Pełny tekst orzeczenia

Nie jest to doręczenie w trybie art. 15 zzs 9 ust.2 i 3 ustawy z 2 marca 2020 r.

Sygn. akt III AUa 1079/21

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 27.01.2021r. - wydaną podstawie art. 15zx ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.) – zobowiązał A. S. (1) do zwrotu nienależnego świadczenia postojowego w wysokości 1944,87 zł. Organ 2 lipca, 12 sierpnia i 3 września 2020r. wypłacił jej świadczenie postojowe po 2080 zł. Jego wysokość została ustalona na podstawie wniosku złożonego 7.08.2020 r. przez AmRest sp. z o.o we W.. Wg zleceniodawcy A. S. uzyskała przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku w kwocie 1431,71 zł, a wg organu rentowego nie uzyskała w maju żadnego przychodu. Z tego powodu powinna była otrzymać świadczenie w wysokości 1.431,71 zł, a nie 2.080 zł.

W odwołaniu od tej decyzji A. S. zarzuciła naruszenie art.15zx i art.15zs ust.1 i 2 ustawy z dnia 2.03.2020r. poprzez nieuzasadnione uznanie, że pobrała nienależnie świadczenie postojowe oraz uznanie, że datą złożenia wniosku do ZUS jest datą przekazania go do Zakładu , a nie data złożenia go przez osobę uprawnioną płatnikowi składek.

Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby uprawnionej składany do ZUS. W przypadku osoby wykonującej umowę cywilnoprawną wniosek jest składany za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego. Wnioskodawca jest osobą uprawnioną, a zleceniodawca jedynie pośrednikiem (przekazicielem wniosku). Oznacza to, że data złożenia wniosku jest data złożenia go u zleceniodawcy jako pośrednika. Swój wniosek złożyła w kwietniu. W tym miesiącu uzyskała przychód w wysokości 1431,71 zł, dający prawo do świadczenia w pełnej wysokości. Na podstawie tego zarzutu A. S. wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i zwolnienie jej z obowiązku zwrotu kwoty 1944,81 zł.

Wyrokiem z dnia 17 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku

oddalił wniesione odwołanie. Sąd Okręgowy wskazał, że w dniu została zawarta umowa zlecenia (...).02.2020r. pomiędzy (...) sp. z o.o. we W. z A. S. (1). Umowa została zawarta na okres 1.03.-31.05.2020 r. Na jej podstawie zleceniobiorca zobowiązała się do wykonywania usług pomocniczych w restauracjach i kawiarniach. 22.06.2020 r. wpłynął do O/ZUS we W. wniosek o przyznanie świadczenia postojowego A. S.. Wniosek sporządziła 30.04.2020 r. L. O. - specjalistka ds. kadr i plac (...) sp. z o.o.- podała w nim, że A. S. w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku uzyskała przychód w wysokości 1431,71 zł. Zakład ustalił, że w maju nie uzyskała ona żadnego przychodu. Świadczenie postojowe 3 razy przyznał jej O/ZUS we W.. Ten sam Oddział przeprowadził postępowanie wyjaśniające, który prawdopodobnie przekazał sprawę Oddziałowi w B., chociaż w aktach nie ma formalnego dowodu na przekazanie sprawy do tego Oddziału. Zdaniem Sadu Okręgowego organ rentowy nie doręczył zainteresowanej odpisu decyzji skoro 26.02.2021r. zażądała wydania jej.

Sąd Okręgowy dostrzegł też, że w pkt 12 odwołania skarżąca podniosła, że w marcu uzyskała przychód w 1431 zł, a wniosek o świadczenie złożyła w kwietniu. Zgodnie z art.15zs ustawy o szczególnych rozwiązaniach …( Dz.U. 2020.374) ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby wykonującej umowę zlecenia składany do ZUS. Taki wniosek jest składany za pośrednictwem zleceniodawcy lub zmawiającego w formie dokumentu elektronicznego. Powinien on zawierać wysokość przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe. Zleceniodawca złożyła wniosek A. S. 22.06.2020 r. W maju 2020 r. nie uzyskała ona żadnego przychodu. W tej sytuacji świadczenie postojowe przysługuje w wysokości wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia. W marcu 2020 r. wynosiło ono 1431,71 zł.

Sąd Okręgowy dostrzegł, że w niniejszej sprawie organ rentowy przyznał świadczenie trzy razy. Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia jest wykazanie braku zmiany sytuacji materialnej wykazanej we wniosku. Zdaniem Sądu, sytuacja wnioskodawczyni uległa radykalnej zmianie, gdyż nie powinna była otrzymać świadczenia za miesiące po zakończeniu umowy. Świadczenie postojowe przysługuje bowiem osobie wykonującej umowę zlecenia, a nie każdej. Za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się świadczenie przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez zleceniodawcę lub zamawiającego. Zadaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że to spółka (...) wprowadziła O/ZUS we W. z błąd.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy na mocy art. 477 14 § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

A. S. (1) zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego art. 15zx i 15zs ust 1 i 2 ustawy z dnia 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych poprzez nieuzasadnione uznanie, że A. S. (1) pobrała nienależne świadczenie postojowe oraz uznanie, że datą złożenia wniosku do ZUS jest data przekazania go do Zakładu, a nie data złożenia go przez osobę uprawnioną płatnikowi składek.

Wskazując na powyższe apelacja wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uznanie, że A. S. (1) nie pobrała nienależnie świadczenia postojowego

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja okazała się być zasadną

Odwołująca podniosła wprawdzie zarzut naruszenia prawa materialnego, to w istocie zakwestionowała ona ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego co do daty złożenia wniosku o świadczenie postojowe i w tym zakresie przedstawiła też nowy dowód w postępowaniu apelacyjnym, w postaci maila zastępcy kierownika (...) Ł. D. z wiadomością, że wniosek o świadczenia postojowe dla zleceniobiorcy został wysłany na adres email odwołującej. Następnie wypełniony przez odwołującą wniosek w dniu 29 kwietnia 2020 r. przesłany został do O. D. – pracownika (...) sp. Z o.o. W świetle złożonych wydruków uprawnione jest zatem przyjęcie, że właśnie w tej dacie odwołująca przekazała te dokumenty płatnikowi. Zdaniem Sądu Apelacyjnego uwzględnieniu tego dowodu nie stoi na przeszkodzie art. 381 k.p.c., bowiem dokumentu tego nie ma aktach rentowych, a zatem nie był on znany Sądowi I instancji, a przeprowadzenie tego dowodu nie opóźnia też rozpoznania sprawy. Merytorycznie złożone dokumenty uprawniają do przyjęcia, że twierdzenia odwołującej podnoszone w apelacji i w odwołaniu, że wniosek o świadczenie postojowe złożyła ona u płatnika w dniu 29.04.2020 r. zostały wykazane.

W konsekwencji powyższego ustalenia rozważenia wymaga, czy złożenie takiego wniosku u płatnika było równoznaczne ze złożeniem go do organu rentowego. Trzeba zauważyć, iż w sprawach dotyczących postepowań emerytalno-rentowych zgodnie z § 6 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), że jeżeli przepisy ustawy dopuszczają zgłoszenie wniosku za pośrednictwem płatnika składek za datę zgłoszenia wniosku uważa się datę sporządzenia wniosku przez płatnika. Płatnik składek potwierdza sporządzenie wniosku w określonej dacie pieczęcią i podpisem osoby upoważnionej.

Ta regulacja nie nadaje zatem wnioskowi złożonemu do płatnika o określone świadczenia takiego samego skutku jako złożenie tego wniosku w organie rentowym, jeżeli zatem płatnik zaniedba złożenia niezwłocznego złożenia wniosku w organie rentowym, to będzie to miało skutek wobec ubezpieczonego.

Inaczej jednak sytuacja wygląda na gruncie mającej w sprawie zastosowanie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( t.j. Dz. U. poz. 1842 z późn. zm. tzw. covidowej ). Stosownie do jej art. 15zs ust.2 w przypadku osoby wykonującej umowę cywilnoprawną wniosek, o którym mowa w ust. 1, składany jest za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego. W przeciwieństwie jednak do § 6 rozporządzenia dnia 11 października 2011 r. (…) ustawa nie zawiera regulacji skutków ociągania się płatnika z szybkim przekazaniem wniosku do ZUS, co więcej z treści art. 15 ust. 2 ustawy wynika, że w przypadku u osoby wykonującej umowę cywilnoprawną wniosek powinien składany za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego, co oznacza że przepis ten jest szczególny w stosunku do ust. 1 nakazującego składać wnioski bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W konsekwencji powyższego trzeba przyjąć, że skoro istniał w przypadku odwołującej obowiązek złożenia wniosku płatnikowi, to jego złożenie płatnikowi – jest złożeniem wniosku w rozumieniu ustawy i powinno skutkować oceną materialną prawną tego wniosku wg daty w jakiej złożono go temuż płatnikowi, co w przypadku odwołującej oznacza datę 29 kwietnia 2020r. Bez znaczenia w tym zakresie jest fakt, że płatnik dopiero w czerwcu złożył wniosek organowi rentowemu, skoro ubezpieczona zobligowana była do wystąpienia z wnioskiem o świadczenie za pośrednictwem płatnika. Trzeba tu zauważyć, iż dopiero 24 lipca 2020r. ustawodawca wprowadził możliwość samodzielnego złożenia wniosku w ZUS przez zleceniobiorcę, gdy jego zleceniodawca odmówił złożenia takiego wniosku (art. 15zsa ustawy).

Przyjęcie odmiennej wykładni prowadziłoby do wniosków naruszających interes ubezpieczonych, bowiem ponosiliby oni skutki zwłoki płatników w przekazaniu wniosków do ZUS. Ubezpieczeni w takiej sytuacji mogliby zatem co najwyższej ewentualnie pozywać płatników na zasadach ogólnych, w odrębnych procesach, za szkodę polegającą na utracie świadczenia spowodowaną spóźnionym przekazanie do ZUS. Trudno przyjąć, że taki był zamiar ustawodawcy, a wręcz przeciwnie logiczne podejście do obowiązku złożenia wniosku za pośrednictwem płatnika, należy uzasadnić tym, że płatnicy ci dysponując dokumentacją źródłową mają narzędzia by dokonać weryfikacji tych wniosków, w szczególności poprzez wyliczenie należnej wysokości świadczenia postojowego, co w przypadku akcji masowej ułatwiało organowi rentowemu rozpoznawanie przedmiotowych wniosków, co było szczególnie ważne w realizacji tej ustawy zakładającej szybką pomoc podmiotem uprawnionym, pozbawionym wobec lockdownu przychodów.

Przesądzenie, że odwołująca złożyła wniosek w kwietniu 2021 r. oznacza, że kwota świadczenia postojowego jej przyznanego była w prawidłowej wysokości (art. 15zr ust.1 ustawy) a tym samym wypłacone jej świadczenie nie było świadczeniem nienależnym w rozumieniu art.15 zx pkt 2 ustawy covidowej - i nie podlega zwrotowi.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 386 §1 k.p.c. dokonał stosownej zmiany zaskarżonego wyroku i decyzji.