Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2021 r. w Warszawie

sprawy K. B.

z udziałem A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 11 lutego 2019 r. znak (...)

zmienia zaskarżona decyzję w ten sposób, że ustala, że K. B.
z tytułu zatrudnienia u płatnika składek A. B. na podstawie umowy o pracę z dnia 1 czerwca 2017 r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 czerwca 2017 r.
do 31 sierpnia 2018 r.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z 11 lutego
2019 r. nr (...) stwierdził, że K. B. jako pracownik u płatnika składek
(...) (...) A. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2018 r.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że przeprowadził z urzędu postępowanie wyjaśniające w celu ustalenia prawidłowości zgłoszeń oraz wykazanych podstawy wymiaru składek K. B. w związku ze zgłoszeniem jako pracownika ww. płatnika. Organ rentowy zwrócił uwagę, że w dokumentach rozliczeniowych płatnik składek wykazał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia w wysokości 9.951,11 zł za miesiące 06-12/2017 i 01, 02/2018 r., a od 2 marca 2018 r. do 31 sierpnia 2018 r. K. B. był niezdolny do pracy z powodu choroby. Przed zatrudnieniem K. B. oraz w czasie jego choroby obowiązki wykonywał płatnik składek, zaś od 2 lipca 2018 r. został zatrudniony pracownik w wymiarze 1 etatu i z wynagrodzeniem w wysokości 2.100 zł, który zajmuje się wyłącznie przygotowaniem samochodów do sprzedaży. Przed zatrudnieniem u płatnika ubezpieczony nie posiadał żadnego tytułu do ubezpieczeń społecznych i nie uzyskałby wypłaty zasiłku chorobowego. Organ rentowy wskazał przy tym, że nie uznał przedłożonej przez ubezpieczonego korespondencji jak dowód potwierdzający świadczenie pracy. Zwrócił uwagę, że w CEIDG został podany adres poczty elektronicznej płatnika składek jako ogólnodostępny i właściwy do kontaktu, ubezpieczony załączył jedynie dwie wiadomości otrzymane na prywatną skrzynkę e-mailową, wiadomości nie były wysyłane do wiadomości płatnika składek, zatem nie można stwierdzić, czy uczestniczył w korespondencji i znał jej przebieg, nie została załączona żadna korespondencja wychodząca, która pozwoliłaby zweryfikować czy ubezpieczony kierując maile do kontrahentów działał z upoważnienia płatnika. Dodatkowo
z wyjaśnień płatnika i ubezpieczonego wynika, że K. B. przez wiele lat zajmował się sprzedażą samochodów, zatem nie można wykluczyć, że przedłożona korespondencja była prowadzona w ramach niezarejestrowanej działalności gospodarczej lub prywatnej sprawie ubezpieczonego. Ponadto zdaniem organu rentowego zarówno płatnik składek jak i ubezpieczony nie dostarczyli żadnych wymiernych dowodów potwierdzających świadczenie pracy przez K. B., w tym dokumentów wystawianych przez ubezpieczonego lun listy kontrahentów, których miał obsługiwać. Wątpliwości organu wzbudził też fakt, że ubezpieczony przed staniem się niezdolnym do pracy przez długi czas przebywał na urlopie wypoczynkowym (13 dni w 2017 roku i 20 dni w 2018 roku. Mając na względzie powyższe okoliczności organ rentowy uznał, że zawarta między stronami umowa o pracę nie miała na celu faktycznego świadczenia pracy, ale jedynie uzyskanie potrzebnych zaświadczeń oraz świadczenia z ubezpieczeń społecznych (decyzja ZUS z 11.02.2019 r. – akta rentowe).

W dniu 20 marca 2019 r. A. B. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie pracownikowi prawa do ubezpieczenia społecznego w powyższym okresie. Uzasadniając odwołanie płatnik składek odniósł się do argumentów organu rentowego, wskazując, że fakt prowadzenia działalności gospodarczej wymienionych w decyzji okresach potwierdza doświadczenie oraz kompetencje pracownika. Przedłożona korespondencja ma charakter wyrywkowy, a jeśli ZUS potrzebował więcej dowodów, to w toku postępowania powinien się o to zwrócić. Zdaniem płatnika adres poczty elektronicznej nie ma znaczenia, ważny jest adres pracownika i treść korespondencji, gdyż płatnik nie ma obowiązku zakładać pracownikowi dodatkowego konta. Ponadto płatnik nie ma obowiązku przesyłania korespondencji do wiadomości, jeśli zleca ustnie wykonanie jakiejś czynności, a następnie otrzymuje zamówiony towar oraz fakturę to jest to wystraczający dowód, że zadanie zostało wykonane. Odwołując wskazał również, że ZUS otrzymał wydruki finansowe potwierdzające współpracę z kontrahentami. W kwestii urlopu wypoczynkowego płatnik zaznaczył, że pracownik mam prawo do urlopu wypoczynkowego od początku zatrudnienia, a w przypadku niniejszej sprawy urlop został wykorzystany zgodnie z wolą płatnika w okresie najbardziej korzystnym. Po analizie dokumentów nie stwierdzono przy tym zwiększonych zysków w okresie zatrudnienia pracownika, co oznacza, że koszty zatrudnienia nie przyczynił się do powstania straty. Ponadto pracownik odciążył pracodawcę dając mu więcej czasu na życie prywatne, a nie wszystkie korzyści wynikające z zatrudnienia pracownika muszą mieć charakter wyłącznie finansowy (odwołanie płatnika składek k. 3-5 a.s.).

W dniu 20 marca 2019 r. odwołanie od decyzji ZUS złożył również K. B. , wnosząc ojej zmianę i uznanie, że w związku z zatrudnieniem u ww. płatnika składek podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Pełnomocnik odwołującego podniosła, że uzasadnienie skarżonej decyzji sprowadza się jedynie do przytoczenia faktów bez wyprowadzenia z nich wniosków. Wskazała, że wprawdzie przed zatrudnieniem u płatnika ubezpieczony nie posiadał tytułu ubezpieczenia, jednakże użycie tego argumentu jako przemawiającego za pozornym zatrudnienie jest bezpodstawne i prowadzi do wniosku,
że każda podjęta po okresie bezrobocia praca jest wedle ZUS fikcją. O trwającej w firmie pracodawcy rekrutacji ubezpieczony dowiedział się od znajomych pracujących w branży. Biorąc pod uwagę doświadczenie zawodowe, uprawnienia rzeczoznawcy oraz znajomość branży samochodowej, pracodawca zatrudnił ubezpieczonego na stanowisku obsługi klienta. Ubezpieczony zajmował się szeroko rozumianą obsługą klientów, wyborem samochodów
do kupna i przygotowaniem aut do sprzedaży, a także przewozem i odbiorem samochodów
z warsztatów, brał udział w aukcjach internetowych i dokonywał wyboru o kupnie samochodów. Bezpośrednim zwierzchnikiem ubezpieczonego był A. B., pod którego kierownictwem wykonywał pracę, za co otrzymywał wynagrodzenie przewidziane w umowie (odwołanie ubezpieczonego z 20.03.20219 r. k. 3-5 akt sprawy VII U 1068/19).

W odpowiedziach na odwołanie z 19 kwietnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o odrzucenie odwołania A. B. na podstawie
art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. oraz oddalenie odwołania K. B. na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w decyzji. Wskazał przy tym, że w realiach niniejszej sprawy doszło do obejścia prawa, polegającego na tym,
iż rzeczywistym celem zawarcia umowy o pracę było stworzenie ubezpieczonemu warunków do uzyskania statusu pracowniczego rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych,
a w konsekwencji uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ponadto organ rentowy zaznaczył, że płatnik składek odebrał skarżoną decyzję 19 lutego 2019 r.,
zaś odwołanie zostało złożone 20 marca 2019 r. w sali obsługi klientów (odpowiedzi na odwołania k. 6-7 a.s., k. 11-12 akt sprawy VII U 1068/19).

Zarządzeniem z 10 czerwca 2019 r. sprawy z odwołań A. B. (VII U 1067/19) oraz K. B. (VII U 01068/19) zostały połączone na podstawie art. 219 k.p.c. połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz dalszego prowadzenia pod sygn. akt VIIK U 1067/19 (k. 17 akt sprawy VII U 1068/19).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. B. prowadzi od 1 października 2004 r. działalność gospodarczą pod firmą (...) B.. Przedmiotem działalności jest sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych sprowadzanych z zagranicy (zeznania świadków K. K. k. 32 a.s., B. P. k. 32 a.s.; zeznania zainteresowanego k. 34 a.s.; odpis z CEIDG z 12.02.2019 r. – akta rentowe).

W dniu 1 czerwca 2017 r. A. B. zawarł umowę o pracę z K. B.. Na podstawie tej umowy K. B. został zatrudniony od 1 czerwca 2017 r. na stanowisku pracownika obsługi klienta, na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy oraz z wynagrodzeniem w wysokości 9.951,11 zł (umowa o pracę z 01.06.2017 r. – akta rentowe). Zgodnie z pisemnym zakresem obowiązków, do podstawowych zadań odwołującego należało m. in.: przygotowanie dokumentów dotyczących zakupi samochodów m. in. dot. tłumaczeń, zapłaty podatku akcyzowego; obsługa klientów, umawianie terminów spotkań; współpraca w zakresie ewidencjonowania użytkowanego w firmie mienia (umowa o pracę z 01.06.2017 r.; zakres obowiązków – akta rentowe).

Przed zawarciem umowy z zainteresowanym, K. B. prowadził własną działalność gospodarczą w ramach której zajmował się sprzedażą samochodów oraz części i akcesoriów do pojazdów samochodowych. W czerwcu 2013 roku odwołujący ukończył 96-godzinny kurs rzeczoznawcy pojazdów samochodowych (wyjaśnienia stron k. 26-27 a.s., zeznania odwołującego k. 33-34 a.s.; odpis z CEIDG k. 9 akt sprawy VII U 1068/19; zaświadczenie o ukończeniu kursu – akta rentowe).

Po zawarciu umowy o pracę odwołujący zajmował się czynnościami, które do tej pory zainteresowany wykonywał osobiście. Praca odwołującego polegała głównie na kupowaniu samochodów na aukcjach i portalach internetowych. Odwołujący dokonywał oceny wartości sprzedawanego samochodu, licytował pojazdy na aukcjach internetowych, a także kontaktował się ze sprzedawcami w drodze wiadomości e-mail wysyłanych z konta prywatnego. Dodatkowo wykonywał także inne czynności według potrzeb, związane z myciem, lakierowaniem i polerowaniem samochodów, obsługą klientów przy sprzedaży bezpośredniej oraz transportowaniem samochodów przy użyciu lawety (wyjaśnienia stron k. 26-27 a.s.; zeznania odwołującego k. 33-34 a.s.; zeznania zainteresowanego k. 34 a.s.; korespondencja e-mail – akta rentowe).

A. B. przedstawił K. B. swoim kontrahentom jako pracownika. Jeden z nich, K. K., prowadzi warsztat samochodowy i naprawia samochody sprowadzane przez A. B. z zagranicy. Odwołujący przywoził samochody lawetą do warsztatu prowadzonego przez K. K. i odbierał od niego samochody naprawione, a ponadto brał materiały lakiernicze. Ponadto odwołujący odbierał samochody od innego kontrahenta zainteresowanego, B. P., zajmującego się transportem samochodowym, a także przywoził je lawetą i zastawiał na placu (zeznania świadków K. K. k. 32 a.s., B. P. k. 32 a.s.).

Odwołujący wykonywał pracę w siedzibie pracodawcy od poniedziałku do piątku w godzinach od 10:00 do 18:00. Miał do dyspozycji biurko oraz laptop. Bieżące obowiązki odwołujący omawiał z zainteresowanym (wyjaśnienia stron k. 26-27 a.s.; zeznania odwołującego k. 33-34 a.s.; zeznania zainteresowanego k. 34 a.s.).

Za wykonaną pracę odwołujący otrzymywał wynagrodzenie przelewem na rachunek bankowy – za okres od czerwca 2017 r. do lutego 2018 r. w wysokości 7.000 zł oraz za marzec 2018 r. w wysokości 5.613,15 zł (listy płac za okres 06.2017-04.2018, potwierdzenia przelewów – akta rentowe).

W trakcie zatrudnienia K. B. przebywał na urlopie wypoczynkowym od 11 grudnia 2017 r. do 19 stycznia 2018 r. oraz od 19 do 23 lutego 2018 r. (lista obecności – akta rentowe)

Od 2 marca 2018 r. K. B. stał się niezdolny do pracy i korzystał ze zwolnień lekarskich do 31 sierpnia 2018 r. (lista obecności – akta rentowe; okoliczność bezsporna). W okresie nieobecności odwołującego jego obowiązki przejął A. B.. W lipcu 2018 roku zainteresowany zatrudnił dodatkowego pracownika na pełen etat z wynagrodzeniem w wysokości 2.100 zł, któremu powierzył obowiązki w zakresie mycia samochodów oraz sprzedaży (zeznania zainteresowanego k. 34 a.s.).

Z dniem 31 sierpnia 2018 r. A. B. rozwiązał umowę o pracę z K. B. na podstawie art. 53 § 1 k.p. (świadectwo pracy z 05.09.2018 r. – akta rentowe)

Sytuacja finansowa firmy (...) B. uzasadniała zatrudnienie K. B. z wynagrodzeniem w kwocie 7.797,62 zł netto i nie wpłynęło negatywnie na sytuację finansową działalności zainteresowanego. Z tytułu prowadzonej działalności A. B. osiągnął dochód w wysokości:

‒

w 2017 roku – 227.390,92 zł (przychód – 4.121.569,85 zł, koszty uzyskania przychodu – 3.894,178,93 zł),

‒

w 2018 roku – 172.571,15 zł (przychód – 3.411,747,59 zł, koszty uzyskania przychodu – 3.239.176,44 zł).

Średnia miesięczna dochodów firmy zainteresowanego przed opodatkowaniem wynosiła 75.32,11 zł przy średniej rentowności z działalności w wysokości 21%. W okresie zatrudnienia powoda na przełomie czerwca 2017 r. do sierpnia 2018 r. średni miesięczny dochód przed opodatkowaniem wzrósł do kwoty 79.499,36 zł, a średnia miesięczna rentowność z działalności wzrosła do 25,7% (opinie biegłego sądowego z zakresu rachunkowości: z 12.03.2020 r. k. 38-47 a.s.; z 12.12.2020 r. k. 79-81 a.s.; podatkowe księgi przychodów i rozchodów, sumy za rok 2017 i 2018 – akta rentowe).

Pismem z 13 grudnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił K. B. oraz A. B. o wszczęciu z urzędu postępowanie w sprawie stwierdzenia i ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz prawidłowych podstawy wymiaru składek z tytułu zatrudnienia odwołującego przez płatnika. W toku postępowania zarówno odwołujący, jak i zainteresowany, złożyli wyjaśnienia w sprawie (zawiadomienie z 13.12.2018 r.; wyjaśnienia zainteresowanego z 28.12.2018 r. z załącznikami, wyjaśnienia odwołującego z 16.01.2019 r. – akta rentowe).

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 11 lutym 2019 r. skarżoną decyzję nr (...), na podstawie której stwierdził, że K. B. jako pracownik u płatnika składek (...) (...) A. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2018 r. (decyzja ZUS z 11.02.2019 r. – akta rentowe).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, obejmującego dowody z dokumentów załączonych do akt sprawy i akt rentowych, zeznań świadków i stron oraz opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości. W zakresie, w jakim z materiału dowodowego wynikały powyższe okoliczności, Sąd uznał poszczególne dowody za wiarygodne – treść dowodów nie budziła istotnych wątpliwości i wynikały z nich spójne okoliczności.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków K. K. oraz B. P. na okoliczność świadczenia pracy przez odwołującego. Świadkowie, będący kontrahentami zainteresowanego, potwierdzili, że odwołujący został im zaprezentowany przez A. B. jako osoba zatrudniona i odpowiedzialna za przywożenie i odbiór samochodów, a ponadto widywali go osobiście. W ocenie Sądu zeznania świadków były naturalne, swobodne i spójne, w konsekwencji czego nie budziły zastrzeżeń co do wiarygodności świadków.

Sąd dał również wiarę zeznaniom stron. Zarówno K. B., jak i A. B. przedstawili okoliczności dotyczące zatrudnienia odwołującego oraz zakresu jego obowiązków. Wskazywane przez strony okoliczności znajdywały odzwierciedlenie w treści pozostałych dowodów. Przy tym dodatkowo Sąd uwzględnił również okoliczności wskazywane przez strony w trakcie składania wyjaśnień w sprawie (k. 27 a.s.), jako potwierdzone dalszym zeznaniami stron.

Zastrzeżeń co do wiarygodności nie budziły również sporządzone w sprawie opinie biegłego z zakresu rachunkowości J. G.. W ocenie Sąd biegły w sposób rzetelny odniósł się do tezy dowodowej poddając analizie sytuację finansową zainteresowanego w oparciu o dostępne w sprawie sprawozdania finansowe za lata 2017-2018, wyjaśnił podstawy metodyczne tej analizy oraz przedstawił jednoznaczne i kategoryczne wnioski. Ponadto w opinii uzupełniającej biegły odniósł się do wątpliwości zgłaszanych przez organ rentowy zgłaszanych w piśmie procesowym z 18 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było zasadne.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było rozstrzygnięcie, czy K. B. jako pracownik zatrudniony w firmie (...) B. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2018 r.

Kwestie podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 423). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Z mocy ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowym. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 u.s.u.s., następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. 2020 r. poz. 1320) pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „osoba zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Zgodnie z art 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. W ujęciu ww. przepisu stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Swoistość stosunku pracy wyraża się w jego cechach, które odróżniają go od stosunków cywilnoprawnych, a także zwyczajowej, okazjonalnej pomocy członków najbliższej rodziny świadczonej na rzecz określonego przedsiębiorcy, w ramach których świadczona jest praca. Do tych właściwości stosunku pracy należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy oraz podporządkowanie pracownika co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy, wyrażające się również w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących pracy.

W niniejszej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, zgodnie z którym strony zawarły umowę dla pozoru, jedynie w celu uzyskania przez odwołującego potrzebnych zaświadczeń oraz świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Dodatkowo w odpowiedzi na odwołanie organ rentowy ocenił sporną umowę jako czynność zmierzającą do obejścia prawa. Odnosząc się to powyższej argumentacji należy wyjaśnić, że ta sama czynność prawna nie może być jednak równocześnie kwalifikowana jako pozorna (art. 83 § 1 k.c.) i mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05), gdyż przepis art. 83 k.c. i art. 58 § 1 k.c. stanowią odrębne, samodzielne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma tu niezgodność między pierwotnym aktem woli, a jego uzewnętrznieniem. Z kolei czynność prawna mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego z prawem. Obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej ,,obchodzi" go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05; z 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04). Wymaga przy tym zaznaczenia, że sąd ubezpieczeń społecznych nie jest jednak związany ustaleniami organu rentowego oraz przyjętą przez niego subsumpcją przepisów, gdyż sam dokonuje analizy sprawy, choć odbywa się to w zakresie wytyczonym skarżoną decyzją. W tym też kontekście zdaniem Sądu za podstawę faktyczną i prawną decyzji należało uznać uznanie przez ZUS, że odwołującego i zainteresowanego nie łączył stosunek pracy. O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), a wynikających z art. 22 § 1 k.p.

Weryfikując stanowisko Zakład Ubezpieczeń Społecznych Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie w oparciu o dowody zaoferowane przez odwołujących oraz zgromadzone w toku postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym, w wyniku czego ostatecznie przyjął, iż okoliczności sprawy potwierdzają rzeczywisty charakter zatrudnienia K. B. w ramach kwestionowanej przez ZUS umowy o pracę. W tym też zakresie Sąd oparł się przede wszystkim na dowodach osobowych. Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującego i zainteresowanego co do okoliczności zawarcia umowy o pracę. Z zeznań zainteresowanego wynika, że zatrudnienie odwołującego było związane z zamiarem przekazania mu części obowiązków, które dotychczas wykonywał samodzielnie. Odwołujący posiadał doświadczenie w sprzedaży samochodów, wcześniej sam prowadził działalność gospodarczą w tym zakresie, a ponadto legitymuje się ukończonym kursem rzeczoznawcy pojazdów samochodowego. Zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdzał również rzeczywiste świadczenie pracy przez odwołującego. Odwołujący i zainteresowany zeznali, że w trakcie zatrudnienia odwołujący zajmował się głównie wyszukiwaniem samochodów do kupna na aukcjach i portalach internetowych, co obejmowało m. in. wycenę pojazdów oraz śledzenie przebiegu aukcji. Oprócz powyższych obowiązków, odwołujący zajmował się również bezpośrednią obsługą klientów firmy zainteresowanego, a także myciem, polerowaniem oraz lakierowaniem samochodów. Dodatkowo świadkowie K. K. i B. P. potwierdzili, że A. B. przedstawił im K. B. jak swojego pracownika oraz że odwołujący przy pomocy lawety przywoził i odbierał od nich samochody oraz m. in. materiały lakiernicze. Odwołujący wykonywał pracę przez 8 godzin dziennie w siedzibie pracodawcy, miał do dyspozycji biurko i laptop, a bieżące obowiązki omawiał z zainteresowanym. Niewątpliwie również odwołujący otrzymywał wynagrodzenie, co wynika z załączonych do akt rentowych potwierdzeń przelewów na jego rachunek bankowy.

Sąd Okręgowy nie podzielił przy tym wątpliwości organu rentowego co do możliwości finansowych możliwości zatrudnienia odwołującego za wynagrodzeniem przewidzianym w spornej umowie o pracę. Skoro w sprawach o podleganie ubezpieczeniom społecznym istotne jest ustalenie, czy strony łączył stosunek pracy, to kwestia wysokości wynagrodzenia przewidzianego w umowie o pracę wynagrodzenia ma zasadniczo znaczenie drugorzędne, tym bardziej, że organ rentowy nie kwestionował tak określony podstawy wymiaru składek. Niezależenie jednak od powyższego stwierdzenia, w toku postępowania płatnik składek przedłożył sprawozdania finansowe za lata 2017-2018 z których wynika, iż odwołująca się spółka odnotowuje znaczne zyski finansowej z prowadzonej działalności, które w ocenie Sądu należy uznać za zupełnie wystarczające do zatrudnienia zainteresowanej za wynagrodzeniem przewidzianym w spornej umowie o pracę. Dobrą sytuację finansową zainteresowanego potwierdził również opiniujący w sprawie biegły z zakresu rachunkowości, który wskazał,
że zatrudnienie odwołującego nie spowodowało obniżenia rentowności jego działalności. Przeciwnie, rentowość działalności, w ujęciu procentowym, uległa zwiększeniu. Wprawdzie w początkowym okresie zatrudnienia odwołującego średni zysk zainteresowanego uległ zmniejszeniu, na co wskazywał organ rentowy, jednak w ocenie Sądu nie jest to okoliczność przemawiająca za uznaniem łączącej strony umowy za pozorną bądź zawartą w celu obejścia prawa. Co do zasady zatrudnienie dodatkowego pracownika zawsze jest związane z początkowym obniżeniem przychodów pracodawcy, co najmniej do czasu wdrożenia pracownika w specyfikę pracy w danym zakładzie.

Sąd Okręgowy nie podzielił również innych argumentów powołanych w uzasadnieniu skarżonej decyzji. W szczególności za niezasadny należy uznać argument, zgodnie z którym odwołujący przed powstaniem niezdolności do pracy przebywał na urlopie wypoczynkowym. Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika i ma on możliwość skorzystania z niego w przysługującym mu wymiarze w porozumieniu z pracodawcą. Z dokonanych przez Sąd ustaleń wynika przy tym, że odwołujący korzystał z urlop w okresie od 11 grudnia 2017 r. do 19 stycznia 2018 r. oraz od 19 do 23 lutego 2018 r., a więc nie w sposób ciągły, co też być może budziło wątpliwości organu w kontekście późniejszej kilkumiesięcznej niezdolności do pracy jako okoliczność mająca rzekomo świadczyć o wcześniejszym jej powstaniu. Wymaga przy tym zaznaczenia, że choć organ rentowy wskazał, że powyższa kwestia budzi wątpliwości,
w uzasadnieniu decyzji nie wyjaśnił jednak co przez te wątpliwości rozumie. Również sama okoliczność zaistnienia u odwołującego niezdolności do pracy od 2 marca 2018 r. nie stanowi przesłanki do uznania spornej umowy za pozorną albo zmierzającą do obejścia prawa. Odwołujący podjął zatrudnienie u zainteresowanego w czerwcu 2017 roku, zaś niezdolność do pracy powstała po przepracowaniu przez niego ok. 9 miesięcy. Trudno przyjąć, by w takim okresie odwołujący spodziewał się, iż wkrótce po zatrudnieniu stan jego zdrowia ulegnie pogorszeniu w stopniu uniemożliwiającym aktywne kontynuowanie zatrudnienia.
Za nieważnością zawartej przez strony umowy nie przemawia również argument, że sytuacja odwołującego odzwierciedla typową sekwencję zdarzeń. Z tej też perspektywy bez znaczenia dla oceny zatrudnienia odwołującego pozostaje okoliczność, że przed zawarciem spornej umowy z zainteresowanym nie był zgłoszony do ubezpieczeń i nie mógł korzystać
ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Takie stanowisko w praktyce mogłoby prowadzić do zakwestionowania istnienia stosunku pracy jako tytułu ubezpieczeń społecznych praktycznie w każdym przypadku. Samo podjęcie zatrudnienia w celu zagwarantowania sobie podstawy do uzyskania ochrony ubezpieczeniowej nie świadczy o pozorności umowy o pracę bądź też zamiarze obejścia prawa, skoro objęcie ubezpieczeniem stanowi niejako skutek uboczny uzyskania statusu pracownika – w szczególności, gdy praca była faktycznie świadczona, co też w przypadku odwołującego zdaniem Sądu w rzeczywistości miało miejsce.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uznania, by przypisać spornej umowie o pracę cech pozorności (art. 83 § 1 k.c.) a postępowaniu stron w ramach jej zawarcia – działania zmierzające do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c.). Z tych też względów Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił skarżoną decyzję, orzekając jak w sentencji wyroku.