Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII U 444/13

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04.09.2013 r.

Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy

Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia : SSO Joanna Sawicz

Protokolant :st. sekretarz sądowy Gabriela Zaborowska

po rozpoznaniu w dniu 28.08.2013 r. w Świdnicy

sprawy (...) Sp.z o.o.w Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

przy udziale zainteresowanego S. J.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania (...) Sp.z o.o.w Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 14.02.2013 r. Nr (...) - (...)

I. oddala odwołanie;

II. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 444/13

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 14.02.2013r. Nr (...) - (...), w której strona pozwana stwierdziła, że zainteresowany S. J. jako osoba wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Z., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu, wypadkowemu w okresie od 11.05-10.06.2009 r., 12.06-12.07.2009 r., 13.07-12.08.2009 r., 17.08-16.09.2009 r., 01.10-31.10.2009 r., 02.11-31.12.2009 r. , 04.01-30.04.2010 r., 04-30.05.2010 r., 01.06-31.07.2010 r., 02.08-31.10.2010 r., 02.11-31.12.2010 r., 03.01-31.12.2011 r., 01.01-31.03.2012 r., 02-30.04.2012 r. 02.05-30.06.2012 r., 02.07-31.08.2012 r., 03-30.09.2012 r.

z podstawą wymiaru składek, która wynosi:

za 05/2009 na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 1.500 zł na ubezpieczenie wypadkowe 1.500 zł

za 06/2009 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 0 zł na ubezpieczenie wypadkowe 0 zł.

za 07-11/2009 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 1.500 zł na ubezpieczenie wypadkowe 1.500,00 zł.

za 12/2009 – 12/2010 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 584 zł na ubezpieczenie wypadkowe 584 zł.

za 01/2011 – 09/2012 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 701 zł na ubezpieczenie wypadkowe 701 zł.

Odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i stwierdzenie, że S. J.wykonywał pracę na podstawie umowy o dzieło, dopuszczenie dowodu z zeznań świadka S. J.na okoliczność ustalenia sposobu wykonywania pracy oraz przesłuchanie w charakterze strony członka zarządu strony powodowej na w/w okoliczność, zasądzenie od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania według norm przepisanych. Wnioskodawca wskazał, iż strona pozwana uznała, że umowa o dzieło zawarta pomiędzy wnioskodawcą a zainteresowanym nie jest umową rezultatu lecz umową starannego działania, gdyż nie ma w niej efektu rezultatu w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Wnioskodawca podniósł, iż zaskarżona decyzja nie jest słuszna wskazując, że S. J.w okresie od maja 2009 r. do września 2012 r. zawarł z wnioskodawcą umowę o dzieło, z ogólnie określonym zakresem „Prace porządkowe”. Każdorazowo miał określony precyzyjnie przedmiot umowy, np. mycie konkretnych samochodów, a nie wszystkich znajdujących się bazie, koszenie trawy w wyznaczonym miejscu lub odśnieżanie wskazanego miejsca a nie całej działki. Efektem prac zainteresowanego były konkretne dzieła – umyty wskazany samochód, skoszony konkretny trawnik lub odśnieżone wskazane miejsce. Zainteresowany często wykonywał prace wcześniej niż termin określony w umowie i wystawiał rachunki po zakończeniu dzieła. Odwołujący wskazał, iż zarzut strony pozwanej, że umowa o dzieło ma, co do zasady charakter jednorazowy, a wskazane czynności były realizowane ciągle jest chybiony. Odwołujący podniósł, że nie ma żadnego przepisu prawa, który by zabraniał zawierania kilku czy kilkunastu umów o dzieło. Natomiast zawarta umowa o dzieło precyzyjnie określała okres czasu na jaki została zawarta. Odwołujący wskazał, że umowa o dzieło ma charakter jednorazowy i nie prowadzi do nawiązywania trwałej więzi prawnej między stronami a w w/w Spółce była zawierana w zależności od potrzeb. Realizując umowę o dzieło wykonawca całkowicie sam organizuje sobie czas pracy, ustala dni i godziny swojej pracy i odpowiada za jej końcowy efekt, mając tym samym największą samodzielność w obszarze wykonywania zadania, chyba, że w umowie zapisano inaczej. W umowie objętej kontrolą realizujący umowę o dzieło miał pełną swobodę, żadne ograniczenia go nie obowiązywały i nie były zapisywane w umowie. Odwołujący powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.04.1999 r. I PKN 624 wskazał, że zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zamiar stron i cel umowy aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Odwołujacy wskazał, że wykładnia umów w pierwszym rzędzie powinna uwzględniać rzeczywistą wolę stron zawierających umowę. Poza tym zgodnie z wyrokami SN z 26.07.2012 r. II CKS 9/12, wyrok S.A we W.z 02.02.2012 r. I Aca 1403/11 dla stwierdzenia zgodnej woli stron mogą mieć znaczenie ich wcześniejsze i późniejsze oświadczenia oraz zachowania czyli tzw. kontekst sytuacyjny.

W odpowiedzi na odwołanie strona pozwana Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniosła o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 120 zł. Strona pozwana wskazała, że w wyniku przeprowadzonej kontroli u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. ustalono, że zawarta przez płatnika składek z zainteresowanym S. J. umowa o dzieło, której przedmiotem były prace porządkowe i inne czynności określone w decyzji ze względu na rodzaj wykonywanej czynności, przedmiot umowy, zgodnie z art. 734 k.c. jest umową zlecenia. W ocenie organu rentowego zainteresowany zobowiązał się do wykonania umowy z należytą starannością, nie zaś do wykonania oznaczonego dzieła. Przedmiotem umowy były czynności powtarzalne, charakterystyczne dla danej pracy, bez cech twórczych. Konsekwencją takich ustaleń faktycznych koniecznym stało się ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, wypadkowe za okresy wskazane w decyzji.

Postanowieniem z dnia 20.05.2013r. Sąd Okręgowy w Świdnicy na podstawie art. 477 11 § 2 k.p.c wezwał do udziału w sprawie w charakterze strony zainteresowanej S. J.

Sąd ustalił, co następuje:

Przedmiotem działalności Odwołującego - (...) Sp. z o.o. w Z. jest transport międzynarodowy głównie do krajów Europy Zachodniej.

(...) Sp. z o.o. w Z. a zainteresowanym S. J. zostały zawarta umowy, nazwane umowami o dzieło, w okresach: 11.05-10.06.2009 r., 12.06-12.07.2009 r., 13.07-12.08.2009 r., 17.08-16.09.2009 r., 01.10-31.10.2009 r., 02.11-31.12.2009 r. , 04.01-30.04.2010 r., 04-30.05.2010 r., 01.06-31.07.2010 r., 02.08-31.10.2010 r., 02.11-31.12.2010 r., 03.01-31.12.2011 r., 01.01-31.03.2012 r., 02-30.04.2012 r. 02.05-30.06.2012 r., 02.07-31.08.2012 r., 03-30.09.2012 r. W umowach tych wskazano, że „zamawiający zamawia a wykonawca przyjmuje do wykonania prace porządkowe w terminie (podanym w umowie). W istocie w oparciu o powyższe umowy, zainteresowany wykonywał usługę w zakresie prac porządkowych i gospodarczych W umowach określono wysokość wynagrodzenia z góry, wskazując, że będą wypłacone po ukończeniu dzieła i wystawieniu przez zainteresowanego rachunku. W umowie strony nie określiły z góry dzieła – rezultatu, jaki ma być osiągnięty w wyniku jej wykonania, rodzaju konkretnej pracy, a także sposobu wyliczenia wynagrodzenia w zależności od rodzaju konkretnego dzieła – rezultatu.

dowód: akta ZUS, zeznania stron

Strona pozwana Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. przeprowadziła u w/w płatnika składek kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Kontrolą objęto okres od marca 2007 r. do września 2009 r.

W wyniku w/w kontroli strona pozwana uznała, że zawarta pomiędzy wnioskodawcą a zainteresowanym umowa nie jest umową o dzieło lecz umową zlecenia, gdyż nie ma w niej efektu rezultatu w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 14.02.2013 r. znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że zainteresowany S. J.jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o.z/s w Z.podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu, wypadkowemu w okresach:

11.05-10.06.2009 r., 12.06-12.07.2009 r., 13.07-12.08.2009 r., 17.08-16.09.2009 r., 01.10-31.10.2009 r., 02.11-31.12.2009 r. , 04.01-30.04.2010 r., 04-30.05.2010 r., 01.06-31.07.2010 r., 02.08-31.10.2010 r., 02.11-31.12.2010 r., 03.01-31.12.2011 r., 01.01-31.03.2012 r., 02-30.04.2012 r. 02.05-30.06.2012 r., 02.07-31.08.2012 r., 03-30.09.2012 r.

z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia, która wynosi:

za 05/2009 na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 1.500 zł na ubezpieczenie wypadkowe 1.500 zł

za 06/2009 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 0 zła na ubezpieczenie wypadkowe 0 zł.

za 07-11/2009 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 1.500 zła na ubezpieczenie wypadkowe 1.500,00 zł.

za 12/2009 – 12/2010 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 584 zła na ubezpieczenie wypadkowe 584 zł.

za 01/2011 – 09/2012 r. na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 701 zła na ubezpieczenie wypadkowe 701 zł.

dowód: akta ZUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wniesione przez (...) Sp. z o.o. z/s. w Z. nie zasługuje na uwzględnienie.

Poza sporem pozostaje to, że w ramach zawartych umów zainteresowany świadczył prace porządkowe.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było, to czy strona pozwana słusznie uznała, iż zawarte pomiędzy wnioskodawcą z zainteresowanym umowy nosiły znamiona umów zlecenia i z tego powodu zainteresowany za okresy wykonywania umów zlecenia podlega ubezpieczeniu społecznemu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu.

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2009 r. Nr 205 poz. 1585) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są: osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwane zleceniobiorcami. Nadto w myśl przepisu art. 12 cyt. ustawy – obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu podlegają zleceniobiorcy od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy - art.13 ust.2 w/w ustawy systemowej. Przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi przychód o którym mowa w art. 4 pkt.9 i 10 będący odpłatnością za wykonywanie tej umowy ustalony m.in. kwotowo - art.18 ust.1 i ust.3 w/w ustawy systemowej.

Umowa o dzieło według definicji określonej w art. 627 k.c. ma za przedmiot zobowiązanie przyjmującego zamówienie do wykonania za zapłatą określonego w umowie dzieła tj. osiągnięcia uzgodnionego przez strony rezultatu. Oznacza to , że w umowie strony powinny określić cel – rezultat, dzieło, jakie w wyniku tej umowy na powstać. Umowa ta ma bowiem przynieść określony trwały efekt gospodarczy o charakterze materialnym powstały zarówno w wyniku stworzenia nowego jak i przetworzenia istniejącego przedmiotu. W umowach rezultatu nie chodzi bowiem o oceną czynności składających się na pracę do wykonania określonego w przedmiocie dzieła, ale o dający się wyodrębnić efekt, czyli rezultat, niezależnie od tego czy ma on mieć charakter materialny, czy też niematerialny. W literaturze przedmiotu podaje się jako przykładowe rodzaje umów o dzieło wytworzenie nowego przedmiotu lub naprawę, czy przerobienie. Za każdym razem istotne jest wytworzenie nowego produktu, nowego rezultatu, nowej jakości.

Zgodnie z art. 734 k.c. umowa zlecenia ma natomiast za przedmiot zobowiązanie zleceniobiorcy do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenia. Jeżeli umowa obejmuje zobowiązanie do świadczenia usług czyli do dokonania pewnych czynności faktycznych, zgodnie z art. 750 k.c. stosujemy do niej także przepisy o zleceniu. Zadaniem wykonawcy zlecenia jest nie tyle uzyskanie efektu stanowiącego odrębne dobro prawne czy materialne, ile podjęcie wszelkich starań aby powierzona do wykonania praca została wykonana jak najsumienniej. Praca taka ma charakter powtarzalnych, realizowanych w określonym przez strony czasie czynności, w sposób typowy i przewidywalny. Przy czym umowa zlecenia także podlega ocenie, w szczególności jej wykonanie – jej efekt. W tym przypadku zleceniodawca również dokonuje oceny czynności wykonanych przez zleceniobiorcę, tj. czy wykonał on je z należytą starannością. Kwestia rozróżnienia istoty umów zlecenia i umów o dzieło stanowiła przedmiot rozważań orzecznictwa sądowego. Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z 21 grudnia 1993 r. II AUr 357/93, OSA 1994/6/49 stwierdził iż w odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia tj. przedmiotowo istotnym.

W ocenie Sądu strona pozwana prawidłowo uznała, iż zawarte pomiędzy wnioskodawcą a zainteresowanym umowy, w okresach: 11.05-10.06.2009 r., 12.06-12.07.2009 r., 13.07-12.08.2009 r., 17.08-16.09.2009 r., 01.10-31.10.2009 r., 02.11-31.12.2009 r. , 04.01-30.04.2010 r., 04-30.05.2010 r., 01.06-31.07.2010 r., 02.08-31.10.2010 r., 02.11-31.12.2010 r., 03.01-31.12.2011 r., 01.01-31.03.2012 r., 02-30.04.2012 r. 02.05-30.06.2012 r., 02.07-31.08.2012 r., 03-30.09.2012 r., wbrew odwołującemu nie spełniają warunków umów o dzieło. Po pierwsze celem wykonywanych przez zainteresowanego czynności porządkowych nie było wykonanie konkretnego dzieła, a jedynie wykonanie usług porządkowych takich jak zamiatanie podwórka, odśnieżanie obiektu w zimie, posypywanie piaskiem, mycie samochodów, koszenie trawników, malowanie płotu, naprawianie podłogi. Zainteresowany był zobowiązany do wykonywania w/w czynności jedynie z należytą starannością. Wykonywane przez zainteresowanego czynności były powtarzalne. Do wykonywania czynności porządkowych zainteresowany nie musiał posiadać umiejętności twórczych. Zainteresowany otrzymywał wynagrodzenie za wykonane czynności porządkowe, a nie za wykonanie dzieła. Przedmiotowe umowy nie zawierały oznaczenia konkretnych prac , jakie miałyby wykonane oraz rezultatu, jaki miałbyc osiągniety. Natomiast ustalanie z góry wynagrodzenia bez wskazania konkretnego rezultatu – skutku , potwierdza że były to umowy zlecenia. Nadto umowy nie charakteryzowały się żadnymi szczególnymi tylko dla nich cechami, podkreślającymi ich indywidualny, incydentalny charakter, była zawarta na wykonanie czynności porządkowych. Ponadto wszystkie umowy cechowała ta sama treść, co jednoznacznie wskazuje na powtarzalność wykonywanych czynności. Jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Taka możliwość w przypadku zawartych umów z zainteresowanym nie istnieje. Z powyższego wynika, iż zawarte miedzy stronami umowy nosiły znamiona umów zlecenia.

Wskazać należy, iż samo nazwanie umowy, niezgodnie z jej treścią i charakterem, nie oznacza, że nabywa ona cech umowy o dzieło, a jedynie potwierdza, że takie określenie w tytule stwarza zarzut obejścia prawa w tym zakresie w myśl art. 58§ 1 k.c. odnośnie przepisów regulujących zasady opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

W tym stanie należało uznać, iż strona pozwana prawidłowo stwierdziła w zaskarżonej decyzji, iż zainteresowany, świadcząc pracę na podstawie umów zlecenia w okresach: 11.05-10.06.2009 r., 12.06-12.07.2009 r., 13.07-12.08.2009 r., 17.08-16.09.2009 r., 01.10-31.10.2009 r., 02.11-31.12.2009 r. , 04.01-30.04.2010 r., 04-30.05.2010 r., 01.06-31.07.2010 r., 02.08-31.10.2010 r., 02.11-31.12.2010 r., 03.01-31.12.2011 r., 01.01-31.03.2012 r., 02-30.04.2012 r. 02.05-30.06.2012 r., 02.07-31.08.2012 r., 03-30.09.2012 r. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu.

Odnośnie powoływania się przez Odwołującego na zasadę swobody zawierania umów należy wskazać, iż nie może ona prowadzić do omijania przepisów dotyczących umów w tym umów zlecenia oraz przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd odwołanie od zaskarżonych decyzji z dnia 14.02.2013 r. jako niezasadne oddalił na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Sąd na postawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 i § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2002 r., Nr 163 póz. 1349) zasądził od Odwołującego na rzecz strony pozwanej koszty zastępstwa procesowego w kwocie 120 zł mając na względzie to, iż pełnomocnik strony pozwanej w znacznym stopniu przyczynił się do wyjaśnienia sprawy.