Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII U 634/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2021 r. w Warszawie

sprawy S. H.

z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania S. H.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 13 marca 2020 roku nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 13 marca 2020 roku nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że Pani S. H. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 2 maja 2019 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz S. H. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 6 maja 2020 r. S. H. , zastępowana przez pełnomocnika, złożyła odwołanie od decyzji Zakładu ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z 13 marca 2020 r. nr 117/20, wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że jako osoba zatrudniona przez pracodawcę (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 2 maja 2019 r. Odwołująca zakwestionowała stanowisko organu rentowego, który uznał, że jej zatrudnienie miało charakter pozorny. Wskazała, że została zatrudniona i swoje czynności wykonywała od pierwszego dnia zatrudnienia, na którą to okoliczność przedłożono stosowne dokumenty. Było to przy tym ponowne zatrudnienie u tego samego pracodawcy, a zatrudnienie poprzednie nie budziło żadnych wątpliwości ZUS. Organ rentowy nie kwestionował również opłacenia przez płatnika wszystkich składek na ubezpieczenia (odwołanie k. 3-8 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 20 maja 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wyjaśnił, że odwołująca, zatrudniona od 2 maja 2019 r., w okresie od 11 lipca 2019 r. do 9 grudnia 2019 r. była niezdolna do pracy w związku z ciążą, a 10 grudnia 2019 r. urodziła dziecko i wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Ponadto od 2 maja 2019 r. odwołująca była dodatkowo zgłoszona do ubezpieczeń w wymiarze ½ etatu u płatnika składek D. K.. W toku postępowania wyjaśniającego zdaniem organu rentowego ani odwołująca, ani płatnik składek nie przedstawili wystarczających dowodów potwierdzających faktycznie zatrudnienie odwołującej. Przedstawione przez strony dowody w rzeczywistości stanowiły dowód świadczenia pracy na rzecz płatnika D. K.. Ponadto zdaniem ZUS brak było racjonalności i potrzeby zatrudnienia odwołującej na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierownika sprzedaży i promocji. W czasie niezdolności do pracy odwołującej nie został zatrudniony inny pracownik na to stanowisko (odpowiedź na odwołanie k. 10-12 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. została zarejestrowana w KRS 22 lutego 2017 r. Wspólnikami spółki byli D. T. (poprzednio K.), M. S. i Ł. S., który był również prezesem zarządu. D. T. był również prokurentem spółki (odpis z KRS k. 16-22 a.s., zeznania świadka D. T. k. 124-125 a.s.).

(...) Sp. z o.o. prowadziła działalność hotelarską – hotel (...) w J.. Hotel był dzierżawiony od spółki (...) Sp. z o.o. od końca 2017 roku i został otwarty z początkiem wiosny 2018 roku. Hotel był otwarty w okresie od kwietnia do września. W ramach działalności zainteresowana zatrudniała kilku pracowników na stałe, zaś osoby do bezpośredniej obsługi klientów były zatrudniane sezonowo (zeznania świadka D. T. k. 124-125 a.s.).

Oprócz bycia wspólnikiem i prokurentem w (...) Sp. z o.o., D. T. prowadził jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie restauracje i inne placówki gastronomiczne. W praktyce działalność D. T. skupiała się na prowadzeniu własnej marki o nazwie (...), w ramach której organizował wydarzenia komercyjne. D. T. współpracował ze (...) Sp. z o.o., spółka była jego partnerem gastronomicznym i marketingowym (zeznania świadka D. T. k. 124-125 a.s.; odpis z CEIDG k. 8 a.r.).

Odwołująca S. H.. posiada wykształcenie wyższe, ukończyła studia w zakresie psychologii ze specjalnością z neurokognitywistyki. Po ukończeniu studiów odwołująca zajmowała się marketingiem i sprzedażą, pracowała m. in. w firmach (...). W latach 2015-2016 roku uczestniczyła w (...) oraz w konferencji (...) (zeznania świadka K. H. k. 128-130 a.s.; dyplom ukończenia studiów k. 29-30 a.r., certyfikaty uczestnictwa w kongresie i konferencji k. 32-33 a.r.).

S. H. i D. T. znają się – D. T. jest mężem koleżanki męża odwołującej, przed zatrudnieniem odwołującej utrzymywali kontakty towarzyskie (zeznania świadków: D. T. k. 124-125 a.s., K. H. k. 128-130 a.s., A. B. k. 132-133 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.).

W 2018 roku D. T. zaproponował odwołującej zatrudnienie w (...) Sp. z o.o. Odwołująca zawarła ze spółką umowę o pracę, na podstawie której została zatrudniona na czas określony od 1 czerwca 2018 r. do 30 września 2018 r. na stanowisku kierownika sprzedaży i promocji, w pełnym wymiarze czasu pracy oraz za wynagrodzeniem w wysokości 7.797,62 zł. W ramach tej umowy odwołująca zajmowała się marketingiem i sprzedażą, w tym m. in. przygotowywaniem ofert i promocji (zeznania świadka D. T. k. 124-125 a.s., zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.; umowa o pracę z 01.06.2018 r. k. 101 a.r.).

Po zakończeniu zatrudnienia odwołująca na pewien okres powróciła do rodzinnego S., gdzie próbowała rozpocząć działalność gospodarczą, co jednak zakończyło się niepowodzeniem. W marcu 2019 roku odwołująca ponownie zaczęła rozmawiać z D. T., który zaproponował jej zatrudnienie zarówno w (...) Sp. z o.o., jak i w ramach własnej działalności gospodarczej. Chęć zatrudnienia odwołującej wynikała z dobrej oceny poprzedniej współpracy, oraz zamiarów przyciągnięcia większej liczby klientów do zainteresowanej spółki (zeznania świadka D. T. k. 124-125 a.s., zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.).

W dniu 2 maja 2019 r. S. H. zawarła ze (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kolejną umowę o pracę, na podstawie której została zatrudniona na czas nieokreślony na stanowisku kierownika sprzedaży i promocji, w wymiarze ½ etatu i za wynagrodzeniem w wysokości 4.210,18 zł brutto. Do obowiązków odwołującej w ramach zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. należało m. in.: prowadzenie kampanii online przy użyciu narzędzi F. A., F. M.; zarządzanie profilami społecznościowymi firmy (F., T., Booking); współtworzenie strategii komunikacji w social media; samodzielne tworzenie koncepcji publikacji; współpraca z innymi profilami; analiza i raportowanie efektów prowadzonych działań; prowadzenie i wsparcie projektu prowadzonego przez (...) – dwa koncerty na m. ((...), (...)); koordynacja ww. eventów, poszukiwanie rozwiązań online wspierających działania promocyjne, tworzenie treści na stronę firmową i update; marketingowe wsparcie foto i wideo (umowa o pracę z 02.05.2019 r. k. 15 a.r., informacja o warunkach pracy i systemie czasu pracy k. 26-27 a.r.; zakres obowiązków kierownika marketingu w spółce (...) k. 34 a.r.).

Równolegle do powyższej umowy, w dniu 2 maja 2019 r. S. H. zawarła umowę o pracę także z D. T. w ramach prowadzonej przez niego działalności. Na podstawie umowy odwołująca została zatrudniona na stanowisku kierownik marketingu, w wymiarze ½ etatu i za wynagrodzeniem w wysokości 4.569,31 zł brutto. Do obowiązków odwołującej w ramach zatrudnienia u D. K. należało m. in.: planowanie i organizowanie pracy w projektach realizowanych w firmie, tworzenie oraz wdrażanie strategii marketingowej, planowanie i nadzór nad realizacją kampanii reklamowych, komunikacja z klientem czy też zarzadzanie profilami społecznościowymi na portalach social media (umowa o pracę z 02.05.2019 r. k. 103 a.r.; zakres obowiązków k. 102 a.r.).

W ramach zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. odwołująca zajmowała się przede wszystkim prowadzeniem profilów hotelu w mediach społecznościowych F. i I., portalach turystycznych B. i T. oraz strony internetowej hotelu (...). Prowadzenie profilów i strony obejmowało publikacje materiałów marketingowych, zdjęć oraz aktualizowanie ofert i cen. Część zdjęć umieszczanych na profilach w portalach społecznościowych oraz na stronie internetowej były wykonywane osobiście przez odwołującą na terenie hotelu oraz w okolicy, pozostałe były jej wysyłane przez innych współpracowników. Ponadto odwołująca przygotowała projekty graficzne zaproszeń, menu oraz aktualnej oferty hotelowej znajdującej się w hotelu restauracji. Odwołująca przygotowywała również materiały marketingowe w związku z organizacją dwóch festiwali muzycznych w M.(...) i (...) – których (...) Sp. z o.o. był sponsorem. W tym zakresie odwołująca współpracowała przy tworzeniu projektu voucherów, banerów reklamujących ww. wydarzenia i koszulek eventowych, zaproszenia na wydarzeniu na portalu społecznościowym F., a także prowadziła rozmowy w sprawie reklamy, która miała być emitowana w stacji radiowej (...) – w szczególności odwołująca kontaktowała się z usługodawcami w celu realizacji ww. materiałów marketingowych (zeznania świadków: D. T. k. 124-125 a.s., R. B. k. 128 a.s.; K. H. k. 128-130 a.s.; D. C. k. 130-131 a.s.; B. M. k. 133-134 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.; wydruki zrzutów ekranu z portalu internetowego F. k. 39-45 a.r., k. 50-51 a.r., k. 125-135 a.r., wydruki zrzutu ekranu ze strony internetowej płatnika składek k. 52-54 a.r.; korespondencja e-mail k. 55-66 a.r., k. 67-79 a.r.; projekt zaproszeń k. 136 a.r., projekt menu k. 80-81 a.r., projekt oferty marketingowej k. 137 a.r.).

Odwołująca świadczyła pracę zdalnie, przy pomocy własnego komputera oraz telefonu komórkowego. W hotelu (...) była kilkukrotnie na przełomie 2019 roku. Podróż do hotelu w J. z jej miejsca zamieszkania zajmowała jej ok. 2,5 godziny, odwołująca przyjeżdżała tam gdy brakowało jej materiałów lub wiedzy. Część prac wykonywała też w miejscu zamieszkania, dotyczyły one m. in. wydruku przygotowanych przez nią projektów wizualnych (zeznania świadków: D. T. k. 124-125 a.s., R. B. k. 128 a.s.; K. H. k. 128-130 a.s.; D. C. k. 130-131 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.).

Praca odwołującej była nadzorowana przez D. T.. W trakcie zatrudnienia odwołująca pozostawała w ciągłym kontakcie telefonicznym z D. T., a dodatkowo regularnie spotykali się na około godzinne spotkania, na których omawiali bieżące działania. Praca odwołującej miała charakter zadaniowy i była realizowana w różnych godzinach na przełomie całego dnia, także w soboty i niedziele. D. T. wydawał odwołującej polecenia oraz wskazywał na zadania jakie trzeba wykonać. Inne działania bieżące, związane przede wszystkim z publikacją postów na profilach społecznościowych, odbywały się bez konsultacji z D. T. (zeznania świadka D. T. k. 124-125 a.s., D. C. k. 130-131 a.s.; B. M. k. 133-134 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.).

W dniu 11 lipca 2019 r. S. H. stała się niezdolna do pracy. Niezdolność do pracy była związana ze stanem zdrowia odwołującej przypadającym w okresie ciąży – odwołująca cierpi na chylomikronemię. Od powyższej daty do dnia porodu (10 grudnia 2019 r.) odwołująca nie świadczyła pracy i korzystała ze zwolnień lekarskich (okres niezdolności do pracy – fakt bezsporny, a ponadto: karta ciąży k. 38-41 a.s., odpis skrócony aktu urodzenia k. 42 a.s.; zeznania świadków: D. T. k. 124-125 a.s., K. H. k. 128-130 a.s., J. K. k. 131-132 a.s.; A. B. k. 132-133 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.).

W okresie niezdolności do pracy odwołującej (...) Sp. z o.o. nie zatrudniła pracownika na jej zastępstwo (fakt bezsporny). W sierpniu 2019 roku D. T. odsprzedał swoje udziały w spółce (...), który nie zajmował się prowadzeniem działalności spółki. Po odejściu odwołującej na zwolnienie oraz odsprzedaniu udziałów przez D. T. sprawy spółki w całości przejął Ł. S., który jednak nie pilnował obiegu dokumentów. Od tego czasu J. M., która świadczyła usługi księgowe na rzecz (...) Sp. z o.o., miała duże problemy z rozliczeniem się z Ł. S. dokumentowo i finansowo. Dokumentacja pracownicza została odebrana przez Ł. S. dopiero w październiku 2020 roku (zeznania świadków: D. T. k. 124-125 a.s., D. C. k. 130-131 a.s., J. M. k. 134-136 a.s.; zeznania odwołującej k. 144-147 a.s.).

W związku z krótkim okresem między zatrudnieniem, a wystąpieniem niezdolności do pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie zgłoszenia jej do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. od 2 maja 2019 r. oraz podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia (zawiadomienia z 10.09.2019 r. k. 1-7 a.r.).

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wydał w dniu 13 marca 2020 r. decyzję nr (...) na podstawie której stwierdził, że S. H. jako pracownik składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 2 maja 2019 r. Uzasadniając decyzję organ rentowy stwierdził, że zamiarem stron nie było faktyczne nawiązanie stosunku pracy, lecz jego pozorowanie w celu uzyskania przez odwołującą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. W ocenie organu po stronie płatnika nie wystąpiła potrzeba zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierownika sprzedaży i promocji. Zgodnie z wyjaśnieniami płatnika zatrudnienie odwołującej miało skutkować współpraca na czas nieokreślony, tymczasem po zaistnieniu u odwołującej niezdolności do pracy spółka nie zatrudniła nowego pracownika na to stanowisko, a realizacja prac została wstrzymana. W ocenie zakładu przedstawione przez strony w toku postępowania wyjaśniającego dowody w rzeczywistości są dowodami świadczenia pracy na rzecz płatnika D. K.. Dodatkowo odwołująca nie posiadała aktualnego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do pracy na wskazanym w umowie stanowisku (decyzja ZUS z 13.03.2020 r. k. 154-157 a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zebranych w sprawie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków i zeznań odwołującej.

W ramach dowodów z dokumentów Sąd uwzględnił na poczet materiału dowodowego dokumenty załączone w toku postępowania przed organem rentowym w postaci umów o pracę z 2 maja 2019 r. zawartych przez odwołującą z zainteresowaną spółką oraz D. T., zakresy obowiązków, korespondencję e-mail oraz wydruki zrzutów ekranu przedstawiających wpisy na portalach społecznościowych i stronie internetowej hotelu (...). Powyższe dowody, jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., Sąd uwzględnił jako stanowiące dowód złożenia oświadczeń na nim wskazanych. Ponadto Sąd oparł się na dowodach w postaci dokumentacji medycznej odwołującej na okoliczność jej stanu zdrowia, a także dokumentach w postaci korespondencji prowadzonej przez odwołującego z organem rentowym po wydaniu zaskarżonej decyzji.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków D. T., D. C. oraz B. M. w całości. Z zeznań świadków i okoliczności sprawy wynika jednoznacznie, że świadkowie współpracowali z odwołującą w ramach jej zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w ramach prowadzenia hotelu (...) w J.. Relacje świadków co do okoliczności świadczenia pracy przez odwołującą były spójne, szczegółowe i przekonywujące. W podobnym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom K. H.. Oceniając zeznania świadka Sąd miał na względzie jego bliskie relacje z odwołującą (świadek jest małżonkiem odwołującej), niemniej jednak zważył, że treść jego zeznań nie budziła wątpliwości. Świadek potwierdził, co wskazali także inni świadkowie, że odwołująca świadczyła pracę w trybie zdalnym, a ponadto w sposób zbliżony wskazywał zakres wykonywanych przez nią czynności. Dodatkowo Sąd oparł się na zeznaniach świadka na okoliczność stanu zdrowia odwołującej w okresie ciąży.

Zeznaniom świadków J. K. oraz A. B. Sąd dał wiarę jedynie częściowo – w zakresie w jakim wynikały z nich okoliczności znajomości między odwołującym a D. T. oraz ogólnie okoliczność stanu zdrowia odwołującej. Sąd nie dał jednak wiary zeznaniom świadków w zakresie, w jakim wskazywali na okoliczność zatrudnienia odwołującej w zainteresowanej spółce. Świadkowie nie mieli na ten temat wiedzy bezpośredniej i nie byli naocznymi świadkami wykonywania pracy przez odwołującą, zaś ich wiedza w tym zakresie pochodziła z rozmów z odwołującą.

Ponadto Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków R. B. oraz J. M.. Pierwszy z wymienionych świadków zeznał, że prowadził drukarnię, której odwołująca była klientem i świadczył na jej rzecz usługi wydruku. Z kolei J. M. wskazała, że świadczyła usługi księgowe na rzecz zainteresowanej spółki oraz przedstawiła okoliczności jakie miały miejsce po odejściu ze spółki (...).

Ostatecznie Sąd Okręgowy uwzględnił również zeznania odwołującej w całości jako wiarygodne. Relacje odwołującej znajdywały pełne odzwierciedlenie w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było zasadne.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy między odwołującą S. H. a zainteresowaną (...) Sp. z o.o. z siedzibą K. w doszło do nawiązania stosunku pracy, skutkującego objęciem odwołującej ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym. Organ rentowy zakwestionował zgłoszenie odwołującej do ww. ubezpieczeń z tytułu zawartej przez strony umowy z 2 maja 2019 r., przyjmując, że umowa została zawarta jedynie w celu zagwarantowania odwołującej tytułu ubezpieczeń.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 423) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Z mocy ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowym. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 u.s.u.s., następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. 2020 r. poz. 1320) pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Zgodnie z art 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. W ujęciu ww. przepisu stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Swoistość stosunku pracy wyraża się w jego cechach, które odróżniają go od stosunków cywilnoprawnych, a także zwyczajowej, okazjonalnej pomocy członków najbliższej rodziny świadczonej na rzecz określonego przedsiębiorcy, w ramach których świadczona jest praca. Do tych właściwości stosunku pracy należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy oraz podporządkowanie pracownika co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy, wyrażające się również w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących pracy.

W niniejszej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, zgodnie z którym zgłoszenie S. H. miało charakter pozorny. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, formułowany w oparciu o treść cytowanego art. 83 k.c., zgodnie z którym zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W sytuacji, w której stronom umowy o pracę przyświeca jedynie intencja włączenia do ubezpieczenia społecznego (i uzyskanie świadczeń płynących z tego ubezpieczenia) pod pozorem zatrudnienia, bez jego rzeczywistego wykonywania (art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), zawarcie umowy o pracę nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników. A contrario do powyższego, przyjmuje się, że nie można stwierdzić pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, w sytuacji, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał,
a pracodawca pracę tę przyjmował (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 maja 2011 r., II UK 20/11; z dnia 19 października 2007 r., II UK 56/07; z dnia 5 października 2005 r., I UK 32/05; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 lutego 2014 r., III AUa 929/13). Dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania pracy zasadnicze znaczenie ma więc nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna (jako nienaruszająca art. 83 § 1 k.c.), lecz tylko to, czy strony umowy pozostawały w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 u.s.u.s.). O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), a wynikających z art. 22 § 1 k.p.

Weryfikując stanowisko Zakład Ubezpieczeń Społecznych Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie w oparciu o dowody zaoferowane przez odwołującą oraz zgromadzone w toku postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym, w wyniku czego ostatecznie przyjął, że okoliczności sprawy potwierdzają rzeczywisty charakter zatrudnienia odwołującej w ramach kwestionowanej przez ZUS umowy o pracę. W ocenie Sądu zebrany w toku postępowania materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza, że celem stron przy zawieraniu umowy o pracę z 2 maja 2019 r. było rzeczywiste realizowanie stosunku pracy na zasadach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tym kontekście Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego, który stwierdził, że spółka nie posiadała racjonalnego celu w zatrudnieniu odwołującej na stanowisku kierownika promocji sprzedaży. Świadek D. T., poprzednio wspólnik zainteresowanej spółki, wyjaśnił, że zatrudnienie odwołującej było związane z zamiarem powiększenia liczby klientów, co z kolei wymagało podjęcia stosownych działań marketingowych. Takie motywy zatrudnienia odwołującej należało uznać za przekonywujące. Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika bowiem, że działalność (...) Sp. z o.o. skupiała się na prowadzeniu hotelu (...) w J., który został otwarty 2018 roku, a zatem w momencie zatrudnienia odwołującej na podstawie spornej umowy wciąż była to działalność, której można przypisać początkowy charakter. Co za tym idzie, działania zainteresowanej spółki polegające na zatrudnieniu osoby posiadającej stosowne kompetencje w zakresie marketingu i promocji mogło przyczynić się do realizacji wspomnianego wyżej zamiaru. Odwołująca przedstawiła przy tym dokumenty potwierdzające fakt posiadania przez nią stosownych kompetencji z zakresu marketingu w postaci certyfikatów uczestnictwa w kongresie i konferencji poświęconej tej tematyce, jak również posiadała doświadczenie zawodowe w tym zakresie.

W ocenie Sąd Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozostawiał przy tym wątpliwości co do tego, że praca w oparciu o sporną umowę z 2 maja 2019 r. była przez odwołującą faktycznie świadczona. Z zeznań licznych świadków wynika, że odwołująca w ramach zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. zajmowała się prowadzeniem profilu spółki na portalach internetowych (społecznościowych i turystycznych) oraz prowadzeniem poświęconej hotelowi strony internetowej, w ramach czego publikowała materiały w postaci wykonanych przez siebie zdjęć opatrzonych komentarzem czy też innych elementów o charakterze marketingowym, jak również zamieszczała informacje dotyczące cen, ofert i promocji. Wykonywanie przez odwołującej powyższych czynności na rzecz zainteresowanej spółki dodatkowo potwierdza obszerna dokumentacja w postaci wydruków zrzutów ekranu przedstawiających umieszczone na profilu posty autorstwa odwołującej czy też wykonane przez nią projekty menu restauracji hotelowej oraz zaproszeń. Świadkowie, w szczególności D. T. i D. C., potwierdzili przy tym, że autorką tych materiałów jest odwołująca, która była jedyną osobą w spółce zajmującą się działalnością marketingową. Dodatkowo materiał dowodowy potwierdza, że odwołująca uczestniczyła w organizacji festiwali muzycznych (...) i (...), których (...) Sp. z o.o. był sponsorem. Powyższe znajduje również odzwierciedlenie w przedstawionej w toku postępowania wyjaśniającego korespondencji e-mail, z której wynika, że odwołująca zajmowała się omawianiem projektu voucherów oraz kontaktowała się z usługodawcami w sprawie przygotowania banerów reklamowych, koszulek eventowych czy też kupna reklamy w stacji radiowej (...). Powyższe czynności odwołująca pracując zdalnie, przy czym w zależności od potrzeb materiałowych część obowiązków była przez nią realizowana w należącym do zainteresowanej spółki hotelu, co potwierdzili świadkowie D. T. oraz K. H., jak również D. C., która pracowała w takim samym trybie co dowołująca. Potwierdzeniem wykonywania pracy przez odwołującą były również zeznania B. M., pracującego w (...) jako kelner, który wskazał, że czasem widywał odwołującą w hotelu, a także R. B., który potwierdził, że odwołująca wykonując obowiązki na rzecz zainteresowanej korzystała z usług świadczonych przez prowadzoną przez niego drukarnię.

Wprawdzie organ rentowy argumentował, że przedłożone przez odwołującą dowody mające potwierdzić świadczenie pracy na rzecz zainteresowanej spółki w rzeczywistości są dowodami świadczenia pracy na rzecz D. T., jednakże Sąd nie podzielił tego stanowiska. Bezspornie odwołująca w dniu 2 maja 2019 r. zawarła umowę o prace nie tylko ze (...) Sp. z o.o., lecz również z D. T., który prowadził własną działalność gospodarczą w ramach której zajmował się organizacją wydarzeń pod marką (...). Świadek wyjaśnił przy tym, że wspomniane wyżej wydarzenia, których zainteresowana spółka była sponsorem, były organizowane przez jego firmę. Nie oznacza to jednak, że wykonywane przez odwołującą czynności były świadczone wyłącznie na rzecz i w interesie firmy (...), który był odrębnym pracodawcą odwołującej. Jak wspomniano wyżej, zatrudnienie odwołującej było związane z zamiarem zwiększenia liczby klientów, tym samym współudział spółki w organizacji (sponsorowaniu) wydarzeń mógł przyczynić się do realizacji takiego zamiaru. Należy przy tym zaznaczyć, że wprawdzie zakres czynności wykonywanych przez odwołującą tak na rzecz (...) Sp. z o.o., jak i D. T., w praktyce mógł ulec zatarciu, tym niemniej zarówno w toku postępowania prowadzonego przez organ rentowy, jak w toku postępowania niniejszego, odwołująca przedstawiła tabelaryczne zestawienie czynności, jakie były wykonywane przez nią na rzecz każdego z podmiotów. Organ rentowy nie odniósł się przedstawionego przez odwołującą podziału czynności wykonywanych przez nią na poszczególnych pracodawców, co w ocenie Sądu winno skutkować uznaniem, iż tak określonego podziału obowiązków organ nie kwestionował.

Ostatecznie wątpliwości Sądu nie budziła również okoliczność, że odwołująca wkrótce po zatrudnieniu w zainteresowanej spółce stała się niezdolna do pracy. Okoliczność ta wynikała bowiem z faktu powzięcia przez odwołującą informacji o ciąży, a ponadto była uzasadniona jej stanem zdrowia – odwołująca choruje schorzenie genetyczne w postaci chylomikronemii, które może stanowić zagrożenie ciąży. Organ rentowy nie kwestionował natomiast prawidłowości wystawionych dołującej zwolnień lekarskich. Dodatkowo warto zaznaczyć, że samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w okresie ciąży, choćby nawet głównym motywem tego zatrudnienia było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem, na co wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006 r., III UK 156/05). Za okoliczność świadczącą o pozorności umowy o pracę zdaniem Sądu w realiach niniejszej sprawie nie można również przyjąć argumentu, zgodnie z którym odwołująca została zatrudniona na nowo utworzone stanowisko, a w okresie jej nieobecności nie został zatrudniony inny pracownik. Należy bowiem podkreślić, że to w gestii pracodawcy spoczywa organizacja pracy i dobór osób którym powierza się obowiązki nieobecnego pracownika z perspektywy ekonomicznych potrzeb związanych z działalnością spółki. Przy tym z dokonanych przez Sąd ustaleń wynika, że wkrótce po udaniu się przez odwołującą na zwolnienie lekarskie D. T. sprzedał swoje udziały w (...) Sp. z o.o., zaś zgodnie z zeznaniami świadków – w tym m. in. D. C. oraz J. M., świadczącej na rzecz zainteresowanej usługi księgowe – pozostali wspólnicy nie wykazywali zaangażowania w dalsze prowadzenie spółki. Z tej perspektywy w ocenie Sądu brak było podstaw do wyciągania wobec odwołującej negatywnych konsekwencji w postaci zarzutu pozoracji zatrudnienia z uwagi na brak zatrudnienia osoby na jej zastępstwo w sytuacji, gdy wskutek zmian personalnych pracodawca nie wykazuje już inicjatywy w prowadzeniu działalności w takim stopniu, który wcześniej uzasadniał zatrudnienie odwołującej.

W tych okolicznościach Sad Okręgowy zważył, że spornej umowie o pracę
z 2 maja 2019 r. nie sposób przypisać cech pozorności. Odwołująca wykonywała powierzone jej obowiązki zgodnie z umową oraz na zasadach określonych w art. 22 § 1 k.p., co skutkowało powstaniem między nią a zainteresowanym płatnikiem składek stosunku pracy stanowiącego podstawę objęcia jej ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym. Z kolei organ rentowy nie przedstawił przekonujących dowodów ani argumentów na potwierdzenie wyrażonego w skarżonej decyzji stanowiska. Tym samym w ocenie Sądu nie zachodzą przesłanki do uznania tej umowy za pozorną, a przez to nieważną na podstawie art. 83 § 1 k.c., a w konsekwencji należało stwierdzić, że przedmiotowa umowa stanowi tytuł podlegania przez S. H. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od dnia jej zawarcia. Z tych też względów Sąd Okręgowy uznał wniesione odwołania za zasadne i na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił skarżoną decyzję orzekając jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd Okręgowy rozstrzygnął o kosztach postępowania na podstawie art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 2 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265) obciążając organ rentowy – jako stronę przegrywającą postępowanie – kosztami zastępstwa procesowego strony odwołującej się.

SSO Renata Gąsior