Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 511/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2021 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2021 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko (...) SA w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 25 czerwca 2021 roku, sygn. akt I C 125/21

I. zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący :

„1. zasądza od pozwanego (...) SA w S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) 169,72 ( dwa tysiące sto sześćdziesiąt dziewięć 72/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 23 października 2020 r. do dna zapłaty;

2. zasądza od pozwanego (...) SA w S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. (...) ( jeden tysiąc sto siedemnaście ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.”;

II. zasądza od pozwanego (...) SA w S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. 650 ( sześćset pięćdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie poczynając od dnia następnego po upływie tygodnia od dnia doręczenia pozwanemu odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 511/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2021 r. wydanym w sprawie I C 125/21 Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie z powództwa (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G. przeciwko (...) S. A. z siedzibą w S. oddalił powództwo (pkt 1. wyroku) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego 917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 2.)

Sąd Rejonowy w Łasku ustalił, że w sprawie niniejszej sporna pomiędzy stronami była wyłącznie stawka za roboczogodzinę prac przy naprawie uszkodzonego samochodu marki S. (...), którego właściciel posiadał umowę ubezpieczenia AC w pozwanym Towarzystwie. Sąd Rejonowy przyjął, że powodowi należy się wyłącznie odszkodowanie w wypłaconej kwocie przy przyjęciu kosztu roboczogodziny na poziomie 100 zł, albowiem – zdaniem Sądu Rejonowego – w pozostałym zakresie koszt pracy przy naprawie przedmiotowego samochodu nie był objęty odpowiedzialnością pozwanego, wynikającą z umowy ubezpieczenia AC i § 24 ust. 4 ogólnych warunków ubezpieczenia, co doprowadziło do oddalenia powództwa przez Sąd I instancji.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik strony powodowej, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

a)  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 243 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie oceny z dowodu z dokumentów w postaci:

- wiadomości e-mail A. Z. (pracownika warsztatu (...) Sp. z o.o. Sp. k.) z dnia 20 sierpnia 2020 r.. godz. 15:13

- kalkulacji naprawy nr AZ/066/20 z dnia 17 lipca 2020 roku i jej weryfikacji dokonanej przez pozwanego ubezpieczyciela

poprzez nieuprawnione przyjęcie, iż dokumenty te nie świadczą o tym, że między warsztatem (...) Sp. z o.o. Sp. k. a pozwanym (...) S.A. zs. w S. doszło do uzgodnienia kosztów naprawy przed jej rozpoczęciem, co według Sądu uzasadniana zastosowanie w niniejszej sprawie § 24 ust. 4 OWU AC; tymczasem powyższe działania w pełni wyczerpały procedurę uzgodnienia kosztów naprawy (przed realizacją przedmiotowej sprawy A. Z. wysłał do pozwanego kalkulację naprawy w dniu 20 sierpnia 2020 r., w wyniku dokonanej przez pozwanego weryfikacji sporne pozostały ceny robocizny, dlatego sprawa musiała zostać skierowana na drogę postępowania sądowego celem weryfikacji prawidłowości redukcji stawek rbg przez pozwany zakład ubezpieczeń),

b)  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie dowodu z dokumenty w postaci umowy ubezpieczenia autocasco łączącej poszkodowanego M. W. z pozwanym a zwłaszcza jej części tj. wzorca umownego w postaci Ogólnych Warunków Ubezpieczenia ( (...)01/19) poprzez przyjęcie, że redakcja OWU (§ 24. ust. 4) jest precyzyjna i jednoznaczna, podczas gdy w treści tychże OWU pozwany ubezpieczyciel (autor OWU) nie określił procedury, sposobu ani terminu uzgadniania kosztów naprawy, a także nie przewidział żadnej możliwości weryfikacji stanowiska ubezpieczyciela, który nie aprobuje przedstawionych mu kosztów naprawy; podobnie pozwany nie doprecyzował w OWU pojęcia stawek średnich i sposobu ich ustalania,

2.  naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:

c)  przepisu art. 15 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w świetle którego umowa ubezpieczenia, ogólne warunki ubezpieczenia oraz inne wzorce umowy są formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały; postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia oraz innych wzorców umowy sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z tytułu ubezpieczenia poprzez jego niezastosowanie i tym samym niezasadne przyjęcie, iż uzgodnienie kosztów naprawy oznacza konieczność akceptacji wszystkich kosztów naprawy przez ubezpieczyciela, któremu tym samym przyznaje się uprawnienie do wiążącego wpływu na treść i realizację łączącej poszkodowanego z ubezpieczycielem umowy;

d)  przepisu art. 28 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29 zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu poprzez niezastosowanie i skutkiem powyższego uznanie, iż na ostateczną wysokość odszkodowania musi zgodzić się zakład ubezpieczeń, zaś poszkodowany pozbawiony jest prawa do weryfikacji decyzji ubezpieczyciela na drodze postępowania sądowego,

e)  przepisu art. 805 k.c. w zw. z postanowieniami § 23 i § 24 ust. 4 OWU AC poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji odmowę przyznania przez Sąd Rejonowy świadczenia ubezpieczeniowego przysługującego w świetle postanowień umowy ubezpieczenia autocasco łączącej poszkodowanego z pozwanym na skutek błędnego przyjęcia, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do uzgodnienia kosztów naprawy;

f)  przepisu art. 807 § 1 k.c. w zw. z art. 805 k.c. i art. 353 1 k.c. poprzez niezastosowanie i uznanie, iż postanowienia OWU AC mogą być podstawą do dokonywania przez ubezpieczyciela jednostronnych ustaleń na niekorzyść ubezpieczonego, podczas gdy nadanie ubezpieczycielowi prawa do arbitralnej interpretacji i realizacji umowy ubezpieczenia – gdyby został literalnie wyrażone w treści OWU AC – musiałoby zostać uznane za niedozwoloną klauzulę umowną (m. in. art. 385 3 pkt 9 k.c.) i stałoby w sprzeczności z naturą zobowiązania.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 2.169,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 października 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego za I instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący wniósł również o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, wedle norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja okazała się w pełni zasadna, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Na wstępie podnieść należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym. Wobec tego - zgodnie z art. 505 13 § 2 k.p.c. - skoro Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku zawiera jedynie wyjaśnienie jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy, apelacja ograniczona wiąże Sąd Odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 9 § 1 1 i 2 k.p.c. (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. III CZP 49/07, publ. OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. M. w: „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, W. 2013, s. 305 – 306). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie

Wszelkie podniesione w apelacji zarzuty sprowadzały się w istocie do zakwestionowania przyjętej przez Sąd I instancji stawki roboczogodziny, wskazując, iż w sprawie niniejszej ziściły się przesłanki do wypłaty odszkodowania przyjmując wyższą stawkę. Zgodnie z § 24 ust. 4 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia wiążącej strony umowy AC „w razie udokumentowania fakturami naprawy pojazdu dokonanej bez uprzedniego uzgodnienia z E. Hestią kosztów i sposobu naprawy, koszty naprawy podlegają weryfikacji do średniej arytmetycznej cen usług naprawczych stosowanych na terenie powiatu właściwego dla miejsca zarejestrowania pojazdu a w przypadku gdy pojazd jest przedmiotem leasingu lub stanowi zabezpieczenie kredytu, miejsca stałego zameldowania lub siedziby firmy (...), nie więcej niż 100 zł brutto za 1 roboczogodzinę prac blacharskich, lakierniczych i mechanicznych (…)”. Zgodnie zaś z § 23 OWU „w celu uniknięcia skutków wskazanych w § 24 ust. 4 sposób naprawy pojazdu i wysokość jej kosztów powinny każdorazowo zostać uzgodnione z E. (...)Szczególnej uwagi wymaga zwrot „bez uprzedniego uzgodnienia” zawarty w przywołanych postanowieniach OWU. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy bezrefleksyjnie przyjął, że strony nie dokonały uzgodnienia co do kosztów naprawy, wobec czego zgodnie z zasadą wynikającą z przywołanego § 24 ust. 4 OWU wysokość odszkodowania należna poszkodowanemu winna być limitowana stawką 100 zł brutto za 1 roboczogodzinę prac. Stanowisko to nie zasługuje jednak na aprobatę.

W sprawie należało bowiem ustalić, czy miało miejsce owe uzgodnienie kosztów naprawy pomiędzy serwisem naprawczym (działającym - co bezsporne - w imieniu poszkodowanego ubezpieczonego M. W.) a pozwanym, do czego niewątpliwie w kontekście obowiązujących owu poszkodowany miał prawo. Słusznie wskazuje skarżący w apelacji, iż redakcja przywołanego postanowienia umownego (§ 24 ust. 4 OWU AC) jest niejednoznaczna i nieprecyzyjna. Ubezpieczyciel redagujący Ogólne Warunki Ubezpieczenia do umowy ubezpieczenia AC (która to umowa ubezpieczenia ma charakter adhezyjny i jest adresowana do słabszej strony stosunku ubezpieczeniowego) nie przewidział żadnej procedury ani terminu, w jakim ma dojść do „uzgodnienia” kosztów naprawy w myśl § 24 ust. 4 OWU. W takim wypadku, szanując dyrektywę zawartą w art. 15 ust. 3 i 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, interpretacja winna być dokonana na korzyść ów „słabszej strony” stosunku ubezpieczeniowego, jaką z pewnością jest ubezpieczony, uposażony lub uprawniony z umowy ubezpieczenia.

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, a w szczególności dokumentów zawartych w plikach akt likwidacji szkody pozwala dojść do przekonania, że poszkodowany (działający w jego imieniu warsztat) poczynił starania mające na celu dokonanie uzgodnień z ubezpieczycielem co do kosztów i sposobu naprawy. Dnia 20 sierpnia 2020 r. pracownik warsztatu (...) Sp. z o. o. Sp. k. przesłał e-mailem pozwanemu ubezpieczycielowi kalkulację kosztów naprawy z dnia 17 lipca 2020 r., określającą wysokość kosztów, w tym stawki roboczogodziny 200 złotych, którą oszacował warsztat ze wskazaniem, że oczekuje na akceptację tegoż kosztorysu do 25.08.2020r. Skoro zatem OWU nie przewiduje żadnej procedury „uzgadniania” tychże kwestii, w ocenie Sądu Okręgowego nawiązanie przez uprawnioną osobę kontaktu z ubezpieczycielem za pośrednictwem poczty elektronicznej z jednoczesną prośbą o akceptację kalkulacji, czyni zadość obowiązkom spoczywającym na poszkodowanym na mocy § 23 i 24 OWU, zwłaszcza przy braku jakiegokolwiek odniesienia się do wskazanej stawki przez ubezpieczyciela. Przy odmiennym rozumowaniu zakład ubezpieczeń byłby zawsze uprawniony do stosowania jedynie granicznej stawki minimalnej, niezależnie od tego co w tej mierze uczyni uprawniony poszkodowany. Nie ma zatem racji pozwany, podnoszący w odpowiedzi na pozew, iż „naprawę przeprowadzono bez uprzedniego uzgodnienia jej kosztów z pozwanym, powód nie ma podstaw do domagania się zapłaty stawki wyższej.

W ocenie Sądu Odwoławczego, w realiach niniejszej sprawy jeśli 20 sierpnia 2020 r. likwidator szkody otrzymał wiadomość mailową, w której zawarto treść :” w związku z koniecznością uzgodnienia kosztów naprawy, przesyłamy kalkulację kosztów…. w celu jej akceptacji”. W tym samym mailu wskazuje: „w przypadku kiedy stanowisko co do wysokości stawki będzie różnić się od naszego zastrzegamy, że rozstrzygnięcie sporu w przedmiotowej sprawie skierujemy na drogę postępowania sądowego”. I wreszcie „do 25 sierpnia 2020 r. oczekujemy na akceptację kosztorysu i przesłanie zwrotnie na adres mail. Po upływie tego terminu warsztat naprawczy przystąpi do naprawy, zgodnie z kalkulacją”. Oznacza to wysłanie oświadczenia w jednoznacznym brzmieniu, wskazującym, iż brak jakiejkolwiek odpowiedzi w zakreślonym terminie zostanie potraktowany jak akceptacja przedstawionych warunków.

Tymczasem brak jest informacji potwierdzającej, ażeby korekta kalkulacji opatrzona datą 26 sierpnia 2020 r. dokonana przez ubezpieczyciela, a obejmująca stawkę za roboczogodzinę, rzeczywiście została przesłana do warsztatu. Natomiast 14 października 2020 r. pozwany wydał decyzję określającą wysokość odszkodowania , w ramach którego nie uwzględniono stawki roboczogodziny, wynikającej z przedstawionej kalkulacji.

Wbrew wnioskom Sądu I instancji (wyrażonym zresztą w wyjątkowo lakonicznym pisemnym uzasadnieniu orzeczenia) nie można w powyższym zakresie przyznać wyłącznie pozwanemu ubezpieczycielowi uprawnienia do arbitralnego i wiążącego ustalania wysokości odszkodowania bez prawa jakiejkolwiek weryfikacji takich ustaleń. Racje ma skarżący, że zaaprobowanie takiego stanowiska Sądu Rejonowego wypaczałoby sens nie tylko stosunku ubezpieczenia, ale także prawa do sądu, które chroni poszkodowanego przed niesłusznymi decyzjami zakładów ubezpieczeń.

Z tych względów na gruncie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało zmodyfikować w kierunku postulowanym przez skarżącego uznając, że dochodzona przez powoda kwota różnicy pomiędzy oszacowanymi kosztami naprawy, a wypłaconym przez pozwanego świadczeniem jest w pełni uzasadniona. Dlatego też, w punkcie I.1. wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 2.169,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 października 2020 r. do dnia zapłaty.

Zmiana orzeczenia Sądu I instancji w zakresie roszczenia głównego skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Ostateczne rozstrzygnięcie oznacza bowiem, że to powód wygrał proces w całości, zatem to na pozwanym – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.) – ciąży obowiązek poniesienia kosztów procesu. W związku z tym, zmieniając zaskarżony wyrok zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 1.117,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które to składają się koszty zastępstwa prawnego w I instancji (900 zł) wraz z opłatą od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wniesiona przez powoda opłata od pozwu (200 zł) - wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 98 § 1 1 k.p.c.), o czym orzeczono w punkcie I.2. wyroku.

Z uwagi na fakt, że apelacja strony powodowej okazała się w pełni zasadna, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. w punkcie II. wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 650,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, na które to składają się koszty opłaty od apelacji i wniosku o uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego oraz koszty zastępstwa prawnego powoda za II instancję - wraz z odsetkami ustalonymi w myśl art. 98 § 1 1 k.p.c. od dnia następnego po upływie tygodnia od dnia doręczenia powódce odpisu wyroku do dnia zapłaty. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego profesjonalnego pełnomocnika ustalono zaś w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.