Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XI GC 1705/19

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym dnia 24 czerwca 2019 r. do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydziału Cywilnego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wniosła przeciwko M. M. o zapłatę kwoty 14 411 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych. Powódka dochodzi od pozwanej opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej w lokalu pozwanej.

Nakazem zapłaty z dnia 21 sierpnia 2019 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydziale Cywilnym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana wniosła sprzeciw od ww. nakazu zapłaty zaskarżając nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana zakwestionowała roszczenie powódki co do zasady jak i wysokości.

Postanowieniem z dnia 29 października 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi.

W toku procesu strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana prowadzi Cukiernię (...) w lokalu położonym w dwupiętrowym budynku przy ul. (...) w N.. W cukierni pozwanej są dwa piece, lodówka i chłodnia. Lokal ten mieści się na parterze kamienicy. Nad cukiernią pozwanej znajdują się lokale mieszkalne. W drugiej części kamienicy znajduje się sklep spożywczy. Złącze ZK-1 i skrzynka licznikowa energii elektrycznej wraz z przekładnikami znajdują się na zewnątrz budynku wspólnoty mieszkaniowej, w którym mieści się cukiernia pozwanej. Na drzwiach rozdzielni z opisem "pomiar" brak jest wziernika. Każdorazowy odczyt wiąże się z otwarciem drzwi skrzynki przez inkasenta.

Na podstawie umowy kompleksowej z dnia 19 stycznia 2017 r. (...) Spółka Akcyjna w P. świadczyła na rzecz pozwanej usługę kompleksową sprzedaży energii elektrycznej i zapewnieniu usług dystrybucji do ww. lokalu. Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wymieniona jest jedynie jako Operator Systemu Dystrybucyjnego. OWU do tej umowy w § 5 ust. 1 przewidywały obowiązek zabezpieczenia przez odbiorcę układu pomiarowo - rozliczeniowego znajdującego się na terenie lub obiekcie odbiorcy.

Pozwana zgłaszała powódce przecięcie kłódki do drzwi rozdzielni. Z uwagi na brak kłódki do licznika miały dostęp osoby trzecie. Pozwana, ani jej pracownicy nie zrywali plomb, nie ingerowali w liczniki, ani nie zaglądali do rozdzielni.

Pozwana w 2018 roku otrzymała fakturę za energię elektryczną na kwotę 400 zł za okres dwóch miesięcy, która wydała się pozwanej za niska. Dotychczas dostawała bowiem faktury średnio do 4000 zł za dwa miesiące. Pozwana zadzwoniła na infolinię elektrowni, próbując wyjaśnić, czy nie ma jakiejś nadpłaty. Konsultantka infolinii powiedziała, że przyśle kogoś do kontroli.

Dnia 5 lutego 2019 r. na skutek dokonanych w dniach 17 i 18 grudnia 2018 r. telefonicznych zgłoszeń przez M. M. pracownicy powódki dokonali kontroli urządzeń pomiarowych znajdujących się na nieruchomości, w której znajduje się lokal pozwanej. W wyniku kontroli stwierdzili oni nielegalny pobór energii elektrycznej w układzie pomiarowym na fazach L1, L2, L3. Pozwana zgłosiła do protokołu kontroli zastrzeżenie, że to nieznana osoba zerwała plombę i ukradła bezpieczniki w skrzynce na zewnątrz.

Po tej kontroli pracownicy powódki zabezpieczyli skrzynkę na zewnątrz, założyli nową kłódkę i plombę.

Dowód:

- umowa, OWU, kopie faktur k. 210-245;

- protokół z dnia 5 lutego 2019 r. wraz z załącznikami k. 37-39;

- taryfa k. 46v.-49;

- dokumentacja fotograficzna k. 50-69;

- nagrania rozmów telefonicznych k. 195;

- zeznania świadka A. P. k. 165-166;

- zeznania świadka K. L. k. 169-170;

- zeznania pozwanej M. M. k. 197v.-198v.

Dnia 11 lutego 2019 r. powódka sporządziła wyliczenie opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej, ustalając łączny koszt pobranej energii na kwotę 21 481,74 zł netto.

Dowód:

- wyliczenie z dnia 11 lutego 2019 r. k. 40.

Dnia 13 lutego 2019 r. powódka wystawiła wobec pozwanej notę obciążeniową nr (...) na kwotę 20 185,44 zł tytułem nielegalnego poboru energii elektrycznej.

Dowód:
­ - nota z dnia 13 lutego 2019 r. k. 42.

Pozwana kwestionowała zasadność ww. noty, w związku z czym skontaktowała się z infolinią powódki i następnie złożyła odwołanie.

Dowód:

- nagrania rozmów telefonicznych k. 195;

- zeznania pozwanej M. M. k. 197v.-198v.

W efekcie odwołania pozwanej dnia 15 marca 2019 r. powódka ponownie sporządziła wyliczenie opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej, ustalając łączny koszt pobranej energii na kwotę 14 110,62 zł netto.

Dowód:

- wyliczenie z dnia 15 marca 2019 r. k. 41;

- zeznania pozwanej M. M. k. 197v.-198v.

Dnia 19 marca 2019 r. powódka wystawiła wobec pozwanej korektę noty obciążeniowej nr (...) do noty nr (...) na kwotę 14 110,62 zł. Pozwana kwestionowała ww. notę. Po kontroli rachunki za energię elektryczną oscylowały wokół 4000 zł za okres 2 miesięcy.

Dowód:

­ - nota z dnia 19 marca 2019 r. k. 43, 76;

- zeznania pozwanej M. M. k. 197v.-198v.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. zawiadomiła policję o kradzieży energii elektrycznej na terenie cukierni pozwanej na szkodę powódki. Pozwana, która zeznawała w toku dochodzenia w charakterze świadka, nie miała postawionego zarzutu kradzieży prądu. W toku tego postępowania ustalono, że dostęp do licznika i możliwość ingerencji w jego układ miała każda postronna osoba, ponieważ znajdował się on na terenie posesji, a drzwi od skrzyni, w której znajdowały się liczniki, były otwarte. Postanowieniem z dnia 27 marca 2019 r. dochodzenie w tej sprawie zostało umorzone, wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa kradzieży energii elektrycznej,

Dowód:

- kopia dokumentów z akt sprawy (...)

- postanowienie z dnia 27 marca 2019 r. k. 130-131;

- zeznania pozwanej M. M. k. 197v.-198v.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2019 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 14 110,62 zł w terminie do dnia 23 kwietnia 2019 r., które okazało się bezskuteczne.

Dowód:

- pismo z dnia 9 kwietnia 2019 r. k. 44.

Ingerencja w zasilanie cewek napięciowych licznika nastąpiła w przybliżeniu we wrześniu 2018 r. i trwała do 5 lutego 2019 r. (dnia kontroli). Ingerencja w zasilanie cewek napięciowych polegała na usunięciu jednej wkładki bezpiecznikowej, wykręceniu jednej wkładki uszkodzonej oraz pozostawieniu jednej wkładki sprawnej. W tym momencie licznik mierzył tylko energię zużywaną na jednej fazie, tj. fazie L2.

Stan bezpieczników nie był w jakikolwiek sposób sygnalizowany. Obowiązkiem dystrybutora (montującego ten licznik) było założenie sygnalizacji ciągłości zasilania (bezpieczników) cewek napięciowych poprzez tak zwaną sygnalizację „na jasno”, tj. wbudowanie oprawy z żarówkami podłączonymi równoległe do każdego gniazda bezpiecznikowego. Uszkodzenie wstawki w takim przypadku powoduje uruchomienie żarówki i sygnalizację awarii układu pomiarowego. Takie sygnalizacje są montowane wszędzie, gdzie zabezpiecza się zasilanie cewek napięciowych licznika (tak jak tu przy pomiarze półpośrednim). (...) awaria musiała być wykonana przez osobę wykwalifikowaną znającą zasady działania układu pomiarowego z pomiarem typu pół-pośredniego. (...) w ten sposób była pobierana normalnie, jednakże zliczana przez licznik tylko z fazy „L2”.

Odbiór energii elektrycznej pobieranej w okresie od 20 lipca 2018 r. do momentu kontroli 5 lutego 2019 r. odbywał się w warunkach awaryjnych przy nieciągłości zasilania dwóch cewek napięciowych licznika L1 i L3.

Nieprawidłowo rozliczono również opłatę za nielegalne pobieranie energii ( (...)). Należy wyliczyć średnie dzienne zużycie energii, gdy była ona pobierana bezawaryjnie i pomnożyć przez ilości dni zużycia energii w okresach awaryjnych (różnica między wartościami powinna być zwrócona przez odbiorcę dystrybutorowi).

Dowód:
­ - opinia biegłego sądowego Z. R. k. 250-256, 272-276.

Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron, jak również dowody z dokumentów, których autentyczności strony nie kwestionowały częściowo wyprowadzając odmienne wnioski. W ocenie Sądu złożone dokumenty, w szczególności protokół kontroli z 5 lutego 2019 r., nie pozwalają na przypisanie pozwanej odpowiedzialności za nielegalny pobór energii. Zeznania świadków powódki sąd uznał w zakresie, w jakim znajdowały one odzwierciedlenie w pozostałym, niekwestionowanym materiale dowodowym. Zeznania świadków nie potwierdziły, że to akurat pozwana dokonała ingerencji w układ pomiarowy, jako że dostęp do licznika znajdującego się w skrzynce na zewnątrz budynku wspólnoty mieszkaniowej miały także osoby trzecie.

Sąd bazował również na dowodzie z pisemnej opinii biegłego sądowego. Biegły Z. R. jest stałym, długoletnim biegłym sądowym. Nie ma podstaw do podważania jego kwalifikacji, wyjaśnień i metodyki opartych na wiedzy i doświadczeniu. Sąd ocenił opinię jako rzetelną i logiczną, nie sugerując się przy tym stwierdzeniami biegłego w zakresie oceny prawnej roszczenia. Biegły opiniował na podstawie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego, m.in. kserokopii dostarczonych faktur VAT za okres od 20.03.2018 r. do 31.12.2019 r. Słusznie przy tym biegły zauważył, że na drzwiach rozdzielni brak jest wziernika, a inkasent oprócz odczytu wskazań ma obowiązek sprawdzenia stanu plomb licznika. Mimo widocznych uszkodzeń plomb inkasent nie zasygnalizował tego faktu. Biegły zwrócił również uwagę, że kontrolujący w swoim protokole napisali o nielegalnym pobieraniu energii na fazach L1, L2, L3. Jak wskazał biegły, stwierdzenia w tym protokole są błędne, co przedstawiają fotografie, albowiem gdyby było tak jak w protokole, to licznik nie mierzyłby jakiejkolwiek energii. Zauważył również biegły, że pracownicy powódki nie uwzględniają przypadków awarii i traktują każdą nieprawidłowość, jaka wystąpi przy pomiarze energii w obrębie licznika, jako (...). Kategorycznie wskazał, że w żadnym przypadku nie można stosować naliczeń za (...) zgodnie z "Taryfą dla usług dystrybucji (...)" tak jak to uczyniła powódka w "Korekcie noty obciążeniowej Nr (...) - Oryginał do noty obciążeniowej Nr (...)". Biegły ustosunkował się również do podniesionych przez powódkę zarzutów, podtrzymując wyrażone w opinii głównej stanowisko. Logicznie wyjaśnił, że wszystkie symptomy powstałej sytuacji od strony pozwanej świadczyły o powstaniu awarii układu pomiarowo – rozliczeniowego, zwłaszcza że pozwana powiadomiła powódkę o powyższym fakcie.

Sąd jako w pełni szczere i prawdziwe ocenił zeznania pozwanej. W tym miejscu odnotować należy, że sama postawa przedprocesowa pozwanej (pozwana nie tylko sama dokonała zgłoszenia zauważonych nieprawidłowości, ale od początku negowała żądanie, domagała się wyjaśnień) i w toku procesu, m.in. sposób składania zeznań, przemawiają za wiarygodnością jej stanowiska. Pozwana od początku aktywnie bierze udział w procesie. Jej wnioski dowodowe faktycznie zmierzały do wyjaśnienia sprawy (np. dowód z akt postępowania przygotowawczego, nagrania rozmowy telefonicznej z infolinią powódki). Wbrew twierdzeniom powódki ustalona chronologia zdarzeń świadczy o tym, że pozwana działała logicznie i jest ona prawdomówna.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka domagała się zapłaty od pozwanej opłaty z tytułu stwierdzonego w toku kontroli nielegalnego poboru energii w lokalu pozwanej. W niniejszej sprawie powódka domaga się opłaty zgodnie z taryfą.

Nielegalne pobieranie paliw lub energii zdefiniowane jest w art. 3 pkt 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2017 r. poz. 220 t.j.) jako pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy.

Podstawę prawną żądania stanowi art. 57 ust. 1 pkt 1 Prawa energetycznego. Zgodnie z nim w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne może pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór paliw lub energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających paliwa lub energię opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności.

Opłata za nielegalnie pobraną energię ma charakter cywilnoprawny i odszkodowawczy. Obowiązek wniesienia opłaty powstaje w wypadku nielegalnego pobierania energii, a więc faktycznego, a nie tylko potencjalnego, jej odbierania i korzystania z niej. Jej nałożenie wymaga stwierdzenia faktu, że rzeczywiście doszło do nielegalnego poboru i określenia na podstawie taryfy obowiązującej na terenie danego zakładu energetycznego kwoty należnej za nielegalnie pobraną energię. Ciężar dowodu w zakresie wykazania tych przesłanek spoczywa na powodzie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 107/09).

Pozwana kwestionując żądanie pozwu, podnosiła, że z własnej inicjatywy zawiadomiła powódkę o zmianie wysokości otrzymywanych rachunków za prąd. Oraz że powódka nie wykazała, aby do nielegalnego poboru energii doszło z winy pozwanej, zaś organy ścigania umorzyły postępowanie.

W świetle ustalonego stanu faktycznego pozwana nie ponosi odpowiedzialności za rzekomy nielegalny pobór energii. Pozwana nie miała możliwości nadzorowania układu pomiarowo – rozliczeniowego, ani nie dokonywała żadnych w nim ingerencji. Skrzynka z układem pomiarowym znajduje się poza lokalem pozwanej i to osoby trzecie, za które pozwana nie ponosi odpowiedzialności, ewentualnie za które odpowiedzialność ponosić może powódka, mogły dokonać i dokonały ingerencji w ten układ. Pozwana pobierała przy tym energię do jednego lokalu – cukierni, mieszczącym się w budynku wielolokalowym we wspólnocie mieszkaniowej. Z materiału dowodowego wynika, że przed kontrolą powódki doszło do włamania do skrzynki, w szczególności przecięto kłódkę. W świetle ustalonego stanu faktycznego nie można stwierdzić, że to pozwana lub osoba działająca na jej zlecenie ingerowała w działanie układu pomiarowego (tj. usunięcie wkładki bezpiecznikowej, wkręcenie uszkodzonej i jednej sprawnej). Na brak odpowiedzialności pozwanej w takiej sytuacji zwrócił też uwagę biegły sądowy Z. R.. W tym miejscu odnotować należy, że dostęp do skrzynki (kłódki) mieli również pracownicy powódki, inkasenci odczytujący stan licznika. Nadto jak wskazał biegły, skrzynka nie została zamknięta kłódką „energetyczną”. Do licznika miały dostęp osoby trzecie, ponieważ układ nie był zabezpieczony przez powódkę kłódką „energetyczną”, a skrzynka z aparaturą pomiarowo-rozliczeniową znajdowała się poza terenem – lokalem pozwanej.

Pozwana nie może odpowiadać za nieprawidłowe działanie układu pomiarowo-rozliczeniowego, ponieważ nie miała możliwości jego nadzorowania (§ 5 ust. 1 OWU). Ponadto kradzież energii zgłoszono Policji, która umorzyła dochodzenie postanowieniem z dnia 27 marca 2019 r.

Dla poniesienia odpowiedzialności z art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego nie jest wystarczające przyjęcie, że ingerencja w licznik rzeczywiście skutkowała zmianą wskazań pobrań energii, lecz wykazać także trzeba, że ingerencja ta nastąpiła po zainstalowaniu prawidłowo działającego licznika na posesji pozwanych (por. wyrok SO w Gdańsku z 11 lutego 2015 r., sygn. III Ca 1017/14). Tymczasem z materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, czy w ogóle licznik ten był pierwotnie poprawnie podłączony.

Zaznaczenia wymaga, że pozwana zareagowała na zmianę wysokości otrzymywanych rachunków, których wysokość drastycznie spadła, co obrazują jej zeznania, wcześniejsze rachunki, a także przedłożone nagrania rozmów telefonicznych. Mimo zgłoszenia w grudniu 2018 r. nieprawidłowości, kontrola ze strony powódki nastąpiła dopiero w lutym 2019 r., zwieszając rozmiar szkody powódki.

Również kierując się opinią biegłego sądowego, brak jest podstaw do obciążenia pozwanej opłatą z tytułu nielegalnego poboru energii. W swojej opinii wskazał on na nieprawidłowość dokonanych przez powódkę wyliczeń, co nie znajdowało odzwierciedlenia w treści łączącej strony umowy, a przede wszystkim nie powinno zostać naliczone w oparciu o łączącą strony taryfę. Podkreślenia wymaga również, na co wskazał biegły, iż osoba dokonująca ingerencji w układ pomiarowy posiadała wiedzę i umiejętności, umożliwiające jej osiągniecie celu - korzyści, bez przerwania dostawy energii do lokalu pozwanej, co z całą pewnością wzbudziłoby podejrzenia jeszcze przed otrzymaniem rachunku. Opłata za (...) została nie tylko zatem źle wyliczona, jak również nieprawidłowo zdefiniowana, wobec poboru energii w tzw. trybie awaryjnym, na co zwrócił uwagę biegły.

Niezależnie od tego – choć nie było to przedmiotem zarzutu pozwanej - w niniejszej sprawie powódka nie wykazała legitymacji czynnej. Umowa nr (...) z dnia 19 stycznia 2017 r. (k. 210 i nast.) zawarta jest nie z powodem, ale ze spółką (...) S.A. w P.. Powód wymieniony jest jedynie jako Operator Systemu Dystrybucyjnego. Na marginesie odnotować należy, na co wskazywał również biegły, że umowa ta przewidywała zabezpieczenie przez odbiorcę układu pomiarowego znajdującego na terenie lub obiekcie odbiorcy. W niniejszej sprawie układ pomiarowy znajdował się w skrzynce poza lokalem i władztwem pozwanej (obrazuje to dokumentacja fotograficzna). To nie na niej spoczywał więc obowiązek zabezpieczenia. W okresie objętym sporem pozwana otrzymywała i płaciła za faktury wystawione przez spółkę (...) S.A. (...) sp. z o.o. nie wykazała, że jest legitymowana czynnie do dochodzenia opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii. Co jest samodzielną podstawą do oddalenia powództwa.

O czym orzeczono jak w pkt I sentencji.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w pkt II sentencji stanowi art. 98 k.p.c. Na zasądzone koszty składają się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika 3600 zł, które ustalono w wysokości stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 poz.1804).

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...) (...) (...)

3. (...)