Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2021r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2021 r. w K.

sprawy z powództwa H. P.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej

I.  uzgadnia treść księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w K. dla stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) przy ul. M.C. S. w K. z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że nakazuje wykreślić w dziale IV :

- hipotekę umowną zwykłą w wysokości 93 124,38 zł (dziewięćdziesiąt trzy tysiące sto dwadzieścia cztery złote i trzydzieści osiem groszy) wpisaną pod numerem 1 na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K.,

- hipotekę umowną kaucyjną do wysokości 6 687,33 zł (sześć tysięcy sześćset osiemdziesiąt siedem złotych i trzydzieści trzy grosze) wpisaną pod numerem 2 na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K.,

II.  zasądza od pozwanego (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki H. P. kwotę 10 925 (dziesięć tysięcy dziewięćset dwadzieścia pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

III.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1524,49 zł ( jeden tysiąc pięćset dwadzieścia cztery złote i czterdzieści dziewięć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 260/19

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 14 lutego 2019 r. powódka ubezwłasnowolniona częściowo H. P. zastąpiona przez kuratora M. P. wniosła pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kętrzynie poprzez :

- orzeczenie nakazu wykreślenia hipoteki umownej zwykłej w wysokości 93 124,38 zł wpisanej pod numerem 1 na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K.,

- orzeczenie nakazu wykreślenia hipoteki umownej kaucyjnej do wysokości 6 687,33 zł wpisanej pod numerem 2 na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K..

Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania wskazano , iż w dziale IV księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kętrzynie zostały wpisane dwie hipoteki na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K. na podstawie oświadczenia powódki H. P. złożonego w dniu 26 lutego 2010 r. w formie aktu notarialnego. Powódka podniosła , iż jej oświadczenie z dnia 26 lutego 2010 r. jest w świetle przepisu art. 82 kc dotknięte sankcją nieważności , albowiem powódka znajdowała się wówczas w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

H. P. cierpi na schizofrenię paranoidalną oraz upośledzenie umysłowe lekkiego stopnia, leczy się psychiatrycznie od 1992 r. , w związku z chorobą przebywała dwukrotnie w szpitalu psychiatrycznym. Sąd Okręgowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2018 r. w sprawie (...) orzekł o jej częściowym ubezwłasnowolnieniu. Nieważność czynności prawnej – oświadczenia o ustanowieniu hipotek – skutkuje ujawnieniem w księdze wieczystej stanu niezgodnego z rzeczywistym stanem prawnym. Kurator powódki próbował ugodowo zakończyć sprawę , kierując do banku wezwanie do wyrażenia zgody na wykreślenie hipotek. Bank takiej zgody nie wyraził.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Pozwana zakwestionowała roszczenie powódki. Podniosła, iż wbrew twierdzeniom pozwu przystępując do złożenia oświadczenia woli w formie aktu notarialnego powódka działała w stanie świadomości i swobody. Przywoływane w pozwie dwa pobyty w szpitalu na oddziale psychiatrycznym ( w 1993 r. i w 2003 r. ) czy przyjmowanie leków nie przesądzają o tym , aby w dniu 26 lutego 2010 r. powódka znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji czy wyrażenie woli. Nie świadczy o tym także załączona do pozwu opinia sporządzona na potrzeby innego postępowania i wskazująca na stan zdrowia powódki w 2018 r. W dacie złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki powódka nie była ubezwłasnowolniona. Jeszcze w 2017 r. powódka podróżowała za granicę udzielając uprzednio swojemu synowi pełnomocnictwa do działania w jej imieniu podczas jej nieobecności , a po otrzymaniu wezwania do zapłaty ustanowiła także profesjonalnego pełnomocnika. Pozwany podniósł, iż w dokonanej przez powódkę czynności uczestniczył notariusz , czyli osoba zaufania publicznego, który objaśnił powódce procedurę i skutki, jakie mogą się wiązać ze złożeniem oświadczenia o ustanowieniu hipoteki na rzecz pozwanego. Notariusz nie dokonałby takiej czynności, gdyby H. P. istotnie nie mogła świadomie i swobodnie podjąć decyzji i wyrazić swej woli. Powyższe zdaniem pozwanego wskazuje, iż w dniu złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki tj. 26 lutego 2010 r. H. P. miała rozeznanie w zakresie skutków , a przy tym miała zdolność świadomego powzięcia decyzji, jak również swobodę jej podjęcia. Pozwany podniósł, iż nawet przyjęcie , że powódka cierpi na chorobę psychiczną nie wystarcza do uznania, że złożone przez nią oświadczenie w dniu 26 lutego 2010 r. jest nieważne. Choroba psychiczna i niedorozwój umysłowy nie powodują bowiem same z siebie skutku w postaci nieważności oświadczenia woli. Pomiędzy nimi a stanem, który w konkretnym momencie wyłącza możliwość świadomego podjęcia decyzji i wyrażenia woli musi zachodzić związek przyczynowy. Powyższe musi występować w chwili składania oświadczenia woli. W ocenie pozwanej powódka nie wykazała, aby pozostawała w takim stanie w dacie złożenia przedmiotowego oświadczenia woli, ani też , aby zaistniał w tej dacie wymagany związek przyczynowy.

Sąd ustalił co następuje :

Księga wieczysta nr (...) prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Kętrzynie dla stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) przy ul. M.C. S. w K.. Jako właściciel lokalu wpisana jest w dziale II w/w księgi powódka H. P..

W dziale IV księgi wieczystej (...) wpisane są :

- pod numerem 1 hipoteka umowna zwykła w wysokości 93 124,38 zł na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K.,

- pod numerem 2 hipoteka umowna kaucyjna do wysokości 6 687,33 zł na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K..

( dowód : odpis zwykły księgi wieczystej (...) k. 11-13)

Podstawą wpisu w/w hipotek było oświadczenie złożone przez H. P. w formie aktu notarialnego w dniu 26 lutego 2010 r. przed Notariuszem R. K. w prowadzonej przez nią Kancelarii Notarialnej w K. zapisanego w Repertorium A Nr 1593/2010. W treści tego aktu H. P. oświadczyła , że celem zabezpieczenia spłaty kredytu (udzielonego Z. P.) i odsetek opisanych w akcie ustanawia na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K. na lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w K. przy ul. (...) pod numerem (...) , dla którego Sąd Rejonowy w Kętrzynie Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) hipotekę umowną zwykłą w wysokości 93 124,38 zł celem zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu oraz hipotekę umowną kaucyjną do wysokości 6 687,33 zł celem zabezpieczenia należności ubocznych.

( dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) k. 14-15, kopia akt księgi wieczystej (...) k. 215-255, odpis zwykły księgi wieczystej (...) k. 11-13)

W dacie złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipotek objętych aktem notarialnym z 26.02.2010 r. H. P. z powodu schizofrenii znajdowała się w stanie wyłączającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenia woli .

( dowód : opinia sądowo- psychologiczna k. 137-142, opinia sadowo- psychiatryczna k. 143-146, opinia sądowo- psychologiczna uzupełniająca k. 177-178, opinia sądowo- psychiatryczna uzupełniająca 179)

H. P. od 1992 r. jest leczona w (...) w K. z rozpoznaniem schizofrenia paranoidalna, upośledzenie umysłowe lekkiego stopnia. Przebywała w Szpitalu (...) w O. w okresie od 20.02.1993 r. do 01.03.1993 r. z rozpoznaniem Zespół depresyjny. W okresie od 10.02.2003 r. do 15.03.2003 leczona była w Szpitalu (...) w W. z rozpoznaniem schizofrenia paranoidalna , upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. W okresie od 2003 r. do 2009 r. była całkowicie niezdolna do pracy. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z 14.05.2009 r. została uznana za niezdolną do samodzielnej egzystencji. Choroba powodowała zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym powódki, zaburzenia funkcjonowania w rodzinie, uniemożliwiała jej pełnienia ról społecznych i zawodowych.

( dowód : dokumentacja medyczna w aktach sprawy (...)SO w O. k. 12-23, dokumentacja medyczna z PZP w K. k. 106-126, zeznania świadków E. P. k. 73-75, E. A. k. 75-77)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów w tym w szczególności aktu notarialnego – oświadczenia o ustanowieniu hipotek z dnia 26.02.2010 r. , odpisu z księgi wieczystej , albowiem prawdziwość tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony , nie budziła też wątpliwości Sądu . Z tych samych względów Sąd uwzględnił także dokumentację medyczną dotyczącą leczenia powódki nadesłaną z PZP w K. jak też złożoną do akt sprawy (...) Sądu Okręgowego w (...), kopie akt księgi wieczystej (...). Sąd ponadto uwzględnił zeznania przesłuchanych w sprawie świadków , uznając je za wiarygodne.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków E. P. i E. A., córek powódki , w których opisywały problemy w codziennym funkcjonowaniu powódki , jej leczenie psychiatryczne , niezdolność powódki do sprawowania opieki nad najmłodszą córką , brak zrozumienia bardziej skomplikowanych sytuacji społecznych , nieuzasadnione zaciągnie pożyczek czy kredytów na zakup zbędnych towarów , niepamięć co do okoliczności złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki , brak zrozumienia tej sytuacji . Świadkowie zeznawali zgodnie , ich zeznania są spójne, logiczne , konsekwentne. Zeznani te zwłaszcza E. P. , która zamieszkiwała z powódką do 2011 r. przedstawiają codzienne funkcjonowanie powódki także w okresie zbliżonym do podpisania aktu notarialnego , świadek w sposób szczegółowy , przekonujący przedstawiła funkcjonowania powódki , które ograniczało się do wykonywania podstawowych czynności życia codziennego – przygotowania posiłków , dbania o higienę ( czego trzeba było dopilnować), robienia podstawowych zakupów. W ocenie Sądu brak jest podstaw do kwestionowania prawdziwości tych zeznań. Fakt , iż obie córki powódki są zainteresowane korzystnym dla niej rozstrzygnięciem sprawy , nie może automatycznie podważać wiarygodności świadków. Na prawdziwość ich zeznań wskazują nie tylko zgromadzona w spawie dokumentacja z leczenia psychiatrycznego powódki ale orzeczenia lekarza orzecznika ZUS stwierdzające jej całkowitą niezdolność do pracy (w okresie od 2003 r. do 2009 r.) a następnie niezdolność do samodzielnej egzystencji (od 2009). Powódka była także ograniczona w sprawowaniu władzy rodzicielskiej nad córką E. P. . Nie podważa tych zeznań fakt , że powódka sama odbywała podróże autobusem do Niemiec czy napisała oświadczenie o udzieleniu pełnomocnictwa z dnia 17.05.2017 r. ( k. 62) bądź podpisała pełnomocnictwo z dnia 08.08.2017 r. ( k. 55) , świadkowie w sposób przekonujący wyjaśnili organizację podróży ( gdzie powódka była odstawiana do autobusu i odbierana na miejscu przez dzieci) jak też okoliczności napisania pełnomocnictw , gdzie istniała potrzeba uzyskania informacji z banku o ustanowionej hipotece , a brak było możliwości uzyskania takich informacji przez dzieci powódki- córki i syna M. P. bez podpisanego przez powódkę pełnomocnictwa.

Nie podważają też zeznań świadków E. P. i E. A. relacje notariusza R. K. , przed którą został sporządzony akt notarialny zawierający oświadczenie powódki z dnia 26 lutego 2010 r. (...). Świadek ten z uwagi na upływ czasu nie pamiętał okoliczności sporządzenia tego aktu , przedstawił jedynie podejmowane w analogicznych przypadkach czynności , udzielane wyjaśnienia , jak też sposób upewnienia się , że osoba stawająca do aktu rozumie treść złożonego oświadczenia. Fakt , iż notariusz nie miała podejrzeń co do rozumienia podejmowanej czynności przez powódkę nie przesądza, iż powódka była świadoma tej czynności i podjęła decyzję swobodnie. Z zeznań świadków – córek powódki wynika, iż powódka potrafiła przy osobach obcych robić dobre wrażenie , była zorientowana co do miejsca i czasu .Dodatkowo wskazać należy, iż notariusz sporządzająca akt nie miała wiedzy o leczeniu psychiatrycznym powódki , żaden taki dokument nie został jej przedłożony. Nie bez znaczenia jest też, iż przy sporządzaniu aktu mógł być obecny syn powódki (za jej zgodą) – Z. P. , którego kredyt miała zabezpieczać ustanowiona przez powódkę hipoteka. Sąd dając wiarę zeznaniom świadka R. K. , jako spójnym, logicznym , rzeczowym, uznał , iż nie mogą one przesądzać o zdolności powódki do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji i wyrażania woli w d. składania oświadczenia o ustanowieniu hipoteki z dnia 26 lutego 2010 r.

Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie miały opinie powołanych przez Sąd biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii.

W opinii sądowo – psychologicznej z dnia 12.10.2020 r. ( k. 137-142) biegła psycholog T. G. wskazała w szczególności , iż w świetle przeprowadzonego badania oraz kontaktu z powódką brak jest przesłanek do formułowania oceny o upośledzeniu umysłowym powódki. Biegła stwierdziła u powódki ( w ocenie jakościowej) obniżoną zdolność myślenia logiczno – przyczynowego oraz pojęciowego, powódka dokonuje nieprawidłowych uogólnień w odniesieniu do sytuacji o wyższym poziomie złożoności. Zaburzenia myślenia , polegające na dokonywaniu nieprawidłowych uogólnień , leżą u podłoża urojeń. W sytuacjach prostych powódka jest w stanie poprawnie zaplanować działanie. W sytuacjach o większym stopniu złożoności powódka nie jest zdolna do utworzenia prawidłowo ciągu logiczno – przyczynowego, co oznacza , że nie jest zdolna obecnie do zrozumienia sytuacji społecznych wykraczających poza jej doświadczenie życiowe. Uwzględniając fakt , że w 2003 r. poziom sprawności funkcji poznawczych był obniżony oraz informacje o funkcjonowaniu społecznym powódki ( pochodzące od świadka E. P., która zamieszkiwała z matką do końca 2011 r. ) należy wnioskować , iż poziom zaburzeń w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym powódki był istotnie obniżony, co wynikało z procesu chorobowego. Jej niezdolność do pełnienia w sposób odpowiedzialny ról społecznych skutkował w tamtym czasie ograniczeniem opieki rodzicielskiej, orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy ( 2009 r.) Stąd biegła wnosi, iż powódka w czasie podpisywania aktu notarialnego nie była zdolna do zrozumienia treści aktu prawnego. Znacznie obniżona zdolność uogólniania spostrzeganych elementów sytuacji, zdolność planowania i przewidywania skutków swego działania w sytuacjach społecznych o większym stopniu złożoności w ocenie psychologicznej uniemożliwiała powódce ocenę sytuacji podpisywania aktu oraz przewidzenia konsekwencji podjętego działania. W ocenie psychologicznej, treść wyjaśnień , jakich udziela notariusz, z dużym prawdopodobieństwem powódka nie była zdolna do zrozumienia pojęć zawartych w akcie oraz nie była zdolna do oceny sytuacji , samodzielnie podjęcia decyzji i przewidzenia jej konsekwencji dla niej jako dłużnika.

W opinii sądowo- psychiatrycznej z dnia 28.11.2020 r. ( k. 143-146) biegła z zakresu psychiatrii A. K. stwierdziła, iż dacie złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipotek objętych aktem notarialnym z 26.02.2010 r. H. P. z powodu schizofrenii znajdowała się w stanie wyłączającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenia woli . Biegła wskazała w szczególności , iż analiza przebiegu choroby na podstawie dokumentacji psychiatrycznej z lat 1992 -2020 pozwala bez wątpliwości stwierdzić u powódki schizofrenię przewlekłą ( rezydualną). W początkowych latach choroby obraz psychopatologiczny zawierał typowe objawy dla schizofrenii paranoidalnej (omamy, urojenia, aktywność psychotyczna) okresowo obserwowano wyraźną komponentę afektywną (objawy depresyjne lub hipomaniakalne), a wraz z wiekiem obraz choroby stał się rezydualny, typowy dla schizofrenii przewlekłej, gdzie dominują objawy tzw. „negatywne”. Z dokumentacji ambulatoryjnej wynika, że od około 2004 r. nie obserwowano objawów psychotycznych u pacjentki, opisywano m.in. tendencję do izolacji, wycofanie z kontaktów towarzyskich, powierzchowność kontaktu, okresowo spowolnienie, bierność, brak modulacji lub niedostosowanie afektu – czyli typowe dla schizofrenii objawy „negatywne”. Schizofrenia to przewlekła choroba cechująca się tzw. „objawami pozytywnymi” (urojenia, omamy) i „negatywnymi, osiowymi” (niedostosowanie afektywne, apatia, awolicja, wycofanie społeczne, in. ) W przebiegu choroby mogą występować epizody psychotyczne ( u powódki w 1993 r. i w 2003 r. ) , kontrolowane lekami przeciwpsychotycznymi. Wraz z przebiegiem choroby objawy wytwórcze mogą wygasać , a obraz kliniczny przyjmuje postać rezydualną, jeśli przynajmniej 12 miesięcy nie stwierdza się objawów psychotycznych ( jak u powódki od 2004 r. ). Zarówno stan psychozy , jak i stan rezydualny nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie osoby chorej na schizofrenię. Objawy osiowe schizofrenii powodują zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym, uniemożliwiają pełnienie ról społecznych i zawodowych ( co można prześledzić u powódki, analizując jej zaburzenia funkcjonowania w rodzinie, opisywane przez świadków) Z kolei niska kontrola impulsów i postawa dereistyczna (oderwana od realiów) powoduje gotowość do podejmowania pochopnych decyzji bez uwzględnienia ich konsekwencji (o czym świadczą np. wcześniej zaciągane pożyczki). Zaburzenia funkcjonowania powódki w rolach społecznych były powodem ograniczenia jej praw rodzicielskich czy jej ubezwłasnowolnienia częściowego ( od 2018 r. pozostaje pod kuratelą syna). W świetle przeprowadzonego badania przez biegłego psychologa a także badania psychiatrycznego i danych z wywiadu brak jest przesłanek do formułowania oceny o upośledzeniu umysłowym lekkim u powódki, co rozpoznawano w 2003 r. i w 2018 r. Obniżenie funkcji poznawczych może być związane z poziomem zdobytego wykształcenia oraz wieloletnim przebiegiem schizofrenii jako choroby neurodegeneracyjnej, natomiast powódka nie prezentuje otępiennych deficytów poznawczych, a obniżenie poziomu intelektu , choć poniżej przeciętnej , nie wskazuje na upośledzenie. Biegły psycholog stwierdził u powódki znacznie obniżoną zdolność myślenia logiczno- przyczynowego i pojęciowego, zdolność uogólniania , planowania oraz rozumienia sytuacji społecznych wykraczających poza doświadczenie – co ma zasadnicze znaczenie dla oceny świadomości i swobody podejmowania decyzji. Uwzględniając stwierdzoną u powódki chorobę psychiczną w postaci przewlekłej schizofrenii , poziom funkcji poznawczych oraz okoliczności i treść podpisanego aktu notarialnego – H. P. nie była zdolna do zrozumienia treści aktu notarialnego z dnia 26 lutego 2010 r. i zawartych tam pojęć prawnych oraz nie była zdolna do oceny sytuacji, samodzielnego podjęcia decyzji ani przewidywania konsekwencji podpisania w/w hipoteki .

Sąd podzielił opinie biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii ( opinie podstawowe jak też opinie uzupełniające k177-178, 179 ) uznając je za jasne, pełne, zgodne z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego , a zawarte w nich wnioski za logicznie i przekonująco umotywowane. Opinie te zostały wydane po przeprowadzeniu badań powódki oraz na podstawie analizy dokumentacji medycznej z leczenia powódki, uwzględniają także we właściwy sposób inne dowody przeprowadzone w sprawie , w tym zeznania przesłuchanych świadków. Biegła z zakresu psychiatrii szczegółowo przeanalizowała dokumentację medyczną z leczenia psychiatrycznego powódki , opisując w sposób fachowy przebieg i symptomy choroby psychicznej i jej znaczenia dla zrozumienia przez powódkę dokonywanej przez nią w dniu 26 lutego 2010 r. czynności. Obie biegłe podtrzymały swoje twierdzenia po zgłoszeniu zastrzeżeń przez pozwanego , a swoje stanowisko w sposób rzeczowy , logiczny i spójny umotywowały. Stad Sąd w całości podzielił stanowisko biegłych i wnioski zawarte w w/w opiniach.

Jak wynika z powyższych opinii w dacie złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipotek objętych aktem notarialnym z 26.02.2010 r. H. P. z powodu schizofrenii znajdowała się w stanie wyłączającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenia woli.

Zgodnie z treścią art. 82 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Sankcja bezwzględnej nieważności oznacza, że czynność jest nieważna ex ante, a fakt ten sąd bierze pod uwagę z urzędu. Bezwzględnie nieważna czynność prawna nie wywołuje konsekwencji już od momentu jej dokonania – sankcja nieważności dotyka czynności prawnej od samego początku. Jak wskazuje się w orzecznictwie "Nieważność (...) oznacza, że czynność prawna nie wywołała i nie mogła wywołać żadnych skutków prawnych objętych wolą stron. Nieważność powstaje z mocy samego prawa i datuje się od samego początku, tzn. od chwili dokonania nieważnej czynności" (wyr. SA w Katowicach z 11.4.2002 r., I ACa 169/02, OSA 2003, Nr 5, poz. 20). Oświadczenie woli złożone w stanie braku świadomości lub swobody jest nieważne, nieważna jest więc także czynność prawna, na której dokonanie składało się to oświadczenie woli. Wniosek ten dotyczy zarówno jednostronnych czynności prawnych, jak i umów (wyrok SA Katowice z dnia 09-03-2018 I ACa 1234/16).

W konsekwencji stwierdzić należy , iż w niniejszej sprawie występuje bezwzględna nieważność czynności prawnej – oświadczenia o ustanowieniu hipoteki złożonego przez H. P. w formie aktu notarialnego z dnia 26 lutego 2010 r. (...) wynikająca z faktu złożenia przez nią oświadczenia woli w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Wobec powyższego widniejące w dziale IV księgi wieczystej (...) na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K. hipoteka umowna zwykła w wysokości 93 124,38 zł oraz hipoteka umowna kaucyjna do wysokości 6 687,33 zł zostały wpisane na podstawie nieważnego oświadczenia o ustanowieniu hipotek z dnia 26 lutego 2010 r. (...).

W tej sytuacji treść księgi wieczystej (...) w zakresie wpisanych w dziale IV w/w hipotek na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. Oddział 1 w K. dotknięta jest niezgodnością z rzeczywistym stanem prawnym.

Zgodnie z treścią 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

W konsekwencji stosownie do powyższych ustaleń i przywołanych przepisów należało uzgodnić stan prawny księgi wieczystej (...) zgodnie z żądaniem pozwu, wobec nieważności oświadczenia będącego podstawą ustanowienia hipotek, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 i 3 kpc, uznając, iż pozwany jako strona przegrywająca jest zobowiązana zwrócić powodowi kwotę 10 925 zł , na którą składają się opłata od pozwu w kwocie 4991 zł , uiszczona przez powoda zaliczka na poczet opinii biegłego w kwocie 500 zł ( k. 86) , koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5 400 zł , opłaty skarbowe od pełnomocnictw w kwocie 34 zł.

O nieuiszczonych kosztach sądowych związanych z wydatkami na wynagrodzenie biegłych opiniujących w niniejszej sprawie Sąd orzekł zgodnie z treścią art. 83 i 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążając nimi pozwanego.