Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku w całości

Decyzją z 4.03.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że T. N. jako pracownik płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 8.09.2020 r. zarzucając pozorność umowy o pracę. (decyzja w aktach ZUS)

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą wnioskodawca złożył od niej odwołanie, negując pozorności umowy o pracę. (odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. (odpowiedź na odwołanie k. 11-12)

W piśmie procesowym z 17.05.2021 r. płatnik składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. w całości przyłączył się do stanowiska ubezpieczonego T. N., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i stwierdzenie, że ubezpieczony podlega od 8.09.2020 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu spornej umowy o pracę. (pismo procesowe płatnika składek z 17.05.2021 r. k. 23-28)

Na rozprawie z 29.10.2021 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w n/n sprawie- wnioskodawca poparł odwołanie, pełnomocnik płatnika przyłączył się do odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (e-prot. z 24.09.2021 r.: 00:01:54)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Zainteresowany płatnik składek - (...) Sp. z o.o. w Ł., prowadzi działalność gospodarczą w zakresie cateringu oraz polegającą na obsłudze kadrowej restauracji prowadzonych przez podmioty zewnętrzne. W ramach prowadzonej działalności Spółka (...) Sp. z o.o. zatrudnia i zatrudniała wielu pracowników gastronomii, począwszy od managerów, po kucharzy, kelnerów, dostawców oraz pomoc kuchenną. Płatnik prowadzi 4 restauracje: G. P., F. B., Tabu S., W. S.. Stan zatrudnienia w roku 2020 z uwagi na postępującą pandemię C.-19 oraz związaną z tym na rynku niepewność sytuacji, uległ znacznemu zmniejszeniu. Zakres działalność spółki w 2020 roku był uzależniony głównie od sytuacji związanej z rozwojem pandemii, która znacząco wpłynęła na rynek usług restauracyjno-gastronomiczny, powodując jego załamanie. Przychody uzyskane w 2020 roku przez (...) Sp. z o.o. z tytułu świadczonych usług wyniosły łącznie 1.956.000 zł, natomiast rachunek zysków i strat za 2020 rok zamknął się stratą na poziomie 90.000,00 zł. W 2019 roku przychody płatnika wyniosły łącznie 2.951.000 zł, natomiast rok 2019 został zamknięty zyskiem na poziomie 994.000,00 zł.

( wydruk z KRS k. 1-5, 40-42 akt ZUS, k. 29-31, wstępny rachunek finansowy płatnika za rok 2020 k.56, wykaz przychodów w roku 2020 k. 53-55, deklarację PIT-4R za 2019r. K. 43-45 akt ZUS, deklarację VAT-7 k. 16-39 akt ZUS, zeznania świadka J. K. e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:05:13)

T. N. jest osobą obcą w stosunku do płatnika. ( okoliczność niesporna)

T. N. jest z zawodu kucharzem. Pod koniec lutego 2020 r. wnioskodawca zwolnił się z poprzedniej pracy i zaczął poszukiwać nowego zatrudnienia.

(zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:01:08-00:07:44 w zw. z e-prot. z 29.10.2021 r. 00:08:49)

T. N. został zatrudniony przez płatnika - (...) Sp. z o.o. po zgłoszeniu się przez wnioskodawcę na ogłoszenie płatnika na (...) o poszukiwaniu pracowników na stanowisku kucharza. Płatnik składek po przeprowadzonej rekrutacji zatrudnił wnioskodawcę z uwagi na posiadane przez niego wieloletnie doświadczenie zawodowe w pracy kucharza, w tym wieloletnią pracę w renomowanych (...) restauracjach: R. i Bicykl. Początkowo płatnik zatrudnił wnioskodawcę w marcu 2020 r. na umowę zlecenie. W połowie marca 2020 r. rozpoczął się lockdown z uwagi na pandemię C.-19 i wnioskodawca pozostał wtedy bez pracy. Kolejną umowę zlecenie wnioskodawca zawarł z płatnikiem w okresie wakacyjnym, gdy zniesiono obostrzenia w branży gastronomicznej w związku z pandemią.

(zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:01:08-00:07:44 w zw. z e-prot. z 29.10.2021 r. 00:08:49, zeznania świadka J. K. e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:05:13, zeznania świadka K. M. e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:13:06

T. N. został zatrudniony przez płatnika składek na stanowisku kucharz w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 2.600,00zł brutto miesięcznie początkowo na podstawie umowy o pracę z 8.09.2020 r. na okres próbny od 8.09.2020 r. do 3.12.2020 r. następnie na podstawie umowy o pracę z 4.12.2020 r. na czas określony od 4.12.2020 r. do 31.08.2023 r. a na mocy aneksu z 1.01.2021 r. od 1 stycznia 2021r. za wynagrodzeniem w wysokości 2.800,00zł brutto miesięcznie.

(umowy o pracę k. 64, 66, aneks k. 68)

Gdy płatnik zatrudnił we wrześniu 2020 r. T. N. przychody spółki z tytułu świadczonych usług wyniosły 687.193,99 zł.

( wykaz przychodów płatnika z roku 2020 w aktach ZUS );

Wnioskodawca w dacie podpisywania umowy o pracę z płatnikiem posiadał ważne orzeczenie lekarskie z 8.09.2020 r. o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku kucharza u płatnika.

(orzeczenie lekarskie w aktach osobowych k. 57 )

Wnioskodawca przed przystąpieniem do wykonywania na rzecz płatnika pracy został przeszkolony wstępnie w dziedzinie BHP.

( karta szkolenia wstępnego BHP w aktach osobowych k. 57 )

Płatnik składek utworzył dla wnioskodawcy akta osobowe.

(okoliczność niesporna, a nadto k. 57)

T. N. od 8.09.2020 r. świadczył pracę na rzecz płatnika na stanowisku kucharza w restauracji (...) przy al. (...) w Ł. w zależności od tygodnia w godzinach 9-17, 10-18, 11-19, od poniedziałku do piątku. Restauracja ta jest otwarta w godz. od 10.00 do 22.00. T. N. nie był upoważniony do podpisywania dokumentów firmowych płatnika. Praca wnioskodawcy na stanowisku kucharza polegała na gotowaniu, wydawaniu dań, czynnościach porządkowych. Wnioskodawca pracował na zmianie 8-godzinnej. Były 3 zmiany. Zmiany nachodziły się na siebie. Pierwsza zmiana była od 10.00 do 18.00. Na jednej zmianie było ok. 8 kucharzy. Śniadania były wydawane w w/w restauracji od godz. 10.00. Czasem na zmianie było potrzebnych 4 kucharzy, a czasem nawet 11. Wnioskodawca i inni kucharze pracowali według grafików tygodniowych, dwutygodniowych lub miesięcznych – zależało to od aktualnej sytuacji, miesiąca. Grafik układał szef kuchni lub jego zastępca. Bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy był A. N., którego płatnik zatrudnił w restauracji (...) na stanowisku szefa kuchni.

( zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:01:08-00:07:44 w zw. z e-prot. z 29.10.2021 r. 00:08:49, zeznania świadka J. K. e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:05:13, zeznania świadka K. M. e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:13:06, zeznania świadka K. I. e-prot. z 29.10.2021 r.: 00:02:00)

U płatnika - (...) Sp. z o.o. inne osoby zatrudnione na tym samym stanowisku co wnioskodawca, otrzymują takie samo wynagrodzenie jak T. N.. Powierzone T. N. prace przed jego zatrudnieniem wykonywali inni pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Do 31.12.2020 r. otrzymywali wynagrodzenie w wysokości 2.600,00zł brutto, natomiast od 1.01.2021 r. w wysokości 2.800,00zł brutto.

( zestawienie pracowników k. 32-52)

W związku z nieobecnością T. N. nie został zatrudniony inny pracownik. (okoliczność niesporna)

U wnioskodawcy w listopadzie 2020 r. ujawniły się stany lękowe oraz depresyjne, które spowodowały konieczność podjęcia leczenia. W związku z tym w okresie od listopada 2020 roku ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich do 17.01.2021 r. z przyczyn psychiatrycznych. Wcześniej wnioskodawca nie leczył się psychiatrycznie.

( zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:01:08-00:07:44 w zw. z e-prot. z 29.10.2021 r. 00:08:49 , dokumentacja medyczna k. 71-82, 93—96, 101,paragon k. 83, druki (...) k. 69-70)

Od 18.01.2021 r. wnioskodawca po zakończeniu leczenia powrócił do pracy u płatnika.

(zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:01:08-00:07:44 w zw. z e-prot. z 29.10.2021 r. 00:08:49)

Płatnik składek prowadził dla wnioskodawcy ewidencję czasu pracy za okres od września do grudnia 2020r. Wnioskodawca po przybyciu do pracy podpisywał się na listach obecności.

Ponadto płatnik prowadził dla wnioskodawcy listy płac za okres od września do grudnia 2020r.

( zeznania świadka J. K. e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:05:13, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.06.2021 r.: 00:01:08-00:07:44 w zw. z e-prot. z 29.10.2021 r. 00:08:49, karta ewidencji czasu pracy i listy płac w aktach ZUS)

Wynagrodzenie było przez płatnika wypłacane do 10-ego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy odwołującego.

( okoliczność niesporna)

Płatnik składek zgłosił T. N. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 8 września 2020r. z kodem tytułu ubezpieczenia pracownik. Dokument (...) płatnik składek przekazał 9 września 2020r. płatnik składek złożył za T. N. imienne raporty miesięczne o należnych składkach, w których wykazał pełen wymiar czasu pracy i miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za miesiące: wrzesień 2020r. w wysokości 0,00zł, październik 2020r. w wysokości 2.009,20zł, listopad 2020r. w wysokości 2.600,00zł, za grudzień 2020r. w wysokości 86,67zł, za styczeń 202lr. w wysokości 0,00zł.

( okoliczność niesporna)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu, a ponadto na podstawie korelujących z nimi w całości zeznań świadków oraz wnioskodawcy, którzy jednoznacznie potwierdzili, że ubezpieczony faktycznie w badanym okresie wykonywał na rzecz płatnika umówioną pracę kucharza zgodnie z umową o pracę. Dodać należy, że ZUS nie podważył wartości dowodowej zeznań świadków, którzy w sposób logiczny i spójny wyjaśnili na czym polegała praca wnioskodawcy w badanym okresie, a Sąd uznał, że zeznania te stanowią w pełni wartościowy środek dowodowy, albowiem były to osoby, które w tym samym czasie co wnioskodawca wykonywały na rzecz płatnika pracę, a zatem miały w tym zakresie odpowiednią wiedzę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2021 r., poz. 423 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne, będące pracownikami, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Oznacza to, że warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym jest posiadanie statusu pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 1 omawianej ustawy, który to przepis stanowi, że za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. W konsekwencji powyższego, decydujące znaczenie dla powstania stosunku ubezpieczeniowego ma uprzednie istnienie stosunku pracy.

W świetle art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Na tle cytowanego przepisu zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie określone zostały konstytutywne cechy stosunku pracy, odróżniające go od innych stosunków prawnych. Należą do nich: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006 roku, I PK 110/06, Lex nr 207175)

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy organ rentowy podnosił, iż zakwestionowana umowa o pracę z 8.09.2020 r. zawarta została między stronami dla pozoru, w celu skonstruowanie okoliczności świadczących o istnieniu stosunku pracy pomiędzy płatnikiem i odwołującym się T. N..

To stanowisko organu rentowego, zdaniem Sądu Okręgowego, nie znajduje żadnego oparcia w dowodach zebranych w sprawie.

W ocenie Sądu, brak podstaw do ustalenia, że zawarta przez strony umowa o pracę z 8.09.2020 r. miała charakter pozorny oraz, że czynność ta została dokonana w celu obejścia prawa.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli polegającą na świadomej, a przy tym ujawnionej wobec adresata i przez niego aprobowanej, niezgodności pomiędzy treścią złożonego oświadczenia woli, dostępną dla innych uczestników obrotu, a rzeczywistą wolą osoby składającej to oświadczenie. Pozorne oświadczenie woli ma miejsce wówczas gdy jest skierowane do adresata. Wada tego oświadczenia polega na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz (art. 83 § 1 kodeksu cywilnego).

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła /por. wyroki SN z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04,OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712/.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W niniejszej sprawie stosunek prawny, w ramach którego wnioskodawca świadczył pracę na rzecz płatnika składek prowadzącego działalność gospodarczą, spełnia cechy stosunku pracy określone w powołanym wyżej przepisie art. 22 § 1 k.p. Wnioskodawca bowiem podjął pracę u płatnika zgodnie z badaną umową i rzeczywiście wykonywał umówioną pracę na stanowisku kucharza w spornym okresie od 8.09.2020 r. do czasu powstania niezdolności do pracy w związku ze stwierdzonym u niego stanem lękowym i depresyjnym. Podkreślić należy, że w dacie zawierania umowy o pracę wnioskodawca był zdolny do wykonywania pracy kucharza co potwierdza orzeczenie lekarza medycyny pracy z 8.09.2020 r., a nadto w dokumentacji medycznej skarżącego zapisano, że przed 23.11.2020 r. (k. 93) wnioskodawca nie leczył się psychiatrycznie i nie ma żadnych zapisów w dostępnej w aktach dokumentacji medycznej wnioskodawcy świadczących o tym, by było w najbliższej przyszłości zaplanowane jakiekolwiek długotrwałe leczenie. Zarówno wykształcenie, jak zdobyte dotychczas doświadczenie zawodowe przez wnioskodawcę nakazują uznać, że płatnik podjął racjonalną decyzję zatrudniając skarżącego, którego umiejętności i predyspozycje do pracy na stanowisku kucharza miał już możliwość ocenić z racji wcześniejszego zatrudnienia na umowy zlecenia. Przesłuchani w sprawie wnioskodawca oraz świadkowie w sposób koherentny zeznali, że odwołujący rzeczywiście wykonywał w badanym okresie umówioną pracę w firmie płatnika na stanowisku kucharza, a nadto szczegółowo wyjaśnili na czym konkretnie polegała praca na zmiany w restauracji (...). Z zeznań tych wynika, że bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy był szef kuchni A. N., który układał grafiki pracy kucharzy i nadzorował ich pracę. Nie ma też żadnych wątpliwości według Sądu, że zeznania wnioskodawcy i świadków potwierdziły, że ubezpieczony miał odpowiednie kwalifikacje z racji wykształcenia i dotychczasowego doświadczenia do wykonywania powierzonej mu przez płatnika pracy kucharza. Nie sposób też nie zauważyć, że płatnik zatrudniał kucharzy za wynagrodzeniem jakie miał także wnioskodawca, a także, że kondycja finansowa firmy umożliwiała zatrudnienie kucharzy z takim wynagrodzeniem. Zdaniem Sądu brak podstaw do kwestionowania zeznań świadków w zakresie w jakim potwierdzili wykonywanie pracy kucharza przez wnioskodawcę, skoro znajdują one potwierdzenie w złożonych dokumentach, a nadto świadkowie byli osobami obcymi w stosunku do stron, a zatem nie mieli żadnego interesu, aby składać zeznania korzystne dla jednej z nich. Trzeba też podkreślić, że wartości dowodowej zeznań przesłuchanych świadków nie podważał w toku niniejszego postępowania organ rentowy. Nie ulega przy tym zdaniem Sądu żadnych wątpliwości, że w dacie podpisania spornej umowy o pracę strony w żaden sposób nie mogły antycypować, że wnioskodawca w listopadzie 2020 r. stanie się niezdolny do pracy, skoro z dostępnej dokumentacji wynika, że nie leczył się wcześniej psychiatrycznie. Sama okoliczność, że płatnik w okresie niezdolności do pracy wnioskodawcy nie zatrudnił innego pracownika na zastępstwo nie świadczy w ocenie Sądu o pozorności zatrudnienia, gdyż płatnik racjonalnie zorganizował w tym czasie pozostałych pracujący u niego w systemie zmianowym kucharzy, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę okoliczność notoryjną, którą jest pandemia C.-19 i związane z nią ograniczenia, które niewątpliwie dotknęły w sposób bardzo poważny branżę gastronomiczną. Podkreślić jednak dodatkowo należy, że wnioskodawca po zakończeniu leczenia nadal pozostaje pracownikiem płatnika, powrócił do wykonywania pracy kucharza u płatnika w restauracji (...), co pośrednio także wskazuje na to, że zatrudnienie wnioskodawcy nie było pozorne.

Reasumując - Sąd zważył, że całokształt ustalonych przedmiotowej sprawie okoliczności w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wskazuje, że wnioskodawca zawierając sporną umowę o pracę miał zamiar świadczyć pracę i rzeczywiście na jej podstawie świadczył umówioną pracę kucharza na rzecz płatnika składek, a płatnik faktycznie miał rzeczywiste i uzasadnione powody by zatrudnić w swojej firmie wnioskodawcę, przyjmował pracę świadczoną przez odwołującego i wypłacał za nią umówione wynagrodzenie.

W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu, brak jest podstaw do twierdzenia, że umowa ta była czynnością „fikcyjną”. Ubezpieczony podjął bowiem wykonywanie czynności wynikających z umowy o pracę z 8.09.2020 r. do czasu powstania niezdolności do pracy i wykonywał je, a po zakończeniu zwolnienia lekarskiego powrócił do pracy u płatnika i nadal pozostaje z płatnikiem w stosunku pracy.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca jako pracownik u płatnika składek od 8.09.2020 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu i w rezultacie zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł jak w sentencji wyroku na mocy powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

A.P.