Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 163 /20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił Ł. J. (1) prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu wskazano, iż zgodnie z art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31.12.1948r., który przed dniem 1 stycznia 2009 r. wykonywał przez co najmniej 15 lat pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W przypadku wnioskodawcy na wymagane 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych Zakład uznał za udowodnione 7 lat 2 miesiące 5 dni w okresach: od 28-08-1972r. do 01-12-1972r., od 11-05-1977r. do 31-07-1980r., od 30-03-1981r. do 11-10-1982r., od 04-07-1985r. do 10-11-1987r., od 03-12-1986r. do 19-09-1987r. Nie uznano okresu pracy od
02-11-1973r. do 07-05-1977r. do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach Zakład Pracy podał błędny dział, pozycję i punkt zarządzenia resortowego określający stanowisko pracy.

/decyzja k. 24 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 23 grudnia 2020 r. wniósł Ł. J. (1) reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do rekompensaty, nadto zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

Odwołujący podniósł iż w okresach zatrudnienia:

- 02.11.1973r. -7.05. 1977 r. w Zakładzie (...),

- 22.11.1982r. -30.04.1983r., 05.05.1983r. - 10.12.1983r., od 09.03.1984r.- 05.04.1985r. w Przedsiębiorstwie (...),

- 05.05.1983r. - 31.12.1983r. w Państwowym Przedsiębiorstwie (...),

- 27.01.1992r. -11.05.1992r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...),

- 15.01.1997r. -12.06.2000r. w PPHU (...),

pracował w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, a zatem jest uprawniony do dochodzonego świadczenia.

/odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji, nadto wskazał, iż okresy wymienione w odwołaniu poza kresem pracy w Ł.Z.Z. Spójna nie były przedmiotem analizy organu jako okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach z uwagi na brak dokumentów potwierdzających fakt jej wykonywania w takim właśnie charakterze.

/odpowiedź na odwołanie – k.16/

Pismem procesowym z dnia 04.03.2021 r. pełnomocnik wnioskodawcy podniósł dodatkowo, iż w latach 2004 -2008 Ł. J. (2) był zatrudniony w charakterze kierowcy i konserwatora wozów bojowych będących na wyposażeniu jednostki OSP w J. w tym czasie świadczył pracę szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

/pismo procesowe k. 132-133/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Ł. J. (1) urodził się w dniu (...)

/bezsporne/

Decyzją z dnia 23.08.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury bez rekompensaty uznając, iż wnioskodawca wykazał wyłącznie okres
3 miesięcy i 3 dni pracy w warunkach szczególnych.

/decyzja k. 12-14/

Wnioskiem z dnia 23.09.2019 r. Ł. J. (1) wystąpił o weryfikację prawa do rekompensaty załączając świadectwa pracy w warunkach szczególnych za kolejne okresy zatrudnienia.

/wniosek k. 15 akt ZUS wraz z załącznikami k. 16 -22/

W dniu 30.10.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w rozpoznaniu powyższego wniosku wydał zaskarżoną decyzję.

/decyzja k. 24 akt ZUS/

W okresie od 02.11.1973r do 07.05.1977 r. Ł. J. (1) był zatrudniony w Zakładzie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowca robotnik transportowy.

/świadectwo pracy koperta k. 15 k. 7 akt kapitałowych/

We wskazanym okresie zatrudnienia od 24.10.1974 do 13.11.1976 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową.

/ świadectwo pracy koperta k. 15, wyciąg z rozkazów dziennych z 5.02.2009 koperta k. 15, zaświadczenie k. 22 akt ZUS k. 8 akt kapitałowych/

W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 7 listopada
2002 r. wskazano, iż we wskazanym okresie zatrudnienia od 02.11.1973 do 7.05.1977 r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowiskach:

1. kierowca - robotnik transportowy od 02.11.1973r. do 23.10.1974r., wymienionym w wykazie A dział IV poz. 17 pkt 38,

2. kierowca - robotnik transportowy od 14.11.1976r. do 07.05.1977 r. wymienionym w wykazie A dział IV poz. 17 pkt 38 punkty 1 i 2,

czyli prace wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do Uchwały Nr 80 Zarządu (...) z dnia 30.06.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy.

/ świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 18 akt ZUS/

Wnioskodawca posiada prawo jazdy kategorii B od 1972 r. Natomiast w dniu
30.11.1976 r. wnioskodawca uzyskał prawo jazdy kategorii C, E stanowiące uprawnienie do prowadzenia pojazdów powyżej 3,5 tony.

/prawo jazdy k. 101, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 listopada 2021r. 00:03:41 -00:13:05 w związku informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 12.10.2020 r. - 00:04:02-00:28:55/

We wskazanym okresie zatrudnienia, przed służbą wojskową wnioskodawca pracował jako kierowca pojazdów poniżej 3,5 tony, po wojsku prowadził samochód ciężarowy powyżej 3,5 tony marki L.. Do obowiązków wnioskodawcy należało załadowanie zabawek z plastiku, ze sztucznej masy, które w elementach w workach odwoził do chałupników. WW. czyścili wskazane zabawki z tworzyw i odpadów, składali, montowali, naklejali na nie kalkomanię, pakowali je w mniejsze pudełka, następnie wnioskodawca odbierał wskazane rzeczy od chałupników, pakował w większe pudła i ponownie przewoził do zakładu.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 listopada 2021 r. 00:03:41 -00:13:05 w związku informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 12.10.2020 r. 00:04:02-00:28:55; zeznania świadka M. R. - protokół z rozprawy z dnia 17.02.2021r. 00:23:59-00:34:59/

Poza tym odwołujący odbierał tworzywo, które przyjeżdżało wagonami, był to polistyren, polietylen zapakowany w formie granulatowej w workach. Dokonywał załadunku tego towaru, dowoził go do zakładu. Przewoził też farby koloryzujące. Otrzymywał wówczas mleko do picia i dodatek za pracę w warunkach szkodliwych wliczoną w stawkę gadzinową.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 listopada 2021 r. 00:03:41 -00:13:05 w związku informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 12.10.2020 r. 00:04:02-00:28:55/

W okresie od 22.11.1982r. do 30.04.1983r. i od 09.03.1984r. do 05.04.1985r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) – w charakterze kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy.

/świadectwa pracy koperta k.15, k. 40, k. 54 zaświadczane k. 13 akt kapitałowych dokumentacja osobowa i płacowa k. 38- 68/

We wskazanym okresie zatrudnienia od 22.11.1982r. do 30.04.1983r. wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego do 3,5 ton, jeździł S.. Przedsiębiorstwo zajmowało się budowami PGR, budowami i remontami dla PGR. Wnioskodawca woził gazy spawalnicze, rury, materiały budowlane po terenie Polski. Po powrocie z wyjazdu zagranicznego od 09.03.1984 r. do 28.02.1985 r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego i autobusu zakładowego marki J.. Rano przywoził ludzi do pracy, woził brygady na budowy o godzinie 7.00, potem jeździł samochodem ciężarowym do godziny 15.00, a następnie odwoził pracowników. Przeważnie były 2-3 dniowe wyjazdy. Przy awarii samochodu zdarzało się sporadycznie, że jeździł mniejszymi samochodami.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 listopada 2021 r. 00:03:41 -00:13:05 w związku informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 12.10.2020 r. 00:04:02-00:28:55, zeznania świadka A. A. protokół z rozprawy z 17.02 2021r. 00:34:59-00:45:26, zeznania świadka F. W. protokół z rozprawy z
17.02.2021r.- 00:45:26-00:51:06, zeznania świadka Z. R. protokół z rozprawy z 17.02 2021r. 01:00:03-01:07:07/

W dniu 28.02.1985 r. dział transportu ww. zakładu pracy wystąpił do dyrekcji o zmianę grupy zaszeregowania wnioskodawcy ze stawki 34 zł na godzinę na stawkę 31 zł z godzinę argumentując, iż w chwili obecnej Ł. J. jeździ samochodem marki N. i na tym pojeździe przysługuje wskazana stawka maksymalna. Powyższe stanowiło podstawę wypowiedzenia wnioskodawcy warunków pracy w zakresie stawki wynagrodzenia.

/pismo k. 60 v, zawiadomienie o zamiarze wypowiedzenia warunków pracy k. 60/

Za wskazany okres zatrudnienia brak jest świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

/bezsporne/

W okresie od 05.05.1983r. do 10.12.1983r. Ł. J. (1) został oddelegowany do pracy w byłym NRD w ramach umowy rządowej. Wówczas był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Państwowym Przedsiębiorstwie (...) jako robotnik leśny. Od 26.05.1983 r. powierzono mu stanowisko robotnika leśnego, obsługującego piłę mechaniczną łańcuchową.

/zaświadczenia kopert k. 15, zmiana umowy - koperta k. 15, zaświadczenie k. 14-18 akt kapitałowych/

Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca nie legitymuje się świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

/bezsporne/

W okresie od 27.01.1992r. do 11.05.1992r. wnioskodawca pracował w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...), w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy.

/ świadectwo pracy koperta k. 15, k. 26 akt kapitałowych, k. 73, dokumentacja płacowa k. 74/

We wskazanym okresie zatrudnienia odwołujący pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, jeździł wtedy samochodem marki S., powyżej 3,5 tony. Wnioskodawca był oddelegowany do pracy w W., do jego obowiązków należało zbieranie śmieci pomiędzy przystankami i zawożenie ich na wysypisko w W.. Ponadto skarżący woził piach do W. do posypywania ulic, odbierał go ze żwirowni i rozładowywał w W. na ul. (...). Bywało, że piach niewykorzystany, który zwieziono musiał odebrać z powrotem. Nie było przestojów w pracy.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 listopada 2021 r. 00:03:41 -00:13:05 w związku informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 12.10.2020 r. 00:04:02-00:28:55, zeznania świadka W. D. protokół z rozprawy z 17.02.2021r. - 00:51:06 -00:58:40/

Wnioskodawca nie dysponuje świadectwem wykonywania prac w warunkach szczególnych za wskazany okres zatrudnienia.

/ bezsporne/

W okresie od 15.01.1997r. do 12.06.2000r. Ł. J. (2) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w PPHU (...) na stanowisku kierowcy.

/ świadectwo pracy k. 31 akt kapitałowych/

Wnioskodawca jeździł wówczas samochodem marki J. z przyczepą, Kamazem o masie powyżej 3,5 tony. Gdy samochód się popsuł uczestniczył w naprawie wraz z mechanikiem lub jeździł samochodem zastępczym. Woził węgiel i materiały budowlane w pełnym wymiarze czasu pracy.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 listopada 2021 r. 00:03:41 -00:13:05 w związku informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 12.10.2020 r. 00:04:02-00:28:55, pisemne zeznania świadka J. P. k. 167-168, 194-196/

We wskazanym okresie w ocenie pracodawcy ubezpieczony wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy pracę kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony – kierowca samochodu ciężarowego wymienionego Wykaz A Dział VIII poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 w sprawie wieku emerytalnego, oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

/zaświadczenie k. 9 akt ZUS, zaświadczenie k. 120/

W latach 2004-2008 Ł. J. (2) był członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej na terenie Gminy A.. W oparciu o umowy o dzieło pełnił funkcję kierowcy i konserwatora wozów bojowych będących na wyposażeniu jednostki OSP w J.. Od 2004 r. odpłatnie wykonywał tylko na wezwanie czynności kierowcy samochodów ciężarowych typu s. (...) i V. powyżej 3,5 tony.

/ umowy o dzieło rachunkami k. 177-181, 189, 194-196, zaświadczenie k. 135, zeznania świadka G. K. protokół z rozprawy z dnia 12 maja 2021 r. 00:14:22-00:23:54, zeznania świadka S. P. protokół z rozprawy z dnia 12 maja 2021 r. 00:23:54 -00:27:43/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, których wiarygodność nie była przez strony podważana, oraz zeznań świadków i częściowo zeznań odwołującego. Sąd dał wiarę ww zeznaniom, co do czynności podejmowanych przez wnioskodawcę, jednakże w ocenie Sądu na ich podstawie nie jest możliwe by przyjąć, że ubezpieczony we wszystkich spornych okresach pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd uznał jedynie za niewiarygodne twierdzenia wnioskodawcy iż w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 28.02.1985 r. do 5.04.1985r. pracował w charakterze kierowcy pojazdów o masie powyżej 3,5 tony. Na co innego wskazuje, bowiem treść dokumentacji osobowej powoda, w której wskazano, iż wnioskuje się o zmniejszenie należnej wnioskodawcy stawki godzinowej, ponieważ jeździ on samochodem marki N. ,a należna z tego tytułu stawka jest niższa. Tym samym uznać należało, że powód od tej daty z pewnością nie jeździł samochodem o masie powyżej 3,5 tony.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2018 r. , poz. 1924) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie do dnia wejścia w życie ustawy tj.. do 31.12.2008 r. okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2021 r. poz. 291 t.j.) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z § 1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w kolejnych okresach zatrudnienia tj. od 02.11.1973r. do 07.05. 1977 r. w Zakładzie (...), od 22.11.1982r. do 30.04.1983r., od 09.03.1984r. do 05.04.1985r. w Przedsiębiorstwie (...), od 05.05.1983r. do 31.12.1983r. w Państwowym Przedsiębiorstwie (...), od 27.01.1992r. do 11.05.1992r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...), od 15.01.1997r. do 12.06.2000r. w PPHU (...), oraz w latach 2004-2008 w okresie służby w OSP w J. na terenie Gminy A., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /.

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego /tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę we wskazanych okresach zatrudnienia, nadto w OSP w J. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Przy czym należy pamiętać iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy spornym jest, czy faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę czynności we wskazywanych przez niego okresach zatrudnienia, mogą być kwalifikowane jako praca warunkach szczególnych. Podnieść przy tym należy, iż wnioskodawca w większości przypadków nie legitymuje się świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez jego ówczesnego pracodawcę, zaś prawidłowość świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia od 02.11.1973r. do 07.05.1977 r. tj. w Zakładzie (...) zakwestionował organ rentowy, wskazując, iż zakład pracy podał błędny dział pozycję i punkt zarządzenia resortowego określającego stanowisko pracy.

Odnosząc się zatem w pierwszej kolejności, co do generalnej możliwości zakwalifikowania pracy wnioskodawcy w poszczególnych okresach zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach wskazać należy, iż analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymienione w Dział VIII w transporcie i łączności poz. 2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, Dział VI. w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym poz. 1 Prace drwali, Dział IV. w chemii poz. 17 Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli stanowią prace w warunkach szczególnych.

Kluczowym jest zatem, czy prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach zatrudnienia mogą być utożsamianie ze wskazanymi pozycjami wykazu, nadto czy były przez niego wykonywane stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak już bowiem wskazywano tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia /III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016/.

Odnosząc powyższe do kolejnych okresów zatrudnienia, na które powoływał się skarżący wskazać należy, iż nie wszystkie one mogą być kwalifikowane jako spełniające powyższe wymagania.

Co do okresu zatrudnienia od 02.11.1973r. do 07.05.1977 r. w Zakładzie (...) w pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można uznać, jak wskazano w wydanym wnioskodawcy świadectwie wykonywania prac w warunkach w szczególnych, iż wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w wykazie A do wspomnianego rozporządzenia Dział IV. w chemii poz. 17 - produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli. Zeznania wnioskodawcy jak i przesłuchanego w procesie świadka, określające zakres wykonywanych przez niego czynności jednoznacznie wskazują iż nie uczestniczył on w żadnym procesie produkcji tworzyw, a był kierowcą w przyzakładowym transporcie. Tym samym wydane mu świadectwo pracy z uwagi na błędy w zakresie określenia faktycznie zajmowanego przez niego stanowiska, nie może stanowić wiarygodnej podstawy ustaleń w sprawie. Przy czym w istocie, jak słusznie podnosi odwołujący, analiza czynności wykonywanych przez wnioskodawcę wskazuje, iż mogą być one utożsamiane z pracą w transporcie z pracą kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, tj. pracą wymienioną w wykazie A dział VIII poz 2 rozporządzenia, jednak nie w całym wskazanym okresie zatrudnienia. Podnieść należy, iż w świetle zgromadzonych dokumentów – prawa jazdy oraz zeznań świadka i samego wnioskodawcy można uznać, iż ubezpieczony pracował stale w pełnym wymiarze jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, ale dopiero od chwili uzyskania uprawnień w tym zakresie – uzyskania prawa jazdy kategorii C i E, tj. dopiero od 30.11.1976 r. do 07.05.1977 r. Tym samym okres pracy od 02.11.1973r. w charakterze kierowcy samochodów o wadze mniejszej, ani okres odbytej służby wojskowej, która miała miejsce przed uzyskaniem uprawnień do prowadzenia pojazdów o wadze powyżej 3,5 tony, bezwzględnie nie może być kwalifikowany jako praca w szczególnych warunkach. Czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu uprawniającego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Takie doliczenie jest jednak możliwe tylko wówczas, gdy zainteresowany podjął prace w szkodliwych warunkach w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska /II UK 188/18 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 29-05-2019/. Na gruncie rozpoznawanej sprawy po powrocie z wojska wnioskodawca nie mógł powrócić do pracy w szczególnych warunkach, gdyż wcześniej jej nie wykonywał. W konsekwencji tylko okres od 30.11.1976 r. do 07.05.1977 r., tj. przez 5 miesięcy i 7 dni może zostać dodatkowo wliczona do pracy w warunkach szczególnych. Powyższego wniosku nie mogło zmienić także to, że ubezpieczonemu wydawano posiłki regeneracyjne. Okoliczność, że niekorzystne warunki pracy na zajmowanym przez niego stanowisku były ubezpieczonemu kompensowane określonym dodatkiem, czy też poprzez posiłki regeneracyjne nie jest bowiem tożsama z pracą w warunkach szczególnych, czy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. /III AUa 178/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 07-06-2016/.

W ocenie Sądu Okręgowego wbrew twierdzeniom wnioskodawcy także niecały okres zatrudnienia od 22.11.1982r. do 30.04.1983r. i od 09.03.1984r. do 05.04.1985r. w Przedsiębiorstwie (...), choć w tym czasie w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów powód pracował jako kierowca w transporcie ,może być kwalifikowany jako praca wymieniona w wykazie A dział VIII poz 2 rozporządzenia. Podnieść należy iż zgodnie z zeznaniami wnioskodawcy i świadków powód niezmiennie we wskazanym okresie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy i stale był kierowcą samochodu ciężarowego do 3,5 t., bądź autobusu, zajmując się przewozem robotników lub materiałów budowlanych, lecz tylko do dnia 28.02.1985 r. Jak wskazują bowiem zgromadzone w sprawie dokumenty osobowe, zwłaszcza treść pisma z 28.02.1985 r. we wskazanym dniu wystąpiono o zmianę wnioskodawcy stawki zaszeregowania z uwagi na to, iż jak stwierdzono w piśmie ww. jeździł N., nie zaś samochodami cięższymi. W konsekwencji od wskazanej daty, kiedy jednoznacznie potwierdzono brak wykonywania pracy w szczególnych warunkach, praca wnioskodawcy nie może być kwalifikowana w powyższy sposób. Tym samym do pracy w szczególnych warunkach może zostać zakwalifikowany wyłącznie okres od 22.11.1985 r. do 30.04.1983 -5 miesięcy i 8 dni oraz okres od 09.03.1984r. do 28.02.1985r. tj. 11 miesięcy i 18 dni.

Nie ma zaś jakichkolwiek podstaw, by uznać okres pracy od 05.05.1983r. do 31.12.1983r. w Państwowym Przedsiębiorstwie (...) za okres pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. W tej materii podkreślić należy, iż w procesie nie przedłożono żadnych dowodów, w tym z dokumentów pozwalających na uznanie, że we wskazanym okresie pracy wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę drwala wymienioną w wykazie A Dział VI. poz. 1. Podkreślić należy, iż w świetle przedłożonych dokumentów świadectw pracy i zaświadczeń we wskazanym okresie zatrudnienia wnioskodawca był robotnikiem leśnym, co nie jest tożsame z pracą drwala. W istocie od 26.05.1983 r. powierzono mu stanowisko robotnika leśnego obsługującego piłę mechaniczną łańcuchową, jednakże nie jest pewne, czy zajmował się bezpośrednio ścinką drzew, czy tylko ich porządkowaniem. Tym samym twierdzenia wnioskodawcy, co do pracy w szczególnych warunkach w tym okresie, jako nieudowodnione, uznać należy za zbyt daleko idące. W ocenie Sądu nie może być natomiast kwestionowany jako okres pracy w szczególnych warunkach, zarówno okres zatrudnienia od 27.01.1992r. do 11.05.1992r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...), jak i od 15.01.1997r. do 12.06.2000r. w PPHU (...). Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zeznań świadków, dowodów z dokumentów, niepodważonych skutecznie przez organ rentowy, jednoznacznie wynika, iż wnioskodawca stale i pełnym wymiarze czasu pracy, bez żadnych istotnych przestojów wykonywał czynności kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony, zajmując się odpowiednio transportem śmieci i piachu oraz materiałów budowlanych. Wnioskodawca nie był oddelegowany do innych prac, nie kierował samochodami o mniejszym tonażu. Tym samym wskazany okres 3 miesięcy i 14 dni zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) i 3 lat 4 miesięcy i 28 dni w PPHU (...). winien zostać doliczony wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Nie istnieją natomiast żadne podstawy do traktowania jako pracy w tym charakterze, okresu pracy wnioskodawcy w OSP w J. w Gminie A. w latach 2004-2008. Powyższa praca i sprawowana funkcja kierowcy oraz konserwatora wozów bojowych co wprost wynika ze zgromadzonych w sprawie dokumentów, nie opierała się o zatrudnienie pracownicze, lecz wyłącznie o umowę o dzieło. Nadto była pełniona sporadycznie, wpadkowo, w zależności od wezwań. Jeszcze raz podnieść należy, iż jakkolwiek często z uwagi na poziom szkodliwości, czy uciążliwości warunków pracy jest ona kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach - rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki uprawniające do emerytury ustala się (zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. Dz. U z 2013r., poz. 1440 ze zm.) na podstawie przepisów dotychczasowych. To zaś oznacza, że tylko i wyłącznie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą stanowić podstawę prawną emerytury /III AUa 160/14 - wyrok SA Rzeszów z dnia 25-06-2014/. Sąd ubezpieczeń społecznych, dokonując ustaleń odnośnie wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, nie ocenia uciążliwości danej pracy, a jedynie bada, czy praca ta odpowiada pracy wskazanej w rozporządzeniu oraz czy była wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze /III AUa 1279/17 - wyrok SA Gdańsk z dnia 13-03-2018/. Zatrudnianie niepracownicze nie odpowiada wskazanym warunkom rozporządzenia. Tym samym wskazane okresy pozostają bez wpływu na wymiar wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach.

Reasumując, w ocenie Sądu wnioskodawca w procesie wykazał, iż legitymuje się dodatkowo innymi okresami pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze niż uznał za udowodnione organ rentowy. Jednakże powyższe samo w sobie nie czyni jeszcze wniesionego odwołania uzasadnionym. Zaznaczyć należy, iż organ rentowy bezsprzecznie uznał za udowodniony okres 7 lat 2 miesięcy i 5 dni okresów pracy w szczególnych warunkach. W niniejszym postępowaniu biorąc pod uwagę wszystkie dodatkowo przeanalizowane okresy sporne wnioskodawca wiarygodnie wykazał dodatkowo 5 lat 6 miesięcy i 15 dni okresów pracy w szczególnych warunkach, co daje okres sumaryczny 12 lat 8 miesięcy i 20 dni niewystarczający dla zmiany zaskarżonej decyzji.

Aby ustalić prawo do rekompensaty konieczne jest wykazanie, iż ubezpieczony do dnia 01 stycznia 2009 r. udowodnił 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania prawa do emerytury pomostowej lub prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na skutek zmiany stanu prawnego wprowadzonego ustawą o emeryturach pomostowych /III AUa 1002/20 - wyrok SA Lublin z dnia 29-12-2020, III AUa 1404/17 - wyrok SA Warszawa z dnia 23-01-2020/. Nie ma żadnych podstaw, by okres pracy w warunkach szczególnych niezbędny do prawa do rekompensaty ustalać w inny sposób, niż miało to miało miejsce przy określaniu prawa ubezpieczonych do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie ustawy emerytalnej /III AUa 563/19 - wyrok SA Białystok z dnia 18-12-2019/. W rozpoznawanej sprawnie wnioskodawca wymogowi udowodnienia 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach ostatecznie nie sprostał.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 1 kpc, oddalił odwołanie jako bezzasadne.

J.L.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawcy przez PI