Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt X Ka 737/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie w X Wydziale Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Bator-Ciesielska

Protokolant: protokolant sądowy Dominika Kryszkiewicz

przy udziale Prokuratora Joanny Augustyniak

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2020 r.

sprawy P. M.

oskarżonego o czyn z art. 209 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 29 czerwca 2020 r., sygn. akt V K 2246/19

orzeka:

I.  zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że na postawie art. 66 § 1 k.k. w zw. z art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec oskarżonego P. M. warunkowo umarza na okres 2 ( dwóch ) lat próby i na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 72 § 1 pkt 3 k.k. zobowiązuje oskarżonego do wykonania ciążącego obowiązku łożenia na małoletnich;

II.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania w sprawie, którymi obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 737/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.1.Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 29 czerwca 2020, sygn. akt V K 2246/19

0.1.Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.1.Granice zaskarżenia

0.0.1.Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.0.1.Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.Wnioski

uchylenie

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.1.Ustalenie faktów

0.0.1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

P. M.

aktualne dane o karalności oskarżonego

informacja KRK

231

0.0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

P. M.

nie dotyczy

nie dotyczy

nie dotyczy

0.1.Ocena dowodów

0.0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

informacja KRK

Dokument urzędowy. Jego treść nie była kwestionowana przez strony postępowania.

0.0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.1.2.1

nie dotyczy

nie dotyczy

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Naruszenie prawa materialnego, tj. art. 209 § 1 k.k., poprzez dokonanie jego błędnej wykładni i uznanie, że oskarżony wypełnił swoim zachowaniem znamiona czynu zabronionego, mimo braku ustalenia faktycznego w zakresie uchylania się sprawcy od wykonywania obowiązku alimentacyjnego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd I instancji, na podstawie właściwie ustalonego stanu faktycznego, słusznie przyjął,
że inkryminowane zachowanie oskarżonego wypełniło znamiona czynu zabronionego
z art. 209 § 1 k.k. Wskazać należy, że przedmiotowego przestępstwa może dopuścić się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie czyni tego mimo realnych możliwości. Pojęcie „uchylania się” polega na niewypełnieniu ciążącego na sprawcy obowiązku, takiego jednak, który jest
w ogóle możliwy do wykonania. O istnieniu po stronie sprawcy zamiaru uchylania się od obowiązku łożenia może świadczyć np. niepodejmowanie pracy zarobkowej pomimo istniejących ku temu warunków. W realiach przedmiotowej sprawy oskarżony nie realizował obowiązku alimentacyjnego mimo braku ograniczeń w zakresie podejmowania pracy zawodowej. Oskarżony, jako osoba w wieku produkcyjnym, nieobciążona chorobami znacznie utrudniającymi podjęcie pracy zarobkowej, posiadająca wyuczony zawód i mieszkająca w mieście z dużym rynkiem pracy, miał obiektywne możliwości łożenia na utrzymanie swoich małoletnich dzieci w kwotach określonych w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 lipca 2017 r., sygn. akt VI C 376/16.

Oskarżony był świadomy tego, że uchyla się od obowiązku alimentacyjnego, a jego postawa wskazywała, że co najmniej się na to godził.

Łączna wysokość zaległości powstałych wskutek zachowania oskarżonego stanowiła bezspornie równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych.

Słusznym jest twierdzenie Sądu I instancji, że na oskarżonym spoczywała powinność przeorganizowania swojego życia – zwłaszcza w sferze zawodowej – aby stać go było na utrzymanie swoich dzieci.

Konkludując Sąd Okręgowy nie stwierdził obrazy prawa materialnego w postaci wadliwej subsumcji ustalonego stanu faktycznego. W pełni podzielono stanowisko Sądu I instancji
w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podniesiony zarzut jest bezzasadny. Brak jest podstaw do uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

3.2.

Naruszenie prawa procesowego, tj. art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., poprzez pominięcie, w zakresie oceny, dowodów z dokumentów przedstawionych przez oskarżonego, co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego w sprawie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nieuwzględnienie przez Sąd I instancji dokumentacji przedłożonej przez oskarżonego nie stanowiło naruszenia przepisów postępowania. Wskazuje się, że art. 410 k.p.k. nie nakłada na sąd obowiązku przywołania w uzasadnieniu wyroku wszystkich dowodów bez wyjątku, gdyż oceny wymagają tylko te, które według sądu miały znaczenie dla wyrokowania. Ujawniona dokumentacja pozostawała bez znaczenia dla oceny prawno-karnej zachowania oskarżonego.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podniesiony zarzut jest bezzasadny. Brak jest podstaw do uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

3.3.

Naruszenie prawa procesowego, tj. art. 7 k.p.k. poprzez:

a)  dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego,
w szczególności zaś zeznań świadków J. K., E. K. oraz wyjaśnień oskarżonego,
co skutkowało brakiem prawidłowego ustalenia faktycznego polegającego na ustaleniu, że oskarżony nie działał z zamiarem uchylania się od alimentacji małoletnich dzieci;

b)  dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego,
w szczególności zaś zeznań świadków J. K., E. K. oraz wyjaśnień oskarżonego,
co skutkowało brakiem ustalenia faktycznego w zakresie realizowania obowiązku alimentacyjnego oskarżonego poprzez czynienie osobistych starań w zakresie wychowani i opieki nad małoletnimi dziećmi oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd I instancji nie przekroczył ram swobodności w zakresie oceny źródeł dowodowych. Zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd I instancji odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania oraz uwzględnia wskazania wiedzy oraz doświadczenie życiowe. Tyczy się to zarówno depozycji oskarżonego, jak i świadków J. K. i E. K..

W pisemnych motywach wyroku Sąd I instancji przedstawił w jakim zakresie i w jakiej części
w/w dowody zasługiwały na walor wiarygodności. Argumentacja Sądu I instancji, w kwestii oceny całokształtu materiału dowodowego ujawnionego w postępowaniu zasługuje na aprobatę i nie wymaga uzupełnień ze strony niniejszego Sądu.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podniesiony zarzut jest bezzasadny. Brak jest podstaw do uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Rażąca niesprawiedliwość orzeczenia (art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

W ocenie Sądu Okręgowego przedmiotowe postępowanie należało zakończyć w formie jego warunkowego umorzenia na próbę, odstępując od skazania i wymierzenia oskarżonemu kary.

Zgodnie z art. 66 § 1 i 2 k.k. sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina
i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości,

a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste
oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Zważając na powyższe Sąd Okręgowy przyjął, że w niniejszym przypadku zachodzą wszystkie wymienione przesłanki zastosowania warunkowego umorzenia postępowania, natomiast skazanie oskarżonego – w realiach przedmiotowej sprawy – nosiłoby, w ocenie niniejszego Sądu, cechę rażącej niesprawiedliwości.

W świetle ustalonych okoliczności sprawy, fakt popełnienia przypisanego oskarżonemu przestępstwa,

a także okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości. Zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy bezspornie wskazuje na realizację znamion czynu zabronionego z art. 209 § 1 k.k.

Wedle Sądu Okręgowego zarówno stopień winy jak i stopień społecznej szkodliwości nie są
w niniejszej sprawie znaczne, choć z całą pewnością cechują się wyższym stopniem niż znikomy. Mając na uwadze dotychczasowy tryb życia oskarżonego, jego właściwości i warunki osobiste oraz brak uprzedniej karalności, uznano, że uprawnionym jest przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania, oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Przyjęto, że oskarżony, będąc świadomym naganności swego zachowania, więcej nie popełni przestępstwa. W tym miejscu należy zaznaczyć, że przestępstwo z art. 209 § 1 k.k. jest zagrożony karą pozbawienia wolności do roku, zatem spełniona jest przesłanka formalna dla zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego. W ocenie Sądu Okręgowego, dwuletni okres próby – orzeczony na podstawie art. 67 § 1 k.k. – będzie w realiach przedmiotowej sprawy okresem wystarczającym.

Na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 72 § 1 pkt 3 k.k. zobowiązano oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na swoje małoletnie dzieci.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.1.Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok, w zakresie innym niż materia opisana w pkt 5.2., utrzymano w mocy.

Zwi ęź le o powodach utrzymania w mocy

Wyrok Sądu I instancji w zakresie innym niż materia opisana w pkt 5.2. jest orzeczeniem właściwym. Nie stwierdzono podstaw do uchylenia lub zmiany zaskarżonego wyroku, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

0.1.Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok zmieniono w ten sposób, że na podstawie art. 66 § 1 k.k. w zw. z art. 67 § 1 k.k., postępowanie karne wobec oskarżonego P. M. warunkowo umorzono na okres 2 (dwóch) lat próby i na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 72 § 1 pkt 3 k.k. zobowiązano oskarżonego do wykonania ciążącego obowiązku łożenia na małoletnich (pkt I. sentencji).

Zwi ęź le o powodach zmiany

Z uwagi na okoliczności przytoczone w pkt 4 niniejszego wywodu zaskarżony wyrok zmieniono
w sposób wyżej wskazany.

0.1.Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.1.Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

nie dotyczy

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

nie dotyczy

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

nie dotyczy

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

nie dotyczy

5.3.1.4.1.

nie dotyczy

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

nie dotyczy

0.0.1.Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

nie dotyczy

0.1.Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

nie dotyczy

nie dotyczy

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Na podstawie art. 624 k.p.k. zwolniono oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa. W ocenie Sądu ich uiszczenie przez oskarżonego byłoby dla niego zbyt uciążliwe.

PODPIS

0.1.Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego
dla m.st. Warszawy w Warszawie
z dnia 29 czerwca 2020 r., sygn. akt V K 2246/19 – w całości

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana