Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Barbara Bojakowska

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...).PL (...) w Ł.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 25 czerwca 2021 roku, sygn. akt I C 161/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten sposób, że:

a/ zasądzoną w punkcie 1 kwotę 3952,70 zł obniża do kwoty 1263,98 zł (jeden tysiąc dwieście sześćdziesiąt trzy złote 98/100), oddalając dalej idące powództwo;

b/ punktowi 2 nadaje brzmienie: „zasądza od powoda T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...).PL (...) w Ł. na rzez pozwanego TowarzystwaUbezpieczeń Wzajemnych (...) w W. 266,12 zł (dwieście sześćdziesiąt sześć złotych 12/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty”;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od powoda T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...).PL (...) w Ł. na rzez pozwanego TowarzystwaUbezpieczeń Wzajemnych (...) w W. 584 zł (pięćset osiemdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku stronie powodowej do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 497/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie z powództwa T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...).PL (...) w Ł. przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę, zasądził od pozwanego na rzecz powoda 3952,70 zł z odsetkami ustawowymi
za opóźnienie od 10 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty (pkt 1) oraz 1117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia
się niniejszego wyroku do dnia zapłaty (pkt 2).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

23 sierpnia 2019 roku uległ uszkodzeniu samochód zarejestrowany na Z. G., a użytkowany przez R. G. marki A.. Uszkodzony samochód
nie nadawał się do użytku. R. G. potrzebował samochód, aby dojeżdżać do pracy
i do domu na weekendy. Nie dysponował innym samochodem. Wynajął 24 sierpnia 2019 roku samochód zastępczy od powoda. Pozwany przesłał powodowi informację o najmie pojazdu zastępczego 27 sierpnia 2019 roku. 24 września 2019 roku pozwany zawiadomił poszkodowanego o możliwości odbioru kwoty odszkodowania. Poszkodowany zwrócił pojazd zastępczy 4 października 2019 roku. Powód wystawił rachunek za najem samochodu zastępczego za 41 dni przy stawce 160 zł/dobę brutto plus 92,83 zł za podstawienie samochodu do klienta i 100 zł za obsługę w dzień wolny od pracy, co w sumie dało
6752,76 zł.

Sprawca szkody był ubezpieczony w zakresie OC w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

R. G. przeniósł na powoda wierzytelność, która przysługiwała
mu przeciwko pozwanemu z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Powód 10 grudnia 2020 roku wezwał pozwanego do zapłaty. Pozwany na podstawie decyzji z 17 grudnia 2020 r. wypłacił powodowi tytułem zwrotu kosztów najmu samochodu zastępczego 2800,06 zł (31 dni x 71 zł netto/dobę).

Stan faktyczny ustalono na podstawach wskazanych w nawiasach.

Według sądu sprawca przedmiotowej szkody na podstawie art. 415 k.c. byłby zobowiązany do naprawienia szkody, którą poniósł R. G. i dlatego pozwany
jest zobowiązany do odszkodowania wobec powoda, jako nabywcy wierzytelności,
na podstawie art. 822 § 1 k.c.

Sąd przyjął, że okres najmu wynoszący 41 dni był zasadny. Poszkodowany wynajął samochód zastępczy dzień po powstaniu szkody. Zwrócił samochód zastępczy 10 dni
po uzyskaniu informacji o możliwości odbioru odszkodowania. W przedmiotowym pojeździe zaistniała szkoda całkowita. 10 dni było poszkodowanemu potrzebne na zbycie wraku i kupno nowego samochodu.

Sąd przyjął stawkę najmu na 160 zł brutto za dobę, ponieważ pozwany uznał,
że jest to stawka rynkowa za najem samochodu podobnego do uszkodzonego.

Zdaniem sądu powodowi należy się 6752,76 zł. Pozwany zapłacił już powodowi 2800,06 zł i dlatego 6752,76 zł – 2800,06 zł= 3952,70 zł. Z powyższych względów orzeczono jak w punkcie pierwszym wyroku.

Na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 817 § 1 k.c. należność główną zasądzono
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wskazanego w pozwie, ponieważ dzień
ten nastąpił po upływie 30 dni od dnia wezwania do zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. mając na uwadze, że powód wygrał sprawę w całości. Powód poniósł następujące koszty procesu 200 zł opłata od pozwu, 17 zł opłata od pełnomocnictwa, 900 zł wynagrodzenie pełnomocnika, co w sumie dało 1117 zł.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła strona pozwana, zaskarżając
je w zakresie pkt 1 wyroku - co do 2860,69 zł z odsetkami i w zakresie pkt 2 wyroku
- orzeczenia o kosztach procesu, zarzucając:

1/ naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu,
że po­zwany nie kwestionował stawki najmu powoda, podczas gdy ze stanowiska pozwanego wyrażonego w odpowiedzi na pozew jednoznacznie wynika, że nie kwestionuje on jedy­nie
jej waloru rynkowego,

- art. 371 ¹ k.p.c. poprzez brak wskazania podstaw faktycznych i prawnych zasądzenia rosz­czenia obejmującego zwrot kosztu obsługi powoda w dzień wolny od pracy/święto,

- art. 235 ² § 2 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 k.p.c. poprzez milczące pominięcie wniosku pozwa­nego o zobowiązanie pozwanego do złożenia umów o współpracy z asystorami pozwanego w zakresie najmu pojazdów zastępczych,

2/ naruszenie prawa materialnego:

- art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 354 § 2 i 1 k.c. w zw. z art. 362 k.c. poprzez zasądzenie od po­zwanego na rzecz powoda całości dochodzonego pozwem roszczenia pomimo nierozpoznana istoty sprawy,

- art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 354 § 2 i 1 k.c. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie,
że za cały okres najmu uzasadniona była stawka powoda (160 zł brutto), podczas
gdy pozwany skutecznie zaproponował poszkodowanemu najem pojazdu zastępczego,
a zatem okres najmu od 27 sierpnia 2019 roku powinien być rozliczony według stawki 87,33 zł brutto,

- art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 354 § 2 i 1 k.c. poprzez zasądzenie od pozwanego
na rzecz powoda zwrotu kosztu obsługi powoda w dzień wolny od pracy/święto, podczas
gdy opłata ta nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą.

Skarżący wniósł o zobowiązanie pozwanego do złożenia w trybie art. 248 § 1 k.p.c. umów o współpracy z (...) S.A. w W. oraz (...) Sp. z o. o. Sp. k. w K. w zakresie finansowania kosztów najmu pojazdów wynajmowanych przez ww. podmiot poszkodowanym dochodzącym likwidacji szkody z OC sprawcy, wraz z cennikami najmu (pozwany wnosi o zobowiązanie go w trybie art. 248 § 1 k.p.c. do przedłożenia
ww. dokumentów w związku z zapisem umowy o jej poufności i zastrzeżoną karą umowną
za ujawnienie jej treści, co nie obejmuje przypadków, gdy obliguje do tego sąd)
oraz o dopuszczenie dowodu z tych ww. dokumentów na fakt możliwości najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego, możliwości wynajęcia pojaz­du zastępczego
za pośrednictwem pozwanego przy zastosowaniu dobowej stawki czynszu naj­mu niższej,
niż u powoda.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie wyroku
w zaskarżonej części przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz ponowne orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu, ewentualnie o zmianę wyroku w zaskarżonej części i ponowne orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu oraz o zasądzenie od powoda
na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie
od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych za postępowanie przed sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Nie można jednak zgodzić się ze skarżącym, że doszło w sprawie do uchybienia
art. 327 ¹ § 1 k.p.c.

Odwołując się do pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie można przyjąć, by nie ujęto w nim któregoś z elementów wymaganych ustawą, objętych dyspozycją
art. 327 ¹ § 1 k.p.c. Wszak Sąd Rejonowy, może i lakonicznie, przedstawił ustalony w toku postępowania stan faktyczny i wskazał dowody, na których się oparł, jednak uczynił
to w sposób prawidłowy zgodny z przepisami praw. Podkreślenia wymaga, że w sprawie zidentyfikowano również w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia podstawę materialnoprawną żądania powoda i w jej kontekście wyjaśniono przyczyny,
dla których uznano, iż ustalone okoliczności faktyczne poddają się subsumcji pod przyjętą podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania zapłaty od pozwanego.

W zakresie zarzutu zmierzającego do wykazania przekroczenia przez Sąd Rejonowy granic swobodnej oceny dowodów w takiej postaci jak została przedstawiona w treści apelacji wyjaśnić należy, iż ocena dowodów polega na poddaniu ich analizie według określonych kryteriów i wyraża się w porównaniu wyników postępowania dowodowego z przedmiotem postępowania dowodowego i w syntetyzowaniu wniosków. Sąd obowiązany jest
za prawdziwe uznawać tylko takie zdania, które zostały uzasadnione według określonych, rozsądnych dyrektyw poznawczych, przestrzegać zasad logicznego rozumowania, stosować zasady doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się bowiem na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość, zgodną z doświadczeniem życiowym (orz. z 20.3.1980 r., II URN 175/79, OSN 1980, Nr 10, poz.200).

Zgodzić się należy jedynie ze skarżącym, że Sąd Rejonowy niewłaściwie ocenił stawki za czas najmu pojazdu zastępczego, zaś okres uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego był w okolicznościach sprawy uzasadniony, co tyczy się również zwrotu kosztów obsługi w dzień wolny od pracy oraz kosztów związanych
z podstawieniem pojazdu do klienta.

W tym miejscu wypada przypomnieć, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Zatem nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie
i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c. art. 362 k.c. i 826 § 1 k.c.). Oznacza
to, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw.

Sąd Najwyższy dostrzegał potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego
w rozsądnych granicach (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012, Nr 3, poz. 28).

Kierując się sformułowanymi przez Sąd Najwyższy wskazówkami, należy przyjąć,
że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie
są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu, zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały zwrotowi tylko wtedy, gdy poszkodowany wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem
ich za celowe i ekonomicznie uzasadnione.

W realiach sprawy do zdarzenia wywołującego szkodę doszło 23 sierpnia 2019 roku, zaś szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi 24 sierpnia 2019 roku. W dacie zawarcia umowy z powodem najmu pojazdu zastępczego, w tym dokonania cesji wierzytelności,
co miało miejsce 24 sierpnia 2019 roku, poszkodowany nie miał możliwości weryfikacji stawek obowiązujących w najmie tego typu pojazdów, gdyż samochód był niezbędny poszkodowanemu, zaś firma powoda mogła poszkodowanym szybko wynająć. Jednak dopiero od 27 sierpnia 2019 roku strona poszkodowana miała wiedzę, że pozwany może udostępnić pojazd zastępczy, jak również miała wiedzę o stawkach wynajmu uznawanych przez ubezpieczyciela. Ponadto tego dnia strona poszkodowana poinformowała również pozwanego, że poszkodowany dysponuje już pojazdem zastępczym.

Okoliczność, że firma powoda mogła szybko wynająć samochód, ma jedynie wpływ na zasadność wynajmu pojazdu w okresie pierwszych czterech dni obowiązywania umowy najmu (od 24 do 27 sierpnia 2019 roku). Strona powodowa nie podała żadnych argumentów przemawiających, że jej oferta była korzystniejsza w całym okresie niż np. najem oferowany przez ubezpieczyciela. Wręcz przeciwnie – poszkodowany nie negocjował stawki
za wypożyczenie samochodu zastępczego.

Wskazać należy, iż strona poszkodowana, została poinformowana o możliwości skorzystania z pojazdu zastępczego od firm współpracujących z ubezpieczycielem. Korzystając z pojazdu najmowanego od powoda przez cały okres najmu poszkodowany nie podjął zatem jakiejkolwiek próby zapoznania się z warunkami najmu pojazdu od firm współpracujących z ubezpieczycielem oraz porównania tych warunków z umową zawartą
z powodem. Z tego też względu trudno przyjąć, że poszkodowany zasadnie nie skorzystał
z oferty podmiotu współpracującego z pozwanym, a tym samym nie przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody. Tym samym, poszkodowany powinien podjąć starania zmierzające do porównania warunków najmu i wybrać ofertę najkorzystniejszą, co nie koniecznie oznaczać musiało, że byłaby to oferta o najniższej dobowej stawce najmu.

Dlatego też zarzut dotyczący nie skorzystania przez poszkodowanego z najmu pojazdu zastępczego oferowanego przez pozwanego ubezpieczyciela, a tym samym nieuzasadnionego zawyżenia szkody wskazać należy, iż zarzut ten zasługuje na uwzględnienie.

Nie można zatem zgodzić się z Sądem Rejonowym, który ustalił że przez cały okres najmu – tj. 41 dni – w firmie powoda był uzasadniony, bowiem za uzasadniony najem
w firmie powoda należy jedynie uznać okres od 24 do 27 sierpnia 2019 roku, o czym była już mowa, tj. okres od dnia wynajmu pojazdu do dnia uzyskania informacji o możliwości najmu pojazdu według stawek proponowanych przez ubezpieczyciela, kiedy powód otrzymał propozycje najmu pojazdu zastępczego, gdyż w tym czasie poszkodowany nie miał możliwości zapoznania się i zweryfikowania innych ofert najmu pojazdu, a samochód zastępczy był mu niezbędnie potrzebny. W pozostałym zaś okresie najem pojazdu w firmie powoda nie był uzasadniony.

Tym samym można zgodzić się ze skarżącym, że w tym zakresie naruszono w sprawie art. 233 § 1 k.p.c.

Zauważenia w tym miejscu wymaga, iż powód wykazał wysokość poniesionego przez poszkodowanego kosztu w okresie 4 dni według stawki 160 zł brutto, bowiem zastosowana przez powoda stawka za dzień wynajmu pojazdu mieściła się w przedziale ustalonych normalnych cen rynkowych zarówno dla segmentu pojazdu wynajętego, jak i dla segmentu pojazdu uszkodzonego. Natomiast w pozostałych 37 dniach, stawka za dzień najmu pojazdu powinna odpowiadać stawce proponowanej przez ubezpieczyciela, tj. 87,33 zł brutto.

Ponadto za celowe i ekonomicznie wydatki pozwalające na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, uznać także należy koszty związane z obsługą w dzień wolny od pracy oraz z podstawieniem pojazdu do klienta. Strona powodowa wykazała wysokość poniesionego przez poszkodowanego tego kosztu. Nadto zastosowana stawka była stawką rynkową obowiązującą na rynku lokalnym miejsca zamieszkania poszkodowanego.

Nie doszło jednak w sprawie do naruszenia art. 235 ² § 2 k.p.c. w zw.
z art. 235 ² § 1 k.p.c. w sposób wskazywany w apelacji, gdyż skarżący nie wyjaśnił jaki wpływ na wynik sprawy miało w sprawie złożenie umów o współpracy z asystorami pozwanego
w zakresie najmu pojazdów zastępczych, skoro strona poszkodowana miała wiedzę
od ubezpieczyciela o stawkach wynajmu uznawanych przez niego.

Także żądanie przez skarżącego przeprowadzenie tego dowodu zarówno przed sądem I instancji, jak i tut. sądem odwoławczym był zbędny dla rozpoznania niniejszej sprawy
i zmierzał do nadmiernego jej przedłużenia.

Skuteczny jest zatem w okolicznościach sprawy zarzut naruszenia prawa materialnego art. 361 § 2 k.c., w zw. z art. 354 § 1 i 2 k.c., z których wynika, że poszkodowany
ma obowiązek minimalizacji szkody. Celem odszkodowania ubezpieczeniowego jest bowiem kompensacja realnie powstałej szkody, a nie zarobek osób trzecich - w tym przypadku powoda.

Uwzględniając powyższe oraz wysokość wypłaconego przez pozwanego odszkodowania (2800,06 zł) należało zasądzić od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1263,98 zł, mając na uwadze, że łączny koszt najmu pojazdu zastępczego powinien stanowić w sprawie kwotę 4064,04 zł (160 zł x 4 dni plus 87,33 zł x 37 dni plus 100 zł za obsługę
w dniu wolnym od pracy i 92,83 zł za podstawienie pojazdu).

Z powyższych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie
art. 386 § 1 k.p.c., w ten sposób, że obniżył zasądzoną w punkcie 1 należną od pozwanego
na rzecz powoda kwotę z 3952,70 zł do 1263,98 zł, oddalając dalej idące powództwo, o czym orzekł jak w punkcie I a sentencji.

Ze względu na zmianę wyroku, należało dokonać na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c.
w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c., art. 99 k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c., korekty rozstrzygnięcia
o kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego, mając na uwadze, że powód wygrał sprawę w 32 %, zaś w 68 % przegrał.

Konsekwencją powyższego było zasądzenie należnej od powoda na rzecz pozwanego kwoty 266,12 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, o czym orzeczono jak w punkcie
I b sentencji.

Dalej idąca apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu, o czym orzeczono
jak w punkcie II sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych od powoda na rzecz pozwanego, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie III sentencji, na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c.
w zw. w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c., art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., mając na uwadze,
że pozwany w instancji odwoławczej wygrał sprawę w 94 %, zaś w 6 % przegrał.

Sąd zasądził więc od powoda na rzecz pozwanego kwotę 584 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.