Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt X Ka 835/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie X Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Piotr Bojarczuk

Protokolant: protokolant sądowy Karolina Popowska

Przy udziale Prokuratora: Andrzeja Piasecznego

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2021 r.

sprawy: W. B.

oskarżonego o czyn z art. 209 § 1 k.k.

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie

z dnia 24 czerwca 2021 r., sygn. akt VIII K 187/20

orzeka:

I.  zaskarżony wyrok uchyla i postępowanie karne przeciwko W. B., na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umarza na okres próby 3 (trzech) lat;

II.  na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzeka od W. B. obowiązek naprawienia szkody w części na rzecz pokrzywdzonych: M. B. i A. B. w kwocie po 22 000 zł (dwadzieścia dwa tysiące złotych);

III.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 k.k. w zw. z art. 67 § 3 k.k. zobowiązuje oskarżonego W. B. do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie M. i A. B.;

IV.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów postepowania przed Sądami obu instancji, obciążając nimi rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 835/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie z dnia 24 czerwca 2021 r. (sygn. akt VIII K 187/20).

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

W. B.

Dane o karalności

KRK

457

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

NIE DOTYCZY

NIE DOTYCZY

NIE DOTYCZY

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

KRK

Dowód pochodzi z obiektywnego źródła jakim jest Krajowy Rejestr Karny.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

NIE DOTYCZY

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażącą obrazę prawa materialnego to jest art. 209 § 1 k.k. poprzez nieprawidłowe zastosowanie tego przepisu wskutek błędnej jego wykładni przy prawidłowo dokonanych ustaleniach faktycznych przez bezpodstawne przyjęcie że częściowe zrealizowanie obowiązku o alimentacyjnego wobec małoletnich dzieci przez oskarżonego wyczerpują znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 209 § 1 k.k. w sytuacji gdy partykularna realizacja świadczeń alimentacyjnych przez oskarżonego (i przy pomocy jego rodziny) uzasadnione było obiektywnymi niezależnymi od oskarżonego przesłankami które to obiektywne przyczyny braku pełnej realizacji świadczeń alimentacyjnych winny być brane pod uwagę do przypisania winy i sprawstwa oskarżonego o prawidłowo ocenione powinny prowadzić sąd I instancji do przekonania iż mimo trudnej sytuacji ekonomicznej W. B. przy pomocy finansowej swojego ojca dokłada wszelkich starań by zrealizować ciążący na nim obowiązek alimentacyjny w jak najwyższym stopniu a zatem nie można mówić o realizacji znamion zarzucanego mu przestępstwa w postaci uchylania się od obowiązku alimentacyjnego z powodu nieistnienia ziszczenia się tej przesłanki natury podmiotowo przedmiotowej wymaganej dla stwierdzenia bytu zarzucanego mu przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy nie zasługiwała na uwzględnienie, niemniej jednak kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku doprowadziła do jego zmiany poprzez warunkowe umorzenie postępowania przeciwko W. B..

Wywiedziony przez obrońcę środek odwoławczy sprowadza się w istocie do gołosłownego zakwestionowania ocen, wniosków i konkluzji Sądu pierwszej instancji. Taka konstrukcja środka odwoławczego nie mogła doprowadzić do postulowanego uniewinnienia oskarżonego. Przyjęcie wyrażonych w uzasadnieniu apelacji autorskich wniosków obrońcy prowadziłoby do oparcia orzeczenia na polemicznych stwierdzeniach wbrew regułom płynącym z art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k.. Nadto wnioski te nie odpowiadają zasadom logiki, prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Sąd pierwszej instancji trafnie ocenił materiał dowodowy i poczynił rzeczywiste ustalenia faktyczne polegające na prawdzie.

Wskazać w tym miejscu należy, że wymowa apelacji sprowadza się do zakwestionowania zasadności wysokości wymagalnych świadczeń alimentacyjnych. Okoliczność ta pozostaje jednak irrelewantna z punktu wypełnienia ustawowych znamion przestępstwa stypizowanego w art. 209 k.k.. Sąd Rejonowy doszedł do trafnych wniosków w tym zakresie. Przeciwne twierdzenia obrońcy nie mogły zyskać akceptacji sądu odwoławczego. Podobnie bez znaczenia pozostaje sposób gospodarowania budżetem domowym byłem małżonki A. W.. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczności sprawy, a w szczególności uchylanie się od spełniania świadczeń alimentacyjnych oraz powstania negatywnych konsekwencji po stronie uprawnionych nie budziły najmniejszych wątpliwości, podobnie jak pejoratywne nacechowanie zaniechania łożenia na małoletnie dzieci. Sąd pierwszej instancji trafnie uznał, że oskarżony jest zdrową osobą w wieku produktywnym. Okres objęty zarzutem nie obejmuje czasu wybuchu epidemii w skali uzasadniającej zaniechanie spełniania świadczeń alimentacyjnych i w tym zakresie apelację obrońcy należy uznać za oderwaną od realiów sprawy, a tym samym za oczywiście bezzasadną.

Niezależnie od powyższego, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok zgodnie z kierunkiem zaskarżenia poprzez warunkowe umorzenie postępowania wobec W. B.. Słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji, że w niniejszej sprawie najistotniejszym jest aby kara motywowała oskarżonego do łożeni na utrzymanie dzieci. Zgodnie z art. 66 k.k. sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku potwierdziła, że w niniejszej sprawie zachodzą wszystkie wskazane wyżej przesłanki zastosowania dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania. Nie można bowiem tracić z pola widzenia okoliczność przedmiotowo - podmiotowych, które przemawiają za przyjęciem nieznacznego stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu. W ocenie tut. Sądu skazanie oskarżonego doprowadziłoby jedynie do pogłębienia zaległości alimentacyjnych z uwagi na trudność w znalezieniu źródła dochodu. Faktem notoryjnym jest bowiem, że osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu karnego mają utrudnioną pozycję na rynku pracy, zaś jak już wspomniano - celem niniejszego postępowania jest takie ukształtowanie reakcji wymiaru sprawiedliwości, by zmotywować W. B. do łożenia na utrzymanie małoletnich dzieci. Oskarżony jest osobą w średnim wieku i dotychczas nie miał konfliktu z prawem. W ocenie Sądu Okręgowego postawa W. B., jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni więcej przestępstwa. W ocenie Sądu Okręgowego oskarżony podejmie niezbędne działania w celu uregulowania zaległości alimentacyjnych, zaś w przypadku pozbawienia go wolności, suma tych zaległości uległaby jedynie bezzasadnemu powiększeniu, czego negatywne konsekwencje odcisnęłyby swe piętno na uprawnionych do rzeczonego świadczenia. Takie działanie mogłoby działać deprawująco i przeczyłoby poczuciu sprawiedliwości społecznej. Sposób życia, zarobki oskarżonego i jego warunki osobiste uzasadniają przypuszczenie, że podejmie niezbędne działania w celu ustabilizowania swojej sytuacji. W ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie w zakresie naprawienia szkody możliwe jest do realizacji w pełnej wysokości. Deklarowane dochody oskarżonego , jego możliwości zarobkowe i stan zdrowia pełni uzasadniają takie przypuszczenie.

Sąd Okręgowy bacząc na całokształt okoliczności sprawy uznał, że wymierzenie oskarżonemu kary w istocie nie jest konieczne, a cele postępowania zostaną osiągnięte poprzez warunkowe umorzenie postępowania. Jednocześnie wyznaczony okres próby - orzeczony na podstawie art. 67 § 1 k.k. - umożliwi wgląd w proces kształtowania się właściwych postaw w życiu oskarżonego oraz umożliwi stałą kontrolę nad przestrzeganiem przez niego norm społecznie akceptowanych. W celu wzmocnienia funkcjo wychowawczej i stabilizacji prawidłowej postawy u oskarżonego wobec wartości i dóbr chronionych prawem, Sąd Okręgowy orzekł w stosunku do niego obowiązek łożenia na utrzymanie dzieci poprzez regularne spełnianie świadczeń alimentacyjnych. Konkludując, w ocenie tut. Sąd tak ukształtowane orzeczenie przyczyni się do przestrzegania przez oskarżonego porządku prawnego w przyszłości.

Wniosek

Obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut apelacji okazał się bezzasadny w stopniu oczywistym niemniej jednak kompleksowa analiza akt sprawy doprowadziła do przekonania, że niezbędnym jest zmiana kontrolowanego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania wobec oskarżonego W. B.. Tym samym kierunek apelacji uznać należało za zasadny.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

NIE DOTYCZY

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

NIE DOTYCZY

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

NIE DOTYCZY

Zwi ęź le o powodach utrzymania w mocy

NIE DOTYCZY

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie z dnia 24 czerwca 2021 r. (sygn. akt VIII K 187/20)

Zwi ęź le o powodach zmiany

Z przyczyn wskazanych w punkcie 3.1 niniejszego formularza zaskarżony wyrok należało uchylić a postępowanie przeciwko W. B. warunkowo umorzyć.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

NIE DOTYCZY

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

NIE DOTYCZY

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

NIE DOTYCZY

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

NIE DOTYCZY

5.3.1.4.1.

NIE DOTYCZY

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

NIE DOTYCZY

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

NIE DOTYCZY

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Sąd Okręgowy mając na uwadze sytuację ekonomiczną oskarżonego oraz prymat łożenia na utrzymanie małoletnich dzieci, kosztami postępowania odwoławczego obciążył rachunek Skarbu Państwa.

PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie z dnia 24 czerwca 2021 r. (sygn. akt VIII K 187/20) w całości.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana