Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 kwietnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, iż M. J. z powodu osiągania przychodu przekraczającego 70 % przeciętnego wynagrodzenia pobrała nienależne świadczenie za okres od 1 grudnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. w łącznej kwocie 559, 91 zł z tytułu renty socjalnej i w związku z powyższym zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu wskazanego nienależnie pobranego świadczenia. /decyzja – k. 261-262 akt ZUS/

W dniu 5 maja 2021 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. J. od ww. decyzji. W treści odwołania skarżąca podniosła, że decyzja jest krzywdząca bowiem wysokość otrzymywanego przez nią wynagrodzenia co miesiąc w 2020 r. nie przekraczała kwoty 2600 zł brutto miesięcznie. Wnioskodawczyni podniosła, iż w okresie o 28 października 2020 r. do 30 listopada 2020 przebywała na zasiłku chorobowym a właściwym do wypłaty tego zasiłku był ZUS, który należne świadczenie wypłacił w grudniu 2020 r. co powodowało skumulowanie dochodów. /odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc iż wnioskodawczyni nie kwestionuje okoliczności, że w grudniu 2020 r. doszło do skumulowania przychodów a osiągnięty przez wnioskodawczynię przychód wyniósł 4633,88 zł tj. 2600 zł wynagrodzenie Przedsiębiorstwo Handlowo – Produkcyjne (...) plus zasiłki chorobowe 239,28 + 897,30 zł + 897,30 zł. /odpowiedź na odwołanie – k. 6/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. przyznał M. J. rentę socjalną od 1 lutego 2010 r. na stałe. Organ rentowy przyznając ubezpieczonej rentę pouczył ją o treści art. 10 ust. 6 ustawy o rencie socjalnej i konieczności powiadomienia organu rentowego o wszelkich okolicznościach mających wpływ na prawo do renty. Pouczenie w tym przedmiocie zawierała także każda kolejna decyzja dotycząca wskazanego świadczenia, oraz informacja wysłana wnioskodawczyni w dniu 22 grudnia 2011 roku. /decyzja z 16.04.2010 r. z pouczeniem – k. 50-51akt ZUS, decyzja z dnia 3.03.2011 r. k. 70-71 akt ZUS, decyzja z dnia 3.03.2011 r. k. 72/73 akt ZUS, decyzja z 30.01.2012 k. 83/83 akt ZUS, decyzja z 25.03.2013 k. 108/109 akt ZUS, informacja k. 174/175, decyzja z 8.06.2016 k. 184/185, decyzja z 4.09.2018 r. k. 194/195 akt ZUS, decyzja z 4.09.2018 r. k.206/207 akt ZUS decyzja z dnia 4.09.2018 r. k. 206/209/

M. J. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlowo – Produkcyjnym (...) za wynagrodzeniem 2600 zł miesięcznie. /bezsporne/

W okresie o 28 października 2020 r. do 30 listopada 2020 wnioskodawczyni była niezdolna do pracy i przebywała na zasiłku chorobowym. /bezsporne/

W grudniu 2020 r. przychód ubezpieczonej wyniósł: 4633,88 zł tj. 2600 zł tytułem wynagrodzenia za pracę Przedsiębiorstwo Handlowo – Produkcyjne (...) oraz zasiłki chorobowe wypłacone przez ZUS za okres wcześniejszy w kwotach 239,28 + 897,30 zł + 897,30 zł. /bezsporne/

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz zgromadzonych w aktach sprawy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ k.p.c., zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniosków dowodowych, po pouczeniu o możliwości ich zgłaszania dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione. /tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17/. Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron oraz odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości. /por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17/.

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1300), prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

W myśl art. 10 ust. 2 za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej.

Za przychód, o którym mowa w ust. 1, w przypadku prowadzenia działalności pozarolniczej uważa się przychód stanowiący zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875), zwanej dalej „ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych” ( ust. 3). Za przychód, o którym mowa w ust. 1, uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego ( ust. 4).

W myśl art. 10 ust. 6 prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody, o których mowa w ust. 1-5a, w łącznej kwocie wyższej niż 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych.

Stosownie do treści art. 10 ust. 7 ww. ustawy osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy są obowiązani niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Powiadomienie następuje w formie pisemnego oświadczenia. W przypadku gdy składki na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu.

Stosownie zaś do treści art. 10 ust. 9 ww. ustawy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do 14. dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego, kwotę przychodu, o której mowa w ust. 6, z zaokrągleniem w górę do pełnych dziesiątek groszy.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 1054), w okresie od 1 grudnia 2020 r. do 28 lutego 2021 r. objętym zaskarżoną decyzją, kwota przychodu odpowiadająca 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosiła 3 618,30 zł.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że ubezpieczona w grudniu 2020 r. osiągnęła przychód z tytułu zatrudnienia oraz w związku z wypłaconymi jej przez organ zasiłkami chorobowymi, przekraczający 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za dany kwartał kalendarzowy i nie ma tutaj znaczenia za jaki faktycznie okres ZUS wypłacił wówczas wnioskodawczyni wskazane świadczenia.

Stosownie bowiem do treści art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 t.j.) przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Z definicji pojęcia przychodu jako świadczenia otrzymanego czy też w niektórych przypadkach postawionego do dyspozycji należy też wnosić o momencie jego uzyskania. Konieczne jest zatem określenie momentu uzyskania przychodu, by przyporządkować przychód do danego okresu rozliczeniowego - roku podatkowego, a w przypadkach rozliczania renty socjalnej również miesiąca (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 10 listopada 2016 r., III AUa 542/16).

Podobne stanowisko wyraził także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 listopada 2008 r., zgodnie z którym Rozliczenie renty socjalnej z uwagi na uzyskany przychód następuje w skali miesiąca (w którym został osiągnięty), a nie w skali roku, czy kwartału.

A zatem mając na względzie powyższe należy wskazać, że rozliczenie dodatkowych przychodów uzyskiwanych w czasie pobierania renty socjalnej następuje w miesiącu uzyskiwania przychodu, a zatem nie istnieje prawna możliwość przyjęcia, że skoro zasiłki chorobowe wypłacone przez ZUS były należne za inny miesiąc to ich wypłata w spornym miesiącu nie powinna być wliczona do miesięcznego przychodu razem z wynagrodzeniem za pracę za ten miesiąc.

Wprawdzie przekroczenie przez wnioskodawczynię kwoty dopuszczalnego przychodu nie jest okolicznością zawinioną przez nią, ale mimo to osiągnięty przychód powodował zawieszenie wypłaty renty socjalnej, a zatem wypłacone w tym miesiącu tj. w grudniu 2020 2019 r. było nienależnym w rozumieniu przepisu art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 53) mającym zastosowanie w sprawie z mocy art. 15 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.

Stosownie do treści art. 138 ust. 1 ww. ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu., przy czym ust. 2 pkt 1 zawiera definicję nienależnie pobranych świadczeń. Są to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Natomiast według ust. 4 nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenie zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach – za okres dłuższy niż 3 lata z zastrzeżeniem ust. 5.

A zatem podstawą uznania świadczenia za nienależne jest zaistnienie okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenia prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Chodzi tu o okoliczności, które nie istniały w chwili przyznania świadczenia, natomiast powstały w czasie jego pobierania.

Uwzględniając powyższe nie ulega wątpliwości Sądu Okręgowego, że nie było intencją wnioskodawczyni jakiekolwiek wprowadzenie w błąd organu rentowego ani też pobranie nienależnych świadczeń, ale przepisy ubezpieczeń społecznych są skonstruowane w sposób wykluczający zastosowanie zasad współżycia społecznego i tym samym uznanie, że skoro wnioskodawczyni nie ponosi winy za wypłacenie mu zasiłków chorobowych za okresy wcześniejsze i wynagrodzenia za pracę w jednym miesiącu rozliczeniowym, to nie powinna być zobowiązana do zwrotu renty socjalnej nie może zostać zaakceptowane.

W świetle zatem cytowanych przepisów oraz na tle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd, decyzja organu rentowego zobowiązująca skarżącego do zwrotu nienależnie pobranej renty socjalnej jest całkowicie zasadna.

Podkreślić jednocześnie należy, że przepis art. 138 ust. 2 pkt 1 wyżej cytowanej ustawy uzależnia zwrot uznanego za nienależnie wypłacone świadczenie od prawidłowego pouczenia o skutkach pobierania świadczenia bez podstawy prawnej. W związku jednak z okolicznością, że skarżąca został szczegółowo pouczona o konieczności informowania organu rentowego o okolicznościach mających wpływ na wysokość pobieranych świadczeń o okolicznościach powodujących ich zawieszenie, brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania skarżącej.

W świetle tych okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

J.L.