Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt II AKa 63/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2021 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Andrzej Kot

Sędziowie: SA Bogusław Tocicki /spr./

SA Maciej Skórniak

Protokolant: Joanna Rowińska

przy udziale Jarosława Dyko prokuratora Prokuratury (...) we W.

po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2021 r.

sprawy

E. V.

oskarżonego z art. art. 258 § 1 k.k., art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. i art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s. i art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s., z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001 roku o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych ( Dz. U. Nr 31, poz. 353 z 2001 roku z późniejszymi zmianami ) i art. 305 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 119, poz. 1117 z 2001 roku z późn. zm.) w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

P. D. (1)

M. R.

M. D. (1)

K. B. (1)

K. Z.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela oraz przez oskarżonych K. Z., M. D. (1), K. B. (1), E. V., P. D. (1), M. R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy

z dnia 6 listopada 2019 r., sygn. akt III K 89/18

I. zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w ten sposób, że:

a) na podstawie art. 4 § 1 k.k. stwierdza, że podstawę wszelkich rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym wyroku stanowią przepisy kodeksu karnego według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r.;

b) w odniesieniu do przestępstwa z art. 258 § 1 k.k., przypisanego oskarżonym w punkcie I części rozstrzygającej (opisanego w punkcie I części wstępnej) przyjmuje, że oskarżeni brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw i przestępstw skarbowych oraz podwyższa kary wymierzone oskarżonym za to przestępstwo wymierzając im odpowiednio:

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z.– kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności;

c) z kwalifikacji prawnej przestępstwa skarbowego przypisanego oskarżonym w punkcie II części rozstrzygającej (opisanego w punkcie II części wstępnej) eliminuje przepis art. 65 § 1 k.k., a ponadto podwyższa kary grzywny wymierzając za to przestępstwo oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. po 400 (czterysta) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na 100 (sto) złotych;

d) w miejsce czynu przypisanego oskarżonym w punkcie III części rozstrzygającej (zarzuconego w punkcie III części wstępnej) uznaje oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. za winnych tego, że w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi osobami oraz w ramach zorganizowanej grupy przestępczej, opisanej w punkcie I części rozstrzygającej wyroku, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, wytworzyli i usiłowali wytworzyć wyroby tytoniowe znacznej wartości w postaci nie mniej niż 21.550 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 11.343.810,- złotych, w ten sposób, że wzięli udział w wyprodukowaniu 6.600 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,- złotych oraz usiłowali wytworzyć nie mniej niż 14.950 kilogramów krajanki tytoniowej o wartość rynkowej 6.856.668,- złotych, celem wprowadzenia ich do obrotu, tj. przestępstwa z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2018r. poz. 2352) i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 12a ust. 2 cyt. wyżej ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 12 § 1 k.k. oraz art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 3 k.k. i art. 65 § 1 k.k., według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., wymierza im odpowiednio:

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności;

e) stwierdza, że utraciły moc kary łączne pozbawienia wolności wymierzone oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie V części rozstrzygającej;

f) na podstawie art. 8 § 1 i 2 k.k.s. przyjmuje, że przestępstwa przypisane oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku stanowią jeden czyn oraz ustala, że wykonaniu podlegają kary pozbawienia wolności i grzywny opisane w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku;

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. utrzymuje w mocy;

III. na podstawie art. 20 § 2 k.k.s., art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 39 § 1 i 2 k.k.s., według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., łączy wszystkim oskarżonym jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt b niniejszego wyroku i wymierza im odpowiednio:

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary łączne po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności;

IV. na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 k.k., a także art. 73 § 2 k.k. oraz art. 72 § 1 pkt 1 k.k., według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., wykonanie kar łącznych pozbawienia wolności orzeczonych w punkcie III niniejszego wyroku, warunkowo zawiesza w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. na okresy po 3 (trzy) lata próby, a także oddaje wszystkich oskarżonych w okresie próby pod dozór kuratora sądowego oraz zobowiązuje wszystkich oskarżonych do informowania Sądu Okręgowego w Legnicy co 3 (trzy) miesiące o przebiegu okresu próby;

V. na podstawie art. 63 § 1 k.k., na poczet kar grzywny, orzeczonych w punkcie II części rozstrzygającej oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku, zalicza oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności, przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny, odpowiednio:

1) E. V. – na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 15.50;

2) P. D. (1) – na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 10.20;

3) M. R. – na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 15.40;

4) M. D. (1) – na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26 maja 2017r. godz. 16.10;

5) K. B. (1) – na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26 maja 2017r. godz. 15.35;

6) K. Z.– na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26 maja 2017r. godz. 15.35;

VI. zasądza od oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. na rzecz Skarbu Państwa przypadające na nich koszty postępowania odwoławczego w wysokości po 8.183,33 (osiem tysięcy sto osiemdziesiąt trzy 33/100) złotych, na co składa się 3,33 złotych tytułem 1/6 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz po 8.180,- złotych tytułem opłaty za obie instancje.

UZASADNIENIE

Mimo wymogów określonych w przepisie art. 99a § 1 k.p.k., a także w przepisach Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 listopada 2019r. w sprawie wzorów formularzy uzasadnień wyroków oraz sposobu ich wypełniania (Dz.U z 2019r. poz. 2349), w niniejszej sprawie odstąpiono od opracowania uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego na formularzu UK, sporządzając uzasadnienie wyroku w sposób tradycyjny. Odstępstwo od tej zasady podyktowane zostało koniecznością zagwarantowania stronom postępowania prawa do rzetelnego procesu, który obejmuje także postępowanie odwoławcze, a to w kontekście art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności.

Było to podyktowane tym, że forma oraz treść formularza w realiach niniejszej sprawy skutkowałaby niemożnością dotrzymania konwencyjnego standardu rzetelnego procesu. Należy podzielić stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w wyroku z dnia 11 sierpnia 2020r. (sygn. akt I KA 1/20), w który to, w ślad za prof. P. Hofmańskim (por. „Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Komentarz, tom I red. L. Garlicki, Warszawa 2010, str. 305-306) uznał, że „ wprawdzie prawo do dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy karnej nie wynika wprost z art. 6 Konwencji, jest jednak oczywiste, że skoro w systemie prawa polskiego umieszczono prawo do zaskarżenia wyroku wydanego w pierwszej instancji, to takie państwo – strona Konwencji przewidując możliwość wniesienia apelacji od wyroku, musi zapewnić do niej skuteczny dostęp, a co za tym idzie musi gwarantować odpowiednimi instrumentami procesowymi rzetelność samego postępowania odwoławczego”, a w konsekwencji, iż „ aby nie doszło do naruszenia prawa strony do rzetelnego procesu sądowego (na etapie odwoławczym) opisanego w art. 6 ust. 1 EKPC, tak, jak jest on ujmowany i tłumaczony przez orzecznictwo ETPC, zwłaszcza że w systemie prawa polskiego istnieje nadzwyczajny środek zaskarżenia (kasacja), który może być oparty na naruszeniu prawa procesowego (w tym naruszeniu art. 433 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.), konieczne jest by kontrola ta w aspekcie standardu konwencyjnego realizowana była przez sąd odwoławczy, jak też i Sąd Najwyższy w ramach postępowania kasacyjnego”. Nie ulega przecież wątpliwości, iż kontrola ta może być dokonana jedynie poprzez zapoznanie się z argumentami sądu, przemawiającymi za przyjętym rozstrzygnięciem. Tym samym jakość uzasadnienia wyroku jest istotnym elementem prawa. Obligatoryjne nakazanie sporządzenia uzasadnień w formie formularzy (art. 99a § 1 k.p.k.), nie dawałoby w realiach niniejszej sprawy właściwego instrumentarium procesowego dla zrealizowania standardu prawa do rzetelnego procesu, gdyż niejednokrotnie, zwłaszcza w sprawach wieloosobowych i wielowątkowych, zarzuty ujęte w części wstępnej apelacji nie przystają do jej wniosków lub wykluczają się od strony formalnoprawnej, czy pozostają oderwane od wskazanej podstawy odwoławczej, bądź też formułowane są dopiero w uzasadnieniu.

W omawianej sprawie zakres podmiotowo-przedmiotowy sprawy, wielość osób oskarżonych, sposób sporządzenia apelacji (a przede wszystkim liczba zarzutów podniesionych w obu apelacjach i ich wzajemne przenikanie), w odniesieniu do przedmiotu samej sprawy oraz tych elementów, które wskazywane przez autorów wniesionych środków odwoławczych nie były, lecz musiały być brane pod uwagę z urzędu, prowadzi do wniosku, że sporządzenie uzasadnienia na formularzu UK 2 skutkowałoby niemożnością rzetelnego i konkretnego ustosunkowania się w toku postępowania do każdego istotnego argumentu zawartego w apelacji stron, a przede wszystkim przedstawienia konkluzji, które dla stron byłyby czytelne i wskazywałyby w jaki sposób dany wniosek został wyprowadzony.

Uzasadnienie stanowiska tut. Sądu stanowią nadto orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz ETPC. Zważyć bowiem należy, że w sytuacji, kiedy art. 91 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, iż „ umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową” oraz wobec jednoczesnego stwierdzenia, że formularz nie pozwala na realizowanie obowiązku wynikającego z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 i 2 k.p.k. zaniechanie sporządzenia uzasadnienia formularzowego okazało się konieczne.

Sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób tradycyjny znajduje oparcie w stanowisku Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 19.12.2006r. w sprawie P 37/05 (OTK-A 2006/11/177). Stosowany zatem wprost przepis art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności (Dz.U z 1993r., poz. 61, poz. 284 ze zm.) obliguje sąd drugiej instancji do odniesienia się w uzasadnieniu wyroku do każdego istotnego – na tle konkretnej sprawy – argumentu. Tym samym brak odniesienia do takiej argumentacji stanowi o naruszeniu standardu rzetelnego procesu (tak m.in. ETPC w wyroku z 9.12.199r. Riuz Torija przeciwko Hiszpanii, A. 303-A, w: M.A. Nowicki: „Europejski Trybunał Praw Człowieka, Orzecznictwo, tom 1, Zakamycze 2001, s. 515- 516 i SN w wyroku z 16.01.2007r., sygn. akt V KK 328/06, z 6.04.2011r., sygn. akt V KK 368/10 i inne). Podobne stanowisko przedstawił Trybunał Konstytucyjny na tle art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, wskazując że uzasadnienie orzeczeń jest decydującym komponentem prawa do rzetelnego procesu sądowego i podstawą kontroli zewnętrznej orzeczenia przez organ wyższej instancji, bowiem dokumentuje argumenty przemawiające za przyjętym rozstrzygnięciem (wyrok TK z 16.01.2006r., sygn. SK 30/05, OTK-A 2006, nr 1 poz. 2, teza 4.3 uzasadnienia).

Mając powyższe na uwadze, uwzględniając także stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w sprawie P 37/05 oraz Sądu Najwyższego przedstawione w sprawie I KA 1/20, formułujące obowiązek sądu odwoławczego do każdorazowej oceny, w związku z kategorycznym brzmieniem art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 i 2 k.p.k., czy w danej sprawie może sporządzić uzasadnienie swojego wyroku na formularzu UK 2, nie naruszając podstawowych gwarancji strony do rzetelnego procesu odwoławczego, Sąd Apelacyjny w sprawie omawianej odstąpił od sporządzenia uzasadnienia w formie przewidzianej w art. 99a § 1 k.p.k.

Prokurator (...) we W. skierował akt oskarżenia przeciwko następującym oskarżonym:

1) E. V.,

2) P. D. (1),

3) M. R.,

4) M. D. (1),

5) K. B. (1),

6) K. Z. o to, że :

I. od czerwca 2016 roku do 30 stycznia 2017 roku, brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej, działającej na terenie województw (...) i (...), to jest w K., L., G., S., (...), S. oraz w O., kierowanej przez nieustalone osoby, w skład której wchodziły również inne nieustalone osoby, mającej na celu popełnianie przestępstw i przestępstw skarbowych, polegających na wytwarzaniu znacznych ilości wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych celem wprowadzenia ich do obrotu, uchylaniu się od opodatkowania podatkiem akcyzowym oraz na podejmowaniu czynności bezpośrednio związanych z produkcją wyrobów akcyzowych bez urzędowego sprawdzenia,

- tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 k.k.;

II. od czerwca 2016 roku do 30 stycznia 2017 roku, na terenie województw (...) i (...), to jest w K., S., G., S., (...) oraz w O., działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej opisanej w punkcie I, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uchylali się od opodatkowania podatkiem akcyzowym i narazili na jego uszczuplenie w łącznej kwocie 33.584.072,00 złotych poprzez nie ujawnienie właściwemu organowi, to jest :

1) Naczelnikowi Urzędu Celnego w L. przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci produkcji wyrobów akcyzowych zharmonizowanych oraz podstawy opodatkowania i tak :

a) wyprodukowanych w K. 6.600 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 5.160.748,00 złotych, na podjęciu czynności bezpośrednio związanych z produkcją wyrobów akcyzowych bez uprzedniego urzędowego sprawdzenia, a także na przechowywaniu wyrobów akcyzowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 k.k.s. w postaci 15.000 kilogramów suszu tytoniowego o wartości rynkowej 6.879.600,00 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 6.879.600,00 złotych,

b) wyprodukowanych w G.2.354 kilogramów tytoniu do fajek wodnych (melasy) o wartości rynkowej 470.800,00 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 1.840.667,00 złotych, na podjęciu czynności bezpośrednio związanych z produkcją wyrobów akcyzowych bez uprzedniego urzędowego sprawdzenia, a także na przechowywaniu wyrobów akcyzowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 k.k.s. w postaci 493 kilogramów suszu tytoniowego o wartości rynkowej 226.109,50 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 226.110,00 złotych,

c) przechowywanych w S. wyrobów akcyzowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 k.k.s., to jest 6.710.000 papierosów o wartości rynkowej 4.561.927,70 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 5.686.064,00 złotych oraz 1.480 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 1.006.207,60 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 1.157.259,00 złotych,

2) Naczelnikowi Urzędu Celnego we W. przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci produkcji wyrobów akcyzowych zharmonizowanych oraz podstawy opodatkowania i tak :

a) wyprodukowanych w S.5.903.210 papierosów o wartości rynkowej 4.013.415,40 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 5.002.389,00 złotych, na podjęciu czynności bezpośrednio związanych z produkcją wyrobów akcyzowych bez uprzedniego urzędowego sprawdzenia, a także na przechowywaniu wyrobów akcyzowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 k.k.s., to jest 2.398 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 1.630.328,30 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 1.875.072,00 złotych,

b) wyprodukowanych w (...) 238.378 papierosów o wartości rynkowej 162.066,10 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 202.002,00 złotych,

- tj. o przestępstwo skarbowe z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. i art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s. i art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s.;

III. od czerwca 2016 roku do 30 stycznia 2017 roku, w K., G., S., S. i (...), na terenie województwa (...), a także w O., działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej opisanej w punkcie I, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wytworzyli wyroby tytoniowe bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, celem wprowadzenia ich do obrotu i tak :

1) w K., 6.600 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych,

2) w G., 2.354 kilogramów tytoniu do fajek wodnych (melasy) o wartości rynkowej 470.800,00 złotych

3) w S., 1.480 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 1.006.207,60 złotych,

a także wytworzyli wyroby tytoniowe znacznej wartości bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych celem wprowadzenia ich do obrotu, które oznaczyli podrobionym znakiem towarowym, to jest :

4) w S., S. i (...), łącznie 12.592.130 papierosów o wartości rynkowej 8.561.011,40 złotych oznaczonych podrobionym znakiem towarowym L., który został zarejestrowany przez podmiot (...) S. A. z siedzibą w Szwajcarii,

5) w S. i w O. przy ul. (...), łącznie 7.941.100 papierosów o wartości rynkowej 5.398.915,70 złotych oznaczonych podrobionym znakiem towarowym (...), który został zarejestrowany przez podmiot (...) z siedzibą w Wielkiej Brytanii,

- tj. o przestępstwo z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001 roku o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 31, poz. 353 z 2001 roku z późniejszymi zmianami) i art. 305 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 119, poz. 1117 z 2001 roku z późniejszymi zmianami) w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 27 września 2019r. sygn. akt III K – 22/18Sąd Okręgowy w Legnicy orzekł następująco :

I. uznał oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R. , M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. za winnych tego, że w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...), brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej kierowanej przez nieustaloną osobę, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych polegających na wytwarzaniu wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów tytoniowych, w skład której wchodziły ponadto inne nieustalone osoby, które dostarczały im suche liście tytoniowe oraz odbierały krajankę tytoniową, to jest przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu prawnego skazuje ich na kary po 7 (siedem) miesięcy pozbawienia wolności;

II. w miejsce czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, uznał oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R. , M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. za winnych tego, że w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu oraz z innymi nieustalonymi osobami w ramach zorganizowanej grupy przestępczej opisanej w pkt. I części dyspozycyjnej wyroku, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, chcąc aby inna nieustalona personalnie osoba należąca do tej grupy i będąca podatnikiem podatku akcyzowego z tytułu wytwarzania wyrobów akcyzowych w postaci tytoniu do palenia uchylała się od opodatkowania podatkiem akcyzowym, poprzez nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci produkcji wyrobów akcyzowych oraz podstawy opodatkowania w postaci wyprodukowania tytoniu do palenia, ułatwili im to w ten sposób, że wzięli udział w wyprodukowaniu 6.600 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych, narażając na uszczuplenie należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 5.160.748,00 złotych oraz usiłowali wytworzyć nie mniej niż 14.950 kilogramów krajanki tytoniowej o wartość rynkowej 6.856.668,00 złotych, narażając na uszczuplenie należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 6.856.668,00 złotych, czym ułatwili tej nieustalonej personalnie osobie uchylanie się od opodatkowania w/ opisanym podatkiem akcyzowym, to jest przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. przy zastosowaniu art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 37 § 1 pkt. 5 k.k.s. oraz art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 19 § 1 k.k.s. w zw. z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 7 § 2 k.k.s. w zw. z art. 38 § 1pkt. 3 k.k.s. oraz art. 23 § 1 i 3 k.k.s. skazuje:

⚫: P. D. (1) na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz 400 (czterysta) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda,
⚫: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. na kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności oraz po 350 (trzysta pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda;

III. w miejsce czynu opisanego w punkcie III części wstępnej wyroku, uznał oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. za winnych tego, że w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi osobami i w ramach zorganizowanej grupy przestępczej, opisanej w pkt. I części dyspozycyjnej wyroku, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru , chcąc aby nieustalona personalnie osoba działająca w tej grupie dokonała czynu zabronionego polegającego na wytworzeniu bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych w postaci nie mniej niż 21.550 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 11.343810 złotych, ułatwili im to, w ten sposób, że wzięli udział w wyprodukowaniu 6.600 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych oraz usiłowali wytworzyć nie mniej niż 14.950 kilogramów krajanki tytoniowej o wartość rynkowej 6.856.668,00 złotych, to jest przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr. 31 poz. 353) w zw. z art. 12 §1 k.k. oraz art. art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 19 § 1 k.k. i art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych wymierza im kary po 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności;

IV. na podstawie art. 8 § 1 i § 2 k.k.s. przyjął, że przestępstwa oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. opisane w punktach: II i III części dyspozycyjnej wyroku stanowią jeden czyn oraz ustalił, że podlega wykonaniu kara opisana w punkcie II części dyspozycyjnej wyroku;

V. na podstawie art. 20 § 2 k.k.s., art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 39 § 1 i 2 k.k.s. połączył oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary pozbawienia wolności orzeczone w punktach: I i II części dyspozycyjnej wyroku i wymierzył im kary łączne:

⚫: P. D. (1) 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;
⚫: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności;

VI. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności zaliczył oskarżonym okresy ich zatrzymania i tymczasowego aresztowania przyjmując, że jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności odpowiada jednemu dniowi kary pozbawienia wolności:

⚫: E. V. od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 15.50,
⚫: P. D. (1) od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 10.20,
⚫: M. R. od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 15.40,
⚫: M. D. (1) od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26 maja 2017r. godz. 16.10,
⚫: K. B. (1) od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26maja 2017r. godz. 15.35,
⚫: K. Z. od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26 maja 2017r. godz. 15.35;

VII. na podstawie art. 29 k.k.s. i art. 30 § 2 k.k.s. oraz art. 31 § 1, §1a, § 6 k.k.s.:

1. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci:

⚫: wózka widłowego marki F. opisanego na karcie 2050, oddanego na przechowanie T. Ł.,
⚫: papierosów, tytoniu ciętego, celofoniarki do pakowania, taśmy, kartonów, opisanych na karcie 2052 poz. od 1 do 6, przechowywanych w magazynie (...) w L.,
⚫: tytoniu, miodu, wody, syropu, aromatów, glikolu, kwasku, lepkiej substancji, wagi opakowań, wanienek, suszu tytoniowego, mieszadła cedzaka, pakowarki wagi, zgrzewarki, grzałki, miodarki, rozdrabniarki warzyw, opisanych na karcie 2054 poz. od 1 do 27, przechowywanych w magazynie (...) urzędu Celno-Skarbowego w W.,
⚫: parników, kaset, wózków, stojaków, etykiet, filtrów papierosowych rolek, folii, pudełek, przekładek, wózka, papierosów bez znaków akcyzy, 2 wózków widłowych, butli, taśmy, worka, nagrzewnicy z wężem, opisanych na karcie 2055 poz. od 28 do 52, przechowywanych w magazynie (...) w W.,
⚫: fragmentu drutu, płachty, urządzenia oznaczonego nr. (...), urządzenia z zasilaczem, maszyny wycinającej wkładkę, noża, wałków, wskaźnika wilgotności, paragonów, kartek, dekoderów, kart dekodujących, segregatora, opisanych na karcie 2057, poz. od 1 do 19, przechowywanych w Składnicy Zarządu (...) we W.,
⚫: tytoniu, suszu tytoniowego, 3 wózków widłowych tzw. paleciaków, zmontowanej linii do produkcji tytoniu, niezmontowanej linii do produkcji tytoniu, skrzynek, taśmy papierowej, wózka paletowego, (...), kleju, kartoników, bibułki, folii, taśmy papierowej, filtrów papierosowych, kaset, rolek folii, papierosów luzem, opakowań, wkładek, sprężarki, 2 generatorów, wózka widłowego spalinowego L., linii do produkcji papierosów, wózka widłowego elektrycznego S., opisanych na karcie 2059, poz. od 1 do 35, przechowywanych (...) Urzędzie Celno-Skarbowym we W.,
⚫: papierosów oznaczonych znakiem towarowym L., worków, etykiet, krajanki tytoniowej, kartonów, szpul z papierem i folią , rolek papieru, szpul, zbiornika, kawałków papierosów, 2 wózków widłowych, pyłu tytoniowego, urządzenia ze sterownikiem typu falownik, papierosów bez znaków akcyzy, filtrów, butelki, pyłu koloru brązowego, kolumn filtrowych, kuwet, kompresora, pakietu filtrów, czterech wózków tzw. paleciaków , opisanych na karcie 2060, poz. od 36 do 73, przechowywanych w (...) Urzędzie Celno-Skarbowym we W.,
⚫: nagrzewnicy, systemu wentylacyjnego, linii do pakowania papierosów, fotela samochodowego, części pakującej papierosy, owijarki, bębna, szafki sterującej, celofoliarki, transportera gotowych paczek, transportera z owijarką pakietów zbiorczych, pakietów zbiorczych, urządzenia do wytwarzania papierosów bez filtra, przystawki filtrowej wraz z zasypem i trzema kasetami i filtrami, opakowania wraz z filtrami, pudła z krajanką tytoniową, szpul z papierem i bibułą, wiadra z substancją, pojemników z cieczą, dmuchawy, urządzenia marki B., pompy paliwowej, agregatu prądotwórczego, kompresora myjki, odkurzacza, papierosów, opakowań papierosów, opisanych na karcie 2061, poz. od 74 do 103, przechowywanych w (...) Urzędzie Celno-Skarbowym we W.;

2. zarządził zniszczenie opisanych w punkcie VII podpunkt 1 części dyspozycyjnej wyroku wyrobów tytoniowych (papierosy, krajanki tytoniowej, suszu tytoniowego, filtrów do papierosów, bibułki, opakowań tekturowych);

VIII. na podstawie art. 626 § 1 k.p.k. zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w częściach równych oraz nie wymierza im opłat.

Powyższy wyrok zaskarżyli:

1) prokurator Prokuratury (...) we W. – w całości na niekorzyść oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R.. M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z.;

2) obrońca z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., adw. M. L. – w całości;

3) obrończyni z wyboru oskarżonych: M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., adw. A. K. – w całości.

Prokurator Prokuratury (...) we W. , powołując się na przepisy art. 438 pkt 3 i 4 k.p.k., zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę jego wydania, polegający na mylnym przyjęciu, iż oskarżeni od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., w K., woj. (...), brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej kierowanej przez nieustaloną osobę, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych polegających na wytwarzaniu wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów tytoniowych, w skład której wchodziły ponadto inne nieustalone osoby, które dostarczały im suche liście tytoniowe oraz odbierały krajankę tytoniową, gdy tymczasem z prawidłowo poczynionych ustaleń wynika, że oskarżeni od czerwca 2016r. do 30 stycznia 2017r., brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej, działającej na terenie województw (...) i (...), to jest w K., L., G., S., (...), S. oraz w O., kierowanej przez nieustalone osoby, w skład której wchodziły również inne nieustalone osoby, mającej na celu popełnianie przestępstw i przestępstw skarbowych, polegających na wytwarzaniu znacznych ilości wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych celem wprowadzenia ich do obrotu, uchylaniu się od opodatkowania podatkiem akcyzowym oraz na podejmowaniu czynności bezpośrednio związanych z produkcją wyrobów akcyzowych bez urzędowego sprawdzenia, tj., że popełnili czyn z art. 258 § 1 k.k. w o wiele dłuższym czasookresie i o znacznie szerszym zakresie aniżeli przyjęty przez sąd orzekający;

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę jego wydania, polegający na mylnym przyjęciu, iż oskarżeni od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu oraz z innymi nieustalonymi osobami w ramach opisanej wyżej zorganizowanej grupy przestępczej, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, chcąc aby inna nieustalona personalnie osoba należąca do tej grupy i będąca podatnikiem podatku akcyzowego z tytułu wytwarzania wyrobów akcyzowych w postaci tytoniu do palenia uchylała się od opodatkowania podatkiem akcyzowym, poprzez nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci produkcji wyrobów akcyzowych oraz podstawy opodatkowania w postaci wyprodukowania tytoniu do palenia, ułatwili im to w ten sposób, że wzięli udział w wyprodukowaniu 6.600 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych, narażając na uszczuplenie należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 5.160.748,00 złotych oraz usiłowali wytworzyć nie mniej niż 14.950 kilogramów krajanki tytoniowej o wartość rynkowej 6.856.668,00 złotych, narażając na uszczuplenie należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 6.856.668,00 złotych, czym ułatwili tej nieustalonej personalnie osobie uchylanie się od opodatkowania wyżej opisanym podatkiem akcyzowym, a zatem, że dopuścili się przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s. oraz art. 65 § 1 k.k., gdy tymczasem z prawidłowo poczynionych ustaleń wynika, że oskarżeni od czerwca 2016r. do 30 stycznia 2017r., na terenie województw (...) i (...), to jest w K., S., G., S., (...) oraz w O., działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej opisanej w punkcie I części wstępnej wyroku, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uchylali się od opodatkowania podatkiem akcyzowym i narazili na jego uszczuplenie w łącznej kwocie 33.584.072,00 złotych poprzez nie ujawnienie właściwemu organowi, to jest:

1) Naczelnikowi Urzędu Celnego w L. przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci produkcji wyrobów akcyzowych zharmonizowanych oraz podstawy opodatkowania i tak :

2) Naczelnikowi Urzędu Celnego we W. przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci produkcji wyrobów akcyzowych zharmonizowanych oraz podstawy opodatkowania i tak :

3) Naczelnikowi Urzędu Celnego w O. przedmiotu opodatkowania tym podatkiem w postaci przechowywanych w magazynie w O. przy ul. (...) wyrobów akcyzowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 k.k.s., to jest 7.920.000 papierosów o wartości rynkowej 5.384.570,40 złotych, powodując narażenie uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku akcyzowego w kwocie 6.711.420,0 złotych, tj., że popełnili czyn z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. i art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s. i art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s.;

III. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę jego wydania, polegający na mylnym przyjęciu, że oskarżeni od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi osobami i w ramach opisanej wyżej zorganizowanej grupy przestępczej, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, chcąc aby nieustalona personalnie osoba działająca w tej grupie dokonała czynu zabronionego polegającego na wytworzeniu bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych w postaci nie mniej niż 21.550 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 11.343810 złotych, ułatwili im to, w ten sposób, że wzięli udział w wyprodukowaniu 6.600 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych oraz usiłowali wytworzyć nie mniej niż 14.950 kilogramów krajanki tytoniowej o wartość rynkowej 6.856.668,00 złotych, a zatem, że dopuścili się przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 200 lr. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr. 31 poz. 353) w zw. z art. 12 § 1 k.k. oraz art. 65 § 1 k.k., gdy tymczasem z prawidłowo poczynionych ustaleń wynika, że oskarżeni od czerwca 2016r. do 30 stycznia 2017r., w K., G., S., S. i (...), na terenie województwa (...), a także w O., działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej opisanej w punkcie I części wstępnej wyroku, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wytworzyli wyroby tytoniowe bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, celem wprowadzenia ich do obrotu i tak :

1) w K., 6.600 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych,

2) w G., 2.354 kilogramów tytoniu do fajek wodnych (melasy) o wartości rynkowej 470.800,00 złotych

3) w S., 1.480 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 1.006.207,60 złotych,

a dalsze 889.255 opakowań z podrobionym znakiem towarowym L., ujawnionych w S., (...) i O. przy ul. (...), było przygotowanych do zapakowania 45.144.200 papierosów o wartości rynkowej 30.692.187,30 złotych, natomiast 1.140.220 opakowań z podrobionym znakiem towarowym (...), ujawnionych w S. i O. przy ul. (...), było przygotowanych do zapakowania 42.028.400 papierosów o wartości rynkowej 28.573.848,30 złotych, a kolejnych 31.245 opakowań z podrobionym znakiem towarowym R. reprezentowanym przez (...) S. A., ujawnionych w S. i (...), było przygotowanych do zapakowania 6.249.000 papierosów o wartości rynkowej 4.355.553,00 złotych, tj., że popełnili czyn z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001 roku o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych ( Dz. U. Nr 31, poz. 353 z 2001 roku z późniejszymi zmianami) i art. 305 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 119, poz. 1117 z 2001 roku z późniejszymi zmianami) w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

IV. rażącą niewspółmierność kar pozbawienia wolności wymierzonych oskarżonym

E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z., będącą głównie konsekwencją błędnego ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy oraz niedostatecznego uwzględnienia okoliczności mających wpływ na wymiar kar, które szczegółowo opisano w uzasadnieniu środka odwoławczego.

Podnosząc powyższe zarzuty, prokurator Prokuratury (...) we W. wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez :

1) przyjęcie w punkcie I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, iż oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. dopuścili się czynu opisanego w punkcie I części wstępnej zaskarżonego wyroku’

2) przyjęcie w punkcie II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, iż oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. dopuścili się czynu opisanego w punkcie II części wstępnej zaskarżonego wyroku;

3) przyjęcie w punkcie III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, iż oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z. dopuścili się czynu opisanego w punkcie III części wstępnej zaskarżonego wyroku;

4) orzeczenie wobec oskarżonych E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) oraz K. Z., za przypisane im przestępstwa, kar jednostkowych i kar łącznych pozbawienia wolności w wymiarze wnioskowanym przez oskarżyciela publicznego na rozprawie głównej, a zatem:

a) za czyn z punktu I części wstępnej zaskarżonego wyroku – kar po roku pozbawienia wolności;

b) za czyn z punktu II części wstępnej zaskarżonego wyroku – kar po 2 lata i 8 miesięcy pozbawienia wolności;

c) za czyn z punktu III części wstępnej zaskarżonego wyroku – kar po roku pozbawienia wolności;

d) a także kar łącznych po 3 lata i 2 miesiące pozbawienia wolności.

Obrońca z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., adw. M. L., a także obrończyni z wyboru oskarżonych: M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., adw. A. K., we wspólnej apelacji, powołując się na przepisy art. 438 pkt 2, 3 i 4 k.p.k., zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, że oskarżeni zrealizowali swym zachowaniem wszystkie znamiona czynu zabronionego określonego w art. 258 § 1 k.k., podczas gdy materiał dowody zgromadzony w toku postępowania oceniany w sposób zgodny z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz logicznego myślenia (art. 7 k.p.k.) nie daje podstaw do jednoznacznego stwierdzenia, że oskarżeni obejmowali swoją świadomością wykonywanie jakichkolwiek czynności w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, a zatem nie towarzyszył im jakikolwiek zamiar umożliwiający przypisanie strony podmiotowej omawianego przestępstwa, a nadto jak wynika z materiału dowodowego ich zachowanie zorientowane było na podjęcie legalnej pracy, za którą mieli dopiero otrzymać należne wynagrodzenie, jak również oskarżeni nie mieli kontaktu z jakąkolwiek inną osobą, która miałaby dostarczać im suche liście tytoniowe lub odbierać krajankę tytoniową;

2) obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanej oskarżonym, a to art. 65 k.k. poprzez bezzasadne przyjęcie, że oskarżeni – działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej – uczynili sobie z przestępczego procederu stałe źródło dochodu, podczas gdy w sprawie brak jest materiału dowodowego świadczącego o tym, że otrzymali oni faktycznie jakąkolwiek korzyść majątkową, zaś z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku (vide strona 37) wynika założenie Sądu I instancji, że korzyść mieli oni uzyskać dopiero w przyszłości;

3) obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia a to art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i art. 4 k.p.k. wyrażającą się w niedostrzeżeniu przy wyrokowaniu całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, skutkującym szeregiem nieprawidłowych stwierdzeń oraz ocen, w szczególności zaś tego, że:

a) pomiędzy oskarżonymi występował podział ról i zadań, podczas gdy oskarżeni w złożonych przez siebie depozycjach wyjaśnili, iż nie było pomiędzy nimi sztywnego podziału ról, przydział poszczególnych zadań pomiędzy nimi nastąpił samoistnie czy też intuicyjnie;

b) rola P. D. (1) była dominująca czy też bardziej doniosła w stosunku do pozostałych oskarżonych, podczas gdy w złożonych przez w/w oskarżonych wyjaśnieniach wynika, iż kontakt P. D. (1) z pozostałymi oskarżonymi wynikał z ich uprzedniej, wieloletniej znajomości ze szkoły i podwórka, gdzie traktowali się w sposób tożsamy, a tym samym przedstawienie przez P. D. (1) oferty pracy było zupełnym przypadkiem losu, nie związanym z jakąkolwiek większą czy też znaczącą jego rolą w tej grupie znajomych skutkujących rażąco niewspółmierną karą, różnicującą jej wymiar wobec P. D. (1) w stosunku do pozostałych oskarżonych, jak i na skutek przyjęcia struktury i hierarchii pomiędzy oskarżonymi;

4) obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 410 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 194 k.p.k. polegający na:

a) braku dopuszczenia z urzędu dowodu w postaci przesłuchania K. B. (3), który w świetle zeznań Ł. S. miał stanowić osobę kierującą ów zorganizowaną grupą przestępczą;

b) oparciu ustaleń faktycznych, w szczególności dot. okresu pobytu oskarżonych w K., na zeznaniach świadka R. G., z pominięciem jego bezpośredniego przesłuchania - mimo licznych wniosków obrońców w tym zakresie, przy dwóch - wzajemnie sprzecznych zeznaniach tego świadka w toku postępowania przygotowawczego;

5) obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 410 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 4 k.p.k. poprzez:

a) wybiórczą i pobieżną analizę zebranego materiału dowodowego, a w szczególności wyjaśnień oskarżonych, zeznań funkcjonariuszy: Ł. S., Ł. W. i R. H., zeznań świadka R. G. skutkujące błędnym przyjęciem przez Sąd pierwszej instancji, iż oskarżeni było obecni w K. w okresie od 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., podczas gdy prawidłowa analiza w/w dowodów nie pozwala na przyjęcie, iżby oskarżeni byli obecni w K. dłużej niż w okresie naprowadzonym przez nich w złożonych przez nich wyjaśnieniach;

b) bezkrytyczne wyeliminowanie wersji wynikającej z wyjaśnień oskarżonych w zakresie w jakim wskazują ilość pokrojonego przez nich tytoniu, jak i na obecność kartonów z suchymi liśćmi i pokrojonym tytoniem już w momencie ich przybycia do K., jak również oparcie się w zakresie ustalenia ilości towaru na notatce urzędowej (vide s. 11 uzasadnienia Wyroku), podczas gdy – co najmniej – należało ustalić jakiemu rzędowi wielkości odpowiada naprowadzana przez oskarżonych w ich wyjaśnieniach wielkość, jak i ustalić czy obiektywnie wielkość przypisana przez Sąd, możliwa była do wyprodukowania w okresie objętym zarzutem, czy też przypisanym przez Sąd meriti, a w szczególności w okresie naprowadzanym w wyjaśnieniach oskarżonych;

6) obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 410 k.p.k. i art. 7 k.p.k. oraz art. 5 § 2 k.p.k. wyrażającą się w bezrefleksyjnym przyjęciu wersji zdarzeń całkowicie niekorzystnej dla oskarżonych i pominięcie naprowadzonej w toku postępowania sądowego wersji, iż obecność oskarżonych w K. była wynikiem tzw. ustawki, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy – oceniony w ramach przysługującej Sądowi swobody oraz z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – nie pozwala na połączenie pojawiających się poszlak w logicznie spójną oraz wykluczającą wszelkie alternatywne wersje rekonstrukcję stanu faktycznego, mogącego stanowić podstawę przypisania zarzucanego oskarżonym czynu.

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońcy z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., wnieśli o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonych;

2) ewentualnie – gdyby wyrok reformatoryjny, zwłaszcza przy uwzględnieniu zarzutów obrazy przepisów postępowania, wskazujących na niekompletność zgromadzonego materiału dowodowego, okazał się w ocenie Sądu Odwoławczego niemożliwy – uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Podczas rozprawy odwoławczej, obrońcy z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., złożyli kolejny alternatywny wniosek o: zmianę zaskarżonego wyroku przez warunkowe zawieszenie wykonania kar pozbawienia wolności orzeczonych w stosunku do wszystkich oskarżonych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

I. W pierwszej kolejności, jeszcze przed odniesieniem się do zasadności poszczególnych apelacji, wobec wynikającej z art. 4 § 1 k.k. zasady stosowania nowego prawa karnego materialnego, w niniejszym wyroku Sąd odwoławczy był zobowiązany dać jednoznacznie wyraz temu, że w odniesieniu do wszystkich oskarżonych powinny być stosowane przepisy Kodeksu karnego, według stanu prawnego najbardziej dla nich względnego (najkorzystniejszego). Przywołany przepis art. 4 § 1 k.k. stanowi bowiem, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Taką najbardziej względną ustawą karna były przepisy Kodeksu karnego według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r., gdyż pozwalały na orzeczenie kary łącznej według zasady absorpcji (art. 86 § 1 k.k.), a zatem w granicach od najsurowszej z kar podlegających łączeniu do sumy tych kar, co przekładało się na możliwość warunkowego zawieszenia wymierzonej kary łącznej (art. 69 § 1 i 2 k.k.).

Mając powyższe na uwadze, zmieniono zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w ten sposób, że na podstawie art. 4 § 1 k.k. stwierdzono, że podstawę wszelkich rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym wyroku stanowią przepisy kodeksu karnego według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r.

II. W drugiej kolejności, jeszcze przed odniesieniem się do zasadności poszczególnych apelacji, należało przypomnieć, że w niniejszej sprawie nie mógł mieć zastosowania przepis art. 14fa ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 1842 z późniejszymi zmianami), dodany przez art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2021r. (Dz.U. z 2021r. poz. 1023), zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 22 czerwca 2021r.

Wspomniany przepis wprowadził zasadę, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie roku po ich odwołaniu w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks postępowania karnego o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica nie przekracza 5 lat, na rozprawie apelacyjnej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli w pierwszej instancji sąd orzekał w takim samym składzie. Z kolei, zgodnie z art. 14fa ust. 2 cyt. ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, sąd orzeka na rozprawie apelacyjnej w składzie jednego sędziego również po upływie okresu, o którym mowa w ust. 1, jeżeli przewód sądowy na tej rozprawie rozpoczęto przed upływem tego okresu.

Ponieważ jednak wspomniany przepis wprowadził wyłom od generalnej zasady z art. 29 § 1 k.p.k., że na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sąd orzeka w składzie trzech sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, odnosząc ten wyłom wyłącznie do przestępstw powszechnych zagrożonych karą pozbawienia wolności, której górna granica nie przekracza 5 lat, a nie do przestępstw skarbowych, to w niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny we Wrocławiu był zobowiązany do orzekania w składzie przewidzianym w art. 29 § 1 k.p.k.

Wszystkie ustawy karne w sposób jednoznaczny rozgraniczają bowiem przestępstwa powszechne od przestępstw skarbowych i rozgraniczenie takie zawiera także wspomniana już ustawa z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 1842 z późniejszymi zmianami).

Warto dodać, że przepis art. 15zzr (1) wprowadzający wstrzymanie biegu przedawnienia karalności czynu i przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe, także zawiera takie rozgraniczenie przestępstw powszechnych i skarbowych. Brzmi on następująco:

„ Art. 15zzr (1) ust. 1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.

ust. 2. Okresy, o których mowa w ust. 1, liczy się od dnia 14 marca 2020 r. - w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, oraz od dnia 20 marca 2020 r. - w przypadku stanu epidemii”.

Notabene, wspomniany przepis art. 15zzr (1) cyt. ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, został dodany ta samą ustawa co jej przepis art. 14fa, a zatem przez zzs przez art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2021r. (Dz.U. z 2021r. poz. 1023), zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 22 czerwca 2021r. Skoro te same ustawy zawierają rozróżnienie przestępstw powszechnych od przestępstw skarbowych, to nie ma wątpliwości, że mimo przepisu art. 14fa ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 1842 z późniejszymi zmianami), wprowadzającego od dnia 22 czerwca 2021r. zasadę, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie roku po ich odwołaniu w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks postępowania karnego o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica nie przekracza 5 lat, na rozprawie apelacyjnej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli w pierwszej instancji sąd orzekał w takim samym składzie, to w sprawach o przestępstwa skarbowe na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sąd nadal ma obowiązek orzekania w składzie trzech sędziów, zgodnie z zasadą przewidzianą w art. 29 § 1 k.p.k., nawet jeżeli sąd w pierwszej instancji orzekał jednoosobowo.

Uwagi wstępne

I. Apelacja wniesiona przez prokuratora Prokuratury (...) we W. zasługiwała na częściowe uwzględnienie wyłącznie w takim zakresie, w którym poprawiono pewne niedoskonałości zaskarżonego wyroku co do przyjętych ustaleń faktycznych (na niekorzyść oskarżonych, a zatem nie naruszając zakazu reformationis in peius z art. 434 § 1 k.p.k.) w odniesieniu do przypisanych oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. przestępstw i wymierzonych za nie kar pozbawienia wolności oraz grzywny.

Po pierwsze, dotyczyło to przestępstwa z art. 258 § 1 k.k., przypisanego oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie I części rozstrzygającej (opisanego w punkcie I części wstępnej), co do którego poprawiono błędne ustalenia Sądu Okręgowego w Legnicy przyjmując, że wymienieni oskarżeni, w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...), brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej kierowanej przez nieustaloną osobę, brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu nie tylko popełnianie przestępstw skarbowych, lecz także przestępstw powszechnych, polegających na wytwarzaniu wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów tytoniowych, w skład której wchodziły ponadto inne nieustalone osoby, które dostarczały im suche liście tytoniowe oraz odbierały krajankę tytoniową. Ewidentnie elementu tego zabrakło w opisie przestępstwa z art. 258 § 1 k.k., zawartego w punkcie I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku, gdzie Sąd I instancji zawarł opis przypisanego przestępstwa. Natomiast przyjęte przez Sąd Okręgowy w Legnicy ustalenia faktyczne, potwierdzone przypisaniem nie tylko przestępstw skarbowych, lecz także przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr. 31 poz. 353) w zw. z art. 12 §1 k.k. oraz art. art. 65 § 1 k.k., przypisanego w punkcie III części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (opisanego w punkcie III jego części wstępnej) nie pozostawiały wątpliwości, że zorganizowana grupa przestępcza, w której oskarżeni uczestniczyli, miała na celu także popełnianie przestępstw powszechnych, polegających na wytwarzaniu wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów tytoniowych, w skład której wchodziły ponadto inne nieustalone osoby, które dostarczały im suche liście tytoniowe oraz odbierały krajankę tytoniową.

W odniesieniu do tego przestępstwa, podzielono także częściowo zarzuty apelacji prokuratora w odniesieniu do wysokości wymierzonych oskarżonym kar pozbawienia wolności. Słusznie bowiem podnosił prokurator, że kary te powinny być wyższe, a Sąd odwoławczy uznał, iż powinny być identyczne z wysokością kar za pozostałe przypisane oskarżonym przestępstwa (skarbowe i powszechne), które odpowiadały przestępczemu zaangażowaniu wszystkich oskarżonych. Wszystkie przypisane oskarżonym przestępstwa były właściwie tym samym zespołem zachowań, objętych tożsamymi motywami i pobudkami, ze świadomością udziału w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się produkcja krajanki tytoniowej. Niewątpliwie, najsurowszą karę za przestępstwo z art. 258 § 1 k.k. powinien ponieść oskarżony P. D. (1), skoro to on był pośrednikiem miedzy nieustalonym organizatorem (organizatorami) przestępczego procederu, wziął na siebie odpowiedzialność za nakłonienie innych osób do udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, przydzielił role w obsłudze maszyn do produkcji krajanki tytoniowej w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...).

Mając powyższe na uwadze, zmieniono zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w odniesieniu do przestępstwa z art. 258 § 1 k.k., przypisanego oskarżonym w punkcie I części rozstrzygającej (opisanego w punkcie I części wstępnej) przyjmując, że oskarżeni brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw i przestępstw skarbowych oraz podwyższył kary wymierzone oskarżonym za to przestępstwo wymierzając im odpowiednio:

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności.

Po wtóre, z urzędu poprawiono kwalifikację prawną przestępstwa skarbowego przypisanego oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie II części rozstrzygającej (opisanego w punkcie II części wstępnej) zmieniając w tym zakresie zaskarżony wyrok przez wyeliminowanie przepisu art. 65 § 1 k.k. Powołanie tego przepisu było zbędne, gdyż jednocześnie w kwalifikacji prawnej znalazł się analogiczny przepis art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s.

W odniesieniu do tego przestępstwa, Sąd Apelacyjny uznał, że nie ma żadnych powodów, aby wyłącznie wobec oskarżonego P. D. (1) orzec karę grzywny w wysokości 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda, natomiast wobec pozostałych oskarżonych niższe kary grzywny po 350 (trzysta pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda. Nie było ku temu żadnych racjonalnych powodów, skoro wszyscy oskarżeni w taki sam sposób i w tym samym zakresie naruszyli interes podatkowy Skarbu Państwa.

Mając powyższe na uwadze, z uwagi na kierunek i zakres apelacji oskarżyciela publicznego, na niekorzyść oskarżonych, z kwestionowaniem w całości zapadłych rozstrzygnięć i domaganiem się znacznie surowszych kar, a zatem nie naruszając zakazu reformationis in peius z art. 434 § 1 k.p.k., Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok co do przestępstwa skarbowego z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 54 § 1 k.k.s. i art. art. 69 § 1 k.k.s., przy zastosowaniu art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s., przypisanego oskarżonym w punkcie II części rozstrzygającej (opisanego w punkcie II części wstępnej) podwyższając kary grzywny i wymierzając za to przestępstwo oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary po 400 (czterysta) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na 100 (sto) złotych.

Po trzecie, uwzględniając częściowo apelację prokuratora Prokuratury (...) we W., zmieniono także zaskarżony wyrok w odniesieniu do ostatniego przypisanego wszystkim oskarżonym przestępstwa. Oskarżyciel publiczny w tym zakresie miał w pełni rację, że oskarżeni nie działali wyłącznie jako pomocnicy w nieustalonej personalnie osoby działającej w zorganizowanej grupie przestępczej, lecz faktycznie byli sprawcami wytworzenia wyrobów tytoniowych i usiłowania wytworzenia wyrobów tytoniowych, wbrew obowiązującym przepisom. Do takich ustaleń faktycznych upoważniały przeprowadzone na rozprawie głównej dowody, natomiast niewątpliwie krajanka tytoniowa była wyrobem tytoniowym w świetle ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2018r. poz. 2352).

Mając powyższe na uwadze, zmieniono zaskarżony wyrok w tej części w ten sposób, że w miejsce czynu przypisanego oskarżonym w punkcie III części rozstrzygającej (zarzuconego w punkcie III części wstępnej) uznaje oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. za winnych tego, że w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi osobami oraz w ramach zorganizowanej grupy przestępczej, opisanej w punkcie I części rozstrzygającej wyroku, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, wytworzyli i usiłowali wytworzyć wyroby tytoniowe znacznej wartości w postaci nie mniej niż 21.550 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 11.343.810,- złotych, w ten sposób, że wzięli udział w wyprodukowaniu 6.600 kilogramów krajanki tytoniowej do palenia o wartości rynkowej 4.487.142,- złotych oraz usiłowali wytworzyć nie mniej niż 14.950 kilogramów krajanki tytoniowej o wartość rynkowej 6.856.668,- złotych, celem wprowadzenia ich do obrotu, tj. przestępstwa z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2018r. poz. 2352) i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 12a ust. 2 cyt. wyżej ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 12 § 1 k.k. oraz art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 3 k.k. i art. 65 § 1 k.k., według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., wymierza im odpowiednio:

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności.

II. Konsekwencją przedstawionych wyżej zmian zaskarżonego wyroku, wynikających z art. 575 § 2 k.p.k., była potrzeba stwierdzenia, że utraciły moc kary łączne pozbawienia wolności wymierzone oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie V części rozstrzygającej.

Także z tych powodów, na podstawie art. 8 § 1 i 2 k.k.s. przyjęto, że przestępstwa przypisane oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku stanowią jeden czyn oraz ustalono, że wykonaniu podlegają kary pozbawienia wolności i grzywny opisane w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku.

W pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. utrzymano w mocy (art. 437 § 1 k.p.k.).

Ponieważ utraciły moc kara wymierzone przez Sąd I instancji kary łączne, na podstawie art. 20 § 2 k.k.s., art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 39 § 1 i 2 k.k.s., według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., Sąd odwoławczy połączył wszystkim oskarżonym jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w punkcie II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt b niniejszego wyroku i wymierzył im odpowiednio:

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary łączne po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności.

III. Apelacja wniesiona przez obrońcę z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., adw. M. L., a także przez obrończynię z wyboru oskarżonych: M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., adw. A. K., nie zasługiwała na uwzględnienie wobec podniesionych zarzutów obrazy przepisów prawa karnego materialnego i procesowego oraz błędów w ustaleniach faktycznych. Poza przedstawionymi wyżej niedoskonałościami, które zostały poprawione przez Sąd odwoławczy, zaskarżony wyrok nie był dotknięty innymi uchybieniami, co nakazywało utrzymanie go w mocy i uznanie za bezzasadne apelacji obrońców oskarżonych.

Natomiast apelacja wniesiona przez obrońcę z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., adw. M. L., a także przez obrończynię z wyboru oskarżonych: M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., adw. A. K., zasługiwała na częściowe uwzględnienie wyłącznie w takim zakresie, w którym kwestionowała wymierzenie wszystkim oskarżonym bezwzględnych kar pozbawienia wolności.

Mimo podwyższenia kar jednostkowych pozbawienia wolności za przedstawione wyżej przestępstwa przez Sąd odwoławczy, wymiar orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., zgodnie z zasadami absorpcji, wedle stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r., pozwalał na warunkowe zawieszenie ich wykonania. Obrońcy oskarżonych wykazali bowiem, w oparciu o dane o ich uprzedniej niekaralności oraz pozytywne wywiady środowiskowe, a także dokumenty przedstawione w toku postępowania odwoławczego dotyczące aktualnej sytuacji osobistej, rodzinnej i zawodowej oskarżonych, żyjących nienagannie od czasu popełnienia przypisanych przestępstw w 2017r., czyli od ponad 4 lat, że cele kary określone w art. 53 § 1 i 2 k.k. mogą zostać osiągnięte poprzez zastosowanie kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Właściwości i warunki osobiste wszystkich oskarżonych, ich postawy procesowe i zachowanie po przestępstwie uzasadniają przekonanie, że mimo niewykonania orzeczonych kar pozbawienia wolności będą oni przestrzegać porządku prawnego, a w szczególności nie popełnią ponownie przestępstwa.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 k.k., a także art. 73 § 2 k.k. oraz art. 72 § 1 pkt 1 k.k., według stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., wykonanie kar łącznych pozbawienia wolności orzeczonych w punkcie III niniejszego wyroku, warunkowo zawieszono w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. na okresy po 3 (trzy) lata próby, a także oddano wszystkich oskarżonych w okresie próby pod dozór kuratora sądowego oraz zobowiązano wszystkich oskarżonych do informowania Sądu Okręgowego w Legnicy co 3 (trzy) miesiące o przebiegu okresu próby.

Ponadto, na podstawie art. 63 § 1 k.k., na poczet kar grzywny, orzeczonych w punkcie II części rozstrzygającej oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku, zaliczono oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności, przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny, odpowiednio:

1) E. V. na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 27 lipca 2017r. godz. 15.50;

6) K. Z. na poczet kary 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda – okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 30 stycznia 2017r. godz. 11.10 do dnia 26 maja 2017r. godz. 15.35;

Ponadto zasądzono od oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. na rzecz Skarbu Państwa przypadające na nich koszty postępowania odwoławczego w wysokości po 8.183,33 (osiem tysięcy sto osiemdziesiąt trzy 33/100) złotych, na co składa się 3,33 złotych tytułem 1/6 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz po 8.180,- złotych tytułem opłaty za obie instancje.

Ze względu na potrzebę przejrzystości argumentacji, w dalszej części niniejszego uzasadnienia, zostaną przedstawione uwagi w stosunku do zarzutów i wniosków podniesionych w poszczególnych środkach odwoławczych.

Zarzuty obrazy przepisów procesowych i błędów w ustaleniach faktycznych zawarte w apelacjach prokuratora i obrońców oskarżonych

I. Ponieważ apelacje wniesione przez prokuratora na niekorzyść oskarżonych, a także przez obrońców oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z.,, koncentrowały się na zarzutach obrazy przez Sąd I instancji przepisów procesowych, związanych ze sposobem przeprowadzenia postępowania dowodowego, następnie oceny wiarygodności przedstawionych dowodów, wreszcie podnosiły wadliwość uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy, jak również koncentrowały się na zamiarze wykazania błędnych ustaleń faktycznych, które:

a) wbrew intencjom oskarżyciela publicznego – zaprzeczyły przyjętym przez niego w akcie oskarżenia tezom, ocenie materiału dowodowego, w tym wyjaśnień oskarżonych, a także ustaleniom faktycznym;

b) wbrew intencjom obrońców wszystkim oskarżonych – doprowadziły do skazania wszystkich oskarżonych za zarzucane im przestępstwa, z modyfikacjami zakresu tej odpowiedzialności przez Sąd I instancji;

w pierwszej kolejności należy poczynić szereg uwag natury podstawowej, co do sposobu i prawidłowości przeprowadzenia procesu sądowego przez Sąd Okręgowy w Legnicy.

Wbrew wywodom zawartym w apelacjach obrońców oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., kwestionujących ich udział w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się bezprawną produkcją wyrobów tytoniowych w postaci krajanki tytoniowej, jak również kwestionujących świadomość podejmowanych bezprawnych działań w tym zakresie, a także wbrew apelacji prokuratora kwestionującego ograniczenie odpowiedzialności wyłącznie do udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw i przestępstw skarbowych polegających na wytwarzaniu wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru producentów tytoniowych, w skład której wchodziły ponadto inne nieustalone osoby, które dostarczały im suche liście tytoniowe oraz odbierały krajankę tytoniową, kierowanej przez nieustaloną osobę, ograniczonej do działania w K., woj. (...), w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., Sąd Okręgowy w Legnicy przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób prawidłowy i z niezbędną wnikliwością. Podczas postępowania dowodowego Sąd I instancji wyczerpał wszystkie dostępne możliwości dowodowe w celu ustalenia czy istnieją podstawy do przypisania oskarżonemu zarzuconego mu przestępstwa, respektując przy tym zasady procesowe, w tym zasadę prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.), zasadę bezstronności (art. 4 k.p.k.), zasadę in dubio pro reo (art. 5 k.p.k.), a także zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.). Dokonane w wyroku ustalenia faktyczne, po dokonaniu korekt przez Sąd Apelacyjny, są wolne od błędów i uwzględniają całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy (art. 410 k.p.k.).

Przeprowadzone w taki sposób postępowanie dowodowe w sposób drobiazgowy wyjaśniło istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności przestępstw przypisanych ostatecznie oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punktach: I, II i III części rozstrzygającej wyroku (opisanych w punktach: I, II i III części wstępnej), po zmianach dokonanych w niniejszym wyroku przez Sąd odwoławczy.

Podstawę do takich ustaleń faktycznych dawał Sądowi Okręgowemu w Legnicy zebrany materiał dowodowy, a mianowicie:

1) protokoły oględzin :

⚫: posesji w K. 45c (k. 216-219, t. III),
⚫: krajalni tytoniu w K. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 220-222, 225-229, t. III),
⚫: samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 230-231, 232-235, 239-243, t. III),
⚫: pomieszczeń produkcyjnych w K. (...) (k. 244-247, t. III),
⚫: terenu wokół zabudowań w K. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 248-249, 250-251, 252-257, t. III),
⚫: torebki męskiej zabezpieczonej u E. V. (k. 1126-1127, t. III),
⚫: protokoły pobrania prób tytoniu, krajanki tytoniowej, suszu zabezpieczonych w K. (...) (k. 273-275, 284 t. III),

2) sprawozdanie z badań Laboratorium (...) w B. prób krajanki tytoniowej i suszu zabezpieczonego w K. (...) (k. 276-278, 279-281, t. III),

3) spis i opis rzeczy zabezpieczonych w K. (...) (k. 260-261, t. III),

4) opinia dot. krajanki i wyrobów tytoniowych Uniwersytetu (...)we W. (k. 1812-1849, t. III),

5) protokoły przeszukania osób oskarżonych :

⚫: E. V. (k. 1060-1063, t. X),
⚫: P. D. (1) (k. 1275-1279, t. XI),
⚫: M. R. (k. 1401-1405, t. XI),
⚫: M. D. (1) (k. 1516-1519, t. XII),
⚫: K. B. (1) (k. 1618-1620, t. XI),

6) zeznania świadków :

⚫: R. G. (k. 589-590, 591-592 odpis, 594-595, t. V; 2125v, t. XV),
⚫: M. W. (k. 604-605, t. V; 2122-2123, t. XV),
⚫: Ł. S. (k. 607-608, 608a-608c, t. V; (...)-2011, t. XV),
⚫: R. H. (k. 608e-608g, t. V; (...), t. XV),
⚫: J. S. (k. 760-762, t. V; 2134-2137, t. XV),
⚫: I. S. (k. 609-610, t. V; 2134-2135, t. XV),
⚫: J. G. (k. 596-597, t. V),

7) częściowo wyjaśnienia oskarżonych :

⚫: E. V. (k. 1073-1074, t. X; 2095, t. XV),
⚫: P. D. (1) (k. 1287-1293, 1299-1306, 1307-1308,1351-1354, 1396 t. XI; 2086, t. XV),
⚫: M. R. (k. 1417-1423, 1424,1471-1473, t. XII; 1502, 1509-1510, t. XI; 2086, t. XV),
⚫: M. D. (1) (k. 1534-1536, 1539-1540,1581-1583,1613, t. XII; 2086, t. XV),
⚫: K. B. (1) (k. 1630-1636, 1644-1647,1649-1651, 1686-1688 t. XII; 1719, t. XIII; 2087, t. XV),
⚫: K. Z. (k. 1728-1730, 1739-1741, 1743-1745, 1776-1778, 1805, t. XIII; 2087, t. XV).

Wskazane dowody pozwoliły Sądowi Okręgowemu w Legnicy, w sposób jednoznaczny i przekonujący na wykazanie, że w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., w wynajętej hali i pomieszczeniach magazynowych w K. (...), stanowiących własność J. G., który w tym czasie w innych pomieszczeniach prowadził działalność gospodarczą w spółce wraz z R. G., produkowano nielegalnie krajankę tytoniową.

Sąd Okręgowy w Legnicy ustalił prawidłowo, że latem lub jesienią 2016r. nieustalona osoba podjęła rozmowy z R. G. w sprawie wynajęcia hali wraz z przynależnymi pomieszczeniami magazynowymi w K. (...), po czym pomieszczenie te R. G. udostępnił ostatecznie jesienią 2016r.

W dalszym okresie, od około października 2016r. nieustalone osoby przystąpiły do porządkowania wynajętej hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...), przygotowując je do nielegalnej produkcji krajanki tytoniowej. W tym też czasie R. G., na zlecenie tego nieustalonego mężczyzny, doprowadził kabel energetyczny do hali oraz przyległych do niej pomieszczeń magazynowych. Następnie nieustalone osoby przewiozły do wynajmowanej hali wyprodukowane w D. maszyny do produkcji krajanki tytoniowej, które przygotowano do produkcji i podłączono do zasilania elektrycznego, jak również wózek widłowy, który miał służyć do rozładunku suszu tytoniowego oraz do załadunku krajanki tytoniowej na samochody ciężarowe.

Dalszą część stanu faktycznego Sąd Okręgowy w Legnicy ustalił prawidłowo, wierny wymowie przedstawionych wyżej dowodów, respektując zasadę in dubio pro reo z art. 5 § 2 k.p.k., a zatem wszelkie niedające się usunąć wątpliwości rozstrzygając na korzyść oskarżonych. Ponieważ nie było w tym zakresie żadnych innych dowodów, Sąd I instancji musiał oprzeć się na przede wszystkim na wyjaśnieniach oskarżonych, ocenianych krytycznie, zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, a zatem z respektowaniem zasady swobodnej oceny dowodów z art. 7 k.p.k.

Sąd Okręgowy w Legnicy ustalił zatem, że nieustalony organizator i kierownik akcji przestępczej prowadzonej w K. nakłonił do udziału w niej oskarżonego P. D. (1), któremu zlecił zwerbowanie osób, które podjęłyby się produkcji krajanki tytoniowej właśnie w hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...). Ten nieustalony sprawca poinformował oskarżonego P. D. (1) o zadaniach nałożonych na członków zorganizowanej grupy przestępczej zwerbowanych przez niego. Miały one polegać na rozładunku suszu tytoniowego dostarczanego samochodami ciężarowymi, obsłudze maszyn i urządzeń do produkcji krajanki tytoniowej, a następnie załadunku krajanki tytoniowej na samochody ciężarowe. Kiedy oskarżony P. D. (1) przyjął tę propozycję, nieustalony mężczyzna ten zawiózł go na teren nieruchomości w K. (...), gdzie pokazał mu pomieszczenia, których okna były zabite deskami. Pokazał mu maszyny i urządzenia do produkcji krajanki tytoniowej oraz pouczył jak należy włączać i obsługiwać urządzenia energetyczne zasilające te pomieszczenia. Poinstruował go także w jak sposób należy obsługiwać maszyny i urządzenia do produkcji krajanki tytoniowej. Oddał do jego dyspozycji wózek widłowy do rozładunku suszu tytoniowego oraz załadunku krajanki tytoniowej. Udostępnił mu też samochód (...) nr rej.(...), który miał między miał służyć pozostałym zwerbowanym oskarżonym jako środek transportu z miejsca ich zamieszkania w L. i okolicy do miejsca produkcji tej krajanki w K.. Ponadto nieustalony mężczyzna przekazał oskarżonemu P. D. (2) klucze do bramy wjazdowej na teren tej posesji oraz do hali.

W dalszej części Sąd Okręgowy w Legnicy trafnie ustalił, że oskarżony P. D. (1) nakłonił do udziału w tym nielegalnym procederze swoich znajomych, oskarżonych: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z.. Poinformował ich też na czym będzie polegać ich nielegalna praca przy produkcji krajanki tytoniowej. W zamian mieli otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 3.000-4.000 złotych miesięcznie, które miało być uzależnione od ilości wyprodukowanej krajanki tytoniowej.

Oskarżeni: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. zgodzili się wziąć udział w tym procederze na warunkach przedstawionych im przez oskarżonego P. D.. Wówczas oskarżony P. D. (1) pokazał im halę i inne pomieszczenia, z oknami zabitymi deskami, gdzie miała odbywać się produkcja krajanki tytoniowej, przeszkolił ich w zakresie obsługi maszyn i urządzeń do jej produkcji oraz każdemu z nich przydzielił role i zdania w procesie jej produkcji. Oskarżeni: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. nie przeszli wymaganych szkoleń (np. szkoleń stanowiskowych) oraz wymaganych badań zdrowotnych. Nie otrzymali umów o pracę, a jedynie informację, że ich praca może trwać nawet 20 godzin dziennie, zaś wynagrodzenie będzie uzależnione od ilości wyprodukowanej krajanki.

Zgodnie z zaakceptowanych prze wszystkich oskarżonych podziałem zadań, w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r., K. B. (1) dowoził liście z pomieszczenia magazynowego na linię produkcyjną. Otwierał i wypróżniał kartony z liśćmi oraz podawał je M. D. (1) oraz E. V., który wraz z M. D. (1) wrzucali liście do maszyny do ich cięcia. P. D. (1) obsługiwał maszynę do krojenia suszu tytoniowego, zaś M. R. i K. Z. odbierali oraz pakowali pocięte liście.

W okresie od 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. nieustaleni kierowcy samochodów ciężarowych przywieźli do hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...) susz tytoniowy o łącznej wadze nie mniejszej niż 21.450 kilogramów, co stanowiło sumę nie pociętego suszu tytoniowego w około 115 kartonach o wadze około 14.950 kg oraz pociętego przez oskarżonych susz tytoniowy, który znajdował się w około 66 kartonach o łącznej wadze około 6.600 kg. Transporty te były wykonywane w dniach: 21.12.2016r., 03-05.01.2017r., 14- 16.01. i 20.01.2017r. przy użyciu samochodu ciężarowego marki (...) nr rej. (...) oraz samochodu ciężarowego marki (...) nr rej. (...).

W wymienionym okresie oskarżeni: E. (...), P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. (...) wyprodukowali z tego przywiezionego suszu tytoniowego krajankę tytoniową o łącznej wadze nie mniejszej niż 6.600 kg.

Od około jesieni 2016r. funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej obserwowali obiekt w K.. Nie ustalili jednak sprawców, którzy zorganizowali tam akcję przestępczą oraz kierowali nią. Nie ustalili też skąd pochodziły liście tytoniu, z którego w tym obiekcie produkowano krajankę tytoniową, to jest czy liście tytoniu były zebrane z upraw tytoniu w Polsce, czy też z upraw znajdujących się poza granicami Polski, a jeżeli tak to w jaki sposób surowiec ten znalazł się na terytorium Polski.

W dniu 30 stycznia 2017r. w godzinach rannych na teren obiektu w K. (...) udali się funkcjonariusze Straży Granicznej oraz funkcjonariusze (...) w celu dokonania jego przeszukania, zatrzymując na gorącym uczynku oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., którzy w tym czasie obsługiwali maszyny służące do produkcji krajanki tytoniowej, przy użyciu których cieli susz tytoniowy i pakowali go do kartonów. Funkcjonariusze zabezpieczyli także maszyny do produkcji krajanki tytoniowej oraz wyprodukowaną przez oskarżonych krajankę tytoniową w około 66 kartonach o łącznej wadze około 6.600 kg, a także susz tytoniowy w około 115 kartonach o wadze około 14.950 kg, którego oskarżeni nie zdążyli jeszcze pociąć.

W dniu 31 stycznia 2017r. funkcjonariusze Służby Celnej dokonali wstępnego ich oszacowania stwierdzając, że susz tytoniowy znajdował się w około 115 kartonach o wadze około 14.950 kg. Natomiast tytoń cięty znajdował się w około 66 kartonach o łącznej wadze około 6.600 kg.

Następnie w dniu 7 lutego 2017r. funkcjonariusze Służby Celnej dokonali spisu tego towaru stwierdzając że tytoń cięty (krajanka) był zapakowany w 65 pudłach kartonowych, ułożonych na 23 paletach o łącznej wadze 7.800 kg. Jego wartość rynkowa wynosiła 5.302.986,00 złotych. Uszczuplona akcyza wynosiła 6.099.066,00 złotych. Natomiast susz tytoniowy był zapakowany w 122 kartonowe pudła, ułożone na 44 paletach o łącznej wadze 14.950 kg. Jego wartość rynkowa wynosiła 6.856.668,00 złotych i tyle samo wynosił uszczuplony podatek akcyzowy. Natomiast z notatki urzędowej na karcie 265 wynika, że było go 6.600 kilogramów krajanki o wartości rynkowej 4.487.142,00 złotych oraz akcyza 5.160.748,00 złotych, 15.000 kilogramów suszu tytoniowego o wartości rynkowej 6.879.600,00 złotych i tyle samo akcyza. Były to wyroby tytoniowe objęte obowiązkiem akcyzowym, zgodnie z przepisami art. 98 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 98 ust. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2008r. o podatku akcyzowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 722 z późniejszymi zmianami). Przepisy te do wyrobów tytoniowych w rozumieniu ustawy zaliczają się bez względu na kod (...) m.in. tytoń do palenia, za które uznaje się:

1) tytoń, który został pocięty lub inaczej podzielony, skręcony lub sprasowany w postaci bloków oraz nadający się do palenia bez dalszego przetwarzania przemysłowego;

2) odpady tytoniowe będące pozostałościami liści tytoniu i produktami ubocznymi uzyskanymi podczas przetwarzania tytoniu lub produkcji wyrobów tytoniowych, oddane do sprzedaży detalicznej, niebędące papierosami, cygarami lub cygaretkami, a nadające się do palenia.

To z kolei nakazywało stosowanie do przestępczych zachowań oskarżonych przepisów ustawy z dnia 2 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018r. poz. 2352), a także przepisów art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s.

II. Podczas prowadzonego w sposób drobiazgowy postępowania dowodowego Sąd Okręgowy w Legnicy ustalił także prawidłowo znacznie szerszy zakres działalności przestępczej nieustalonych organizatorów, niż tylko do działalności przestępczej na terenie hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...), gdzie oskarżeni: E. (...), P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. produkowali krajankę tytoniowa z przywiezionego samochodami ciężarowymi suszu tytoniowego.

Jak słusznie ustalił Sąd Okręgowy, od około lata 2016r. do 30 stycznia 2017r. w G. (...), w S. ul. (...), L., (...) (...) (na terenie województwa (...)) oraz S. (...)i O. ul. (...) (na terenie województwa (...)), nieustalone przez organy ścigania osoby zorganizowały nielegalny proceder wytwarzania i magazynowania tytoniu do palenia, tytoniu do fajek wodnych, papierosów (...), papierosów (...) i produktów tytoniowych, tzw. „no name”, oraz kierowały nim. Również nieustalone przez organy ścigania osoby zajmowały się w tych miejscach produkcją tych wyrobów, ich magazynowaniem, transportem i dystrybucją. We wspomnianych lokalizacjach znajdowały się także pomieszczenia socjalne, przystosowane do nocowania i przygotowywania posiłków przez uczestników przestępczej działalności.

Od około jesieni 2016r. organy ścigania prowadziły tajną obserwację wszystkich wymienionych obiektów, a także samochodów ciężarowych, które wykonywały kusy między tymi obiektami, w celu ustalenia czy są one wykorzystywane do transportu suszu tytoniowego, tytoniu oraz produktów tytoniowych pomiędzy miejscami ich produkcji, magazynowania i rozprowadzania.

W dniu 30 stycznia 2017r. funkcjonariusze Straży Granicznej przystąpili do przeszukania wszystkich miejsc, związanych z nielegalnym procederem wytwarzania i magazynowania tytoniu do palenia, tytoniu do fajek wodnych, papierosów (...), papierosów (...) i produktów tytoniowych, tzw. „no name”. Mimo koordynacji działań, czynności wykrywcze zakończyły się spektakularnym niepowodzeniem, gdyż funkcjonariusze nie zatrzymali żadnych uczestników przestępczej działalności, w tym jej organizatorów i kierowników, poza oskarżonymi: E. (...), P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. (...), zatrzymanymi na terenie hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...).

Funkcjonariusze organów ścigania ujawnili i zabezpieczyli w G.2.354 kilogramów tytoniu do fajek wodnych (melasy) o wartości rynkowej 470.800,00 złotych oraz 493 kilogramów suszu tytoniowego o wartości rynkowej 226.109,50 złotych. W (...) i S. zatrzymali linie technologiczne do produkcji podrobionych papierosów. W S. zabezpieczyli 6.710.000 papierosów o wartości rynkowej 4.561.927,70 złotych oraz 1.480 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 1.006.207,60 złotych. W S. 5.903.210 papierosów o wartości rynkowej 4.013.415,40 złotych oraz 2.398 kilogramów tytoniu do palenia o wartości rynkowej 1.630.328,30 złotych. Ponadto w (...) 238.378 papierosów o wartości rynkowej 162.066,10 złotych. W O. przy ul. (...) zatrzymali łącznie 7.920.000 papierosów o wartości rynkowej 5.384.570,40 złotych. W S., S. i (...) zabezpieczono łącznie 12.592.130 papierosów oznaczonych z podrobionymi znakami towarowymi L., zarejestrowany P. P.. Natomiast w S. i w O. zabezpieczyli łącznie 7.941.100 papierosów o wartości rynkowej 5.398.915,70 złotych oznaczonych podrobionym znakiem towarowym (...), który został zarejestrowany przez podmiot (...). Ponadto w S., (...) i O. ujawniono 889.255 opakowań z podrobionym znakiem towarowym L. przygotowanych do zapakowania 45.144.200 papierosów o wartości rynkowej 30.692.187,30 złotych. W S. i O. przy ulicy (...) ujawniono także 1.140.220 opakowań z podrobionym znakiem towarowym (...) przygotowanych do zapakowania 42.028.400 papierosów o wartości rynkowej 28.573.848,30 złotych. Również w S. i (...) ujawniono kolejnych 31 245 opakowań z podrobionym znakiem towarowym (...), przygotowanych do zapakowania 6.249.000 papierosów o wartości rynkowej 4.355.553,00 złotych.

Podstawę do takich ustaleń faktycznych dawał Sądowi Okręgowemu w Legnicy zebrany materiał dowodowy, a mianowicie:

1) protokoły oględzin :

⚫: samochodu marki I. nr rej. (...) (k. 294-295, t. III),

⚫: hali magazynowej w G. (...),
⚫: miejsca ujawnienia linii produkcyjnej w (...) (...) (k.b307-309, 361-363, 364-365, t. III),
⚫: posesji i budynku gospodarczego w (...) (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 366-373,375, 376-379, 380-385, t. III),
⚫: budynku mieszkalnego w (...) (...) (k. 390-395, 396-397, t. III),
⚫: linii produkcyjnej w (...) (...) (k. 398-402, t. III),
⚫: budynku mieszkalnego w S. (...)wraz dokumentacją fotograficzną (k. 415-418, 420-422, t. IV),
⚫: budynku gospodarczego i linii produkcyjnej w S. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 423-427, 430-435, 439-451, t. IV),
⚫: terenu wokół zabudowań w S. (...)wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 453-455, 456-459, t. IV),
⚫: maszyny wycinającą wkładkę usztywniającą w S. (...)(k. 493-494, t. IV),
⚫: kamery monitorującej halę w S. (...)(k. 512 -513, t. IV),
⚫: dokumentów zabezpieczonych w S. (...) (k. 524-525, t. IV),
⚫: hali magazynowej nr 2 ul. (...) w O. (...). wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 528-530, 531-532, 534-536, t. IV),
⚫: magazynu głównego (...) w O. (...). ul. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną k. 554-557, 558-562, 565-567, t. IV),
⚫: komponentów do wyrobu papierosów zabezpieczonych w O. (...). ul. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 568-573, 574-584, t. IV),

⚫: posesji w K. (...)(k. 216-219, t. III),
⚫: krajalni tytoniu w K. (...)wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 220-222, 225-229, t. III),
⚫: samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 230-231, 232-235, 239-243, t. III),
⚫: pomieszczeń produkcyjnych w K. (...)(k. 244-247, t. III),
⚫: terenu wokół zabudowań w K. (...)wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 248-249, 250-251, 252-257, t. III),
⚫: torebki męskiej zabezpieczonej u E. V. (k. 1126-1127, t. III),
⚫: protokoły pobrania prób tytoniu, krajanki tytoniowej, suszu zabezpieczonych w K. (...)(k. 273-275, 284 t. III),

2) protokoły przeszukania wraz z wykazami dowodów rzeczowych wraz ze spisami i opisami rzeczy zabezpieczonych :

⚫: samochodu marki I. nr rej. (...) wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 286-288, 289, t. III),
⚫: pomieszczeń gospodarczych w G. (...) (k. 615-616, 629-632, t. V),
⚫: hali w G. (...) (k. 635-638, t. V),
⚫: posesji w m. Spalona ul. (...), pomieszczeń w S. (...), z załącznikiem w postaci umowy z 1.06.2016r. (k. 648-650, 685-687, 688-690, t. V),
⚫: pomieszczeń należących do A. N. (k. 705-706, t. V),
⚫: hali nr 2 w O. (...). ul. (...) (k. 719-721, t. V),
⚫: hali magazynowej w O. (...). ul. (...) (k. 743-748, t. V),

3) opinie z badań:

⚫: próbek wyrobów oznaczonych znakiem towarowym L. linii produkcyjnych w (...), S., próbek wyrobów oznaczonych znakiem towarowym (...) i krajanki (k. 95-101, 162-176, t. II),
⚫: informatycznych i zapisów wizualnych urządzeń zabezpieczonych w S. (...)(nagrania z 8 kamer od 28 maja do 7 lipca 2016r.), (k. 892-897, t. VIII),
⚫: z zakresu chemii (płachta ze śladami tytoniu zabezpieczona w G. (...)), (k. 906-907, t. VIII),
⚫: z zakresu informatyki (telefony i nośniki danych), (k. 911-947, t. VIII),
⚫: z zakresu teleinformatyki pisma ręcznego (k. 953, 969-984, t. VIII),
⚫: krajanki i wyrobów tytoniowych (...) Przyrodniczego we W. (k.1812-1849, t. XIII),

4) spisy i opisy zabezpieczonych rzeczy :

⚫: w G. (k. 315-316, (...), t. III),
⚫: w (...) (...) (k. 374, t. III),
⚫: w S. (...)(k. 486-492, t. IV),
⚫: w G. (...) (k. 633, t. V),
⚫: w K. (...)(k. 260-261, t. III),

5) meldunki o ujawnieniu wyrobów tytoniowych :

⚫: w G. (...) (k. 318, t. III),
⚫: w S. ul. (...) (k. 347, t. III),
⚫: w (...) (...) (k. 408, t. IV),
⚫: w S. (...)(k. 496, t. IV),
⚫: w O. (...). ul. (...) (k. 540, t. IV),

6) protokoły pobrania prób tytoniu, krajanki tytoniowej, suszu zabezpieczonych :

⚫: w G. (...) (k. 327, 330, 334, t. III),
⚫: w S. ul. (...) (k. 352, 358, t. III),
⚫: w (...) (...) (k. 411-412, 414, t. III),
⚫: w S. (...)(k. 508, 509, 518, 522, t. IV),
⚫: w O. (...). ul. (...) (k. 544, 545, t. IV),

7) sprawozdania z badań Laboratorium (...) w B. prób krajanki tytoniowej i suszu zabezpieczonej :

⚫: w G. (...) k. 328-329, 331-332 (t. III),
⚫: w S. ul. (...) k. 353-356 (t. III),
⚫: w S. k. 510-511,519 (t. IV),
⚫: w O. (...). ul. (...) k. 546-547, 548-549, 553 (t. IV),
⚫: w K. (...)(k. 276-278, 279-281, t. III),

8) dowody rzeczowe (k. 266-267, 293, 320-324, 349-350, 386-389, t. III; 403-404, 419, 460, 498-506, 514, 515, 516, 542-543, 586-588, t. IV; 783-784, 826, t. VI; 1811, t. XIII),

9) zdjęcia tablic poglądowych nr 1-25 (k. 851-875, t. VII),

10) informacje :

⚫: operatora (...) P. (k. 1006-1031, t. X),
⚫: bankowe (k. 1040,1041,1047,1048, t. IX),
⚫: Poczty Polskiej (k. 1789, t. XIII),

11) protokoły przeszukania osób oskarżonych :

⚫: E. V. (k. 1060-1063, t. X),
⚫: P. D. (1) (k. 1275-1279, t. XI),
⚫: M. R. (k. 1401-1405, t. XI),
⚫: M. D. (1) (k. 1516-1519, t. XII),
⚫: K. B. (1) (k. 1618-1620, t. XI),

12) zeznania świadków :

⚫: R. G. (k. 589-590, 591-592 odpis, 594-595, t. V; 2125v, t. XV),
⚫: M. W. (k. 604-605, t. V; 2122-2123, t. XV),
⚫: Ł. S. (k. 607-608, 608a-608c, t. V; 2109-2011, t. XV),
⚫: R. H. (k. 608e-608g, t. V; 2123 – 2125, t. XV),
⚫: J. S. (k. 760-762, t. V; 2134-2137, t. XV),
⚫: I. S. (k. 609-610, t. V; 2134-2135, t. XV),
⚫: J. G. (k. 596-597, t. V),
⚫: A. N. (k. 702-703, t. V),

13) częściowo wyjaśnienia oskarżonych :

⚫: E. V. (k. 1073-1074, t. X; 2095, t. XV),
⚫: P. D. (1) (k. 1287-1293, 1299-1306, 1307-1308,1351-1354, 1396 t. XI; 2086, t. XV),
⚫: M. R. (k. 1417-1423, 1424,1471-1473, t. XII; 1502, 1509-1510, t. XI; 2086, t. XV),
⚫: M. D. (1) (k. 1534-1536, 1539-1540,1581-1583,1613, t. XII; 2086, t. XV),
⚫: K. B. (1) (k. 1630-1636, 1644-1647,1649-1651, 1686-1688 t. XII; 1719, t. XIII; 2087, t. XV),
⚫: K. Z. (k. 1728-1730, 1739-1741, 1743-1745, 1776-1778, 1805, t. XIII; 2087, t. XV).

Wskazane wyżej dowody nie pozwoliły na przypisanie oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. przestępstw zarzuconych przez prokuratora i opisanych w punktach: I, II i III części wstępnej wyroku.

III. Chociaż można zrozumieć stanowisko oskarżyciela publicznego wyrażone w akcie oskarżenia, jak również in extenso w apelacji, które było wyrazem zasady legalizmu (art. 10 § 1 k.p.k.) oraz bezkompromisowości w ściganiu przestępstw i przestępstw skarbowych, to jednak Sąd Okręgowy w Legnicy w pełni obiektywnie i w zgodzie z zasadami procesowymi ocenił zebrany materiał dowodowy, odrzucając hipotezy prokuratora, a nawet pewne oceny życzeniowe, formułowane na tle niemożliwości ustalenia w całości za prawdziwe wyjaśnień wszystkich oskarżonych. Krytyczne nastawienie do pełnej prawdomówności oskarżonych: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., nie mogło jednak zastępować niedających się usunąć wątpliwości, których nie można było interpretować na niekorzyść oskarżonych.

Jak już wyżej wskazano, Sąd Okręgowy w Legnicy ustalił prawidłowo, zgodnie z wymową przedstawionych wyżej dowodów, respektując zasadę in dubio pro reo z art. 5 § 2 k.p.k., a zatem że wszelkie niedające się usunąć wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonych. Nie zebrano bowiem dostatecznych dowodów, aby odrzucić wyjaśnienia oskarżonych: E. V. (k. 1073-1074, t. X; 2095, t. XV), P. D. (1) (k. 1287-1293, 1299-1306, 1307-1308,1351-1354, 1396 t. XI; 2086, t. XV), M. R. (k. 1417-1423, 1424,1471-1473, t. XII; 1502, 1509-1510, t. XI; 2086, t. XV), M. D. (1) (k. 1534-1536, 1539-1540,1581-1583,1613, t. XII; 2086, t. XV), K. B. (1) (k. 1630-1636, 1644-1647,1649-1651, 1686-1688 t. XII; 1719, t. XIII; 2087, t. XV) i K. Z. (k. 1728-1730, 1739-1741, 1743-1745, 1776-1778, 1805, t. XIII; 2087, t. XV), w których zdecydowanie zaprzeczyli swojemu udziałowi w zorganizowanej grupie przestępczej, obejmującej znacznie szerszy zakres działalności przestępczej nieustalonych organizatorów, obejmujący nie tylko produkcję krajanki tytoniowej z przywiezionego suszu tytoniowego w hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...), lecz także działalności w innych miejscach: w G. (...), w S. ul. (...), L., (...) (...) (na terenie województwa (...)) oraz S. (...)i O. ul. (...) (na terenie województwa (...)), gdzie nieustalone przez organy ścigania osoby zorganizowały nielegalny proceder wytwarzania i magazynowania tytoniu do palenia, tytoniu do fajek wodnych, papierosów (...), papierosów (...) i produktów tytoniowych, tzw. „no name”, oraz kierowały nim.

W szczególności, Sąd Okręgowy w Legnicy w sposób odpowiedzialny i pełni oparty na zebranym materiale dowodowym stwierdził, że oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., nie otrzymali od nieustalonego organizatora przestępczego procederu żadnych informacji o skali działalności przestępczej oraz o innych organizatorach i osobach w nią zaangażowanych. Nie mieli też wiedzy o innych osobach kierujących tym procederem. Nie wiedzieli, że podobny proceder jest prowadzony w innych miejscach, a zwłaszcza, że obejmuje on G. (...), S. ul. (...), N. (...), S. (...), O. (...). ul. (...). Nie mieli żadnego kontaktu z osobami, które w tym czasie w tych innych miejscach produkowały wyroby tytoniowe. Nie mieli wiedzy na temat zakresu ich działania. Wiedzieli tylko o akcji przestępczej, w której sami uczestniczyli. W zamian oczekiwali stosownego wynagrodzenia.

Nie tylko na podstawie dowodów w postaci wyników śledczych oględzin miejsc przestępstw związanych z nielegalną produkcją wyrobów tytoniowych i przeprowadzonych w tych miejscach przeszukań, lecz przede wszystkim na podstawie zeznań funkcjonariuszy organów ścigania, którzy prowadzili obserwację wszystkich miejsc nielegalnej działalności przestępczej oraz obserwację samochodów ciężarowych, którymi transportowano wyroby tytoniowe, w tym świadków: Ł. S. (k. 607-608, 608a-608c, t. V; 2109-2011, t. XV) i R. H. (k. 608e-608g, t. V; 2123 – 2125, t. XV). Chociaż oskarżyciel publiczny w apelacji często odwoływał się do wspomnianych zeznań funkcjonariuszy organów ścigania, to jednak nie mieli oni żadnej wiedzy o tym, czy oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. mieli jakakolwiek świadomość skali działalności przestępczej, wiedzę o innych osobach kierujących tym procederem, czy mieli świadomość i wolę współdziałania z innymi sprawcami prowadzącymi podobny proceder w innych miejscowościach: w G. (...), w S. przy ul (...), w (...) (...), w S. (...) oraz w O. (...). przy ul. (...). Wskazani wyżej świadkowie nie mieli także żadnej wiedzy, czy oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kontaktowali się z osobami, które w tym czasie w tych innych miejscach produkowały wyroby tytoniowe, a także czy kiedykolwiek odwiedzali wspomniane miejsca. Zresztą, byłoby to nawet nieprawdopodobne, aby organizatorzy przestępczej działalności ujawniali ja wobec sprawców z najniższego kręgu przestępczego wtajemniczenia, co mogło zagrozić tajności całego przedsięwzięcia, a także prowadzić do denuncjacji, nawet przypadkowej, i udaremnienia przestępczej działalności.

Nie miał racji prokurator, starając się wskazać w apelacji, że skoro w pozostałych miejscach przestępczej działalności, w tym w miejscach produkcji papierosów, wykorzystywano krajankę tytoniową z K., to oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. musieli mieć świadomość skali działalności przestępczej. Jest to wyłącznie wniosek życzeniowy, formułowany ex post, po ujawnieniu przez organy ścigania jak rozległa była działalność przestępcza. Z doświadczenia życiowego i orzeczniczego Sądu Apelacyjnego orzekającego w niniejszym składzie wynika bowiem, że działalność w zakresie nielegalnej produkcji wyrobów tytoniowych może być ograniczona wyłącznie do produkcji krajanki tytoniowej, a ta z kolei jest przedmiotem wywozu po teren Polski. Znane są nawet wypadku przewożenia surowych, niewyschniętych, liści tytoniowych nabywcom za granicą np. pod pozorem eksportu szpinaku. Nie ma więc żadnych racjonalnych podstaw do przypisania oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. przestępstw zarzuconych przez prokuratora i opisanych w punktach: I, II i III części wstępnej wyroku, opartych o przekonanie, że mieli oni wiedzę i świadomość udziału w znacznie szerszej zorganizowanej grupie przestępczej, zajmującej się nielegalną produkcją papierosów, od nabycia surowca do produkcji papierosów, z podrobieniem znanych marek zagranicznych, opakowaniem ich w podrobione pudelka i kartony etc.

Prokurator formułując takie wnioski w swojej apelacji nie uwzględnił w ogóle przepisu art. 20 k.k., który stanowi, że każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających.

Dowodem na wiedzę o pełnej skali działalności organizowanej grupy przestępczej nie dawały zeznania świadka R. G. (k. 589-590, 591-592 odpis, 594-595, t. V; 2125v, t. XV), nawet rozpoznał na zdjęciach sygnalitycznych oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., a także zeznał, że już latem 2016r. widział ich kilka razy na posesji w K. (...), a podczas jednej z wizyt zobaczył maszyny w wynajmowanej hali. Były jednak istotne okoliczności nakazujące ostrożność w kategorycznym daniu wiary zeznaniom tego świadka. Po pierwsze, zeznania te świadek R. G. złożył po niemal dwóch latach od opisywanych zdarzeń, rozpoznając oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., a mianowicie w dniu 15 maja 2018r., kiedy pewne detale mogły się zatrzeć w jego pamięci, a po wtóre, nie zdołano go przesłuchać przez Sądem I instancji, gdyż nie stawił się na wezwanie i nieskuteczne były próby przymusowego doprowadzenia go na rozprawę główną. Uniemożliwiło to pełną i krytyczną weryfikację jego zeznań, a wszelkie wątpliwości w tym zakresie należało rozstrzygnąć na korzyść oskarżonych. Zresztą, odnosząc się do okresu przestępczej działalności oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., sam prokurator dostarczył w apelacji argumentów, że produkcja krajanki tytoniowej miała miejsce dopiero po 20 października 2016r. Analizując dane o zużyciu energii elektrycznej w K. (...), prokurator wskazał, że w okresie od 22 czerwca 2016r. do 22 sierpnia 2016r. zużyto zaledwie 75 kWh, do dni 20 października 2016r. jej pobór wyniósł 360 kWh, natomiast po 20 października 2016r. zużycie to lawinowo wzrosło, gdyż w dniu 14 grudnia 2016r. odczyt licznika wskazywał jej zużycie w ilości 2.310 kWh, zaś po zatrzymaniu oskarżonych w dniu 30 stycznia 2017r. i wykonaniu pomiaru w dniu 20 lutego 2017r. zużycie energii elektrycznej nadal miało tendencję wzrostową i wyniosło 3.225 kWh (k. 269-270, t. III). W pełni koresponduje to z wnioskami i ustaleniami Sądu I instancji o okresie przestępczej działalności oskarżonych.

Nie miał racji prokurator, starając się wskazać w apelacji, że dowodem na wiedzę o pełnej skali działalności organizowanej grupy przestępczej, wiedzę o innych osobach kierujących tym procederem, czy mieli świadomość i wolę współdziałania z innymi sprawcami prowadzącymi podobny proceder w innych miejscowościach: w G. (...), w S. przy ul (...), w (...) (...), w S. (...) oraz w O. (...). przy ul. (...), miały być ustalenia operacyjne organow ścigania, że oskarżony E. V., posiadający wyższe wykształcenie w zakresie logistyki, od kwietnia 2016r. był zatrudniony w niemieckiej firmie (...) z siedzibą w O., należącej do jego stryja – M. V., gdzie jako logistyk, odpowiedzialny za pozyskiwanie chętnych na usługi transportowe. Wspomniana firma miała na terenie Niemiec magazyny, w których miały być składowane transporty tzw. „stripsu”, czyli pociętych liści tytoniu. Nie ustalono jednak, czy właśnie ten tytoń był następnie przewożony do hali i magazynów w K. (...), a także czy był wykorzystywany do produkcji krajanki tytoniowej. Były to zatem wyłącznie poszlaki, nie potwierdzone procesowo, co uniemożliwiało czynienie na ich podstawie kategorycznych ustaleń faktycznych i to niekorzystnych dla oskarżonych. Byłoby to sprzeczne z zasadą in dubio pro reo wyrażoną w art. 5 § 2 k.p.k.

Wreszcie, dowodem na wiedzę o pełnej skali działalności organizowanej grupy przestępczej nie dawały nie mogło być to, że oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., posiadający samochody, dojeżdżając do K. „na raty”, najpierw korzystali jednak z (...) taksówek w drodze do R., gdzie przesiadali się do podstawionego i wyposażonego w kluczyki do stacyjki V. (...), którym jechali do krajalni tytoniu w K.. W taki sam sposób wracali z K.. Dowodem takim nie mogło być również to, że oskarżeni mieli zakaz zabierania ze sobą telefonów komórkowych. Takie czynności potwierdzały, że mieli świadomość działania w nielegalnej produkcji tytoniu, a także udziale w zorganizowanej grupie przestępczej powołanej w tym celu dla produkcji krajanki tytoniowej, a nie co do wiedzy o pełnej skali działalności przestępczej.

Zasady oceny dowodów przewidziane w art. 7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. musiały być respektowane przez Sąd I instancji, nawet przy świadomości, ze oskarżeni nie w pełni ujawniają prawdę o swojej przestępczej działalności. Nawet, jeśli nie przyznawali się do popełnionych przestępstw, to rolą oskarżyciela publicznego był obowiązek wskazania dowodów obciążających. Składanie przez oskarżonych, nawet nieprawdziwych lub nie w pełni prawdziwych wyjaśnień, nie mogło być podstawą do przyjęcia wszystkich zarzutów prokuratora, które nie były w sposób pozytywny poparte innymi obiektywnymi dowodami. Takie zachowania procesowe oskarżonych, jest wyrazem ich podstawowych gwarancji procesowych, przewidzianych w przepisach procedury karnej, a mianowicie:

1) art. 6 k.p.k., zgodnie z którym oskarżonemu służy prawo do obrony, a zatem odpierania postawionych zarzutów;

2) art. 74 § 1 k.p.k., zgodnie z którym oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść;

3) art. 175 § 1 k.p.k., zgodnie z którym oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. O prawie tym należy go pouczyć.

Prawa procesowe oskarżonych należy respektować i szanować, natomiast skorzystanie z tych praw w żadnej mierze nie może stanowić podstawy do zarzutu, nakazującego odrzucić w całości dowody przemawiające za brakiem podstaw dowodowych do przypisania im wszystkich przypisanych przestępstw.

Zresztą, oskarżyciel publiczny zdawał sobie sprawę z braku wystarczających dowodów na wiedzę o pełnej skali działalności organizowanej grupy przestępczej, wiedzę o innych osobach kierujących tym procederem, czy świadomość i wolę oskarżonych współdziałania z innymi sprawcami prowadzącymi podobny proceder w innych miejscowościach: w G. (...), w S. przy ul (...), w (...) (...), w S. (...) oraz w O. (...). przy ul. (...), skoro skrupulatnie sprawdzał jakie osoby przelewały środki finansowe na konto oskarżonych podczas ich tymczasowego aresztowania.

IV. Całkowicie bezzasadne były zarzuty sformułowane w apelacji obrońcy z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., adw. M. L., a także przez obrończyni z wyboru oskarżonych: M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., adw. A. K., w których starali się wykazać prawdomówność oskarżonych i niemożność odrzucenia złożonych przez nich wyjaśnień wskazujących na brak udziału w przypisanych przestępstwach oraz rzekomą uczciwość w podjęciu się legalnej pracy.

Jak już wyżej wskazano, wyjaśnienia oskarżonych: E. V. (k. 1073-1074, t. X; 2095, t. XV), P. D. (1) (k. 1287-1293, 1299-1306, 1307-1308,1351-1354, 1396 t. XI; 2086, t. XV), M. R. (k. 1417-1423, 1424,1471-1473, t. XII; 1502, (...)-1510, t. XI; 2086, t. XV), M. D. (1) (k. 1534-1536, 1539-1540,1581-1583,1613, t. XII; 2086, t. XV), K. B. (1) (k. 1630-1636, 1644-1647,1649-1651, 1686-1688 t. XII; 1719, t. XIII; 2087, t. XV) i K. Z. (k. 1728-1730, 1739-1741, 1743-1745, 1776-1778, 1805, t. XIII; 2087, t. XV) były niewiarygodne w tym zakresie, w jakim starali się wykazać, że nie brali udziału w zorganizowanej grupie przestępczej i nie mieli świadomości udziału w tej grupie, a także że nie braki udziału w nielegalnym przedsięwzięciu, lecz wydawało im się, ze pracują legalnie.

Takie zarzuty obrońców oskarżonych, oparte wyłącznie na treści złożonych przez nich wyjaśnień były nieobiektywne, wręcz naiwne i życzeniowe, a tym samym sprzeczne z zasadą swobodnej oceny dowodów z art. 7 k.p.k. Przeciwko tezom obrońców o bezzasadnym odrzuceniu wyjaśnień oskarżonych przemawiały okoliczności wskazujące wprost, że oskarżeni: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. mieli świadomość nielegalności swoich działań oraz potrzebę utrzymywania w tajemnicy swojej aktywności przestępczej. Należy wśród nich wymienić:

⚫: przyjęcie przez oskarżonego P. D. (1), a następnie pozostałych oskarżonych, propozycji rzekomej pracy, bez znajomości danych personalnych rzekomego pracodawcy;
⚫: podjęcie się rzekomej pracy bez zawarcia pisemnej umowy o pracę, bez jakichkolwiek badań lekarskich dopuszczających do pracy, bez przeszkolenia BHP oraz przeszkolenia na stanowisku pracy;
⚫: konspiracyjny sposób dojazdu do pracy, zapewniający tajność przedsięwzięcia, polegający na dojeżdżaniu taksówkami do R., gdzie przesiadaniu się do pozostawionego przy boisku sportowym V. (...), wyposażonego w kluczyki do stacyjki i dokumenty pojazdu, a następnie jazda do krajalni tytoniu w K.;
⚫: taki sam konspiracyjny powrót do domu z krajalni tytoniu w K.;
⚫: obowiązujący wszystkich oskarżonych zakaz zabierania telefonów komórkowych do pracy w K..

Nie zasługiwały na uwzględnienie, jako niewiarygodne, wyjaśnienia wszystkich oskarżonych, w których starali się wykazać, że pracowali zaledwie od kilku dni przez zatrzymaniem na terenie hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...). Przeczyły temu następujące dowody:’

1) zeznania funkcjonariuszy organów ścigania, którzy prowadzili obserwację wszystkich miejsc nielegalnej działalności przestępczej oraz obserwację samochodów ciężarowych, którymi transportowano wyroby tytoniowe, w tym świadków: Ł. S. (k. 607-608, 608a-608c, t. V; 2109-2011, t. XV) i R. H. (k. 608e-608g, t. V; 2123 – 2125, t. XV), którzy opisywali rozpoczęcie działalności przestępczej co najmniej już od jesieni 2016r.;

2) zeznania świadka R. G. (k. 589-590, 591-592 odpis, 594-595, t. V; 2125v, t. XV), który opisywał okoliczności wynajęcia hali i pomieszczeń magazynowych w K. (...) znacznie wcześniej niż pod koniec stycznia 2017r., a także rozpoznał na zdjęciach sygnalitycznych oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R.;

3) dane o zużyciu energii elektrycznej w K. (...) wskazujące, że w okresie od 22 czerwca 2016r. do 22 sierpnia 2016r. zużyto zaledwie 75 kWh, do dni 20 października 2016r. jej pobór wyniósł 360 kWh, natomiast po 20 października 2016r. zużycie to lawinowo wzrosło, gdyż w dniu 14 grudnia 2016r. odczyt licznika wskazywał jej zużycie w ilości 2.310 kWh, zaś po zatrzymaniu oskarżonych w dniu 30 stycznia 2017r. i wykonaniu pomiaru w dniu 20 lutego 2017r. zużycie energii elektrycznej nadal miało tendencję wzrostową i wyniosło 3.225 kWh (k. 269-270, t. III);

4) treść SMS-a wysłanego z telefonu oskarżonego M. R. do świadka R. G. w dniach 6-7 stycznia 2017r., żądające by włączył bezpieczniki elektryczne, gdyż następnego dnia oskarżeni zamierzają oni kontynuować pracę w K. (...) (k. 951, 957-959, 960-967, t. VIII).

V. Nie były zasadne podniesione w apelacji obojga obrońców oskarżonych zarzuty obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 410 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 194 k.p.k. polegającej na niedopuszczeniu z urzędu dowodu w postaci przesłuchania K. B. (3), który w świetle zeznań Ł. S. miał stanowić osobę kierującą ów zorganizowaną grupą przestępczą, jak również na oparciu ustaleń faktycznych, w szczególności dot. okresu pobytu oskarżonych w K., na zeznaniach świadka R. G., z pominięciem jego bezpośredniego przesłuchania – mimo licznych wniosków obrońców w tym zakresie, przy dwóch – wobec wzajemnie sprzecznych zeznaniach tego świadka w toku postępowania przygotowawczego.

Po pierwsze, zgodnie z przepisem art. 427 § 3 k.p.k. autor apelacji może również wskazać nowe fakty lub dowody, jeżeli nie mógł powołać ich w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Bezsprzeczne jest to, że obrońcy oskarżonych mogli złożyć wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka K. B. (3) nie tylko podczas śledztwa, gdyż już wówczas w jednej z notatek urzędowych padło jego nazwisko, lecz także podczas postepowania przed Sądem I instancji, a mimo to ocenili, ze nie ma takiej potrzeby.

Po wtóre, w odniesieniu do potrzeby przesłuchania w charakterze świadka K. B. (3), to obrońcy oskarżonych nie wykazali w żadnym stopniu, aby dowód ten był istotny dla ustalenia ich odpowiedzialności karnej w świetle przypisanych im i zarzucanych przestępstw i przestępstw skarbowych, a zatem by spelnial wymogi z art. 427 § 3a k.p.k. W szczególności nie wykazali, aby K. B. (3) był uczestnikiem zorganizowanej grupy przestępczej, aby miał z nią jakikolwiek związek, jak również, aby miał wiedzę o udziale w tej grupie oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z.. Takimi przesłankami nie mogły być domysły pozostające w sferze działań operacyjnych funkcjonariuszy policji i Straży Granicznej, niepoparte jakimikolwiek czynnościami procesowymi, podczas których nawet nie przesłuchano K. B. (3) i nie wykonano względem niego innych czynności (okazania, przeszukania itp.).

Po trzecie, wbrew zawartym w apelacji twierdzeniom obrońców wszystkich oskarżonych, Sąd Okręgowy w Legnicy podjął szereg działań zmierzających do bezpośredniego przesłuchania świadka R. G., chcąc podczas kontradyktoryjnej rozprawy zweryfikować jego depozycje procesowe z różnych faz śledztwa. Czynności te nie dały rezultatu, gdyż mimo ustaleń co do możliwych adresów zamieszkania i pobytu świadka R. G., nie odbierał on wezwań, nie stawiał się na rozprawy, a wreszcie, nieskuteczne okazało się zarządzenie jego przymusowego doprowadzenia. W tej sytuacji, Sąd I instancji musiał skorzystać z możliwości odczytania zeznań świadka R. G. (k. 589-590, 591-592 odpis, 594-595, t. V; 2125v, t. XV) w oparciu o przepis art. 391 § 1 k.p.k., a następnie krytycznie je ocenił. Jednocześnie Sad Okręgowy w Legnicy respektował sposób przeprowadzenia tego dowodu, wyrażając gotowość do skorzystania przez oskarżonych z możliwości złożenia wyjaśnień co do tego dowodu, o czym zostali pouczeni (art. 386 § 2 k.p.k.), a także ustosunkowania się do tego dowodu przez ich obrońców przez możliwość złożenia oświadczeń procesowych na podstawie art. 116 k.p.k.

Mając powyższe na uwadze, podniesione przez obrońców oskarżonych zarzuty obrazy art. 410 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 194 k.p.k. przez niedopuszczeniu z urzędu dowodu z przesłuchania K. B. (3) oraz nieprzesłuchaniu bezpośrednio świadka R. G. były niezasadne, a czynności te miały znaczenia dla wydanego w sprawy wyroku przez Sąd I instancji.

Wręcz jako niedorzeczny należało ocenić zarzut obrońców wszystkich oskarżonych o obrazie przez Sąd I instancji przepisów postępowania, która miała mieć wpływ na treść orzeczenia, a to art. 410 k.p.k. i art. 7 k.p.k. oraz art. 5 § 2 k.p.k. wyrażający się w pominięcie naprowadzonej w toku postępowania sądowego wersji, iż obecność oskarżonych w K. była wynikiem tzw. ustawki, która miała prowadzić do postawienia oskarżonych w obliczu odpowiedzialności karnej, kosztem innych sprawców, którzy mieliby tej odpowiedzialności uniknąć.

Odpowiadając na ten zarzut wystarczy wskazać, że już sam fakt zatrzymania mających dużą wartość maszyn do produkcji krajanki tytoniowej (a w innych lokalizacjach maszyn i urządzeń do produkcji papierosów i ich opakowań przypominających do złudzenia oryginalne), była tak dużą stratą dla głównych organizatorów przestępczego procederu, że niedorzeczne byłoby wskazywanie z ich strony na zaplanowaną „ustawkę”.

VI. Jak podkreślano w doktrynie, błąd w ustaleniach faktycznych ( error facti) przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd "braku"), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd "dowolności"). Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. (T. Grzegorczyk – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. III, Zakamycze 2003,– s. 1133-1134).

Wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może ograniczać się wyłącznie do polemiki z ocenami dokonanymi przez Sąd I instancji, bez wskazania jakich konkretnie uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się sąd w ocenie zebranego materiału dowodowego. Możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu, nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych. Wyraża to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2005r. sygn. WA – 10/05: „ Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu a quo wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, lecz musi zmierzać do wykazania jakich konkretnie uchybień w zakresie logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu w kwestii ustaleń faktycznych, opartego nie na innych dowodach od tych, na których oparł się sąd pierwszej instancji (…) nie może prowadzić do wniosku o popełnieniu przez ten sąd błędu w ustaleniach faktycznych.

Istota zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych nie może opierać się na odmiennej ocenie materiału dowodowego, innymi słowy mówiąc na forsowaniu własnego poglądu strony na tę kwestię. Stawiając tego rodzaju zarzut należy wskazać, jakich uchybień w świetle zgodności (lub niezgodności) z treścią dowodu, zasad logiki (błędność rozumowania i wnioskowania) czy sprzeczności (bądź nie) z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy dopuścił się w dokonanej przez siebie ocenie dowodów sąd pierwszej instancji” (OSNwSK 2005, z. 1, poz. 949 oraz poz. 947; podobnie T. Grzegorczyk – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, , wyd. III, Zakamycze 2003 s. 1134 oraz P. Hoffmański, E. Sadzik, K. Zgryzek – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Warszawa 2007, s. 666-667).

W realiach niniejszej sprawy, poza polemiką z ustaleniach faktycznymi, w swoich apelacjach zarówno prokurator (nieprzyjmujący do wiadomości oceny Sądu Okręgowego w Legnicy i podtrzymujący nadal tezy aktu oskarżenia, przy bezkrytycznej i jednostronnej ocenie dowodów), jak i obrońcy oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. (oceniający materiał dowodowy bezkrytycznie i życzeniowo, przez pryzmat wyjaśnień złożonych przez oskarżonych, którzy mieli interes prawny w uniknięciu lub ograniczeniu swojej odpowiedzialności karnej), nie postawili zaskarżonemu wyrokowi rzeczowych zarzutów dotyczących niewłaściwego odczytania treści dowodów, błędów logicznego rozumowania i wnioskowania, a także sprzeczności ustaleń Sądu I instancji ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego.

Nie można w żadnym wypadku doszukiwać się także naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów w tym, że Sąd I instancji uznał za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., odrzucając szereg podanych przez nich okoliczności jako nieistotnych, niewiarygodnych i wynikających wyłącznie z obaw przed odpowiedzialnością karną.

Jak wielokrotnie podkreślano w doktrynie i orzecznictwie, przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. wtedy, gdy: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.), stanowi wyraz rozważenia wszystkich tych okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.), jest wyczerpujące i logiczne - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.). Akcentuje to szereg orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych (por. wyrok SN z 3.09.1998r. sygn. V KKN 104/98 – Prokuratura i Prawo 1999, nr 2, poz. 6; a także wyrok S.A. w Łodzi z 20.03.2002r. sygn. II AKa 49/02 – Prokuratura i Prawo 2004, nr 6, poz. 29). Wszystkim tym wymogom Sąd Okręgowy we Wrocławiu sprostał, nie naruszając także przepisu art. 5 § 2 k.p.k. nakładającego obowiązek rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego.

Sąd Najwyższy odnosił się w szeregu swoich orzeczeń do tego jak należy rozumieć i stosować zasadę in dubio pro reo. Jak stwierdził w jednym z nich: „Zasada in dubio pro reo (art. 5 § 2 k.p.k.) nie ogranicza utrzymanej w granicach racjonalności swobody oceny dowodów. Jeżeli zatem z materiału dowodowego wynikają różne wersje wydarzenia, to nie jest to jeszcze równoznaczne z zaistnieniem "nie dających się usunąć wątpliwości" w rozumieniu tego przepisu. W takim wypadku sąd jest zobowiązany do dokonania ustaleń właśnie na podstawie swobodnej oceny dowodów. Dopiero wtedy, gdy - po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości - wątpliwości nie zostaną usunięte, należy je wytłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego. Jeżeli jednak sąd dokona stanowczych ustaleń, to w ogóle nie może zachodzić obraza art. 5 § 2 k.p.k. (bo według tych ustaleń nie ma wątpliwości), a tylko powstaje kwestia, czy ustalenia te są prawidłowo dokonane (bez naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów)” (postanowienie SN z dnia 17.12.2003r. sygn. V KK 72/03 - LEX nr 83771).

Podobne stanowisko znajdujemy w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1999r. sygn. IV KKN 714/98: „Stan określany przez ustawodawcę, jako "nie dające się usunąć wątpliwości" (art. 5 § 2 k.p.k.), powstaje - jeśli pominąć wątpliwości natury nie faktycznej, lecz prawnej - dopiero w następstwie oceny dowodów (art. 7 k.p.k.). Dopiero wówczas bowiem można stwierdzić, czy wątpliwości w ogóle wystąpiły, czy były rozsądne, a nie wydumane, czy i jakie miały znaczenie dla kwestii odpowiedzialności prawnej oskarżonego, czy udało się je przezwyciężyć w sposób dopuszczalny przez prawo procesowe itp. O naruszeniu zasady in dubio pro reo nie można zatem mówić wówczas, gdy sąd w wyniku pełnej i poprawnie dokonanej swobodnej oceny dowodów uznał, że brak jest wątpliwości, albo że nie mają one znaczenia dla odpowiedzialności prawnej oskarżonego. Jest jednocześnie dobrym prawem obrony oskarżonego mnożenie, a nawet wyolbrzymianie na każdym etapie postępowania takich faktów i ich ocen, które pozwalają na powątpiewanie w jego winę, pod warunkiem wszakże nieprzeinaczania faktów (lojalności wobec faktów)” (Prokuratura i Prawo 2000, nr 4, poz. 8).

W wyniku analizy dowodowej Sąd Okręgowy ocenił wyjaśnienia wszystkich oskarżonych na tle zeznań świadków, opinii biegłych, wyników śledczych czynności oględzin oraz przeszukań, a także zebranej dokumentacji, przeprowadzając tę ocenę zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd Okręgowy nie tylko nie podjął wątpliwości co do wiarygodności dowodów obciążających oskarżonego, lecz wręcz uznał je za prawdziwe, a wyjaśnienia oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., w części odrzucającej popełnienie przypisanych im przestępstw i przestępstw skarbowych (po niezbędnych modyfikacjach przez Sąd odwoławczy), ocenił wyłącznie jako przyjętą linię obrony, obliczoną na uniknięcie odpowiedzialności karnej. Słusznie zatem Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że wymieni oskarżeni dopuścili się przypisanych im w punktach I, II i III części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku przestępstw i przestępstw skarbowych (uwzględniając niezbędne modyfikacje opisu przypisanych czynów dokonane przez Sąd odwoławczy).

Zarzut obrazy prawa materialnego (art. 65 § 1 i 2 k.k.) postawiony w apelacjach obrońców wszystkich oskarżonych

Całkowicie bezpodstawny był zarzut obrazy prawa materialnego (art. 65 § 1 k.k.) postawiony w apelacjach obrońców oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., mający polegać na tym, że w kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonym, a to art. 65 k.k., bezzasadnie przyjęto, że oskarżeni – działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej – uczynili sobie z przestępczego procederu stałe źródło dochodu, podczas gdy w sprawie brak jest materiału dowodowego świadczącego o tym, że otrzymali oni faktycznie jakąkolwiek korzyść majątkową, zaś z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika założenie Sądu I instancji, że korzyść mieli oni uzyskać dopiero w przyszłości.

Zgodnie z przepisem art. 65 § 1 k.k., przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2 k.k., stosuje się także do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa oraz wobec sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym. Natomiast przepis art. 65 § 2 k.k. przewiduje, ze do sprawcy przestępstwa z art. 258 k.k. mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące sprawcy określonego w art. 64 § 2 k.k., z wyjątkiem przewidzianego w tym przepisie zaostrzenia kary.

Dyspozycja przepisu art. 65 § 1 k.k. nie pozostawia wątpliwości, że wystarczającą przesłanką kwalifikowania przypisanego oskarżonym przestępstwa powszechnego z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2001r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2018r. poz. 2352) i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 12a ust. 2 cyt. wyżej ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 12 § 1 k.k., przypisanego w punkcie III części rozstrzygającej, którego opis istotnie zmienił Sąd Apelacyjny w niniejszym wyroku, było działanie w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa. Nie było zatem potrzeby wykazywania jeszcze dodatkowo, że sprawcy z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu.

Wypada jednak stwierdzić, że Sąd odwoławczy z urzędu poprawił kwalifikację prawną przestępstwa skarbowego z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. przy zastosowaniu art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 37 § 1 pkt. 5 k.k.s., przypisanego oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie II części rozstrzygającej (opisanego w punkcie II części wstępnej), zmieniając w tym zakresie zaskarżony wyrok przez wyeliminowanie przepisu art. 65 § 1 k.k. Powołanie tego przepisu było zbędne, gdyż jednocześnie w kwalifikacji prawnej znalazł się analogiczny przepis art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s.

Zarzuty odnoszące się do orzeczeń o karach jednostkowych i karze łącznej zawarte w apelacji prokuratora oraz ocena prawidłowości kary na podstawie art. 447 § 1 k.p.k. w kontekście apelacji obrońców wszystkich oskarżonych i ich stanowiska na rozprawie apelacyjnej

I. Analizując prawidłowość orzeczenia o karach jednostkowych wymierzonych oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. za wszystkie przypisane przestępstwa i przestępstwa skarbowe, Sąd Apelacyjny na nowo ocenił poszczególne kary jednostkowe pozbawienia wolności i grzywny, a także kary łączne pozbawienia wolności. Uwzględniono w tym zakresie także zmianę ustaleń faktycznych co do poszczególnych czynów i prawidłowe określenie opisu tych czynow i ich kwalifikacji prawnej, przedstawione we wcześniejszym fragmencie uzasadnienia niniejszego wyroku.

Po pierwsze, jak już wskazano, w odniesieniu do przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. przypisanego oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (opisanego w punkcie I części wstępnej), po uzupełnieniu jego opisu przez Sąd odwoławczy w zakresie, podzielono także częściowo zarzuty apelacji prokuratora w odniesieniu do wysokości wymierzonych oskarżonym kar pozbawienia wolności. Słusznie bowiem podnosił prokurator, że kary te powinny być wyższe, a Sąd odwoławczy uznał, iż powinny być identyczne z wysokością kar za pozostałe przypisane oskarżonym przestępstwa (skarbowe i powszechne), które odpowiadały przestępczemu zaangażowaniu wszystkich oskarżonych. Wszystkie przypisane oskarżonym przestępstwa były właściwie tym samym zespołem zachowań, objętych tożsamymi motywami i pobudkami, ze świadomością udziału w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się produkcja krajanki tytoniowej. Niewątpliwie, najsurowszą karę za przestępstwo z art. 258 § 1 k.k. powinien ponieść oskarżony P. D. (1), skoro to on był pośrednikiem miedzy nieustalonym organizatorem (organizatorami) przestępczego procederu, wziął na siebie odpowiedzialność za nakłonienie innych osób do udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, przydzielił role w obsłudze maszyn do produkcji krajanki tytoniowej w okresie od około 20 grudnia 2016r. do 30 stycznia 2017r. w K., woj. (...).

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności.

Po wtóre, w odniesieniu do tego przestępstwa skarbowego z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 54 § 1 k.k.s. i art. 69 § 1 k.k.s. przy zastosowaniu art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 37 § 1 pkt. 5 k.k.s., przypisanego oskarżonym: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w punkcie II części rozstrzygającej (opisanego w punkcie II części wstępnej), Sąd Apelacyjny uznał, że nie ma żadnych powodów, aby wyłącznie wobec oskarżonego P. D. (1) orzec karę grzywny w wysokości 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda, natomiast wobec pozostałych oskarżonych niższe kary grzywny po 350 (trzysta pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych każda. Nie było ku temu żadnych racjonalnych powodów, skoro wszyscy oskarżeni w taki sam sposób i w tym samym zakresie naruszyli interes podatkowy Skarbu Państwa.

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności.

W pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. utrzymano w mocy (art. 437 § 1 k.p.k.).

1) oskarżonemu P. D. (1) – karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2) oskarżonym: E. V., M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. kary łączne po 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności.

III. Mimo podwyższenia kar jednostkowych pozbawienia wolności za przedstawione wyżej przestępstwa przez Sąd odwoławczy, wymiar orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności w stosunku do oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., zgodnie z zasadami absorpcji, wedle stanu prawnego na dzień 23 czerwca 2020r., pozwalał na warunkowe zawieszenie ich wykonania.

Podzielono bowiem częściowo argumenty wynikające z apelacji obrońcy z wyboru oskarżonych: E. V., P. D. (1) i M. R., adw. M. L., a także przez obrończyni z wyboru oskarżonych: M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., adw. A. K., jak również akcentowane przez oboje obrońców na rozprawie apelacyjnej, w takim zakresie, w którym kwestionowali oni wymierzenie wszystkim oskarżonym bezwzględnych kar pozbawienia wolności. Obrońcy oskarżonych wykazali bowiem, w oparciu o:

1) dane o uprzedniej niekaralności oskarżonych: E. V. (k. 1097, t. X), P. D. (1) (k. 1320, t. XI), M. R. (k. 1437, t. XI), M. D. (1) (k. 1551, t. XII), K. B. (1) (k. 1661, t. XIII) i K. Z. (k. 1755, t. XIII),

2) pozytywne wywiady środowiskowe oskarżonych: E. V. (k. 1136-1137, t. X), P. D. (1) (k. 1332-1333, t. XI), M. R. (k. 1454, t. XI), M. D. (1) (k. 1567-1568, t. XII), K. B. (1) (k. 1676-1677, t. XIII) i K. Z. (k. 1776-1768, t. XIII),

3) opinie o wszystkich oskarżonych z okresu tymczasowego aresztowania, wskazujące, że w okresie kilkumiesięcznego pozbawienia wolności częściowo zrealizowane zostały wobec nich zabiegi resocjalizacyjne i readaptacyjne,

4) dokumenty przedstawione w toku postępowania odwoławczego dotyczące aktualnej sytuacji osobistej, rodzinnej i zawodowej wszystkich oskarżonych, żyjących nienagannie od czasu popełnienia przypisanych przestępstw w 2017r., czyli od ponad 4 lat, pracujących, a także utrzymujących swoje rodziny.

Powyższe dane pozwoliły stwierdzić, że cele kary określone w art. 53 § 1 i 2 k.k. mogą zostać osiągnięte poprzez zastosowanie wobec oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z., kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Właściwości i warunki osobiste wszystkich oskarżonych, ich postawy procesowe i zachowanie po przestępstwie uzasadniają przekonanie, że mimo niewykonania orzeczonych kar pozbawienia wolności będą oni przestrzegać porządku prawnego, a w szczególności nie popełnią ponownie przestępstwa.

Tak ukształtowane kary jednostkowe i kary łączne, w pełni odpowiadały argumentacji Sądu Okręgowego w Legnicy co do ich wymiaru, a także co do zasady absorpcji przy określeniu rozmiaru kar łącznych.

Przy wymiarze kary, w ślad za Sądem Okręgowym w Legnicy należało uwzględnić okoliczności przedmiotowe przypisanych przestępstw powszechnych i przestępstw skarbowych (rodzaj i charakter naruszonych i zagrożonych dóbr chronionych związanych z porządkiem publicznym i z interesem finansowym Skarbu Państwa, rozmiar grożących szkód, sposób i okoliczności popełnienia tych czynów, w tym mimo zorganizowanego charakteru przestępczej działalności ewidentnie podrzędnej roli oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. w stosunku do kierowników i organizatorów przestępczego procederu, a także brak korzyści uzyskanych z przestępstw) oraz okoliczności podmiotowe wspomnianych czynów (umyślność, postać zamiaru bezpośredniego, działanie przemyślane, motywy i pobudki związane z chęcią uzyskania korzyści majątkowych przez uczynienie sobie stałego źródła dochodu). Niewątpliwe bardziej obciążające były czynności podjęte przez oskarżonego P. D. (1), który podjął się roli pośrednika w nakłonieniu pozostałych oskarżonych do przestępczej działalności, a zatem miał większą rolę w organizacji procederu produkcji krajanki tytoniowej w K. (...) niż pozostali oskarżeni.

Jednocześnie Sąd Okręgowy w Legnicy miał w pełni rację, aby w zakresie wymiaru kary, miał na uwadze, iżby nie stawiać znaku równości między nieustalonymi przez organy ścigania sprawców, którzy zorganizowali proceder produkcji papierosów na szeroką skalę oraz nim kierowali, a odpowiedzialnością oskarżonych, którzy uczestniczyli jedynie w niewielkim fragmencie akcji, nie mając świadomości co do skali całego procederu. Wymierzając oskarżonym kary jednostkowe i kierując się dyrektywami z art. 53 § 1 i 2 k.k. wymierzono ostatecznie kary jednostkowe pozbawienia wolności oraz kary grzywny uznając, że są one adekwatne do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości ich czynów.

Wymierzając kary łączne należało zastosować wobec oskarżonych zasadę absorpcji, za czym przemawiał za tym ścisły związek podmiotowo – przedmiotowy zachodzący pomiędzy poszczególnymi czynami, które zostały one popełnione w tych samych okolicznościach i w tym samym czasie.

Takie uksztaltowanie kar łącznych pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, jak również dotkliwych kar grzywny, nie pozbawiało tych orzeczeń waloru w zakresie celów wychowawczych i zapobiegawczych kary wobec sprawców (prewencji szczególnej) oraz celów w zakresie społecznego oddziaływania kary i powstrzymania ewentualnych sprawców od popełniania podobnych czynów (prewencji ogólnej). Należy bowiem pamiętać o dotkliwych grzywnach wymierzonych wszystkim oskarżonych, na poczet których jedynie częściowo zaliczono okresy tymczasowego aresztowania, a także orzeczeniu przepadku wszelkich przedmiotów uzyskanych z przestępstw i przestępstw skarbowych oraz służących ich popełnieniu, w tym maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów tytoniowych oraz wyrobów finalnych. W pełni orzeczenia te respektowały finansowy interes Skarbu Państwa.

Mając powyższe na uwadze, zmieniono zaskarżony wyrok w sposób opisany przez Sąd Apelacyjny w części rozstrzygającej i wyjaśniony w niniejszym uzasadnieniu (art. 437 § 2 k.p.k.).

Pozostałe rozstrzygnięcia

I. Na podstawie art. 63 § 1 k.k., na poczet kar grzywny, orzeczonych w punkcie II części rozstrzygającej oraz w punkcie I podpunkt c niniejszego wyroku, zaliczono oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności, przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny, odpowiednio:

II. Ponadto zasądzono od oskarżonych: E. V., P. D. (1), M. R., M. D. (1), K. B. (1) i K. Z. na rzecz Skarbu Państwa przypadające na nich koszty postępowania odwoławczego w wysokości po 8.183,33 (osiem tysięcy sto osiemdziesiąt trzy 33/100) złotych, na co składa się 3,33 złotych tytułem 1/6 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz po 8.180,- złotych tytułem opłaty za obie instancje.

Orzeczenia o zasądzeniu od wszystkich oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa przypadających na nich kosztów postępowania odwoławczego oparto o przepisy art. 635 k.p.k. oraz art. 616 § 2 k.p.k. Wysokość ryczałtu za doręczenie wezwań i innych pism ustalono w oparciu o § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r. poz. 663), zaś wysokość opłaty ustalono w oparciu o przepis art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983r. Nr 49, poz. 223 z późniejszymi zmianami). Przy wspomnianym orzeczeniu wzięto pod stan majątkowy, rodzinny i osobisty wszystkich oskarżonych, uznając, że poniesienie kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze nie przekracza ich możliwości i mogą je oni ponieść bez uszczerbku dla siebie i rodziny.

Bogusław Tocicki

Andrzej Kot

Maciej Skórniak

II AKa 63/20

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE