nieuregulowania należności przez M. F., (...) sp. z o.o. wystąpiła przeciwko M. F. z powództwem o zapłatę. W dniu 21 czerwca 2019 roku, sygn. akt VI GNc 274/19 Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział VI Gospodarczy wystał w postępowaniu nakazowym nakaz zapłaty, nakazujący M. F. zapłatę (...) sp. z o.o. kwoty 144.300 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 14 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty. M. F. nie uregulował dobrowolnie należności. Sprawa ta została skierowana do postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2020 roku Sąd Okręgowy w Toruniu wydanym w sprawie VI Gnc 274/19 zasądził od M. F. na rzecz (...) sp. z o.o. w G. koszty postępowania zabezpieczającego wraz z kosztami zastępstwa procesowego w łącznej kwocie 10.132,09 złotych.

11. W dniu 23 października 2020 roku M. F. złożył do Sądu Rejonowego w Toruniu wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

kserokopia nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Toruniu Wydział VI Gospodarczy z dnia 21.06.2019 r., sygn. akt VI GNc 274/19

postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 10 stycznia 2020 roku. Sygn.. akt I Gnc 274/19

wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

k. 9

k.247

k. 249

1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie
przypisano)

M. F.

tożsamy z aktem oskarżenia

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

1. niedziałanie przez M. F. w okresie od 25 stycznia 2019 roku do dnia 25 maja 2019 roku w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i niedoprowadzenie o (...) Sp. z o.o. z siedziba w G. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 144 300,00 poprzez wprowadzenie w błąd co do zapłaty za dostarczone paliwo

zeznania świadka P. S.

- faktura VAT (...) wraz z dokumentem WZ

- wiadomość e-mail z dnia 17.05.2020 r.

- potwierdzenia

wykonania przelewów

- faktura VAT (...) wraz z dokumentem WZ

- wiadomość e-mail z dnia 24.05.2019 r.

- potwierdzenia wykonania przelewów

- faktura VAT (...)

wraz z dokumentem WZ

- analiza zapłat

- wiadomość e-mail z dnia 30.05.2019 r.

- potwierdzenia wykonania przelewów

- wiadomość e-mail z dnia 31.05.2019 r.

- potwierdzenia

wykonania przelewów

-wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

k. 114-115, 00:32:19-00:47:52 na k. 252-253v

k. 11-12

k. 13-14

k. 15-16

k. 64

k. 65-70

k. 17-18

k. 71

k. 72-81

k. 19-20

k. 82

k. 83-92

k. 93

k. 94-103

k. 249

2. OCENA DOWODÓW

2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.1

1.1.2

1.1.4

1.1.6

1.1.2-1.1.8

1.1.3

1.1.5

1.1.7

1.1.8

1.1.3, 1.15, 1.1.7, 1.1.8

1.1.11

1.1.1

1.1.10

-wyjaśnienia oskarżonego M. F.

-zeznania świadka P. S.

- umowa z dnia 25.01.2019 r.

faktury:

-VAT (...) wraz z dokumentem WZ

- VAT (...) wraz z dokumentem WZ

- VAT (...)

wraz z dokumentem WZ

-analiza zapłat

wiadomości: e-mail z dnia 17.05.2020 r.

- e-mail z dnia 24.05.2019 r.

- e-mail z dnia 30.05.2019 r.

potwierdzenia

wykonania przelewów

- e-mail z dnia 31.05.2019 r.

potwierdzenia wykonania przelewów

- wniosek

dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

- wydruk z KRS

- wydruk z (...)

-kserokopia nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Toruniu Wydział VI Gospodarczy z dnia 21.06.2019 r., sygn. akt VI GNc 274/1

postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 10 stycznia 2020 roku. Sygn.. akt I Gnc 274/19

- wyjaśnienia oskarżonego zasługują na danie im wiary w części, w której oskarżony nie kwestionował dokonania zakupu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej od (...) sp. z o.o. na odroczony termin płatności towaru w postaci oleju napędowego. Fakt ten jest bezsporny i znajduje także potwierdzenie w innych dowodach zgromadzonych w niniejszej sprawie, w tym w zeznaniach świadka P. S. oraz dowodach z dokumentów w postaci faktury VAT

- zeznania tego świadka zasługują na danie im wiary, były spójne, logiczne i korespondowały z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym

- świadek ten opisał sposób współpracy z M. F.

- potwierdził, że M. F. nabywał na odroczony termin płatności towar w postaci oleju napędowego i że towar ten był mu dostarczany

- podał też, że przed styczniem 2019 roku miały miejsce inne transakcje z oskarżonym, który tylko początkowo uiszczał należności wobec (...) sp. z o.o. w wyznaczonych terminach

- nie budzi żadnych wątpliwości co do rzetelności i autentyczności zgromadzonych w niej informacji

- treści w niej zawarte korespondowały z zeznaniami złożonymi przez oskarżonego i świadka P. S.

- nie budzą żadnych wątpliwości co do rzetelności i autentyczności zgromadzonych w nich informacji

- treści w nich zawarte korespondowały z zeznaniami złożonymi przez oskarżonego i świadka P. S.

- nie budzi żadnych wątpliwości co do rzetelności i autentyczności zgromadzonych w niej informacji

- treści w niej zawarte korespondowały z zeznaniami złożonymi przez oskarżonego i świadka P. S.

- nie budzą żadnych wątpliwości co do rzetelności i autentyczności zgromadzonych w nich informacji

- treści w nich zawarte korespondowały z zeznaniami złożonymi przez oskarżonego i świadka P. S.

- nie budzi żadnych wątpliwości co do rzetelności i autentyczności zgromadzonych w niej informacji

- treści w niej zawarte korespondowały z zeznaniami złożonymi przez oskarżonego i świadka P. S.

- nie budzi żadnych wątpliwości co do rzetelności i autentyczności zgromadzonych w niej informacji

- nie budziły wątpliwości w zakresie ich treści,

- ich prawdziwość nie była kwestionowana w toku postępowania

2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia
dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt
1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.2.1

wyjaśnienia oskarżonego M. F.

- Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie, w jakim podniósł, że nie miał zamiaru oszukania pokrzywdzonej Spółki, bowiem są one niespójne i nielogiczne. Wskazał, że przy dalszej współpracy wywiązałby się z zaciąganych wobec (...) sp. z o.o. zobowiązań, a z drugiej strony zaś przyznał, że miał problemy z płynnością finansową i długi

- materiał dowodowy wskazuje na to, że oskarżony znajdował się w złej kondycji finansowej, nie regulował swoich wymagalnych zobowiązań a mimo to zaciągnął kolejne

- jego wyjaśnienia w tym zakresie stanowią zatem w ocenie Sądu wyłącznie linię obrony zmierzającą do uniknięcia odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo

3. PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Oskarżony

3.1. Podstawa prawna
skazania albo warunkowego
umorzenia postępowania
zgodna z zarzutem

M. F.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Zgodnie z art. 286 § 1 kk kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

O zamiarze niewywiązania się z zaciąganego zobowiązania świadczyć mogą różne okoliczności obiektywne, istniejące w chwili składania zamówienia przez sprawcę lub w chwili uzyskania określonego świadczenia. Do okoliczności tych możemy zaliczyć brak środków płatniczych powiązany z brakiem jasnych planów działalności na przyszłość (np. odwoływanie się do niesprecyzowanych planów inwestycyjnych), postępowanie sprawcy z uzyskanym towarem (np. szybka sprzedaż poniżej ceny jego zakupu), długotrwałe trudności w regulowaniu bieżących zobowiązań, brak racjonalnego uzasadnienia dla podejmowanych decyzji gospodarczych, a wręcz brak racjonalnego planu prowadzonej działalności, urojone oczekiwania co do poprawy koniunktury gospodarczej, a w szczególności co do poprawy kondycji finansowej własnej firmy, spożytkowanie uzyskanych kredytów, pożyczek, dotacji na inne cele, niż były one przeznaczone (wyr. SA w Krakowie z 19.8.1998 r., II AKa 127/98, KZS 1998, Nr 10, poz. 26; wyr. SA w Katowicach z 28.2.1995 r., AKr 2/95, Prok. i Pr. – wkł. 1995, Nr 9, poz. 22).

Uwagę należy zwrócić na zapatrywanie wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 20 kwietnia 2000 r., II AKa 71/00 (Lex nr 48344), zgodnie z którym "można zgodzić się z założeniem, że kontrahent w transakcji dwustronnej nie ma obowiązku ujawniania sytuacji materialnej swojej firmy, niemniej jednak tylko wówczas nie będzie to miało charakteru wprowadzenia w błąd w rozumieniu przepisu art. 286 § 1 k.k., gdy podmiot taki przy zachowaniu reguł kupieckich, którym druga ze stron umowy ma prawo ufać, będzie miał faktyczną możliwość realizacji przyjętego na siebie umownie zobowiązania w dacie jego powstania, bez świadomego powodowania szkody w majątku wierzyciela. W przeciwnym razie tworzenie fikcji poprzez zatajenie faktycznego standingu firmy jest kreowaniem mylnego wyobrażenia o możliwościach spłaty zadłużenia w umówionym terminie, a nie w ogóle w czasie bliżej nieoznaczonym, prowadzące do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, stanowi przestępstwo oszustwa i jest formą zadłużenia w rozumieniu prawa cywilnego opartego na czynie niedozwolonym". Stanowisko to znajduje swoje potwierdzenie także w innych judykatach (zob. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 lutego 2012 r., II AKa 239/11, Lex nr 1163821, a także wyroki Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 marca 2013 r., II AKa 67/13, Lex nr 1313476 oraz z dnia 5 czerwca 2013 r., II AKa 157/13, Lex nr 1331174). Zaciąganie bowiem zobowiązań przez faktycznego bankruta bez informowania kontrahenta o swojej sytuacji wypełnia znamiona czynu z art. 286 § 1 k.k. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 czerwca 2014 r. sygn. II AKa 197/14).

Niewątpliwie w okresie od 25 stycznia 2019 roku do dnia 25 maja 2019 roku M. F. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod firmą Firma Handlowo-Usługowa ‘’ (...) M. F. nabywał od (...) Sp. z o.o. olej napędowy z odroczonym terminem płatności. Wszystkie należności powstałe w tym okresie do dnia 26 kwietnia 2019 roku oskarżony uregulował po terminie płatności. Natomiast za sprzedany przez (...) sp. z o.o. olej napędowy za kwotę:

- 40.160 zł, na co wystawiła w dniu 26 kwietnia 2019 roku fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 17 maja 2019 roku.

- 39.600 zł, na co wystawiła w dniu 10 maja 2019 roku fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 31 maja 2019 roku.

- 35.140 zł, na co wystawiła w dniu 20 maja fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 10 czerwca 2019 roku

- 29.400 zł, na co wystawiła w dniu 24 maja 2019 roku fakturę VAT (...), płatną w terminie 21 dni, tj. do dnia 14 czerwca 2019 rok

M. F. nie zapłacił w ogóle.

Bezsprzecznie M. F. wprowadził w błąd w/w Spółkę co do możliwości i zamiaru spłaty zaciągniętych zobowiązań. Wskazać należy, że oskarżony nie posiadał środków finansowych na zapłatę (...) sp. z o.o. za zakupiony od niej olej napędowy. Ocena sytuacji finansowej M. F. w chwili zawierania w/w transakcji prowadzi do wniosku, że nie mógł on wywiązać się z zaciągniętych zobowiązań - o czym wiedział. Nie zapłacił on bowiem w całości wymagalnych już wówczas zobowiązań między innymi na rzecz: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego, (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, D. sp. j., K. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Usługi (...), K.+ (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. S.K.A. i in. Nadmienić należy, że ostatecznie w dniu 23 października 2020 roku M. F. złożył do Sądu Rejonowego w Toruniu wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że posiada wielu wierzycieli i właściwie od 2016 roku sytuacja finansowa jego przedsiębiorstwa zaczęła się systematycznie pogarszać. Z uwagi na szereg okoliczności, utracił on całkowicie płynność finansową, jednocześnie nie mając możliwości na poprawę swojej sytuacji. Postępowanie dowodowe wykazało, że oskarżony zamawiał towary przy świadomości niemożności zapłaty należnej za nie ceny, bądź w zamiarze uchylanie się od zapłaty w chwili nadejścia jego terminu. Jednocześnie zamawiając towary, stosował względem swojego (...) sp. z o.o. oszukańcze zabiegi, mające na celu przekonanie go o swojej dobrej kondycji finansowej. Oskarżony zataił przed pokrzywdzoną Spółką rzeczywiste położenie finansowe, stwarzając pozory własnej wiarygodności. (...) sp. z o.o. uzależnili dostawę oleju napędowego od przesłania im przez oskarżonego potwierdzeń dokonania przelewów regulujących wymagalne już należności. M. F. zlecał zatem wykonanie przelewów na rzecz (...) sp. z o.o., chociaż nie posiadał na rachunku bankowym wystarczających środków pieniężnych na ich zrealizowanie. Następnie przesyłał do (...) Sp. z o.o. e-mailem potwierdzeni ich wykonania. Wyjaśnienia oskarżonego w części, w których podniósł, że wychodził z przekonania, że na jego rachunek bankowy wpłyną środki pieniężne od innych kontrahentów, co pozwoli na rzeczywistą realizację przelewów, jawią się jako niewiarygodne. Oskarżony był bowiem świadomy ciążących na nim licznych zobowiązań. Wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd nie musi wiązać się z użyciem szczególnego podstępu lub być przejawem wyrafinowanego sprytu ze strony sprawcy, wszak dla realizacji tego znamienia wystarczy zapewnienie kontrahenta o zapłacie umówionej ceny w ustalonym terminie, pomimo rzeczywistego braku takiej intencji, bądź niewyjawionego kontrahentowi uzależnienia tegoż od zdarzeń przyszłych i niepewnych. (wyr. SA w Warszawie z 2.3.2016 r., II AKa 21/16, Lex Nr 2162884)

Okoliczności wskazane powyżej wraz z innymi ustaleniami stanu faktycznego układają się w logiczną całość. Nie ma zatem w ocenie Sądu żadnych wątpliwości, że oskarżony zdawał sobie doskonale sprawę z rzeczywistej kondycji finansowej i że podobnie jak w stosunku do innych podmiotów, wobec których zaprzestał regulować wymagalne zobowiązania, nie opłaci on faktur VAT wystawionych przez (...) sp. z o.o. W ocenie Sądu, kompleksowa ocena okoliczności towarzyszących nabywaniu oleju napędowego przez oskarżonego, w tym jego sytuacji finansowej, daje podstawę do przyjęcia, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z oszustwem.

(...) sp. z o.o. współpracowała wcześniej z oskarżonym. (...) sp. z o.o. miała jednak wiedzę o rzeczywistej kondycji finansowej oskarżonego, to z pewnością nie doszłoby do kolejnych transakcji. Nie mniej jednak, dla bytu oszustwa nie ma znaczenia fakt, że pokrzywdzony mógł wykryć błąd przy dołożeniu znikomej staranności. Bezkrytyczność i łatwowierność pokrzywdzonego także nie wyłącza odpowiedzialności karnej za oszustwo (T. Oczkowski, w: SPK, t. 9, s. 135).

M. F. niewątpliwie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Nie ulega wątpliwości, że chciał uzyskać towar bez dokonywania zapłaty. Podstawowym kryterium rozgraniczenia oszustwa od niewywiązania się z zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym jest wykazanie, że w chwili zawierania zobowiązania (umowy) sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, to jest dążył do uzyskania świadczenia poprzez wprowadzenie w błąd lub wyzyskanie błędu co do okoliczności mających znaczenie dla zawarcia umowy, mając świadomość, że gdyby druga strona umowy znała rzeczywisty stan, nie zawarłaby umowy lub nie zawarłaby jej na tych warunkach, na jakich została zawarta. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 sierpnia 2013 r., II AKa 122/13, LEX nr 1409405)

Czynności sprawcze realizowane przez sprawcę muszą doprowadzić do skutku w postaci rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem. Rozporządzenie mieniem oznacza każdą dyspozycję majątkową o skutkach rzeczowych lub o skutkach obligacyjnych. Chodzi tu więc o wszelkie czynności, które prowadzą do zmiany stanu majątkowego, a w szczególności prowadzą do zmiany we władaniu mieniem, między dysponentem mienia a sprawcą. W przeciwieństwie jednak do wymuszenia rozbójniczego, przy oszustwie rozporządzenie mieniem musi mieć charakter niekorzystny. Na pewno w grę wchodzą tu sytuacje, w których pokrzywdzony nie otrzymuje oczekiwanego ekwiwalentu swojego świadczenia lub otrzymane świadczenie ma charakter niewspółmierny do świadczenia pokrzywdzonego (np. pokrzywdzony nabywa rzeczy lub prawa o mniejszej niż oczekiwana wartości). (art. 286 KK red. Stefański 2018, wyd. 4/Oczkowski)

Zbycie przez (...) sp. z o.o. oskarżonemu oleju napędowego bezsprzecznie stanowiło niekorzystne rozporządzenie mieniem. Na skutek tego w/w Spółka straciła towar i nie otrzymała za niego zapłaty całości. Nadto zmuszona była zainwestować w czynności zmierzające do egzekucji należności od oskarżonego. Niewątpliwe, gdyby Spółka wiedziała, że utraci towar, a oskarżony nie zapłaci za niego w całości, nie przystąpiłaby do tych transakcji.

Oszustwo może być popełnione tylko umyślnie, a przy tym stanowi przestępstwo kierunkowe, znamienne celem, którego treścią jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Sprawca powinien obejmować wszystkie znamiona oszustwa zamiarem bezpośrednim (post. SN z 4.1.2011 r., III KK 181/10, OSNKW 2011, Nr 3, poz. 27; wyr. SN z 14.1.2004 r., IV KK 192/03, Prok. i Pr. – wkł. 2004, Nr 9, poz. 5).

Strona podmiotowa wymaga zachowania zamiaru bezpośredniego kierunkowego, a więc działanie sprawcy musi być celowe, zmierzające do uzyskania bezprawnej korzyści majątkowej. O zamiarze niewywiązania się z zaciąganego zobowiązania świadczyć mogą jednak różne okoliczności obiektywne, istniejące w chwili składania zamówienia przez sprawcę lub w chwili uzyskania określonego świadczenia. (Art. 286 KK red. Stefański 2018, wyd. 4/Oczkowski)

M. F. działał z zamiarem bezpośrednim kierunkowym. Wykorzystał błąd, który wywołał u (...) Sp. z o.o., co do tego że otrzyma ona od niego zapłatę za dostarczony towar. Oskarżony w toku postępowania jednak nie przyznał się do winy. Przy ustalaniu zamiaru sprawcy oszustwa, nieprzyznającego się do popełnienia czynu, należy brać pod uwagę okoliczności, na podstawie których można byłoby wyprowadzić wnioski dotyczące realności wypełnienia obietnic złożonych przez sprawcę (zobowiązań) osobie rozporządzającej mieniem, a w szczególności: jego możliwości finansowych (zwłaszcza brak środków płatniczych); skalę zobowiązań; długotrwale trudności w wykonywaniu bieżących zobowiązań (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 lutego 2018 r., II AKa 22/18, LEX nr 2504707). W świetle poczynionych ustaleń na temat kondycji finansowej M. F., rozmiaru zaciągniętego zobowiązania przez oskarżonego względem pokrzywdzonej Spółki, zachowania oskarżonego po upływie terminu płatności faktur VAT (generowanie przelewów, które w rzeczywistości nie mogły zostać zrealizowane z uwagi na brak środków) należy zasadnie przyjąć, że oskarżony ani nie zamierzał, ani nie miał realnych możliwości, by wywiązać się z niego. M. F. nabył towar i w związku z tym ciążył na nim obowiązek zapłaty. Oskarżony nie posiadał jednak od początku środków finansowych, nie wywiązywał się z innych wymagalnych już zobowiązań. Niewątpliwie czyn oskarżonego wyczerpał znamiona przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kk. M. F. działał w zamiarze oszukania pokrzywdzonej Spółki, w zamiarze bezpośrednim, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Oszustwo jest przestępstwem materialnym, na co wskazuje znamię czynnościowe "doprowadza". Dokonanie oszustwa następuje zatem dopiero z chwilą niekorzystnego rozporządzenia mieniem (wyr. SN z 15.11.2002 r., IV KKN 618/99, Prok. i Pr. – wkł. 2003, Nr 6, poz. 7), które pozostaje w związku przyczynowym z oszukańczymi metodami postępowania sprawcy (wyr. SN z 19.7.2007 r., V KK 384/06, KZS 2008, Nr 1, poz. 28; wyr. SA w Łodzi z 12.8.2014 r., II AKa 142/14, L.).

Między działaniami oskarżonego a podjęciem przez (...) Sp. z o.o. określonych dyspozycji majątkowych (zawarcie umowy i wydawanie towaru) zachodził związek przyczynowy. Gdyby pokrzywdzona Spółka nie działała w błędzie i w zaufaniu do deklaracji M. F. polegających na gotowości wykonania świadczenia wzajemnego w umówionym terminie, na transakcję z oskarżonym z pewnością nie zdecydowałaby się. Wobec powyższego oskarżony bezsprzecznie wyczerpał znamiona przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kk.

3.2. Podstawa prawna
skazania albo warunkowego
umorzenia postępowania
niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

3.3. Warunkowe umorzenie
postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

3.5. Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4. KARY, ŚRODKI KARNE, PRZEPADEK, ŚRODKI KOMPENSACYJNE
I ŚRODKI ZWIĄZANE Z PODDANIEM SPRAWCY PRÓBIE

Oskarżony

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku
odnoszący się
do przypisanego
czynu

Przytoczyć okoliczności

M. F.

3, 4

- Sąd ważąc wobec oskarżonego wymiar kary kierował się dyrektywami wskazanymi w treści przepisu art. 53 kk i miał na względzie stopień społecznej szkodliwości, bacząc przy tym by dolegliwość nie przekraczała stopnia winy oskarżonego. Sąd miał także na względzie cele zapobiegawcze i wychowawcze kary, jak też dyrektywy w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa

- przestępstwo określone w art. 286 § 1 kk zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8

- w ocenie Sądu orzeczona kara 10 miesięcy pozbawienia wolności spełni cele wychowawcze i zapobiegawcze względem oskarżonego. Kierując się wyżej wymienionymi przesłankami przyjęto, że orzeczona kara będzie stanowiła dolegliwość adekwatną do popełnionego czynu, uświadomi oskarżonemu jego społeczną szkodliwość oraz skłoni go do przestrzegania porządku prawnego. W ocenie Sądu, wysokość wymierzonej kary jest zasadna i adekwatna do całokształtu okoliczności ujawnionych w sprawie i odpowiada wymogom prewencji ogólnej, spełniając potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa

- Sąd wymierzając karę miał na uwadze znaczny stopień winy oskarżonego. Oskarżony jest osobą dorosłą, nie zachodzą jakiekolwiek wątpliwości co do jego poczytalności, wobec czego w czasie czynu mógł w pełni rozpoznać jego znaczenie i pokierować swoim postępowaniem.

-oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu Sąd miał na uwadze dyrektywy określone w art. 115 § 2 kk. Sąd uznał, że stopień społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego jest znaczny

- Sąd uwzględnił przede wszystkim wysokość powstałej szkody, motywację (uzyskanie korzyści majątkowej), oraz fakt ,że czyn oskarżonego godził w pewność obrotu gospodarczego i wzajemne zaufanie jego uczestników.

- jako okoliczność łagodząca Sąd potraktował uprzednią niekaralność oskarżonego

- Sąd nie dopatrzył się okoliczności obciążających

- na podstawie art. 69 § 1 i § 2 kk oraz art. 70 § 1 kk Sąd warunkowo zawisł wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego M. F. kary pozbawienia wolności na okres 3 lat próby;

- Sąd wyraża przekonanie, że wykonanie kary bezwzględnej pozbawienia wolności nie jest niezbędne dla resocjalizacji oskarżonego

- w ocenie Sądu, wskazany okres próby będzie wystarczający do osiągnięcia celu instytucji probacji, jak również pozwoli zweryfikować trafność prognozy kryminologicznej postawionej wobec oskarżonego, a jednocześnie skontrolować postawę i zachowanie oskarżonego w tym czasie

- przy tym, oskarżony powinien mieć świadomość, że w przypadku, gdy ponownie naruszy porządek prawny, narazi się na zarządzenie wykonania kary.

- dla wzmożenia kontroli zachowania oskarżonego w wyznaczonym okresie próby, Sąd: na podstawie art. 73 § 1 kk oddał oskarżonego pod dozór kuratora sądowego, a na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 kk zobowiązał oskarżonego do wykonywania pracy zarobkowej

5. INNE ROZSTRZYGNIĘCIA ZAWARTE W WYROKU

Oskarżony

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku
odnoszący się
do przypisanego
czynu

Przytoczyć okoliczności

6. INNE ZAGADNIENIA

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował
określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez
stronę

7. KOSZTY PROCESU

Punkt

rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Mając na uwadze sytuację majątkową oskarżonego, Sąd na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego od opłaty sądowej, a wydatkami poniesionymi w sprawie obciąża Skarb Państwa.

8. PODPIS

II K 116/20

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE